"Türkmen dünýäsi" gazeti

Esaslandyryjysy: Türkmenistanyň Ministrler Kabineti
Salgysy: Aşgabat şäheri, Garaşsyzlyk şaýoly, 100, Türkmenbaşynyň erkin döredijilik mekany
Telefon belgileri: 38-60-45, 38-60-40, 38-60-44
Email: turkmendunyasi@sanly.tm

Habarlar

Sallançak

Gadymy mirasa baý halkymyzyň arasynda maşgala, durmuş bilen baglanyşykly däp-dessurlar, edim-gylymlar häzirki döwürde-de ýörgünlidir. Ata-babalarymyz, ene-mamalarymyz öz perzentlerini päk kalply, ynsaply, ygrarly, lebzinde durýan, mert, edermen, arassa ahlakly edip, terbiýeläp ýetişdirmek maksady bilen ençeme gymmatlyklary döredip, bize miras galdyrypdyrlar. Şol gymmatlyklaryň biri-de sallançakdyr. Sallançak diýlende türkmen öýüniň töründe içi bäbekli mukaddeslik göz öňüne gelýär. Bäbek üçin ene gujagynyň dowamy sallançakdyr. Akja bäbekli sallançak üwrelip duran öý döwletlidir. Ata-babalarymyz öýüň dulundan sallançak gurupdyrlar. Özi-de ol çaganyň başy günbatara goýlar ýaly ýagdaýda gurlupdyr. Öňki döwürlerde sallançagyň ýüpi ak öýüň tärimlerinden daňylypdyr. Pagsa jaýlarda jaýyň burçundan teble kakyp, şol tebleden halka asyp, halkadan sallançagyň ala ýüpüni dakypdyrlar. Öýüň dulundan 2-3 metr aralykda iki sany dagdan agajyny dikip, sallançak ýüpleri üçin ýörite pagta süýüminden, geçi çöpürinden ýa-da goýun ýüňünden egrilen ýüpden sallançak ýasapdyrlar. Iki gat ýüpüň iki ujunyň hersini bir agaja birikdiripdirler.

Akyl - paýhasyň güýji — ýaşaýşyň täji

Ir zamanda bir ýetim ýetginjek bolup, ol iliň hyzmatyny edip, iýjegini gazanýan eken. Ýöne ol, täleýi ters gelip, gözagyry derdinden batyl bolýar. Bu ýagdaýa juda gynanan ýetginjek gije-gündiz Haka sygynyp, ýene-de gözüniň görmegini dileg edip, ýalbarypdyr. Ahyry onuň ýanyna bir ýagşyzada gelip: — Saňa üç zat getirdim — saglyk, maşgala, baýlyk. Ýöne sen şularyň haýsy-da bolsa birini saýlamaly — diýipdir.

Ýiti respirator wirus kesellerinden goranyň!

Gyşyň sowuk howasy, Gün şöhlesiniň ýetmezçiligi netijesinde adam bedeniniň immun ulgamy gowşap, bedeniň goranyş işiniň peselmegi netijesinde, ýiti respirator wirus keselleri we dem alyş ýollarynyň sowuklamasy, dem alyş ýollarynyň wirus ýokanç keselleri has ýygy duş gelýär. Ýiti respirator kesellerinden goranmak üçin, şu aşakdaky düzgünler berk berjaý edilmelidir:

Ösümlikli sütün

Mukaddes Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllyk baýramynyň toýlanjak ýyly bolan «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» diýlip atlandyrylan 2021-nji ýylyň nyşanynda Garaşsyz, baky Bitarap Watanymyzyň ösüşlerini alamatlandyrýan derek agajynyň şekili ýerleşdirilen. * * *

Parahatçylyk we ynanyşmak: döwrebap ýaşaýşy, sagdyn durmuşy döretmek üçin

Döwlet Baştutanymyz «Türkmenistan — Bitaraplygyň mekany» kitabynda: «Döwrebap ýaşaýşy döretmek üçin Zeminiň ýaşaýjylarynyň özleri üçin umumy wezipeleri dogry kesgitläp, möhüm bolan degişli ugurlardaky hyzmatdaşlygy ýola goýmaklary zerurdyr» diýip ýazýar. Ine, şu pikiri külterläberseň, Zeminiň üstünde döwrebap ýaşaýşyň döredilmegi üçin ilkinji nobatda gazanylmaly gymmatlyklar — her bir adamyň gatnaşmagyndan döredilýän parahatçylyk we ynanyşmak duýgusydyr. Ine, hormatly Prezidentimiziň başlangyjy bilen 2019-njy ýylyň 12-nji sentýabrynda BMG-niň Baş Assambleýasynyň 73-nji sessiýasynyň 106-njy umumy mejlisinde «2021-nji ýyl — Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly» atly Kararnamanyň kabul edilmeginiň aňyrsynda-da şu ajaýyp pikirler bardyr. Çünki abadan durmuşy, durnukly ösüşi gazanmagyň esasy şertleri — parahatçylygyň döredilmegi, özara ynanyşmagyň gazanylmagydyr. Galyberse-de hormatly Prezidentimiziň «Parahatçylyk sazy, dostluk, doganlyk sazy» atly kitabynda belleýşi ýaly, dünýäde parahatçylyk söýüjilikli meýilleri aýan etmek biziň döwlet syýasatymyzda jemlenendir. Hormatly Prezidentimiz başdaky pikirini şeýle dowam edýär: «Häzirki döwürde aýratyn ähmiýete eýe bolan sagdyn jemgyýeti kemala getirmegiň meseleleri hem şu ählumumy zerurlykdan ugur alýar. Sagdyn jemgyýet — sagdyn ýaşaýyş-durmuş ýörelgeleriniň kemala gelmeginiň kada-kanunlarynyň netijeliligine esaslanýar. Adamyň saglygy

Hazaryň uglewodorod serişdelerini özleşdirmekde täze sahypa

Öz gözbaşyny taryhyň irki zamanlaryndan alyp gaýdýan türkmen-azerbaýjan goňşuçylyk we dostluk gatnaşyklary häzirki döwürde barha pugtalanýar. Muňa 21-nji ýanwarda Aşgabatda Hazar deňzindäki «Dostluk» ýatagynyň uglewodorod serişdelerini bilelikde gözlemek, işläp geçmek we özleşdirmek hakynda Türkmenistanyň Hökümeti bilen Azerbaýjan Respublikasynyň Hökümetiniň arasynda özara düşünişmek hakyndaky Ähtnama gol çekmek dabarasy hem aýdyň delildir. Iki döwletiň hyzmatdaşlyk gatnaşyklaryny täze derejä çykarjak bu möhüm waka aýratyn ähmiýet berip, türkmen we azerbaýjan Liderleri onlaýn görnüşinde derwaýys resminamanyň kabul edilmegini mübäreklediler. Hormatly Prezidentimiz onlaýn görnüşindäki wideoşekil arkaly duşuşyga gatnaşýandygy üçin azerbaýjanly kärdeşine minnetdarlyk bildirip, şu günüň Türkmenistan bilen Azerbaýjanyň arasyndaky däp bolan dost-doganlyk gatnaşyklaryndaky örän wajyp gündügini belledi. Hazar deňzindäki «Dostluk» ýatagynyň uglewodorod serişdelerini bilelikde gözlemek, işläp geçmek we özleşdirmek hakynda iki döwletiň Hökümetleriniň arasynda özara düşünişmek hakyndaky Ähtnama energetika pudagyndaky hyzmatdaşlygy we özara düşünişmek gatnaşyklaryny berkitmäge, iki iri energetika döwletiň ägirt uly özara mümkinçiliklerini açmaga, Hazar deňziniň sebitinde durnukly energetika ösüşi, giň we özara bähbitli halkara gatnaşyklar üçin aňrybaş amatly şertleriň döredilmegine g

Gerçeklik mekdebiniň mynasyp dowamy

«Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda Milli Goşunyň döredilenine 29 ýyl dolýar. Täze ýylyň ilkinji günlerinde döwlet derejesinde bellenilýän bu baýramçylyk ata Watanymyza bolan söýgimizi, halkymyz bilen Milli Goşunymyzyň jebisligini şöhlelendirýär. Şanly sene mynasybetli döwlet Baştutanymyzyň Türkmenistanyň Ýaragly Güýçleriniň serkerdelerine, esgerlerine, gullukçylaryna we harby talyplaryna iberýän Gutlagy, ýurdumyzyň harby we hukuk goraýjy edaralarynyň harby gullukçylaryna hem-de işgärlerine harby we ýörite atlary dakmak hem-de hünär derejelerini bermek bilen baglanyşykly Permanlary merdana Watan goragçylarynyň wezipe borçlaryna bolan höwesini we jogapkärçiligini has-da ýokarlandyryp, täze üstünliklere ruhlandyrýar. Uludan tutulýan toý bagtyýar raýatlarymyzyň watançy ogul-gyzlaryna bolan buýsanjyny dabaralandyrýar. Baýramçylygyň şanyna giňden ýaýbaňlandyrylýan medeni çäreler, göwün göteriji aýdym-sazly çykyşlar, teatrlaşdyrylan sahnalar mert pederlerimiziň Watana, halka wepalylyk ýaly asylly ýörelgelerini döwrebap harby däp-dessurlar arkaly dowam etdirýän harby gullukçylaryň hem-de olaryň ýerine ýetirýän belent borjunyň waspyny ýetirýär.

Ýylyň adyna buýsanç

Taryhy şanly döwletimizGaraşsyz, hemişelik Bitarap,Türkmenistan — parahatçylygyňwe ynanyşmagyň Watany.Bedew batly gadamlarymyzbagtdan paýly ertirlere tarap,Türkmenistan — parahatçylygyňwe ynanyşmagyň Watany. Gysym gumy duz dek mukaddes,bu toprak känim, baýlygym-barym,Görsem diýp her kim eder höwes,jennete bäs edýär gül Diýarym,Milletiň sesine goşup ses,joşup hem buýsanyplar diýýärin —Türkmenistan — parahatçylygyňwe ynanyşmagyň Watany.

Goňşuçylyk gatnaşyklary pugtalanýar

«Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýyly, turuwbaşdan, goňşy döwletimiz Owganystan bilen dost-doganlyk, özara hyzmatdaşlyk gatnaşyklarymyzy pugtalandyrjak wakalardan başlandy. Goňşy döwletiň ykdysady ösüşlerine oňyn täsirini ýetirjek ol wakalar Owganystanyň ähli halky bilen birlikde, bu döwletde kowçum bolup ýaşaýan türkmenleriň hem Gahryman Arkadagymyza, ata Watanymyza bolan buýsanç bulagyny joşdurdy. Gazetimiziň şu sanynda owganystanly türkmenleriň Magtymguly Pyragy jemgyýetiniň agzasy, şahyr Şirmuhammet ÝEŇIŞIŇ köňül kelamlaryny ýazga geçirip, okyjylarymyza ýetirmegi makul bildik.

Ykdysadyýetiň ygtybarly desgalary

Mukaddes Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllyk toýunyň uludan toýlanyljak ýylynyň ilkinji günleriniň göwün göteriji şanly wakalar bilen başlanmagy tutuş ýylymyzyň üstünliklere beslenjekdiginiň buşlukçysy bolup kalplara doldy. 14 —15-nji ýanwarda Gahryman Arkadagymyzyň şa gadamynyň ýurdumyzyň gündogar welaýatyna düşmegi bolsa, lebaply zähmetkeşleri diýseň begendirip, depesini gök diretdi. Çünki milli Liderimiziň şa gadamynyň düşen ýeri berekede beslenip, gül-gülzarlyga, bagy-bossanlyga öwrülýär. Hormatly Prezidentimiz biziň welaýatymyza bolan şu gezekki iş saparynyň çäklerinde döwletimiziň ykdysady kuwwatyny berkitjek, öz halkymyzyň hem-de goňşy owgan halkynyň ýaşaýyş-durmuşyna oňyn täsirini ýetirjek birnäçe iri desgalary ulanyşa girizmäge ak patasyny berdi. Şolaryň biri Çärjew etrabynyň «Malaý» gaz känindäki täze gaz gysyjy desgadyr. Her ýylda üstünden 30 milliard kub metre çenli tebigy gazy geçirmäge ukyply bolan bu desgada döwrümiziň iň ygtybarly enjamlary hem-de öňdebaryjy tehnologik çözgütler ornaşdyrylypdyr.

Türkmen hoşniýetliliginiň şöhlelenmesi

Garaşsyz döwletimiziň hemişelik Bitaraplyk hukuk ýagdaýynyň düýp manysy ynsanperwerlikdir, esasy häsiýetnamasy bolsa parahatçylyk söýüjilikdir. Bitaraplyk halkyň arzuw-isleglerini, ýagşy niýetlerini beýan eden Gündogar edebiýatymyzyň we türkmen nusgawy edebiýatymyzyň içinden eriş-argaç bolup geçen ynsanperwerlik, hoşniýetlilik, asudalyk, parahatlyk duýgy-düşünjeleri arkaly aňladylypdyr. Türkmen halky hoşamaýlygy, hoşniýetli gatnaşygy ýaşaýyş durmuşyndaky ilkinji ýörelgelerine öwren we muny görüm-görelde esasynda nesillerinde terbiýeleýän halklygy bilen häsiýetlenýär. «Ýagşy söz ýylany hinden çykarar» ýaly ajaýyp pähimlere eýeren, zandy hoşniýetlilige ýugrulan türkmen adam gatnaşyklarynda hemişe-de akylyň güýjüne, sözüň gudratyna daýanan we bu ýörelgelerden rahatlyk, döwlet tapan halk. Edebiýatymyza siňen «Aýrylmaz goňşyňa agyryly söz aýtma», «Söýenişen — ýykylmaz», «Arkalaşan — dag aşar» ýaly halk aýtgylarymyz ynsan gatnaşyklarynda we döwletara gatnaşyklarynda synalan tejribeler esasynda döredilendir.

Gündogaryň beýik danasy

Uzak geçmişiň dowamynda türkmen topragynda beýik danalar, akyldarlar, alymlar ýaşap we döredip geçipdirler. Bu barada Gahryman Arkadagymyz «Bilim — bagtyýarlyk, ruhubelentlik, rowaçlyk» atly kitabynda şeýle diýýär: «Biziň Oguz han atamyzyň mekdebinden gözbaş alyp gaýdan Abu Reýhan Biruny, Abu Nasyr Faraby, Muhammet Horezmi, Ibn Sina, Mahmyt Kaşgarly, Muhammet Zamahşary ýaly beýik alymlaryň zehininde eýlenen Abu Sagyt Abylhaýyr, Hoja Ahmet Ýasawy, Döwletmämmet Azady, Magtymguly Pyragy, Mämmetweli Kemine, Seýitnazar Seýdi, Gurbandurdy Zelili, Mollanepes, Annagylyç Mätäji ýaly beýik şahyrlarymyzyň döredijilik ussahanasynda taplanyp, kämillige ýeten we ölmez-ýitmez bolan milli ylym, bilim, döredijilik mirasymyz bardyr». Özleriniň ajaýyp eserleridir gymmatly açyşlary bilen tutuş Gündogarda meşhurlyga ýeten şol şahsyýetlerimiziň aglabasynyň suratynyň hormatly Prezidentimiziň tagallasy bilen halkymyza gowşan «Paýhas çeşmesi» kitabynda ýerleşdirilmegi hem uly mana eýedir. Çünki ol danalaryň paýhas gazanynda gaýnap, zybanyndan çykan kelamlaryň köpüsi uzak ýyllaryň dowamynda nakyla öwrülip gidipdir. «Paýhas çeşmesi» atly pähimler ýygyndysynda suraty ýerleşdirilen danyşmentleriň biri-de özüniň täsin açyşlary, pelsepewi pikirleri bilen dünýä ylmyna mynasyp goşandyny goşan Gündogaryň beýik akyldary Abu Reýhan Muhammet ibn Ahmet Birunydyr. Ol filosof, taryhçy, jahankeşde, geograf, dilçi, şah

Kadaly iýmitlenmek

Talabalaýyk iýmitlenmegiň ynsan saglygyna oňyn täsirini ýetirişi ýaly, gyşyň häzirki aýazly günlerinde pasla görä geýinmek hem kesellerden goranmagyň möhüm şerti bolup durýar. Şoňa görä, öýden çykanyňyzda ýyly geýinseňiz, agyz-burun örtüklerini dakynsaňyz, ähli ýerde 2 metrden az bolmadyk howpsuz araçägi saklasaňyz janyňyz elmydama sagat bolar. Saglygyň sakasy talabalaýyk iýmitlenmekdedir. Kadaly iýip-içmek ynsanyň saglygyny berkidýär, fiziki we ruhy sagatlygyny üpjün edýär. Bedene zerur önümler ýetmese, ösüş we täzeleniş, ýagny madda çalşygynyň düzgünleri bozulýar. Onuň netijesinde bolsa, bedeniň sazlaşykly işjeňligi bozulýar. Iýmit bilen alynýan belok esasy orunda durýar, sebäbi dokumalar, öýjükler, beden agzalary, fiziologik maddalary — gan, limfa belogyň gatnaşmagynda täzelenýär, özgerýär, ösýär.

Dertlere derman kädi

Türkmeniň bereketli topragy dermanlyk häsiýetli ösümliklere juda baý. Şolaryň biri-de kädidir. Halkymyz kädiniň dermanlyk häsiýetine ir döwürlerden bäri düşünip gelipdirler. Kädi iýun-iýul aýlarynda gülleýär. Awgust-sentýabr aýlarynda bolsa hasyl berýär. Kädini güýz we gyş aýlarynda iýmek has-da peýdalydyr. Ylmy barlaglar kädiniň düzüminiň adam süňňi üçin zerur bolan peýdaly maddalara juda baýdygyny tassyklaýar. Onuň etlek böleginde peýdaly maddalar, ýagny karotin, folasin, B toparyň witaminlerine girýän B1, B2, B6 witaminleri, mineral maddalar bolan kremniý, kaliý, magniý, natriý, demir we beýleki mineral maddalaryň mukdary örän köpdür.

Kenary sapaly suwy şypaly "Altyn köl"

Pederlerimiziň «Ýagşyny görmek — jennet» diýen pähimi Watanymyzyň täze taryhy eýýamynda many-mazmun taýdan has-da baýlaşyp, döwrebap derejede öz beýanyny tapýar. Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda amal edilýän işleriň her biriniň netijesi görmegi arzuwladýan ajaýyp işlerdir. Şolaryň hatarynda kenary sapaly, suwy şypaly «Altyn köl» hem bar. Mälim bolşy ýaly, 2020-nji ýylyň 15-nji iýunynda döwlet Baştutanymyzyň gatnaşmagynda paýtagtymyzyň Bagtyýarlyk etrabynyň çäginde ýerleşýän kölüň kenarynda dynç alyş düzümine degişli täze desgalar toplumy açylypdy. Hormatly Prezidentimiziň Kararyna laýyklykda, bu köl «Altyn köl» diýlip atlandyryldy. Şeýlelikde, paýtagtymyzyň demirgazygynda ilatyň ýokary derejede dynç alşyny guramagy üpjün etmäge gönükdirilen diňe bir görmäge däl, eýsem, wasp etmäge-de mynasyp täze dynç alyş zolagy döredildi.

Türkmenistanym meniň!

Şirli Şirwan Anna ogly 1994-nji ýylyň 24-nji sentýabrynda Owganystanyň Badgis welaýatynyň Murgap etrabynyň Marçak obasynda dogulýar. Ol 2002 — 2009-njy ýyllar aralygynda Marçak obasynyň «Marçak» liseýinde 8-nji synpa çenli okap, soňra 2009 — 2013-nji ýyllarda Owganystanyň Jöwüzjan welaýatynyň Şibirgan şäherindäki «Ibni Ýemin» mekdebinde okuwyny dowam etdirýär hem-de 12 ýyllyk okuwy tamamlaýar. 2015 — 2017-nji ýyllar aralygynda Şibirgan şäherindäki «Abu Muslim Horasany» institutynda weterinariýa ugrundan okap, ýörite orta bilim alýar.

Bu Watan siziňdir, biziňdir, dogan!

Owgan topragynda ýaşaýan doganlarymyz ilkinji gezek türkmen topragyna gadam basanlarynda şeýle diýipdirler: Ata Watan sende mähir ýeterlik,Bu Watan siziňdir, biziňdir, dogan!Duşuşdyk ýene-de ykbal göterlip,Bu Watan siziňdir, biziňdir, dogan!

Ulagly sütün

Bir at güýji diýip 75 kilogramlyk ýüki 1 sekuntda 1 metr hereket etdirip bilýän güýje aýdylýar. * * *

Türkmenistan ─ parahatçylyk dörediji döwlet

Edil taryhdaky ýaly, häzirki döwürde-de türkmen halky parahatlyk tuguny göteren halk hökmünde tanalýar. Parahatçylygyň tarapdarydygy mundan 25 ýyl öň türkmen diplomatiýasynyň şowly, pähimli ädimleriniň biri, ýagny baky Bitaraplygyň gazanylmagynda has aýdyň görünýär. Baky Bitaraplyk türkmen halkynyň bütin dünýäde pasyrdadyp ýören Parahatlyk baýdagydyr. Şol baýdagyň saýasynda Türkmenistan ― parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watanyna öwrüldi. Mälim bolşy ýaly, 2019-njy ýylyň 12-nji sentýabrynda BMG-niň Baş Assambleýasynyň 73-nji mejlisinde Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistanyň başlangyjy boýunça «2021-nji ýyl — Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly» atly Kararnama kabul edildi. Munuň özi ýurdumyzyň parahatçylyk söýüjilikli syýasatynyň dabaralanýandygynyň ýene-de bir subutnamasy bolmak bilen, hormatly Prezidentimiziň «Parahatçylyk sazy, dostluk, doganlyk sazy» atly kitabyndaky: «Dünýäde parahatçylyk söýüjilikli meýilleri aýan etmek biziň döwlet syýasatymyzda jemlenendir» diýen sözleriniň durmuşda aýdyň şöhlelenmesidir.

Ýyllara at ýaraşýar

Soňky ýyllarda hormatly Prezidentimiziň parasatly başlangyjy bilen durmuşymyza ajaýyp bir däp ornaşdy — ýyllara at dakyp, olary adyna laýyk geçirmek däbi. Onuň netijesinde, ýyllarymyza has-da öwüşgin çaýylyp, durmuşymyz has-da gözelleşýär. Atlary ýyllaryna, ýyllary hem atlaryna şan getirip taryh sahypalaryny bezäp otyr. «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» atlandyrylan 2021-nji ýylymyz hem hut şeýle ýyllaryň biri bolar. Sebäbi parahatçylyk hem ynanyşmak baky Bitaraplyk syýasatymyzyň baş ýörelgeleri. Bu düşünjeler çuňňur mana eýe. Aýdylyşy ýaly, Dünýä biziň umumy öýümiz. Biziň bagtyýar durmuşymyz onuň parahat aýlanmagyna bagly. Şonuň üçin-de gojaman Zeminiň asuda dem almagy tutuş ynsanyýetiň arzuwy. Şol arzuwy wysala gowuşdyrjak hem hut adamzadyň özi. Ata-babalarymyzyň asudalyk taglymaty bolan baky Bitaraplygymyz türkmeni bu isleglerine ýetirdi. Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe parasatly Liderimiziň baştutanlygynda Bitaraplyk syýasaty bilen Türkmenistan tutuş ynsanyýetiň ýagty ertirlerini nazarlaýar.