"Türkmen dünýäsi" gazeti

Esaslandyryjysy: Türkmenistanyň Ministrler Kabineti
Salgysy: Aşgabat şäheri, Garaşsyzlyk şaýoly, 100, Türkmenbaşynyň erkin döredijilik mekany
Telefon belgileri: 38-60-45, 38-60-40, 38-60-44
Email: turkmendunyasi@sanly.tm

Habarlar

Alana satmaga geldim

Ýunus EMRE Meniň munda kararym ýok,men munda gitmäge geldim,

Türkmen halysy

Düýp babamyň zamanynda dörändir,Meger, heňňam paýhasyna özendir,Soltan-şalaň saraýyny bezändir,Gözellik seresi türkmen halysy. Çitimine erişleri saz eder,Keser oýnar, synnysy sünnä eder,Baslyk kakan daragy lerzan eder,Gözellik seresi türkmen halysy.

Bagyň ýalkawy

(Hekaýa) Alabahar günleridi. Bir gezek işim düşüp goňşymyzyňka bardym. Görsem, ak sakgaly döşüni ýapyp duran perişdesypat Sapar aga agtygy bilen nahal oturdyp duran eken. Men birmeýdan sesimi çykarman, oglanjygyň atasynyň saklap duran nahalynyň düýbüni gömşüni synladym. Onuň pilini nahaljyga degirmejek bolup, seresaplyk bilen çukura gum oklaýşy maňa çaga döwrüm babam bilen erik nahalyny oturdyşymyzy ýatlatdy. Şonda babam tamarkada dört-bäş çukur gazypdy-da, özi nahaljyklary tutup, düýbüni gömmegi maňa tabşyrypdy. Meniň yhlas bilen çukura gum zyňşyma guwanybam şu hekaýaty gürrüň beripdi:

Soňky sütün

— Türkmençilikde öňler çaganyň galpak saçy syrylanda oglanjyga käkil, gyzjagazlara maňlaýyndan alynsaç, depesinden iki sany gulpak, gulagynyň ýanynda zülp we ýeňsesinde çokul goýulýar eken. Oglanjygyň käkili yzyndan ogul bolanyndan soň syrylyp, torbajykda düýebaşlygyň üstünden asylyp goýulýar. — Çaganyň kellesi, bedeniň umumy uzynlygynyň dörtden birine, 25 ýaşly ynsanyňky bolsa sekizden birine deňdir.

Gulan

Gulan, täktoýnaklylar toparyna, gylýallar maşgalasyna degişlidir. Bu jandaryň meýdan alamatlary barada gysgaça beýan etsek, daşky keşbi işeňňir ýaba meňzeş bolup, onuň bedeniniň uzynlygy 206-240 santimetre çenli, agramy 200-350 kilograma çenli bolýar. Onuň sütüginiň tomusky reňki açyk çägepisint-sarymtyl bolýar, garnynyň we göwresiniň gapdallarynyň aşagy, aýaklarynyň iç ýüzi, artky butlary we üstki bölekleri, kellesiniň, boýnunyň aşak tarapy, tumşugynyň ujy ak reňklidir. Gulanyň ylgaw tizligi sagatda 60 kilometre çenli bolýar. Öňki döwürde, ýagny XX asyryň ortalarynda gulanlar diňe Bathyzda gabat gelýärdiler. Häzirki döwürde olar Sarygamyş çöketliginde, Günbatar Köpetdagda, Aşgabadyň günorta-gündogar eteginde, Mäne-Çäçe düzlüginde hem duş gelýärler. Gulanlaryň esasy ýaşaýan ýerleri dykyz we çägesöw toprakly çöllükler we ýarym çöllükler hem-de dag etekleriniň beýikli-pesli ýerleridir. Olar daglyk we dagyň uçut gaýaly ýerlerine barmagy halamaýarlar. Dürli otjumak ösümlikler, agaçlaryň ýapraklary gulanlaryň esasy iýmitidir.

Hormatly watandaşlar!

Tomsuň häzirki jöwzaly günlerinde sagdyn durmuşy üpjün etmek siziň özüňize baglydyr. Munuň üçin, Günüň ýiti şöhlesinden goranmagy, pasla görä geýinmegi, jemgyýetçilik arassaçylyk tertip-düzgünlerini berjaý etmegi, günüň dowamynda 2-2,5 litre çenli arassa agyz suwuny kabul etmegi, gök önümlere, miwelere, süýt we süýt önümlerine has köp üns bermegi maslahat berýäris.

Strategik hyzmatdaşlygyň täze gözýetimleri

Şu gün Gazagystan Respublikasynyň Astana şäherinde Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň altynjy konsultatiw duşuşygy geçirilýär. Munuň özi sebit derejesinde strategik hyzmatdaşlygyň täze gözýetimleriniň kesgitlenilmeginde ähmiýetli wakadyr. Hormatly Prezidentimiz bu ýokary derejeli duşuşyklara gatnaşmak üçin Gazagystan Respublikasyna iş saparyny amala aşyrýar. Bu duşuşyklaryň jemleri köpýyllyk hyzmatdaşlyga täze itergi bermek bilen, sebitiň ýurtlarynyň we halklarynyň arasyndaky däp bolan hoşniýetli goňşuçylyk gatnaşyklaryny has-da pugtalandyrmaga ýardam eder. Mälim bolşy ýaly, Türkmenistanyň, Gyrgyzystanyň, Gazagystanyň, Täjigistanyň we Özbegistanyň döwlet Baştutanlarynyň bu formatdaky duşuşygynda häzirki döwrüň meselelerini bilelikde çözmek boýunça döwletara gatnaşyklary ösdürmek, sebitde ýakynlaşmagyň hem-de ykdysady hyzmatdaşlygy giňeltmegiň geljegi, ulag taslamalary, azyk howpsuzlygy, medeni-ynsanperwer gatnaşyklary pugtalandyrmak bilen bagly meseleler ara alnyp maslahatlaşylýar.

XXXIII tomusky Olimpiýa oýunlaryna gatnaşýan Türkmenistanyň milli ýygyndy toparynyň agzalaryna

Hormatly Türkmenistanyň milli ýygyndy toparynyň agzalary! Gadyrly türgenler!

Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Prezidiumynyň KARARY

Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň mejlisini çagyrmak we guramaçylykly geçirmek hakynda Şöhratly ata-babalarymyzyň döwleti dolandyrmakda toplan köpasyrlyk tejribesine daýanyp, olaryň parasatly wesýetlerine eýerip, döwlet we jemgyýetçilik durmuşynyň möhüm meselelerini çözmäge ilatyň giňden gatnaşmagyny üpjün etmek, jemgyýetiň agzybirligini, jebisligini berkitmek, milli demokratiýany ösdürmek boýunça gazanylan üstünlikleri döredijilikli kämilleşdirmek, halkymyzyň bähbitlerine wekilçilik edýän ýokary wekilçilikli edaranyň — Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň mejlisini guramaçylykly geçirmek maksady bilen, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Prezidiumy karar edýär:

Parahatçylyk we ynanyşmak: Türkmenistanyň daşary syýasatynyň özenidir

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe Gahryman Arkadagymyz tarapyndan binýady berkden tutulyp, hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda mynasyp dowam etdirilýän döwlet syýasatynda ýurdumyzy bedew bady bilen ösüş-özgerişleriň belent sepgitlerine ýetirmek, halkymyzyň parahat, abadan durmuşyň hözirini görüp ýaşamagyny üpjün etmek wezipelerine aýratyn ähmiýet berilýär. Dünýä döwletleri bilen milli we umumy bähbitler esasynda ýola goýulýan hyzmatdaşlygy berkitmekde döwletimiziň daşary syýasy strategiýasy aýratyn ähmiýete eýedir. Ýurdumyz «Açyk gapylar» hem-de giň halkara hyzmatdaşlyk syýasatyny üstünlikli durmuşa geçirmek bilen, oňyn Bitaraplyk, beýleki döwletleriň içerki işlerine goşulyşmazlyk ýörelgelerine berk eýerýär hem-de häzirki döwrüň wajyp meselelerini çözmek ugrundaky tagallalara işjeň goşulyşýar.

Döwletiň ykdysady kuwwaty — ilatyň durmuş abadançylygy

Akyldarlaryň aýtmaklaryna görä, ykdysadyýet ilkinji nobatda adamlaryň öz zähmetlerini hem-de akyl-paýhaslaryny ulanyp, özleri üçin zerur bolan şertleri we ýaşaýyş serişdelerini döretmekleridir. Onuň kadaly hereket etmegi döwletiň kuwwatly bolmagynyň iň esasy hem iň zerur şertidir. Sebäbi ykdysadyýetiň kömegi bilen döwlet özüniň ähli maddy baýlyklaryny edinýär, toplaýar, artdyrýar. Şonuň netijesinde-de, döwlet jemgyýet tarapyndan özüniň döredilmeginiň iň esasy we iň möhüm maksadyny durmuşa geçirip, jemgyýetiň maddy hem ruhy zerurlyklaryny kanagatlandyrmak mümkinçiliklerine eýe bolýar. Munuň şeýledigine öz durmuşymyzyň mysalynda-da göz ýetirýäris. Bilşimiz ýaly, 12-nji iýulda hormatly Prezidentimiz ykdysadyýetiň pudaklarynda şu ýylyň geçen alty aýynda alnyp barlan işleriň jemlerine bagyşlanan Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisini geçirdi. Mejlis döwletimiziň ykdysady kuwwatynyň derejesini kesgitlemäge, anyklamaga ajaýyp meýdança boldy. Şol mejlisde degişli ýolbaşçy tarapyndan berlen 2024-nji ýylyň ýanwar — iýun aýlarynyň makroykdysady görkezijileri barada hasabat döwletimiziň ykdysady kuwwatynyň derejesine guwanmaga, ilatymyzyň ýaşaýyş-durmuş abadançylygynyň üpjün edilmeginiň ygtybarly binýadynyň bardygyna ynamy berkitmäge esas berdi.

Tygşytlylyk — rysgal berekediň çesmesi

Tebigat zähmetkeş halkymyza baýlyk baryny eçilipdir. Türkmen tebigaty ýerasty we ýerüsti baýlyklary, keremli daglary, ajaýyp sährasy, gül-gülälekli baýyrlary, tereň derýalary, gojaman deňzi, miweli we saýaly agaçlary, bag-bakjalary, dermanlyk ösümlikleri, täsin haýwanat dünýäsi bilen Ýer ýüzüni haýrana goýýar. Ýaşaýşy gowulandyrmagyň gözleginde bolan ata-babalarymyz ähli nygmaty tygşytly, ýerlikli ulanmagy gündelik durmuşyna ymykly ornaşdyrypdyr. Mysal üçin, babadaýhan pederlerimiz suwy ýerlikli ulanyp, toprakdan bol hasyl almagyň inçeliklerini öwrenipdirler. Olar ekiniň suwy ýetmese guraýandygyny, suwy artyk bolsa çüýreýändigini bilipdirler. Diýmek, ýerden bol hasyl almak üçin suwy örän rejeli peýdalanmaly. Bu bolsa irginsiz zähmeti talap edýär. erkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe halkymyz bolelinlikde, eşretli durmuşda ýaşaýar. Il-ulsumyzyň her bir güni şanly wakalara, toý-baýramlara beslenýär. Ülkämiziň nazu-nygmatlardan doly toý saçagy gözleri, göwünleri dokundyryp, agzybirligiň, zähmetsöýerligiň, tygşytlylygyň bereket bulagydygyny görkezýär. Şeýle-de halkymyz zaýaçylyga, isripçilige ýol bermez. Munuň bilen bagly Keý-Kowsuň «Kowusnama» eserinde gymmatly pikirler öňe sürlüp: «Her betbagtlygyň bir sebäbi bardyr, garyplygyň sebäbi-de zaýaçylykdyr. Diňe bir mal-döwleti harçlamakda däl, iýmek-içmekde, işlemekde, gürlemekde — haýsy zatda bolsa-da, isrip etme

Sagdyn maşgala — mizemez gala

Gadymy kitaplarda, köne golýazmalarda, dilden-dile geçip gelen edebi hem ahlak mirasymyzda, umuman, milli hazynamyzda maşgala binýadynyň berkligi hakda aýdylan zatlar juda kän. «Maşgalam — baş galam» diýip, öý-ojagyny mukaddes saýan eždatlarymyz, «Hatynym — halalym» diýip, zenanlarymyzy depesine täç eden ata-babalarymyz agzybirligiň, berekediň, edep-ekramyň, uýat-haýanyň, beden hem ruhy sagdynlygyň nusgalyk derejesini, maşgala berkliginiň mizemez nusgasyny bize miras goýupdyrlar. Bu gymmatly pikir-garaýyşlaryň Gündogaryň görnükli akyldary Magtymguly Pyragynyň döredijiliginiň hem esasy mazmunyny düzendigini onuň diwanlaryny okan her bir okyjy magat aňýandyr. Akyldar şahyrymyzyň maşgala mukaddesligi, perzent terbiýesi, arassa ahlaklylyk, maşgala wepalylyk ýaly zerur meseleler babatdaky şygra siňen garaýyşlary, pikir-oýlary has çuňdur, dürdänedir, manysyny hiç wagt ýitirmejek ruhy ýörelgedir. Şu ýerde türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyzyň: «Demokratiýanyň we ýeke-täk dolandyryşyň ilkinji sapaklary maşgaladan başlanýar. Hut maşgala türkmen jemgyýetiniň özeni bolup durýar» diýýän setirleri hakyda dolýar. Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň döwlet wezipesine geçen ilkinji güni eden dabaraly çykyşynda «Watan diňe halky bilen Watandyr! Döwlet diňe halky bilen döwletdir!» diýen ajaýyp şygary bolsa biziň döwrümiziň hukuk, demokratik ýörelgesi, maşgala, şahsyýet, jemgyýet bütew

Merkezi Aziýanyň Şekspiri

Onuň iş otagynda Magtymgulynyň esli möçberdäki haly portreti dur. Portretiň sag ýüzündäki çarçuwa salnan Hormat hatynda onuň «Magtymgulynyň dostlary» halkara jemgyýeti tarapyndan sowgat berlendigi ýazylypdyr. — Men her sapar şu ýazgylara gözüm düşende hyýalymda ilkinji sapar Magtymgulynyň ruhy älemine aralaşyşym, soňra ol älemiň bendiwany bolup galyşym bilen baglanyşykly wakalara dolanýaryn. Şol mahal kalbymy adaty bolmadyk ruhy galkynmalar gurşap alýar... — diýip, Su Woldram aýdýar.

«Yşk ýüregimde gaýnap»

Her bir millet dünýäde, köplenç, adyny arşa göteren beýik ogullary bilen tanalýar. Bir milletiň dünýä beren belli-belli şahsyýetleriniň her biri şol halkyň mertebe merduwanynda bir basgançakdyr. Türkmeniň adyny jahana ýaýan halkymyzyň beýik ogullarynyň biri bolsa şerepli sözleriň eýesi Magtymguly Pyragydyr. Akyldar şahyrymyzyň ynsan ähliniň ömür ýolunda könelmeýän meseleler hakda ýazan şygyrlary şu günlerimizde hem özüniň ähmiýetini ýitirmeýär. Söz sungatynyň piri dana Pyragynyň döredijiliginiň özenini ýagşy adam bolup ýaşamagy, ýagşy adamlara, ýagşylyklara ýaran bolmagy ündeýän şygyrlar düzýär. Şeýle-de bolsa, onuň akyl-paýhasa ýugrulan wesýetnamalar ýygyndysy diýip atlandyryp boljak döredijiliginde yşky şygyrlaryň aýratyn orny bar. Şolaryň üsti bilen hem şygrystanyň soltany Magtymguly Pyragynyň zenanlara bolan garaýyşlarynyň örän näzik, özüniň bolsa duýguçyl bolandygyna göz ýetirýäris.

Dostluk — asylly ýörelge

Ata-babalarymyzyň nesillere miras goýan dostluk, dostanalyk, agzybirlik ýaly ýörelgeleriniň gymmatyny halkymyz belent tutýar. Dostluk hoşniýetli gatnaşyklaryň binýadydyr. Adamzat gatnaşyklarynyň içinde dostluk mydama-da ilkinji orunda bolupdyr. Ömrüň dowamynda hakyky dostuň bolup, onuň bilen ýakyn aragatnaşykda bolmak her bir adama zerur. Saňa düşünýän pikirdeş dost bilen ömür atly uzak ýoldan egin-egne berip geçmek hemmeleriň islegidir. Türkmençilikde «Sylanyşyk iki taraplaýyn bolýar» diýilýär. Şonuň üçin hem dostluk bir adamyň zähmeti däl-de, eýsem, iki adamyň zähmetidir, yhlasydyr, düşünjeleriň gabat gelmegi ugrundaky çemeleşmeleridir. Diýjek sözüň, etjek hereketiň paýhasa ýugrulyp, hakykatyň tarapdary bolmak, duýgudaşlyk, wepalylyk ýaly häsiýetlere eýermek dostlugyň ilkinji şertleridir. Türkmeniň dana şahyry Magtymguly Pyragy: Ýaman til dost ýitirer,Hoş söz rehmet getirer.

Ömre gurbat, köňle söýget Pyragy

(Şahyrana kyssa) Pyragynyň şygyrlary ömre gurbat, köňle söýget. Pyragynyň pähimleri göwün üzre täsin söhbet. Bu şygyrlar ykballara sünnä bilen nagyş çaýar. Ony okan-diňlän ýürek giň asmanda ganat ýaýar. Şahyryň arzysy kändir gadym oguz illerinde. Onuň şygry ýaňlanýandyr bütin dünýäň dillerinde. Diýr, akyldar öwüdinde: «Namart asyl-ha mert bolmaz», hemem diýer pähim bilen: «Şagal-tilkiler gurt bolmaz». Hawa, dana, gurt gözünde ot ýanar hem ataş ýanar, merdanalar mydam mertdir, olar çyn ärlerden öner. Her bir sözüň, parasadyň ýüreklere gurbat, şahyr, seniň göwher öwütleriň durşy bilen sungat, şahyr! Pelsepeçi, sufist özüň, dünýä akylyňa haýrandyr, däne-däne pikirleriň tutuş jahana ýaýrandyr.

Perwana

(Hekaýa) Gara gädikden Hasar dagyna çykmak has-da amatly görülýär. Atlymy, eşeklimi, pyýadamy garaz, adam-garanyň «garynja gatnawy» özüne ýetik. Olaryň içinde çet ýurtlardan zyýarata gelen dünýä türkmenleri-de az däl. Iki kişiniň başy çatylsa, hezreti Magtymguludan söhbet açylýar. Şeýle söhbetdeşlikleriň birinde akyldar hakynda eşiden täsirli rowaýatymyň gylyny gyrman, alysdan ata Watanyny küýsäp, Pyragynyň nazary düşen topraga gelen arkadaşyma gürrüň berdim. Men ol rowaýaty ýazga-da geçirdim.

Çilim — saglyga zulum

Türkmenistany temmäkiden azat ýurda öwürmek boýunça 2022 — 2025-nji ýyllar üçin milli maksatnama hereketde Hormatly Prezidentimiz watandaşlarymyzyň sagdyn durmuş ýörelgesine eýermekleri, kadaly iýmitlenmekleri, zyýanly endiklerden gaça durmaklary, zähmet bilen dynç alşy utgaşdyrmaklary, şeýle hem ýokanç däl keselleriň öňüni almak üçin ähli mümkinçilikleri döredýär. Bu bolsa ilatyň ömrüniň dowamlylygynyň artmagyna, hassaçylygyň azalmagyna, howply ýokanç keselleriň öňüniň alynmagyna uly ýardam edýär.

Tymsallar

Bagyşlamagy başar Talyp mugallymyndan: