"Türkmen dünýäsi" gazeti

Esaslandyryjysy: Türkmenistanyň Ministrler Kabineti
Salgysy: Aşgabat şäheri, Garaşsyzlyk şaýoly, 100, Türkmenbaşynyň erkin döredijilik mekany
Telefon belgileri: 38-60-45, 38-60-40, 38-60-44
Email: turkmendunyasi@sanly.tm

Gazeti PDF görnüşinde ýükläp almak

Habarlar

Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly

Hormatly Prezidentimiziň başlangyjy bilen 2019-njy ýylyň 12-nji sentýabrynda Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 106-njy mejlisiniň 73-nji maslahatynda kabul edilen «2021-nji ýyl — Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly» atly Kararnama hem-de milli Liderimiziň teklibi esasynda Türkmenistanyň Mejlisiniň 2021-nji ýyly «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» diýip atlandyrmak hakynda kabul eden Kararyna buýsançnama. Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly

23 Fewral 2021

Garaşsyzlyk

Ýagşylar ýagşylyk goýar dünýäde

Ýakynda Gahryman Arkadagymyzyň başlangyjy bilen, döwletimiziň hem jemgyýetimiziň öňünde bitiren aýratyn uly hyzmatlary, has takygy, milli nebitgaz ulgamynyň dünýä derejesinde ösdürilmegine, Halkara nebit we gaz uniwersitetiniň döredilmegine hem-de onuň işiniň has-da kämilleşdirilmegine, şu ugurda kämil hünärmenleriň taýýarlanylmagyna goşan şahsy goşandy üçin Ýagşygeldi Kakaýewiň ady bu pudagyň ýokary okuw mekdebine dakyldy. Bu ýakymly waka ýagşy adamyň ýatdan çykmaýandygy hakyndaky hakykat bolup, kalbymyzy nurlandyrdy. Ol döwlet Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllygynyň toýlanylýan «Türkmenistan ― parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylymyzyň ajaýyp wakalarynyň biri bolup taryha ýazyldy. Ýene bir üýtgewsiz hakykat, milli Liderimiziň: «Görnükli ildeşlerimizi hatyralamak, olaryň atlaryny ebedileşdirmek we nesillerimiz üçin saklap galmak biziň ählumumy borjumyzdyr» diýen sözleri asylly däbe öwrülip, durmuşymyza ornaşyp barýandygyna her birimiz şaýatdyrys. Halypa hatyrasy

23 Fewral 2021

Garaşsyzlyk

Beýik işler buýsandyrýar her kimi

Hormatly Prezidentimiziň mukaddes Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllygyny dabaraly geçirmek barada aýdanlaryndan ruhlanyp, şu günler ähli watandaşlarymyz bu şanly senäni mynasyp garşylamak höwesi bilen hyjuwly işleýärler. «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylymyzyň, turuwbaşdan, göwün göteriji üstünliklere beslenip başlanmagy, Gahryman Arkadagymyzyň Aşgabat şäheriniň 140 ýyllygy, döwlet Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllygy mynasybetli ulanylmaga berilmeli desgalary birjik-de nazaryndan düşürmän, häli-şindi olarda işleriň gidişi bilen tanşyp durmagy bolsa halkymyzyň öz öňünde goýan maksadyna abraý bilen ýetip, Baş baýramymyzy zähmet sowgatlary bilen garşylajakdygyna ynam döredýär. Garaşsyz, baky Bitarap döwletimiz şu günler Gahryman Arkadagymyzyň beýik başlangyçlary we taýsyz tagallalary netijesinde öz ösüşinde uly özgerişlikleri başdan geçirýär. Ýurdumyzyň ösüşiniň häzirki tapgyry tehnologiýalaryň çalt döwrebaplaşdyrylmagy, ähli pudaklara sanly ulgamyň we innowasiýalaryň ornaşdyrylmagy, ykdysadyýetiň gurluş düzüminiň kämilleşdirilmegi, täze önümçilikleriň döredilmegi we hususy bölegiň ösdürilmegi bilen häsiýetlendirilýär. Netijede, biziň ýurdumyzyň durmuş-ykdysady ösüşiniň maksatnamalary üstünlikli durmuşa geçirilýär.

23 Fewral 2021

Garaşsyzlyk

Kämil nesil — bagtyýar geljek

Ertirlerimiziň mynasyp gurujylary bolan ýaş nesli döwrebap terbiýelemek, olara kämil bilim bermek işi elmydama hormatly Prezidentimiziň üns merkezinde saklanýar. Muňa biz şu ýylyň 12-nji fewralynda bolan Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisinde Gahryman Arkadagymyzyň çuň manyly çykyşyny diňläp, ýene bir gezek aýdyň göz ýetirdik. Ol çykyşyň düýp özeninde biziň döwletimizde nesil terbiýesine aýratyn üns berilýändigi, çaga terbiýesiniň döwrebap bolmagy üçin onuň doglan pursadyndan alada edilip ugralýandygy baradaky pikiri biziň her birimiz duýan bolsak gerek.

23 Fewral 2021

Jemgyýet

Milli mirasymyzda tebipçilik

Türkmen milli lukmançylygynyň düýbüni tutujylar Abu Aly ibn Sinanyň «Lukmançylyk ylmynyň kanunlary» atly kitabynda 810 dermanyň, Seýit Ysmaýyl Gürgenliniň «Tebipçiligiň ýankitabynda» 1000-e golaý, Muhammet Gaýmaz Türkmeniň «Pygamber tebipçiligi» kitabynda hem 1000 töweregi dermanyň ady agzalýar. Gahryman Arkadagymyzyň «Türkmenistanyň dermanlyk ösümlikleri» atly köpjiltli ylmy-ensiklopedik işinde bu sanawyň has köpdügi, güneşli Diýarymyzda 2500-den gowrak lukmançylyk ähmiýetli dermanlyk ösümlikleriň bardygy nygtalýar. Olaryň içinden 27 sanysy Türkmenistanyň Gyzyl kitabyna girizilendir. Milli golýazmalarda saklanýan ygtybarly çeşmelerdäki maglumatlara görä, lukmançylykda haýsydyr bir keseli bejermegi hassanyň tebigatyna laýyk gelýän iýmitden we dermanlardan başlamalydygy nygtalýar. Dünýä belli alym Muhammet Gaýmaz Türkmen: «Tebip Allanyň et diýen zatlaryny, tagat-ybadatlaryny hökman ýerine ýetirmelidir. Süýji dilli, mylaýym sözli, garyp-pukaralary bejermekde höwesek bolmalydyr» diýip tekrarlaýar. Dermana mätäçlik ýüze çykanda ony talabalaýyk ulanmagy başarmaly. Hassanyň ýaşyna, gylyk-häsiýetine, ýylyň paslyna, dermanyň ýasalyşyna we ulanylyş mukdaryna üns bermeli.

23 Fewral 2021

Saglyk

Bedenterbiýe - sagdynlygyň gözbaşy

Sagdyn bedenli, ruhubelent nesli kemala getirmek jemgyýetiň iň wajyp meseleleriniň biri bolup durýar. Munuň özi, ilkinji nobatda, sagdyn durmuş ýörelgesiniň kadalaryny doly ýerine ýetirmekden we ýaş nesli bu ugra gönükdirmekden ybaratdyr. Hünärmenleriň bellemeklerine görä, gaty ir döwürlerde her dürli hereketler kämilleşip, adamlaryň maşk etmek endigine öwrülipdir. Olar ylgamak, bökmek we towusmak ýaly hereketleriň bedeni berkidýändigini, ömri uzaldýandygyny we dem alyş ýollaryny sazlaýandygyny bilipdirler. Şonuň üçin, bedenterbiýe we sport ulgamy barha kämilleşipdir.

23 Fewral 2021

Saglyk

Gandymyň seýrek görnüşi

Biziň tebigatymyz ösümliklere baý. Ýöne uzak ýyllaryň dowamynda şol ösümlikleriň san taýdan seýrekläni-de, ünsli goraga mätäçleri-de bar. Şolaryň biri-de «Gamgyn gandym» agajydyr. Ol kyrkbogunlylar maşgalasyna degişli ýarymgyrymsy agaçjykdyr. Onuň boýy 50 santimetr töweregi, baldagy agaçlaşan, ýere golaý ösýär. Ýapraklary bogunly. Ownujak ak gülli. Miweleri gyzyl, kähalatlarda sarymtyl, şarşekilli, gyldyrganly. Ol baldaklaryny dökýän, gurakçylyga çydamly ösümlikleriň biri bolup, tohumlaryndan köpelýär. Köpeliş döwri 4-5 ýyldan soň başlanýar. Aprel-maý aýlarynda gülleýär, iýun-iýul aýlarynda miweleýär. Ol Kiçi Balkanyň günorta-günbatarynda, Gumdag şäherçesiniň töwereginde ösýär. Çäge syramagy bilen dörän, bozulan ulgam-aklaň çägeliklerde, gipsli toýunlaryň açylan ýerlerinde bitýär. 2008-nji ýylda bilermenler tarapyndan geçirilen sanawlaryň we barlaglaryň netijesinde bu agajyň 20-den gowrak düýbi hasaba alyndy.

23 Fewral 2021

Tebigat

Gadymy taryhyň şaýatnamalary

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallalary esasynda halkyň taryhy-medeni gymmatlyklaryny düýpli öwrenmek we gorap saklamak boýunça ägirt uly işler amala aşyrylýar. Çünki biziň gadymy ýadygärliklerimiz halkymyzyň taryhy köklerini açyp görkezýän ajaýyp gymmatlyklar hasaplanylýar. Olar milletimiziň köpasyrlyk taryhyny, däp-dessurlaryny öwrenmekde, asyrlaryň jümmüşinde galan, wagtyň aýdyp bilmeýän syrly sahypalaryndaky ýazgylary okamakda bahasyna ýetip bolmajak miraslarymyzdyr. Ýurdumyzyň dürli künjeginde ýerleşýän Marguş, Köneürgenç, Altyndepe, Nusaý, Amul, Zemm, Dehistan ýaly gadymy ýadygärliklerimiz geçmiş bilen şu günümizi utgaşdyryp, ruhy bitewüligi emele getirýär. Olar halkymyzyň şanly taryhy bilen geljekki nesilleri tanyşdyrmak arkaly diňe bir şu günümiz üçin däl, eýsem, ertirlerimiz üçin hem gönezlik bolup hyzmat edýär. Häzirki wagtda ýurdumyzyň çäginde ýerleşýän üç sany medeni-taryhy ýadygärlik — Gadymy Merw, Köneürgenç we Köne Nusaý ÝUNESKO-nyň Bütindünýä mirasynyň sanawyna girizildi. Olaryň umumadamzat gymmatlyklarynyň hataryna girizilmegi dünýä alymlarynyň we jahankeşdeleriniň gyzyklanmasyny has-da artdyrdy. Häzirki döwürde dünýä taryhynda Mary welaýatynda ýerleşýän bürünç asyryna degişli Marguş döwletiniň paýtagty Goňurdepe uly orna eýedir. Alymlaryň pikiriçe, Marguş kökleri taryhyň çuňluklaryndan gözbaş alýan gadymy Gündogar

23 Fewral 2021

Miras

Goňşy ýyrtda dogan bar

(Başlangyjy gazetiň geçen sanynda) Türkmensähranyň ilatynyň agramly bölegi türkmen diliniň ýomut şiwesinde gürleýär. Eýranda ýaşaýan türkmenler pars dilini hem suwara bilýärler. Türkmenler özleriniň ýaşaýan ähli welaýatlarynda pars, kürt, buluç, arap we beýleki etniki halklar bilen dost-doganlykly gatnaşyklary saklap, agzybirlikde ýaşaýarlar.

23 Fewral 2021

Syýasat

Halypalaryň halypasy hakynda gollanma

Aýdym-saza ynsanlaryň göwünlerini ganatlandyrýan gudrat hökmünde baha berýän Gahryman Arkadagymyz bu ugruň wekillerine elmydama ýokary sarpa goýýar. Milli bagşyçylyk akabasynyň gözbaşynda duran ägirtlerimiziň hormatyny belentde tutup, olaryň ömür ýoluny, bagşyçylyk älemindäki hyzmatlaryny öwrenmäge giň mümkinçilikleri döredip berýär. Milli Liderimiziň şol mümkinçilikleri esasynda bu günki gün dürli döwürlerde ýaşan bagşy-sazandalar hakynda kitaplardyr makalalar yzygiderli çap edilýär. Geçen ýyl Türkmen döwlet neşirýat gullugy tarapyndan ýokary hilli çap edilen «Kel bagşy» atly okuw gollanma kitaby hem meşhur Kel bagşynyň — Allaberdi Aýdogdy oglunyň ömür beýanyndan pursatlary gürrüň berýär. Şoňa görä, bu okuw gollanmasy ýokary, ýörite orta sazçylyk, sungat okuw mekdepleriniň talyplary, bu ugurda zähmet çekýän mugallymlar, hünärmenler üçin ajaýyp sowgat boldy.

23 Fewral 2021

Edebiýat

Tamdyr

Aslyň obaly bolsa, oba bagryň badaşan bolsa, irden seni öýüň alys-u-ýakyn ýerlerinden gelýän horazlaryň sesi oýaryp gören bolsa, sygyrlaryň molaşýan, goýun-geçileriň mäleşýän seslerini häli-şindi eşidip, Günüň yssy mährine ýylanyp, maňlaý deriňi döküp gören bolsaň, çagakaň oba ýaplarynda suwa çümüp, özüňden kiçilere ýüzmegi öwreden bolsaň, agaçlara dyrmaşyp, miwäni özüň ýolup, iýip gören bolsaň, towuk ketekden ýumurtga çöpläp gören bolsaň, tamdyrdan çykan gyzgynjak çöregi suwa basyp, iýip gören bolsaň we ýene-de şulara meňzeş kän zatlary eden bolsaň, bular seniň ýüregiň çuň ýerine ornaşyp, özüňi şäherlidirin öýtseňem, olary ýatdan çykaryp bolmaýar ekeni. Bu başdangeçirmeler seni terk etmeýän ekeni. Şonuň üçinem goňşyňa tagam dadyrasyň, bolanja ýerjagazyňa ony-muny ekip, suwaryp, şol tarapa seredesiň, güýmenesiň gelip dur. Bu meniň tamdyrly bolmagym babatda-da şeýle boldy. Bir gezek köçämize tamdyr aýlap geldiler. Öňem-ä tamdyr alnasym gelýärdi weli, biýem üstüne urna boldy. Ýük ulagyň yzyndaky 5-6 sany tamdyry görüp, meniň höwesime täzeden jan girdi. Ýanýoldaşyma geňeşdim. Şäherde kemala gelenem bolsa, ýanýoldaşym şonda tamdyry beýlämde goýmak üçin alsam özüniň «öýkelejekdigini» (bu onuň meniň gowuja pikirlenmegim üçin tapan täzeligidi), şonuň üçinem käte bir gezek bişirsemem, ony gyzdyryp durmaly boljakdygymy boýnuma goýdy.

23 Fewral 2021

Miras

Türkmeniň aýratynlygy

Ir zamanda arap ulamasy iki talybyny ýanyna çagyryp: — Şu gelýän kerwende biziň çakylygymyz bilen türkmen akyldary gelmeli. Kerweniň şähere girmegine bir gün galanda öňünden çykyp, ony ýadatman, elin alyp geliň — diýipdir.

23 Fewral 2021

Jemgyýet

Soňky sütün

Lukman Arkadagymyzyň «Türkmenistanyň dermanlyk ösümlikleri» atly köpjiltli ylmy-ensiklopedik kitabynda türkmen topragynda bitýän melhemlik ösümlikler barada gymmatly maglumatlar berilýär. Türkmen alymlary tarapyndan üzärlik tüssesini netijeli peýdalanmak boýunça geçirilen ylmy-barlag we seljerme işleriniň netijesinde, adaty üzärlik ösümligini ilkinji gezek, hiç hili goşundysyz, belli bir basyş astynda dykyzlandyryp, briket görnüşine getirmek usuly işlenip düzüldi. Üzärlikden ýasalan brikedi tüsseletmek arkaly otaglary zyýansyzlandyrmak mümkindir. Briketlenen görnüşde onuň deslapky bejeriji häsiýetleri saklanyp galýar. Üzärlik ösümligini briketleşdirmek boýunça geçirilen ylmy-barlag işleriniň netijesinde, Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň Intellektual eýeçilik boýunça döwlet gullugyndan «Üzärlik ösümligini briketleşdirmegiň usuly» atly oýlap tapyşyň çäklendirilen patenti alyndy. Üzärligi briketleşdirmek usulynyň esasy maksady ýylyň ähli paslynda, islendik ýerde tüsseletmek arkaly, bu melhemlik ösümligiň howany tämizleýji, rahatlandyryjy, dürli ýaramaz täsirlerden goraýjy häsiýetini giňden peýdalanmakdan ybaratdyr. Dürli keselleriň öňüni almak bilen baglylykda, üzärlik briketiniň önümçiliginiň senagat derejesinde ýola goýulmagy içerki sarp edijileriň bu önüme bolan islegini doly kanagatlandyrmaga we ony daşary ýurtlara eksport etmäge mümkinçilik berer. * * *

23 Fewral 2021

Jemgyýet

Arkadagly, ajap çagly Watanym!

Çuňňur hormatlanylýan Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedowyň 2007-nji ýyldaky ählihalk saýlawlarynda Türkmenistanyň Prezidenti wezipesine biragyzdan saýlanylmagy bilen döwlet durmuşynyň ähli ugurlaryny täze ruhy galkynyşlar, bedew batly ösüşler gurşap aldy. Şondan bäri geçen ýyllaryň dowamynda, Gahryman Arkadagymyzyň «Döwlet adam üçindir!» diýen oýlanyşykly taglymatynyň netijesinde, eziz Diýarymyzda düýpli durmuş-ykdysady özgertmeler amala aşyrylýar, milli demokratik ýörelgelerimiz ösdürilýär, ýylsaýyn kämilleşýän kanunçylyk binýadymyz berkeýär, halkymyzyň durmuş derejesi ýokarlanýar, Garaşsyz, baky Bitarap Watanymyzyň halkara abraýy barha belende galýar. «EZIZ WATANYMYZ BEDEW BADY BILEN ÖŇE BARÝAR»(Hormatly Prezidentimiziň «Atda wepa-da bar, sapa-da» atly kitabyndan)

9 Fewral 2021

Garaşsyzlyk

Arkadagyň yhlasyndan alyp bat, günbe-günden görke gelýär

Irki döwürlerde ýat ýurda düşen adam şol ýurduň umumy ýagdaýyny bilmek üçin, ilki bilen, bazaryna barar eken. Şoňa görä-de gadym wagtlarda jahankeşdeleriň arasynda: «Haýsy ýurduň ykdysady ýagdaýyny, halkynyň ýaşaýyş derejesini biljek bolsaň, bazaryna baryp gör» diýen aýtgy döräpdir. Hawa, bu aýtgy gadym wagtda döräpdir. Häzirki döwürde welin, islendik adamda ilki barýan ýurduna bolan garaýyş heniz uçaryň üstündekä şineleýär. Mende şeýle pikir birki ýyllykda Stambuldan gelýän uçaryň Aşgabada ýetip, pessaýlan mahaly gapdalymda oturan iki sany türkiýeli ýolagçynyň uçaryň äpişgejiginden biri-birine ak mermer binalary görkezip: «Bak-da, bak, çoh, güzel-de, çoh güzel!» boluşlaryny gören pursadym peýda boldy. Çünki men türkmen paýtagty baradaky ýakymly duýgularyň olarda heniz uçaryň üstündekä dörändigine gözli şaýat boldum. Şol pursat özümem biygtyýar olara goşulyp, äpişgejige örklendim. Bäh, ýurdumyzyň ýüreginiň gözelligini görsene! Gün ýaňy dogup, bütin barlygy süýt reňkine boýan çagy ol has-da owadan görünýär. Göýä diýersiň, türkmen paýtagtyna bir Gün däl-de, ýüzläp Gün gonup, çarýana nuruny saçýan ýaly bu wagt. Çünki ak mermer binalaryň hersiniň ýüzünde bir Gün peýda bolup, täze başlanýan güni has-da nurlandyrýardy.

9 Fewral 2021

Garaşsyzlyk

Anyk wezipeler kesgitlenildi

Medeniýet, sungat we çeper döredijilik halkymyzyň ruhy gymmatlyklaryny, milli miraslaryny aýawly saklamakda, dünýä ýaýmakda, şeýle hem adamlaryň aň-düşünjesini ýokarlandyryp, dünýägaraýşyny giňeltmekde, işjeňligini artdyryp, agzybirligini berkitmekde, tutuş halky beýik işlere galkyndyrmakda uly güýje eýedir. Şoňa görä-de, islendik halkyň islendik ulgamda gazanýan üstünlikleri, eýeleýän sepgitleri şol halkyň medeniýetiniň ösüş derejesi bilen baglydyr. Şeýle bolansoň, hormatly Prezidentimiz milli medeniýetimizi gorap saklamak, halkymyza wagyz etmek, dünýä ýaýmak, döwrüň ruhuna laýyk täzeçe kämilleşdirmek işine aýratyn üns berýär. Munuň şeýledigini milli Liderimiziň bu ulgamyň işini ýeke pursat hem ünsden düşürmän, medeniýet we sungat wekilleri, ýazyjy-şahyrlar bilen häli-şindi duşuşyp, olaryň işi bilen gyzyklanyp durýandygy-da, özüniň gyzyldan gymmatly maslahatlarydyr tabşyryklaryny berip, medeniýet ulgamynyň işiniň ilerlemegi üçin edýän anyk ýardamlary-da, döwletimiziň her ýyl bu ulgama köp möçberde maýa goýumlaryny gönükdirýändigi-de aňryýany bilen subut edýär. Ýurdumyzyň medeniýet ulgamyny ösdürmäge, habar beriş serişdeleriniň işini kämilleşdirmäge bagyşlap, geçen ýylyň 23-nji dekabrynda wideoaragatnaşyk görnüşinde geçiren iş maslahaty, onuň dowamynda bu pudagyň ýolbaşçylaryna beren anyk tabşyryklary hem hormatly Prezidentimiziň medeniýetimizi, sungatymyzy, milli žurnalistikam

9 Fewral 2021

Garaşsyzlyk

Goňşy ýurtda dogan

Döwlet Baştutanymyz: «Dünýä türkmenleri bilen dostluk-doganlygy, medeni gatnaşyklary ýola goýmak we ösdürmek Türkmenistanyň hoşniýetli syýasatynyň esasy ugurlarynyň biri hökmünde hemişe berkidiler» diýip, nygtap geçýär. Şu babatda duldegşir goňşymyz Eýranda ýaşaýan türkmen kowumdaşlarymyz bilen doganlyk gatnaşyklaryny, medeni hyzmatdaşlygy ösdürmeklige hem uly ähmiýet berilýär. Bar bolan maglumatlara görä, häzir Eýran Yslam Respublikasynda 2-3 million töweregi türkmen ýaşaýar. aryha ýaň salan merdana türkmen gerçekleri goňşy Eýran topragynda hem öçmejek yz galdyrypdyrlar. Beýik Seljuk şadöwletini esaslandyryjylaryň biri Muhammet Togrulbegiň aramgähi Reý (Tähranyň golaýynda) şäherinde ýerleşýär, Maşatda bolsa türkmeniň beýik ogullary Baýram han bilen Nedir şanyň guburlary bar. Beýik türkmen akyldary Magtymguly Pyragy Eýranda, Gürgen derýasynyň boýunda ýerleşen Hajygowşan obasynda eneden bolýar. ХVIII — ХХ asyrlarda ýaşan başga-da birnäçe nusgawy türkmen şahyrlarymyzyň durmuşy hem Eýran bilen ýakyndan baglanyşykly bolupdyr: Magtymgulynyň ýegeni Gurbandurdy Zelili Gürgen medresesinde okan. Mahmyt Gaýyby bilen Misgingylyç Gürgen sebitlerinde ýaşapdyr. Şonuň ýaly-da şahyr Abdylla Şabende Eýranda bolupdyr. Bu maglumatlar iki goňşy döwletiň medeni, ylym, bilim ulgamdaky gatnaşyklarynyň öz gözbaşyny has irki döwürlerden alyp gaýdýandygyna şaýatlyk edýär.

9 Fewral 2021

Syýasat

Türkmen hoşniýetliliginiň şöhlelenmesi

(Başlangyjy gazetiň geçen sanynda) Bularyň arasyndaky dawa soltanyň gulagyna baryp ýetýär. Soltan olaryň ikisini hem öz huzuryna çagyrýar. Soňra ol wezire garap: «Galam eýeleri hemişe gylyç eýeleriniň hyzmatkärleri bolýandyrlar. Sen ne sebäpden galam eýelerini beýle mahabatlandyrýarsyň we öwüp arşa çykarýarsyň? Sen muny subut edip biljekmi?» diýýär. Wezir: «Beýik hökümdarym, gylyç dostlary däl-de, duşmanlary öjükdirip, aýaga galdyrar. Galamdan hem dost peýda görer, hem duşman dep bolar. Gylyç eýeleriniň hemişe patyşalyga meýli bolýandyr, şeýle-de olar mülke göz gyzdyrýandyrlar. Olar nygmat eýelerine garşy baş göterýändirler, emma galam eýelerinden munuň ýaly haýyn hereket çykmaz. Gylyç eýeleri soltanyň hazynasyny boşadýandyrlar, galam eýeleri bolsa hemişe hazynanyň üstüni doldurýandyrlar. Girdejili zat çykdajyly zatdan has haýyrlydyr we gadyrlydyr» diýip, akylly-paýhasly sözleri bilen öz garaýşyny delillendirmegi başarýar.

9 Fewral 2021

Miras

Gündogaryň beýik danasy

(Başlangyjy gazetiň geçen sanynda) «Beýleki planeta hem biziňki ýaly tebigy häsiýetli bolup biler» diýip, ynam bilen ýazan Abu Reýhan Biruny älemde Ýere meňzeş başga-da planetalaryň bolmagynyň mümkindigi hakda kesgitli gürrüň edipdir. Onuň pikirine görä, beýleki dünýä haýsydyr bir böwet zerarly bizden arany açypdyr. Biruny tebigatda boşluk ýok diýen düşünjäni goldap, «beýleki dünýäler» hakyndaky düşünjäni öňe sürüpdir. Bu meselede ol özünden ozalky pikirdeşlerinden öňe gidipdir.

9 Fewral 2021

Miras

Tagtyrowan

Orta asyr türkmen döwletlerinde hökümdarlaryň tagta oturmagy bilen olaryň häkimiýetleri başlanypdyr. Ýagny soltanlaryň hökümdarlyk ýolundaky ilkinji ädimleriniň biri tagta oturmak bolupdyr. Hökümdarlaryň oturýan makamyna «tagt» ady berlipdir. Tagt — häkimiýet we hökümdarlyk diýmekdir. Orta asyr türkmen taryhyndaky möhüm eserleriň biri XI asyrda ýaşan Ýusup Has Hajyp Balasagunlynyň «Kutadgu Bilig» atly eseridir. Bu eser türki halklaryň yslamy kabul etmeginden soňra, türki dilde ýazylan ilkinji eserdir. Ýusup Balasagunlynyň bu eserinde tagt bilen baglanyşykly şeýle setirler beýan edilipdir:

9 Fewral 2021

Miras