"Güneş" žurnaly

Esaslandyryjysy: Türkmenistanyň Ministrler Kabineti
Salgysy: Aşgabat şäheri, Garaşsyzlyk şaýoly, 100, Türkmenbaşynyň erkin döredijilik mekany
Telefon belgileri: 38-61-68, 38-61-70, 38-61-59
Email: gunesh_tm@sanly.tm

Gazeti PDF görnüşinde ýükläp almak

Habarlar

Tarypa sygmaýan taryhy gün

Üç asyryň geçendigine garamazdan, Magtymgulynyň döredijiligi dünýä türkmenlerini ruhy taýdan birleşdirýär, bitewüleşdirýär. Aslyýetinde, Magtymgulyny tanamak — türkmeni tanamak. Gahryman Arkadagymyzyň, Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň taýsyz tagallalary netijesinde Täjigistan Respublikasynyň Hatlon welaýatynyň Dusti etrabynda akyldar şahyrymyzyň mertebeli adyny göterýän, maddy enjamlaýyn binýady berk umumybilim berýän döwrebap ak mekdep bina edildi. Türkmen-täjik dost-doganlyk gatnaşyklarynyň barha pugtalanýandygyny görkezýän bu mekdepde bagtyýar çagalar okap bilim-terbiýe alarlar. Täjigistanda ýaşaýan türkmen doganlarymyz ýaş nesilleriň ykbalyna ýagtylyk çaýýan, ýollaryna nur saçýan döwlet Baştutanymyza egsilmez sagbolsunlaryny, ýürekden çykýan ak arzuwlaryny beýan edýärler. Sebitdeş ýurtda ýaşaýan köpsanly ildeşlerimiz üçin niýetlenen döwrebap mekdebe Magtymguly Pyragynyň adynyň dakylmagy olaryň bagtyna bagt, şatlygyna şatlyk goşdy. Şol sene olar üçin tarypa sygmaýan taryhy gün. Biz bolsa taryhy senäniň sebäpkärleri bolan şol mekdebiň okuwçylarynyň we mekdebiň müdiriniň ýürek buýsanjyny size ýetirýäris.

13 Sentýabr 2024

Bilim

Merdana ogullaryň mertlik mekdebi

Harby lybas meniň çagalyk arzuwlarymyň iň seresini ýadyma salýar. Hawa, edil düýn ýalydy, «Geljekde kim bolmak isleýärsiň?» diýlen sowala birmeňzeş «Harby gullukçy!» diýip jogap berşim... «Men ilki harby mekdebi okap, soňra Watan öňündäki gulluk borjumy mynasyp ýerine ýetirerin. Soňra bolsa ýörite tälim alyp, zerre gumy zerden zyýat gül Diýarymyň janpenasy — harby gullukçy bolaryn. Ýurdumyzyň her daban ýerini jandan ileri tutup, gözümiň göreji deý goraryn...» diýe-diýe çagalygymyň nädip geçeninem duýmandyryn. Ýöne her gezek harby lybasa gözüm düşende, ýyllaryň aňyrsynda uka giden çagalyk arzuwlarym ýaňadan jana gelýär. Ýakynda Bilimler we talyp ýaşlar güni mynasybetli açylyp ulanylmaga berlen Türkmenistanyň Goranmak ministrliginiň Berdimuhamet Annaýew adyndaky Ýöriteleşdirilen harby mekdebiniň täze binalar toplumyny görüb-ä harby lybasly oglanlara hasam gözüm gitdi... Bu harby mekdepde tälim aljak harby okuwçylar, gör, nähili bagtly! Çünki bu bilim ojagyna hut Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň mübärek gadamy düşdi. Bu taryhy wakanyň tarypyny ýetirmek bagty nesibämde bar ekeni. Geliň, onda gysgaça harby mekdebiň mümkinçilikleri bilen tanşalyň! Paýtagtymyzyň gözel künjeginde ak mermerden, hoşsurat keşbi döreden düzgünli bu binalar toplumy — geljekki Watan goragçylarynyň täze mesgeni. Bärden baranyňda kaşaň binalar harby tälim-terbiýäniň mekanydygyny açyk aýan edýär. D

13 Sentýabr 2024

Bilim

Kids Ekspo — çagalar dünýäsine syýahat

Ýurdumyzda ilkinji gezek geçirilen «Kids Ekspo: ähli zat çagalar üçin» atly halkara sergi-ýarmarkasy uly üstünliklere beslendi «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýylynyň awgust aýynda «Garagum» myhmanhanasynyň giň açyk meýdançasy çagalaryň söýgüli ýerleriniň birine öwrüldi. Bu ýerde «Kids Ekspo: ähli zat çagalar üçin» atly halkara sergi-ýarmarkasy ýokary ruhubelentlikde geçirildi.

13 Sentýabr 2024

Jemgyýet

«Kutadgu bilik» (Bagt getiriji bilim)

Ýusup BALASAGUNLY Ata-babalarymyzyň şöhratly geçmişine nazar aýlap, taryhymyzda ylma-bilime sarpa goýan ylymdar hem dana aslymyzyň bolandygyna göz ýetirýärsiň, eždatlarymyzyň ýeten beýik derejelerine buýsanýarsyň. Diňe öz döwründe däl, şu günlere çenli ähmiýetini ýitirmän gelýän beýik namalaryň, şahyrana eserleriň döredilmegi, her biriniň aýratynlykda gymmatynyň bilinmegi bilimli bolmagy baş maksat edinýän nesiller tarapyndan tapylgysyz ruhy baýlyk hökmünde ykrar edilýär. Şeýle eserleriň biri hem XI asyr türkmen edebiýatyna we diline degişli «Kutadgu bilik» (Bagt getiriji bilim) eseridir. Bu eser Garahanlylar türkmen döwletiniň hany Bugra hanyň tabşyrygy boýunça Ýusup Balasagunly tarapyndan ýazylýar. Eserde adyndan hem mälim bolşy ýaly, bilimiň, ylmyň gadyr-gymmaty, ähmiýeti dogrusynda danadan-dana söhbet edilýär.

13 Sentýabr 2024

Edebiýat

Men 1-nji synpa gidýärin

Ýaňy ýörjen-ýörjen bolup, ilkinji ädimlerini äden balajygyň ýüzündäki şadyýan ýylgyryşa şaýat bolansyňyz. «Harplykdan» ilkinji gezek özbaşdak sözlem düzüp okamagy öwrenen okuwçynyň begenjini hem göz öňüne getiriberiň! Eýsem-de, täzeje egin-eşiklerini geýip, birinji gezek mekdep gapysyna gadam basan 1-nji synp okuwçylarynyň ýürek joşguny, begenji nähilikä?! Geliň, olaryň ýürek arzuwlaryny bilelikde diňläliň! Muhammet BATYROW, Arkadag şäherindäki iňlis dili dersine ýöriteleşdirilen 2-nji orta mekdebiň 1-nji synp okuwçysy:

13 Sentýabr 2024

Bilim

Bäşlikçiler

Kaýum TAŇRYGULYÝEW Maýsa tagtanyň üstünde hamyry kagyz ýaly ýukajyk ýaýsa-da, onuň hiç ýeri deşilmeýärdi. Şeýdip, ullakan tegelek ýasap, ýüzüne ýag çaldy. Soňra ony ejesiniň nan taýýarlaýşy ýaly epleşdirip, eliniň aýasy bilen basyşdyryp ýasylady. Soňra ýene oklaw bilen ýaýdy-da, tegelek nana meňzetdi. Ejesem gapdalynda oturyp, gyzyna gatlakly nan taýýarlamagy öwredýärdi. Ýöne ejesi nany Maýsadan çalt taýýarlaýardy.

13 Sentýabr 2024

Edebiýat

Goşgular çemeni

Agageldi ALLANAZAROW «A» ýazýan

13 Sentýabr 2024

Edebiýat

Pyşdyl, keýik we garga üçüsiniň dostlugy

(Türkmen halk ertekisi) Gadym zamanda bir pyşdyl, keýik we garga ýaran bolupdyrlar. Bular näme iş etselerem, maslahatly edermişler. Günleriň birinde keýik janawar duzaga düşenmiş. Garga-da ýanynda eken. Ol baryp çüňki bilen duzagy aýryp bilmändir. Garga pyşdylyň ýanyna gelip:

13 Sentýabr 2024

Edebiýat

Kiçelen köýnek däl...

(Hekaýa) Didar maşgalanyň uly perzendi, özi-de bäş ýaşynyň içinde. Ondan aşakda 2 ýaşyny ýaňy dolduranja jigisi — Kakajan bar. Ol entek kiçijekdigi üçin ejesiniň geýdirýän egin-eşiklerine, aýakgaplaryna «at dakmagy» bilenok. Didar welin, özdiýenli oglanjyk. Her gün ir bilen çagalar bagyna gitmekçi bolanynda öz egin-eşiklerine baha bermegi çykardy. Ejesi göm-gökje, ýüzünde welosiped sürüp barýan oglanjygyň suraty ýerleşdirilenje köýnegi geýdirmek islese, «Ýok, eje, men bu köýnegimi halamok, maňa ýüzi futbol pökgüli ak reňkli köýnegimi geýdiräýsene» diýip, aglamjyramaga durdy. Ejesiniň bu köýnegi geýdirmek üçin ýagdyran öwgi sözlerini gulagynyň ýele ýanyndan geçiren oglanjyk öz pikirinde örän çynlakaýdy. Gültäç gelneje oglunyň haýsy eşigi barada aýdýanyny bilse-de, başga bir köýnegi geýdirmäge çalyşdy. Emma aýak diräp duran Didarjyga sözüni düşündirip bilmejegini aňyp:

13 Sentýabr 2024

Edebiýat

Joşgunly gelen günleriň şatlygy, bagty başgaça, Göwünler heýjan içinde, saýrakdyr şat dillerimiz!

Joşgunly gelen günleriň şatlygy, bagty başgaça,Göwünler heýjan içinde, saýrakdyr şat dillerimiz!Gelýär bu gün ylym-bilim geljegimize nurun saça,Bilimli ýaş nesillere guwanýandyr illerimiz. Mekdebiň täze binasyn açyp berdi toý gününde,Sowgatdyr harby mekdebiň okuwçylaryna — bize. Ajaýyp peşgeşiň üçin alkyş bardyr her göwünde,Sagbol aýdýas Arkadagly Gahryman Serdarymyza!

13 Sentýabr 2024

Edebiýat

Çagalaryň döredijilik ojagy

Türkmenistanyň Medeniýet ministrliginiň Ahal welaýatynyň Gökdepe etrabyndaky çagalar çeperçilik mekdebinde myhmançylykda Çagalaryň döredijiligi — bu olaryň kämilleşmäge we öz ukyp-başarnyklaryny ýüze çykarmaga edýän ilkinji synanyşyklary hasaplanýar. Heniz geljekki ykbalyna hemra boljak hünärini saýlamadyk hem bolsa çaga hemişe islendik käre bilesigelijilikli we döredijilikli çemeleşmäge ukyply. Şol tarapdan hem ýurdumyzda olaryň okap bilim almagy, saýlap alan hünärleri boýunça ökde hünärmenler bolup ýetişmegi üçin ähli şertler döredilýär. Ösüp gelýän ýaş nesillerimiziň öz söýgi bildirýän ugurlary boýunça bilim almaklary, ilhalar ynsan bolup ýetişmekleri üçin ýurdumyzyň çäginde bilim ojaklary, sungat mekdepleri, okuw we döredijilik merkezleri hereket edýär. Ynha, şeýle mekdepleriň biri-de Türkmenistanyň Medeniýet ministrliginiň Ahal welaýatynyň Gökdepe etrabyndaky çagalar çeperçilik mekdebidir. Nakgaşçylyk we halyçylyk ugurlary boýunça sungata aralaşmaga isleg bildirýän çagalary taýýarlaýan, olara ilkinji çeperçilik nazaryýetini öwredýän bu mekdep indi ençeme ýyl bäri hereket edip, ömrüni sungat bilen baglanyşdyran nesilleri kemala getirdi. Häzirki wagtda bu çagalar çeperçilik mekdebi ýurdumyzda guralýan sergilere, geçirilýän döredijilik bäsleşiklerine işjeň gatnaşýar. Reňklerden we sapaklardan eser döretmegi başarýan zehinli çagalar bu ýerde tejribeli mugallymlardan sa

13 Sentýabr 2024

Medeniýet

Çaga kalbynyň owazy

Garaşsyzlyk Döwürlere şan getiren,Kalbyň nury — Garaşsyzlyk!Türkmeni bagta ýetiren,Ýürek joşy — Garaşsyzlyk!

13 Sentýabr 2024

Edebiýat

Gymmatly sowgat

(Hekaýa) Enemiň mydama gulply duran ýaşyl sandygyna gözüm gidýärdi. Enemiň öz aýdyşy ýaly, onda atamdan galan kitaplar bardy. Segseniň onuna giren enemiň hiç haçan kitap okanyny görmesem-de, atamdan galan kitaplary welin, aýap saklap, ýygnap goýupdyr. Biz enemiň ýaşyl sandygynda saklaýan şol kitaplaryny birnäçe gezek sorap gördük, ýöne her gezegem: «Entek ulalyň, onsoň bererin» diýýärdi.

13 Sentýabr 2024

Edebiýat

Ýaşajyk suratkeşleriň sergisi

Dürli görnüşli reňkleriň bardygyna garamazdan, olary sazlaşykly, ýerli-ýerinde ulanyp, ajaýyp bir şekili kemala getiräýmek aňsat däl. Şeýle dürli reňkleriň kömegi bilen täsin suratlary döredip bilýän ýaş zehinli jigilerimiziň bardygyna biz diýseň guwanýarys. Ine, Balkanabat şäherindäki çagalar çeperçilik mekdebiniň 3-nji synp okuwçysy Hatyja Gurbanowanyň bize çekip ýollan suratlaryny synlanymyzda olarda reňkleriň täsin sazlaşygyna göz ýetirýäris. Biz sungat äleminde gözellikleri döredip bilýän ýaş suratkeş jigimize uly üstünlikleri arzuw edip, onuň çeken suratlaryny size ýetirmegi makul bildik. * * *

12 Sentýabr 2024

Medeniýet

«Ilkinji ädim»

Salam, körpeler, «Ilkinji ädim» diýilse, durjan-durjandan soňky ilkinji ädilýän ädimlerdir öýdäýmäň. Siz «Ilkinji ädim» atly bu çaklaňja kitapçanyň gatlaryny açan badyňyza onuň şeýle däldigine göz ýetirersiňiz. Siz bu kitapçada Türkmenistanyň Içeri işler ministrliginiň Polisiýanyň ýol gözegçiligi gullugynyň özüňiz hakyndaky aladalaryny duýarsyňyz. Ýadyňyza düşýändir-le, ata-eneňiziň eliňizden tutup, ýörjen-ýörjen öwretjek bolşy. Muny jigileriňiziň mysalynda hem görüp bilýänsiňiz. Ilkinji ädim ätmegi öwrenen çagajyklar soňra elinden hiç kimiň tutmagyna garaşman, özbaşdak ýöremegi başarýarlar ahyryn. Biziň hem maksadymyz siziň başarnygyňyzy artdyrmakdyr, çagalar!

12 Sentýabr 2024

Jemgyýet

Ýaşyl meýdançanyň ezberleri

Millionlaryň söýgüli oýny bolan futbol bütin dünýäde sportuň iň meşhur görnüşidir. Şu ýylyň iýul aýynda Özbegistanyň paýtagty Daşkent şäherinde çagalaryň we ýetginjekleriň arasynda geçirilen «AFL Kids Сup — 2024» atly halkara futbol ýaryşynda türkmenistanly toparlaryň üstünlikli çykyş etmegi sportuň bu görnüşiniň ösüş ýoluna düşendigini görkezýär. Bizem ýakynda şol ýaryşda 2012-nji ýylda doglan futbolçylardan düzülen toparlaryň arasynda ýeňiji bolan «Batly» toparynyň türgenleşigine gatnaşyp, gaýyş topa göwün beren ýaş zehinler bilen ýakyndan tanyşdyk. Futbol topary tälimçiden başlanýar. Ussat tälimçiler öz şägirtlerine bu jadyly oýnuň inçe tilsimlerini öwredip, ýeňiş ugrunda göreşmäge we üstünlige ýetmäge kömek edýär. 12 ýaşa çenli oglanlardan düzülen «Batly» toparyna tälim berýän Gahrymanberdi Çoňkaýew hem ýurdumyzyň güýçli toparlarynyň ençemesinde, şeýle-de Gazagystanyň «Okžetpes» toparynda çykyş edip, abraý gazanan meşhur hüjümçidir. Ol öz şägirtleriniň Özbegistanda gazanan üstünligi barada şeýle gürrüň berýär: «AFL Kids Сup-2024» atly halkara futbol ýaryşy toparymyz üçin örän şowly geçdi. Geçen ýyl şol ýaryşda ikinji orny eýelän bolsak, bu ýyl Özbegistanyň, Gazagystanyň, Gyrgyzystanyň ýetginjeklerinden düzülen toparlar bilen geçirilen 5 duşuşykda 4 gezek ýeňiş gazanyp, bir oýny deňlikde tamamladyk. Bu netije bize ýaryşyň ýeňijisi bolmaga mümkinçilik berdi. «Batlynyň»

12 Sentýabr 2024

Sport

Agaçdan nepis şekiller

Golaýda «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda «Awaza — dostluk mekany» atly medeni-köpçülikleýin we sport çäreleri geçirildi. Onuň çäklerinde gurnalan sergileriň birinde agaçdan ýasalan dürli şekiller biziň ünsümizi özüne çekdi. Bu ajaýyp işleriň mekdep okuwçysyna degişlidigini bilenimizde, haýran galdyk. Ýaşlygyna garamazdan, zehinli oglanjygyň eýýäm bir hünäri ele alandygyna diýseň begendik. Geliň, şol ýaş zehinli oglan bilen ýakyndan tanşalyň! Ýaş zehinimiz Magtymguly etrabyndaky 1-nji orta mekdebiň 12-nji synp okuwçysy Guwanç Hywalyýew. Ol okuwyndan daşary agaçdan dürli şekilleri ýasamak bilen meşgullanýar. Guwanç agaçlary ýonup, olary dürli şekiljiklere getirmegi başarýar. Sabyrlylygy we irginsiz zähmeti talap edýän bu hünäre bolan höwesiniň haçan dörändigini ondan soranymyzda, biz şeýle jogap aldyk: «Haçan-da men 5-nji synpda okaýarkam telewizorda palçykdandyr toýundan dürli şekilleriň ýasalýan pursadyna gabat geldim. Bu mende uly gyzyklanma döretdi. Bu barada ata-eneme aýdanymda, olar meni Magtymguly etrabyndaky çagalar sungat mekdebine ýazdyrdylar. Şeýdip, men çagalar sungat mekdebiniň heýkeltaraşlyk bölüminde okadym. Birbada palçykdan şekil ýasamak maňa gyzykly bolan hem bolsa, soň mende agaçdan dürli şekilleri ýasamaga bolan höwes artdy. Ine, onsoň agaçdan bir zatlar ýasamak üçin dümtünip, wagtymyň nähili geçendigini-de duýmazdym. «Yhlas bilen aglasaň, sokur göz

12 Sentýabr 2024

Medeniýet

Üns beriň, bäsleşik!

«Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýylynda Halkara Bitaraplyk güni mynasybetli Türkmenistanyň Bilim ministrligi, Türkmenistanyň Parahatçylyk gaznasynyň müdiriýeti, Türkmenistanyň Magtymguly adyndaky Ýaşlar guramasynyň Merkezi geňeşi hem-de «Güneş» žurnalynyň redaksiýasy tarapyndan ýurdumyzyň umumybilim berýän orta mekdepleriniň 4 — 12-nji synplarynda okaýan okuwçylarynyň arasynda «Parahatçylyk: çagalaryň sesi» ady bilen yglan edilýän döredijilik bäsleşiginiň düzgünnamasy: Döredijilik bäsleşiginiň esasy maksady Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ýaş nesli watançylyk, parahatsöýüjilik we ynsanperwerlik ruhunda hem-de milli gymmatlyklarymyzyň esasynda terbiýelemekden, ýurdumyzyň ýaşlarynyň tebigy zehinlerini ýüze çykarmakdan we olaryň döredijilik ukyplaryny ösdürmekden, ýaşlaryň arasynda parahatçylyk, hoşniýetli goňşuçylyk medeniýetini giňden wagyz etmekden, çagalaryň Garaşsyz, hemişelik Bitarap Watanymyza bolan egsilmez buýsançlaryny aýan etmekden ybaratdyr.

12 Sentýabr 2024

Jemgyýet

Ýanka Kupala (1882-1942)

Meşhur belarus şahyry, terjimeçisi, dramaturgy Ýanka Kupala 1882-nji ýylyň 7-nji iýulynda Minsk oblastynyň Molodençnyý etrabynyň Wýazynka obasynda dünýä inýär. Ýanka Kupala onuň edebi tahallusy bolup, şahyryň ady Iwan Dominikowiç Lusewiçdir. Onuň ilkinji goşgular ýygyndysy «Tüýdük» diýlen at bilen 1908-nji ýylda çap edilýär. Ýanka Kupala belarus edebiýatynyň nusgawy şahyry hasaplanylýar. Belarus Respublikasynyň halk şahyry, Belarus Ylymlar akademiýasynyň akademigi Ýanka Kupala «Gusliçi», «Harlanan höwürtge», «Aresaý derýasynyň boýunda», «Tarasyň täleýi» ýaly eserleriň awtorydyr. Ol Puşkiniň, Şewçenkonyň, Nekrasowyň, Krylowyň eserlerini belarus diline terjime eden şahyrdyr. 1920—1930-njy ýyllarda şahyryň birnäçe ýygyndylary neşir edilýär. Belarus edebiýatynyň we belarus edebi diliniň düýbüni tutujylaryň biri bolan Ýanka Kupala 1925-nji ýylda «Halk şahyry» diýlen hormatly at dakylýar. Belarus Respublikasynda şahyryň adyny göterýän okuw mekdepleriniň, kitaphanalaryň, muzeýleriň we köçeleriň birnäçesi bar. Şahyryň şygyrlary iňlis, arap, italýan, hytaý, nemes, rus, fransuz, hindi, ýapon dillerine terjime edilendir.

12 Sentýabr 2024

Medeniýet

Gabak

Gabak — türkmen we gazak dillerinden beýleki aglaba türki dillerde «kädi» manysynda ulanylyp, çekimlileri gysga aýdylýan gabak, aslynda, içi boş (suw, süýt, ýag salynýan) kädiniň adydyr. Ol «gow» sözünden we –ak goşulmasyndan durýar. Onuň manysy — «içi boş», «gowak» diýmekdir. Bu söz soňra gabak görnüşine geçip, türkmen dilinde-de ulanylypdyr. Muny geçmişde toýlarda çapyp barýan atyň üstünden ok-ýaý bilen ýokardan asylan içi boş gabagy nyşana urmak boýunça geçirilýän «altyngabak» diýen ýaryşyň ady tassyklaýar. Wagtyň geçmegi we manysynyň giňelmegi bilen suwkädiniň gabak diýilýän ady iýilýän kädilere-de geçýär. «Göz gabagy» manysyndaky ga:bak sözüniň täsiri netijesinde onuň birinji «a» sesi hem uzynlyk alýar (ga:bak). Ramstedt «gabak» sözüni başgaçarak düşündirýär. Onuň pikiriçe, «gabak» sözüniň, aslynda, «hobak» bolup, onuň «ho» (hu) bölegi «hytaý», «pak» bölegi hem «içi boş», «pak» manysyndadyr: «hytaý gabagy» (kädiniň koreýçe ady hopakdyr). «Gabak» diýen türki söz «gabak», «kobaçki» görnüşinde rus diline-de geçipdir. Rus dilinde ol iýilýän kädiniň ýasydan tegelek we ownugrak görnüşini aňladýar.

12 Sentýabr 2024

Edebiýat