Türkmenmetbugat

"Türkmenistanyň lukmançylygy" žurnaly

Esaslandyryjysy: Türkmenistanyň Saglygy goraýyş we derman senagaty ministrligi
Salgysy: Aşgabat şäheri, Garaşsyzlyk şaýoly, 100, Türkmenbaşynyň erkin döredijilik mekany
Telefon belgileri: 38-61-55
Email: t-lukmanchylyk-zurnaly@sanly.tm

Gazeti PDF görnüşinde ýükläp almak

Habarlar

Çagalarda paralitik göz çaşylygynyň anyklanyşynyň ýokary tehnologiýaly barlaglar bilen oňaýlaşdyrylmagy

Gurban KARANOW, Aýgözel EZIZOWA, Suraý ABDYÝEWA, Ýazgül BEGLIÝEWA, Maýsa NAZGYLYJOWA M. Garryýew adyndaky TDLU-nyň göz keselleri kafedrasy, Göz keselleri ylmy-kliniki merkezi, Halkara saglyk merkezleri müdiriýetiniň Kelle we boýun kesellerini bejeriş halkara merkezi Gözi hereketlendiriji muskullaryň motor ukyplaryny, görüş agzasynyň fuzion ulgamynyň ýagdaýyny kesgitlemek paralitik göz çaşylykly näsaglaryň ýagdaýyna dogry baha bermekde we olary bejermegiň usulyny saýlap almakda möhüm orny eýeleýär [1, 4]. Käbir awtorlaryň maglumatlaryna görä, çagalyk ýaşynyň perinatal döwründe kelleçanak içki gipertenziýasy olaryň 6,9%-inde paralitik göz çaşylygynyň döremegine sebäp bolýar [4, 7]. Çagalaryň nerw ulgamyna zeper ýetmeginiň utgaşdyrylan häsiýetli bolýandygyny göz öňünde tutup, çagalyk döwründe ýüze çykýan paralitik göz çaşylygynyň toplumlaýyn anyklanyşynyň ýokary tehnologik usullarynyň kömegi arkaly gözüň düýbüniň gurluşlarynyň jikme-jik barlanylmagy bilen oňaýlaşdyrylmagynyň zerurlygy äşgär edilýär [3, 5, 8, 9].

22 Oktýabr 2024

Göwreliligiň irki möhletlerindäki endikli düşmeleri bolan zenanlaryň gomosistein we gan barlaglarynyň netijeleri

Täzegül SARYÝEWA, Täzegül AHMEDOWA, Gunçagül GARAMANOWA, Sonagözel NURGELDIÝEWA, Merjen JARÇYÝEWA M. Garryýew adyndaky TDLU-nyň E we ÇSGOYM, akuşerçilik we ginekologiýa kafedrasy Akuşerçiligiň wajyp meseleleriň biri – göwreliligi götermezlikdir. Göwreliligi götermezligiň ýygylygy 10-25%-e barabar bolup, olardan 50-70%-i göwreliligiň 12 hepde möhletine çenli, 18-20%-i bolsa göwreliligiň 12-22 hepde aralygyna gabat gelýär. Görşümiz ýaly, göwreliligi götermezligiň ýygy duş gelýän görnüşi – göwreliligiň irki möhletlerindäki düşmeleridir [1, 3, 4]. Götermezlige getirýän sebäpleriň köp sanly bolmagy bilen, ýzygiderli bejeriş-öňüni alyş çäreleriniň geçirilýänligine garamazdan, bu görkezijiler göwnejaý peselmeýärler. Şonuň üçin bu meseläniň üstünde işlemeklik dowam edýär. Alymlar soňky döwürde göwreliligi götermezligiň genetiki faktorlaryna, olardan, esasan, trombofilik we koagulopatik bozulmalara uly üns berýärler [2, 6, 7].

22 Oktýabr 2024

Galkan görnüşli mäziň howply täze döremeleriniň anyklanyşy we bejerilişi

Meretguly JUMAÝEW, SETDAR ATAÝEW, Myratmuhammet MUHAMMEDOW, Serdar PALTAÝEW, Mergen GURBANDURDYÝEW, Sergeý AWDEÝEWM.Garryýew adyndaky TDLU-nyň şöhle bilen anyklaýyş, bejeriş we onkologiýa kafedrasy, Onkologiýa ylmy-kliniki merkezi Galkan görnüşli mäziň (GGM) howply täze döremeleri (HTD) ähli howply täze döremeleriň 1-5%-ni, kelle we boýun agzalarynyň täze döremeleriniň bolsa 20-30%-ni düzýär. GGM-iň HTD-si aýallaryň arasynda duş gelýän howply täze döremeleriň içinde ýygylygy boýunça 5-nji ýeri eýeleýär.

22 Oktýabr 2024

Üznüksiz gaýtalanýan aftoz stomatitiň toplumlaýyn bejergisinde çomujyň peýdalylygy

Hydyr AÝNAZAROW, Jumadurdy GARLYÝEW, Orazgeldi BABAÝEWM.Garryýew adyndaky TDLU-nyň terapewtik stomatologiýa, çaga stomatologiýasy kafedralary Häzirki döwürde stomatologik kömeginiň ýokary depginde ösenligine garamazdan, ilat arasynda agyz boşlugynyň nemli bardasynyň (ABNB) keselleriniň ýaýrawy ýeterlik derejede bolmagynda galýar. Üznüksiz gaýtalanýan aftoz stomatit (ÜGAS) ABNB-nyň üznüksiz alawlama keseli bolup, agyryly aftlaryň gaýtalanyp ýüze çykmagy bilen häsiýetlendirilýär [1, 2, 5]. Edebiýat maglumatlaryna görä, agzyň nemli bardasynyň keselleriniň içinde ÜGAS keseli 15%-e çenli duşýar. BSGG-niň statistik hasaplamalaryna görä, ÜGAS-yň ilat arasynda ýaýraýjylygy 20%-e çenli bolup, esasan, 21-44 ýaşly adamlaryň arasynda has ýokary ýygylykda duşýar [1-3, 5]. ÜGAS 40-50% bedeniň dowamly keselleri, agyz boşlugynyň wirus zeperlenmeleri bilen utgaşýar. Keseliň patogenezinde immunologik nazaryýeti öňe sürlüp, zeperlenme alamatlaryň ýüze çykmaklygyny öýjük, gumoral, ýerli we umumy immunitetiň bozulmalary, B-limfositleriň mukdarynyň köpelmegi, sülekeýde IgG-niň ýokarlanyp, IgM we IgA mukdarynyň peselmegi bilen baglanyşdyrýarlar [3-5]. Şeýle-de bu meselelerde daşky gurşawyň yssy-gurak we durnuksyz howasynyň köp sanly dowamly keselleriň ýitileşmegine, şol sanda ABNB-nyň ýaralaryň köpelmekligine sebäp bolýandygy aýdyňdyr [7, 8].

22 Oktýabr 2024

Beýiniň dermanlyk häsiýetleri we olaryň lukmançylykda peýdalanylyşy

Jumadurdy SOPYÝEW, Jeren ATAÝEWA, Hydyr ESENOW Türkmen döwlet bedenterbiýe we sport institutynyň sportuň mediki biologik üpjünçiligi kafedrasy, Indira Gandi adyndaky Aşgabat lukmançylyk orta okuw mekdebi Milli Liderimiziň «Türkmenistanyň dermanlyk ösümlikleri» atly köp jiltli ylmy-ensiklopedik kitabyna giren dermanlyk ösümlikler bu ugurda ýurdumyzda geçirilýän ylmy barlaglaryň esasyny düzýär. Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe «Dermanlyk ösümliklerimiz – saglygymyz, mirasymyz» atly ÝUNESKO-nyň klubynyň ýurdumyzda açylmagy bilen dermanlyk ösümliklere, miwelere berilýän üns has hem artdy [1-3]. Ýurdumyzyň biodürlüliginiň esasy bölegini ösümlik dünýäsi düzýär. Farmasewt-prowizorlar üçin biodürlülik ösümlik önümlerinden täze derman serişdelerini almak üçin çig maldyr. Senagatçylar üçin biodürlülik önümleriň täze görnüşlerini döretmek we ösdürmek üçin esasy çeşmedir. Türkmenistanyň çäginde bitýän beýi ösümliginiň hem ähmiýeti bimöçberdir. Olar hakynda halk lukmançylygynda öçmejek yz goýan Abu Aly ibn Sinanyň «Lukmançylyk ylymlarynyň kanunlary» atly dünýä meşhur kitabynda, Gahryman Arkadagymyzyň «Türkmenistanyň dermanlyk ösümlikleri» atly köp jiltli ylmy-ensiklopedik kitaplarynda takyk maglumatlar getirilýär [2-4]. Beýi miwesiniň we onuň ýapraklarynyň kesel bejerijilik we keselleriň öňüni alyjylyk ukybynyň uludygy hakyndaky ylmy maglumatlar edebiýat çeşmel

22 Oktýabr 2024

Ýiti hünär zäherlenmeleriň döwrebap nukdaýnazarlary

Tylla TAŇRYBERDIÝEWA, Jahan MEZILOWA, Enejan HUDAÝGULYÝEWA M.Garryýew adyndaky TDLU-nyň kliniki farmakologiýa okuwly gospital terapiýasy kafedrasy Ýiti hünär zäherlenmeler – bu zyýanly önümçilik şertiniň bir gezek ýa-da bir iş günüň dowamyndaky täsiriniň netijesinde ýüze çykýan kesellerdir. Ýiti zäherlenmeler, köplenç, önümçilikde, awariýa hadysalarynda, enjamlaryň döwülmeginde, önümçilige täze, az öwrenilen we arassalanmadyk maddanyň girizilmeginde, iş zolagyň howasyna zyýanly maddalaryň köp mukdarynyň birden düşmeginde bellenilýär [1, 2, 11].

22 Oktýabr 2024

Bagyr ehinokokkozynyň laparotomik operasiýalarynyň ösüş döwürleri

Nazar GARRYÝEW, Gylyçdurdy GURBANBERDIÝEW, Serdar MÄMMETÝAZOWS.A.Nyýazow adyndaky Bejeriş-maslahat beriş merkezi, M.Garryýew adyndaky TDLU-nyň hirurgiýa boýunça diplomdan soňky taýýarlyk kafedrasy Bagyr ehinokokkozynyň hirurgiýasynda «altyn standart» hasaplanylýan laparotomik ehinokokkektomiýasynyň ösüş döwürlerini öwrenmek gepatohirurglaryň hünär kämilligini ýokarlandyrmak üçin wajypdyr. Ehinokokkektomiýanyň ösüşi iki döwre bölünip, taryhy maglumatlary öwrenmek jähtden uly gyzyklanma döredýär [4, 5, 7-9].

22 Oktýabr 2024

Beýik akyldaryň parahatçylyk taglymaty

Ýurdumyzda 2024-nji ýyl — «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýyly diýlip yglan edildi. Gahryman Arkadagymyz, hormatly Prezidentimiz beýik akyldaryň doglan gününiň 300 ýyllygyny ýokary derejede bellemek, beýik şahyryň gymmatly mirasyny dünýä ýaýmak baradaky başlangyçlary öňe sürdi. Munuň özi eserleri dünýä edebiýatynyň altyn hazynasyna giren beýik söz ussadynyň bahasyna ýetip bolmajak pähim-paýhas, döredijilik mirasyny öwrenmäge täze itergi berýär. Şanly senä bagyşlanyp Aşgabatda «Döwürleriň we siwilizasiýalaryň özara arabaglanyşygy — parahatçylygyň we ösüşiň binýady» atly halkara forumyň geçirilmegi Magtymguly Pyragynyň dünýä edebiýatynyň altyn hazynasyna giren baý edebi mirasyny çuňňur hem-de hemmetaraplaýyn öwrenmekde uly ähmiýete eýedir. Türki medeniýetiň halkara guramasynyň (TÜRKSOÝ) 2024-nji ýyly «Türki dünýäsiniň beýik şahyry we akyldary Magtymguly Pyragy ýyly» diýip yglan etmegi, şahyryň golýazmalar toplumynyň ÝUNESKO-nyň «Dünýäniň hakydasy» maksatnamasynyň halkara sanawyna girizilmegi, doglan gününiň 300 ýyllygynyň 2024-2025-nji ýyllarda ÝUNESKO bilen bilelikde bellenilip geçiljek şanly seneleriň hataryna goşulmagy türkmeniň meşhur nusgawy şahyrynyň gymmatly mirasynyň halkara derejede ykrar edilýändiginiň güwäsidir. Şu ýylda «Türkmenistanyň «Magtymguly Pyragynyň 300 ýyllygyna» atly ýubileý medalyny döretmek hakynda», «Magtymguly Pyragynyň medeni mirasy hakynda» Kan

22 Oktýabr 2024

Halkara hyzmatdaşlyk pugtalanýar

Bitarap Türkmenistan döwletimiziň BMG bilen hyzmatdaşlygy ýurdumyzyň daşary syýasat strategiýasynyň ileri tutulýan ugurlarynyň hatarynda durýar. 1992-nji ýylda BMG-ne agzalyga saýlanandan bäri geçen taryhy döwrüň dowamynda ýurdumyz özüni ählumumy derejede parahatçylygy, howpsuzlygy, durnukly ösüşi pugtalandyrmaga mynasyp goşant goşýan ygtybarly hyzmatdaş hökmünde görkezmegi başardy. Hormatly Arkadagymyz şeýle diýýär: «BMG biziň üçin ählumumy goldawa eýe bolan we resmi taýdan ykrar edilen ýeke-täk guramadyr. Biz bu düzüme ählumumy özara gatnaşyklaryň sütüni, dünýäde parahatçylygy, bähbitleriň deňeçerligini, howpsuzlygy gorap saklamagyň kepili hökmünde garaýarys. Biz häzirki günde, dünýäniň dürli sebitlerinde dartgynlylygyň bolup geçýän ýagdaýlarynda BMG-niň Tertipnamasynyň ýörelgeleriniň halkara gatnaşyklaryň hukuk we ahlak daýanjy bolmagynda galmalydygyna berk ynanýarys». BMG-niň Baş sekretary Antoniu Guterrişiň Türkmenistana amala aşyran sapary we onuň çäginde geçirilen ýokary derejeli gepleşikler bolsa milli hem umumy bähbitleri nazarlaýan hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de ilerletmegiň ýolunda möhüm ädime öwrüler. Duşuşygyň dowamynda parahatçylygy, howpsuzlygy üpjün etmek, howanyň üýtgemegine garşy göreşmek, durnukly ulag we energetika ulgamyny ösdürmek babatda ynsanperwer ugurly meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy. Şeýle-de ilatyň durmuş derejesini gowulandyrmak, bilimiň we sag

5 Awgust 2024

Arkadag şäheri — geljegiň şäheri

«Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýylynyň toý-dabaralary halkymyza şatlyk paýlaýar. Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwrüniň ajaýyp nyşanyna öwrülen Arkadag şäheriniň açylmagyna bir ýyl doldy. «Arkadag şäheri Gahryman Arkadagymyzyň ýiti zehininden, jöwher paýhasyndan dörän binagärlik eseri bolup, Garaşsyz, hemişelik Bitarap döwletimiziň ykdysady taýdan rowaçlygyny, ägirt uly mümkinçiliklerini, halkymyzyň bagtyýar we erkana durmuşyny, ýaş nesillerimiziň nurana geljegini alamatlandyrýar» diýip, hormatly Prezidentimiz belläp geçýär. Gahryman Arkadagymyzyň yzygiderli goldaw bermeginde gurluşygyna 2019-njy ýylda badalga berlen ýurdumyzdaky ilkinji «akylly» şäher bu günki gün örän ajaýyp keşbe eýe boldy. «Arkadag şäheri hakynda» Türkmenistanyň Kanuny kabul edildi. Bu Kanun Arkadag şäheriniň hukuk ýagdaýyny, şonuň ýaly-da, Arkadag şäheriniň wezipelerini amala aşyrmagy bilen baglylykda döwlet häkimiýet edaralarynyň işiniň hukuk, guramaçylyk we beýleki esaslaryny kesgitleýär. Oňa laýyklykda, Arkadag şäherine döwlet ähmiýetli şäher diýen aýratyn hukuk ýagdaýy berildi. Şeýle hem Türkmenistanyň Mejlisiniň karary esasynda Arkadag şäherinde gurlup ulanmaga berlen bilim, saglygy goraýyş, medeniýet edaralaryna Watana wepaly hyzmat etmegiň ajaýyp nusgasyny görkezen, ähli bilimini we tejribesini ýurdumyzyň gülläp ösmeginiň bähbidine bagyşlan meşhur şahsyýetleriň atlary dakyldy.

5 Awgust 2024

Arkadag şäheriniň Köpugurly hassahanasynda ýetilen sepgitler

Saparmyrat ANNAMUHAMMEDOW Arkadag şäheriniň Köpugurly hassahanasy «Saglyk» Döwlet maksatnamasynyň durmuşa geçirilmegi bilen Türkmenistanyň saglygy goraýyş ulgamy dünýä ülňülerine çykaryldy, ulgamda halkara ölçeglerine we talabyna laýyk gelýän lukmançylyk enjamlary ornaşdyrylyp, türkmen lukmanlarynyň hünär derejeleri yzygiderli ýokarlandyrylýar.

5 Awgust 2024

Türkmenistanda öndürilýän süýji-köke önümlerinde transýaglaryň mukdaryna gigiýeniki baha bermekligiň netijeleri

Şirin WELLANOWAM.Garryýew adyndaky TDLU-nyň iýmit gigiýena kafedrasy Adamyň saglygy köp ýagdaýlarda onuň ýaşaýan ýerine, töweregini gurşaýan ekologiýa şertlere, psihiki durnuklylygyna, fiziki taýdan işjeňligine, iýmit önümleriniň hiline we beýleki köp sanly şertlere baglydyr [1].

5 Awgust 2024

Burun-damagyň howply täze döremeleriniň kliniki-morfologik aýratynlyklary

Çemen DIWANGULYÝEWA, Gülälek ÝEGENGELDIÝEWA, Orazjamal BALAÝEWA, Raisa ISRAFILOWAM. Garryýew adyndaky TDLU-nyň gistologiýa, embriologiýa we sitologiýa kafedrasy Burun-damagyň howply täze döremeleri (BD HTD) kelle we boýun agzalarynyň howply çişleriniň 0,1-2%-ni, damagyň HTD-niň bolsa 45-55%-ni tutýar. Näsaglaryň 60-70%-i keseliň ötüşen derejelerinde ýöriteleşdirilen onkologiki hassahanalara ýüz tutýarlar. BD HTD bolan näsaglar ilkinji gezek lukmana ýüz tutanda 70-80%-niň limfa mäzlerinde metastazlar anyklanylýar [2, 4, 6].

5 Awgust 2024

Ösmeýän göwrelilikde patomorfologiki aýratynlyklar

Güljahan HOJAMBERDIÝEWAM.Garryýew adyndaky TDLU-nyň akuşerçilik we ginekologiýa kafedrasy Ösmeýän göwrelilik (ÖG) häzirki zaman akuşerçiligiň wajyp meseleleriniň biri bolup durýar. Soňky ýyllarda göwreliligiň irki möhletlerde anyklanmagy sebäpli, düwünçegiň öz-özünden düşmeleriniň arasynda ösmeýän göwreliligiň ýygylygy 45-88%-e çenli ýokarlandy. ÖG polietiologiki kesel bolmak bilen, onuň ýüze çykmagynyň sebäpleriniň biri hem embriohorial ýetmezçilikdir. Embriohorial ýetmezçiligiň etiologiki faktorlaryna genetiki, endokrin, immunologiki, ýokanç, anatomiki we utgaşan sebäpler degişlidir [1-5]. Göwreliligiň gaýra üzülmeleri, perinatal keselçilik we ölümçilik embriogenez we horionyň morfogenezi bilen baglydyr. Edebiýat maglumatlaryna görä, wagtynda ýüze çykarylmadyk embriohorial ýetmezçiligiň fetoplasentar ýetmezçilige öwrülýän ýagdaýlary hem bellenilýär [1-3]. Göwreliligiň dowamynda fetoplasentar ulgamynyň emele gelmegi düwünçegiň ösmegi üçin adekwat şertleriň döredilmegine ýardam berýär. Göwreliligiň gaýra üzülme bilen geçişi ulgamyň belli bir halkasynyň bozulmagy netijesinde bolup geçýär, bu bolsa düwünçegiň düşmelerine, ösmeýän göwrelilige, düwünçegiň ýagdaýynyň agyrlaşmagyna getirýär we düwünçegiň gipoksiýasyny, ösüşiniň saklanmagyny, bu bozulmalaryň ýüze çykmagyny, utgaşmagyny şertlendirýar. Göwreliligiň geljekki ösüşi angiogeneziň dogry geçmegine bagly bolup durýa

5 Awgust 2024

Demodekoz blefaritleriň bejeriliş usullary

Jamilýa PINAÝEWA, Gunça ANNAÝEWA, Mekan SÄHETNIÝAZOW, Leýla GARAJAÝEWAM. Garryýew adyndaky TDLU-nyň Göz keselleri ylmy-kliniki merkezi Demodekoz – demodex urugyna degişli mugthor sakyrtga tarapyndan döredilýän gabaklaryň zeperlenmesi bolup, has giň ýaýran dermatozlaryň biridir [1, 2, 4, 6]. Gabaklaryň ähli alawlama keselleriniň arasynda demodex etiologiýaly ýüze çykýan blefaritler we blefarokonýunktiwitler 39-dan 88%-e çenli eýeleýärler [3, 4, 7]. Kesel ähli ýerlerde ýaýran, 89% göterijilerde bu patologiýanyň hiç hili ýüze çykmaýandygyna garamazdan, olarda mugthorlar tapyldy [1, 2]. Keseliň geçişi dowamly görnüşde bolýar, ýitileşme we remissiýa döwürleri bilen geçýär. Köp alymlar demodex urugyna degişli sakyrtgalary şertli patogenlere degişli edýärler, olar immunitetiň peselmegine itergi berýän belli bir şertleriň täsirinde özüniň işjeňligini ýüze çykaryp başlaýarlar (süýjüli diabet, AIU-nyň keselleri, stress ýagdaýlary, zyýanly endikler we başg.) [1, 3, 4, 6]. Biz elýeter edebiýatlarda süýjüli diabetli näsaglarda demodekozyň ýaýramagy barada köp maglumatlara duş gelmedik. Süýjüli diabet ýok näsaglar bilen deňeşdirilende, bu keselden ejir çekýän adamlaryň gabaklarynda sakyrtgalaryň ýerleşişiniň ýokary dykyzlygy ýüze çykaryldy [2, 4, 7].

5 Awgust 2024

Gastroduodenal gan akmalaryň anyklanyşy we hirurgiki bejerilişi

Annagurban ORAZOW, Nurmyrat KAKABAÝEW, Gadam SERDAROW, Merdan HOJAMYRADOW M.Garryýew adyndaky TDLU-nyň fakultet hirurgiýasy kafedrasy, Gaýragoýulmasyz tiz kömek merkezi «Saglyk» Döwlet maksatnamasynyň durmuşa geçirilmegi esasynda häzirki zaman saglygy goraýyş, anyklaýyş düzümleri, dürli ugurlara ýöriteleşdirilen hassahanalar we şypahanalar toplumlary kemala geldi. Olarda ilata ýokary derejede, häzirki zaman talaplaryna laýyklykda lukmançylyk hyzmatlary amala aşyrylýar [1, 2].

5 Awgust 2024

Galkan şekilli mäziň gormonal işjeňliginiň bozulmalarynda ekstragenital patologiýa we akuşerçilik gaýra üzülmeleri

Maýa KAKAGELDIÝEWAFiziologiýa ylmy-kliniki merkezli hassahana Göwrelilik – bu göwredäki çaganyň ösüş döwründe aýalyň bedeninde bolup geçýän fiziologiýa hadysasydyr. Göwrelilik döwründe aýal bedeni enäniň we göwredäki ösýän çaganyň bedeniniň arasynda sazlaşykly aragatnaşygy döretmäge gönükdirilen çuňňur üýtgeşmelere sezewar bolýar [1-4, 9]. Göwrelilikde galkan şekilli mäziň (GŞM) işjeňligi hem üýtgeýär, onuň gormonlary nerw we ýürek-damar ulgamlaryna, ähli görnüşli madda çalşygyna, bedeniň uýgunlaşma reaksiýasyna hem-de göwredäki çaganyň ösüşine gönümel täsirini ýetirýär [10, 12, 14].

5 Awgust 2024

Metaboliki sindromly näsaglardaky patologiki üýtgeşmeler

Ogulgurban SOLTANOWA, Mämmetberdi ELÝASOWTürkmenistanyň Oguzhan adyndaky Inžener-tehnologiýalar uniwersitetiniň biotehnologiýa kafedrasy, Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasy Ösen we ösüp barýan ýurtlarda häzirki wagtda metaboliki sindrom saglygy goraýyş we jemgyýetçilik meseleleriniň iň wajyplarynyň birine öwrüldi. Metaboliki sindromyň alamatlarynyň birnäçe görnüşleri bolup, abdominal semizlik, arterial gipertoniýa, dislipidemiýa ýaly dürli häsiýetlerde ýüze çykýar. Birnäçe barlaglaryň netijesine görä, metaboliki sindrom ýürek-damar keseliniň, 2-nji tipli süýjüli diabetiň, insult we täze döremeleriň töwekgelçiligini ýokarlandyrýandygyny görkezýär [6, 9].

5 Awgust 2024

Gara tudananyň we ýapraklarynyň antioksidant işjeňligini hem-de mikroelement düzümini kesgitlemek

Myrat MÄMMEDOW, Swetlana PLESKANOWSKAÝA, Gülbahar ATAÝEWA, Güljahan HANMEDOWA, Irina SÝOMINATürkmenistanyň Saglygy goraýyş we derman senagaty ministrligi, M.Garryýew adyndaky TDLU-nyň Ylmy-barlag merkezi, medisina himiýa kafedrasy, Onkologiýa ylmy-kliniki merkezi Tut agajy (Моrus) ýa-da tudana (Моrасеае) tutlar maşgalasyna degişli bolup, onuň ak (Моrus аlba) we gara (Моrus nigra) görnüşleri Türkmenistanda giňden duş gelýändir. Tuduň ýapraklaryndaky we miwelerindäki biologik işjeň maddalaryň ýokary mukdary olaryň gan emele gelmesini kadalaşdyrmak, alawlama garşy, antibakterial we beýleki häsiýetlerini amala aşyrmak ukybyny şertlendirýär [1]. Mundan uzak bolmadyk wagtda M.alba we M.nigra tudanalaryndan bolan serişdelerde antioksidant, howply täze döremä (HTD) garşy we immunmodulirleýji işjeňliginiň bardygy görkezildi [3, 5]. M.nigranyň gabygyndan alnan lektin adamda wirusa we HTD-e garşy goraga jogap berýän, T we tebigy killerler (NK) limfositleriň proliferasiýasyny hem-de işjeňligini ýokarlandyrýar [6].

5 Awgust 2024

Öýkeniň we bagryň utgaşan äpet ehinokokkozynyň hirurgiki bejergisi

Nur KOMEKOW, Nurmyrat KAKABAÝEW, Akmyrat MÄMMEDOW, Merdan HOJAMYRADOWM.Garryýew adyndaky TDLU-nyň fakultet hirurgiýasy kafedrasy, Gaýragoýulmasyz tiz kömek merkezi Öýkeniň we bagryň utgaşan äpet ehinokokkozynyň anyklanylyşy we hirurgiki bejergisi hirurgiýanyň wajyp meseleleriniň biri bolup galýar [1, 5]. Dürli organlaryň ehinokokkozynyň arasynda öýkeniň we bagryň utgaşan ehinokokkozy 1,5%-den 45%-e çenli gabat gelýär [2, 3]. Awtorlaryň aglabasy iki tapgyrly hirurgiki bejerginiň tarapdary, ýagny bir hirurg operatiw gatyşmany öýkenden başlasa, beýlekisi bagyrdan başlaýar. Ýöne käbir awtorlar hirurgik bejerginiň tapgyrlary ehinokokk kistasynyň ýerleşýän ýerine, onuň ululygyna we gaýra üzülmeleriň barlygyna bagly hasaplaýarlar [2, 4]. Köp hirurglar bir tapgyrly operatiw gatyşmany oňlaýar, ýagny iki tapgyrly operatiw gatyşmanyň tapgyrara döwründe gaýra üzülmeleriň ýüze çykmagynyň mümkindigini belleýärler [3].

5 Awgust 2024

‹
1
2
3
4
5
6
7
8
...
15
16
›