"Mugallymlar gazeti" gazeti

Esaslandyryjysy: Türkmenistanyň Ministrler Kabineti
Salgysy: Aşgabat şäheri, Garaşsyzlyk şaýoly, 100, Türkmenbaşynyň erkin döredijilik mekany
Telefon belgileri: 38-61-53, 39-96-41, 39-96-40
Email: mugallymlar-gazeti@sanly.tm

Habarlar

Awgustda birža söwdalary 207 million amerikan dollaryndan geçdi

Awgust aýynyň ahyrynda Türkmenistanyň Döwlet haryt-çig mal biržasynda amala aşyrylan söwda amallaryna baha bermek ýurduň ykdysady kuwwatyna we halkara söwdadaky ornuna göz ýetirmäge ýardam berýär. Bu döwürde nebit-himiýa önümlerinden başlap, dokma önümlerine çenli söwdalar amala aşyryldy. TDHÇMB-de awgust aýynda geçirilen söwda amallaryna syn we ykdysady derňew şeýle görkezilýär.

Türkmenistanyň Döwlet haryt-çig mal biržasynyň geçen hepdedäki söwdalary

Türkmenistanyň Döwlet haryt-çig mal biržasynyň geçen hepdedäki söwdalarynda geleşikleriň 23 sanysy hasaba alyndy. Daşary ýurt walýutasyna Gazagystandan, Gyrgyz Respublikasyndan, Hytaýdan, Türkiýeden, Ermenistandan, BAE-den, Owganystandan we Özbegistandan gelen telekeçiler «Türkmennebit» döwlet konserninde öndürilen polipropileni, Türkmenistanyň Senagat we gurluşyk önümçiligi ministrliginiň kärhanalarynda öndürilen portlandsementi satyn aldylar. Şeýle-de dürli görnüşli dokma önümleri satyldy. Geleşikleriň jemi bahasy 8 million 337 müň 300 amerikan dollaryndan gowrak boldy.

Türkmenistanyň Daşary söwda düzgüni barada Ähtnamanyň II Klasterini taýýarlamak boýunça işlere başlanyldy

Bu barada Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrligi habar berdi. Çeşmede bellenilişi ýaly, ýerli telekeçiler Ähtnamanyň II Klasterinde beýan edilmäge degişli hususy kärhanalarda öndürilýän harytlar (işler, hyzmatlar) babatynda eksport çäklendirmeleri we beýleki düzgünleri, kadalar babatynda hereket edýän kadalaşdyryjy hukuk namalaryna we içerki kadalaşdyryjy namalara esaslanyp, maglumatlary hem-de prezentasiýalary taýýarlap, 2023-nji ýylyň 16-njy sentýabryna çenli Türkmenistanyň Söwda-senagat edarasyna ibermelidirler.

Durnukly ulag ulgamy we daşary söwda

Ulag pudagy dünýäde globallaşmak hadysasynyň ýüze çykmagyny şertlendiren ýagdaýlaryň biri bolup, dünýä ösüşiniň häzirki tapgyrynda sebitleri we yklymlary birleşdiriji güýje öwrüldi. Her bir döwlet geografik taýdan amatly ýerleşişini we onuň mümkinçiliklerini ulanmagyň hasabyna milli ösüşi üpjün etmek üçin zerur bolan geosyýasy we geoykdysady bähbitleri öňe sürýär. Türkmenistan iki yklymyň çatrygynda ýerleşýän döwlet bolup, onda ulagyň ähli görnüşlerini ösdürmegiň uly mümkinçilikleri bar. Häzirki döwürde Türkmenistanyň Prezidentiniň ulag diplomatiýasyny ösdürmegiň 2022 — 2025-nji ýyllar üçin Maksatnamasynyň esasy ugurlarynyň biri hem ulag-üstaşyr geçelgelerini daşary-ykdysady syýasatymyzda ösdürmeklik bolup durýar. Milli Liderimiziň tagallasy netijesinde ýurdumyzyň demir ýol ulgamy Gündogardan Günbatara, Demirgazykdan Günorta tarap ak ýollar bilen barha uzaýar. 2014-nji ýylyň dekabrynda Gazagystan — Türkmenistan — Eýran demir ýoly ulanmaga berildi. Ol Türkmenistanyň çägi arkaly Ýewropa ýurtlary üçin Baltika deňzindäki portlardan Pars aýlagynyň, Ýakyn we Orta Gündogaryň haryt we çig mal bazarlaryna, Hindi ummanynyň kenaryndaky döwletlere göni çykalgany açdy. Bu demir ýol indi diňe bir Merkezi Aziýa ýurtlarynyň arasynda däl, eýsem, Hytaý, Russiýa, Hindistan, Türkiýe bilen hem harytlaryny yzygiderli, üstaşyr amala aşyrmaga mümkinçilik berýär. Hytaý Halk Respublikasy Pars aýlagyna ç

Durnukly ykdysady ösüş ugrunda

Ykdysadyýetiň pudaklaryny diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmek, import edilýän önümleriň ornuny tutýan we eksporta gönükdirilen önümleri öndürmekligi işjeňleşdirmek, tebigy serişdeleri rejeli hem-de toplumlaýyn peýdalanmak, täze iş orunlaryny döretmek, innowasion, sanly tehnologiýalary ornaşdyrmak boýunça giň gerimli çäreler yzygiderli amala aşyrylýar. Ykdysady özgertmeler, öňi bilen, ykdysadyýetiň pudaklarynyň işini täzeçe, döwrüň talabyna laýyk guramaga we ony kämilleşdirmäge, milli ykdysadyýetiň özboluşly milli nusgasyny kemala getirmäge mümkinçilik berdi. Türkmenistanyň döwlet syýasatynyň baş ugurlarynyň biri — milli ykdysadyýeti durnukly ösdürmek, bazar-institusional özgertmeleri mundan beýläk hem ilerletmek, durmuş ulgamynyň durnuklylygyny saklap galmak we ilatyň hal-ýagdaýyny ýokarlandyrmak bolup durýar. Özara bähbitli we deňhukukly esasda milli hem-de halkara taslamalara badalga berilmegi ýurdumyzyň geosyýasy we geoykdysady mümkinçiliklerini berkidýär. Häzirki wagtda ykdysadyýet diňe uglewodorod serişdelerine bagly däldir. Soňky ýyllarda gaýtadan işleýän pudaklary ösdürmäge hem uly üns berilýär. Bu bolsa önümçilik senagatynyň pudaklaýyn düzüminiň köpdürlüligini emele getirýär.

Durmuş-ykdysady ösüş meseleleri üns merkezinde

25-nji awgustda sanly ulgam arkaly geçirilen Ministrler Kabinetiniň nobatdaky mejlisinde hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow wise-premýerleriň şu ýylyň ýanwar — iýul aýlarynda ýerine ýetirilen işler baradaky hasabatlaryny diňledi. Mejlisde ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň gaýragoýulmasyz wezipelerine garaldy. Mejlisiň Başlygy D.Gulmanowa şu ýylyň ýedi aýynda ýurdumyzyň kanunçylygyny kämilleşdirmek boýunça ýerine ýetirilen işler barada maglumat berdi. Şeýle hem Watanymyzyň mukaddes Garaşsyzlygynyň 32 ýyllyk baýramynyň bellenilýän günlerinde Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň mejlisini guramaçylykly geçirmäge görülýän taýýarlyk barada aýdyldy. Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Halk Maslahatynyň mejlisine gowy taýýarlyk görmegiň möhümdigini belledi.

Türkmenistanyň Deňiz söwda floty täze guruljak gämiler barada mälim edýär

Türkmenistanyň Deňiz söwda floty häzirki döwürde “Balkan” gämigurluşyk zawodynda iki sany gury ýük gämisini gurmaga taýýarlyk görýär. Türkmenistanyň Prezidenti Serdar Berdimuhamedow bu gämileri gurmak baradaky Karara gol çekdi. Häzirki döwürde milli söwda floty “Balkan”, “Magtymguly” we “Türkmenistan” gury ýük gämileri arkaly daşary ýurt portlaryna ýükleri daşamak hyzmatyny hödürleýär. Bu gämiler arkaly gury ýükler esasan, Türkmenbaşy, Baku, Astrahan we Aktau deňiz portlarynyň arasynda daşalýar. Mundan başga-da, “Balkan” guryýük gämisi arkaly Türkmenbaşy – Baku – Türkmenbaşy aralygyna konteýner fider daşamalary amala aşyrylýar. 2022-nji ýylda Türkmenbaşy Halkara deňiz porty 684 sany gury ýük gämisine hyzmat etdi. Şol hyzmatlaryň 80 göterimi daşary ýurt, 20 göterimi hem öz milli gämilerimize edildi.

Ulag ulgamy: belent sepgitlere tarap

POLAT ÝOLLARYŇ ULY GELJEGI Hormatly Prezidentimiziň alyp barýan oýlanyşykly ykdysady syýasaty Garaşsyz döwletimiziň halk hojalygynyň ähli pudaklarynyň durnukly ösdürilmeginde uly ähmiýete eýe bolýar. Sanly ykdysadyýetiň ornaşdyrylmagynda durmuşa geçirilýän giň gerimli işleriň bady artýar.

Türkmenistan bilen ÝB agza ýurtlarynyň arasyndaky ulaglar arkaly söwda €494,66 milliondan geçdi

Türkmenistanyň Ýewropa Bileleşigine (ÝB) agza ýurtlary bilen ulaglar arkaly söwda dolanyşygy 2023-nji ýylyň ýanwar-maý aýlarynda 494,66 million ýewrodan geçdi. Bu barada ÝB-niň Statistika gullugyna (Ýewrostat) salgylanyp, Azerbaýjanyň “Trend” agentligi sişenbe güni habar berdi. Hasabat döwründe Türkmenistan bilen ÝB agza ýurtlarynyň arasyndaky söwda geçen ýylyň ilkinji bäş aýy bilen deňeşdirilende 17,8 göterim ýokarlandy (406,3 million ýewro).

“Türkmenhowaýollary” iki sany “Boeing 777–300” kysymly uçar satyn aldy

“Türkmenhowaýollary” agentligi “Cathay Pacific” awiakompaniýasynyň düzüminde bolan “Boeing 777–300(ER)” kysymly uçaryň ikisini satyn aldy. Bu barada “CH-Aviation” kompaniýasy sişenbe güni habar berdi. “Türkmenhowaýollary” agentlikde “Boeing 777–200 (LR)” kysymly dört sany uçar bolup, bu satyn alnan “Boeing 777–300(ER)” kysymly uçarlar agentligiň düzüminde ilkinji bolar.

«Halkara Gatnaw Logistika» hojalyk jemgyýeti Gazagystana üstaşyr ýükleri geçirdi

Ulag logistikasy ykdysadyýetiň, söwdanyň we bäsdeşligiň ösüşinde wajyp orny eýeleýär. Şundan ugur alyp, ulag-logistika pudagynyň ösüşinde hususy kompaniýalar hem aýratyn orny eýeleýär.  3-nji sentýabrda ýeňil awtomobiller ýüklenen 20 konteýner Türkmenistanyň çäginden geçip, Gazagystana tarap ýola düşdi. Bu konteýner ýükleri eltip bermek hyzmaty ýurdumyzyň «Halkara Gatnaw Logistika» hojalyk jemgyýeti tarapyndan amala aşyrylýar. 

Birža täzelikleri

Geçen hepdede Türkmenistanyň Döwlet haryt-çig mal biržasynyň söwdalarynda geleşikleriň 89-sy hasaba alyndy. Daşary ýurt puluna Birleşen Arap Emirlikleriniň, Owganystanyň we beýleki ýurtlaryň işewür toparlarynyň wekilleri «Türkmennebit» döwlet konserniniň kärhanasynda öndürilen uçar kerosinini hem-de az kükürtli ýangyç mazudyny satyn aldylar.

Türkmenistanyň Döwlet haryt-çig mal biržasynyň geçen hepdedäki söwdalary

Türkmenistanyň Döwlet haryt-çig mal biržasynyň geçen hepdedäki söwdalarynda geleşikleriň 89 sanysy hasaba alyndy. Daşary ýurt walýutasyna Hytaý Halk Respublikasyndan, Gyrgyz Respublikasyndan, BAE-den, Azerbaýjandan, Türkiýeden we Wirjin adalaryndan gelen telekeçiler «Türkmennebit» döwlet konserninde öndürilen awiakerosini hem-de az kükürtli ýakyş mazudyny satyn aldylar. Şeýle-de dürli görnüşli dokma önümleri satyldy. Geleşikleriň jemi bahasy 70 million 539 müň 200 amerikan dollaryndan gowrak boldy.

Ýanwar — iýul aýlarynda Türkmenbaşydaky Halkara deňiz portunyň ýük dolanyşygy ýarym milliard tonna kilometrden geçdi

2023-nji ýylyň ýanwar — iýul aýlarynda Türkmenbaşydaky Halkara deňiz portunyň ýük dolanyşygy 541 million 245 müň tonna kilometre deň bolup, bu babatdaky meýilnama 223,5 göterim ýerine ýetirildi. Bu bolsa, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 125,7 göterim köpdür diýip, «Türkmendeňizderýaýollary» agentligi habar berýär. Bellenilen döwürde Türkmenbaşydaky Halkara deňiz portunda daşalan ýüküň möçberi 1 million 755 müň 500 tonna deň bolup, olaryň 1 million 304 müň tonnasy deňiz ulaglary bilen, 451 müň 50 tonnasy bolsa derýa ulaglary bilen daşalan ýüklere degişlidir. 2022-nji ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, ösüşiň görkezijisi 119,0 göterime deňdir.

AGPJ «Balkan» gämi gurluşyk we abatlaýyş zawody» «Türkmendeňizderýaýollary» agentligine iki sany gury ýük gämisini gurar

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ulag ulgamynyň maddy-enjamlaýyn binýadyny kämilleşdirmek maksady bilen, Türkmenistanyň Prezidenti Karara gol çekdi. Resminama laýyklykda, Ministrler Kabinetiniň ýanyndaky Ulag we kommunikasiýalar agentliginiň «Türkmendeňizderýaýollary» agentligine iki sany gury ýük gämisini gurmak barada «Balkan» gämi gurluşyk we abatlaýyş zawody» açyk görnüşli paýdarlar jemgyýeti bilen şertnama baglaşmaga ygtyýar berildi.

Türkmeniň «deňiz derwezesi»: giň gözýetimler, guwandyryjy ösüşler

Ýol-ulag ulgamynyň, şol sanda Türkmenbaşydaky Halkara deňiz portunyň Türkmenistanyň milli ykdysadyýetiniň ösüşindäki orny barha berkeýär. Bu mümkinçilik bolsa, ulanmaga berlenine beýle bir uzak wagtyň geçmändigine garamazdan, onuň Aziýanyň we Ýewropanyň çatrygyndaky kuwwatly logistik merkeze öwrülmeginde esasy görkeziji bolup hyzmat edýär. Netijede, türkmen portunyň deňiz, awtoulag, demir we howa ýollaryny ulanmak arkaly ýük daşalyşyny utgaşdyrmakda esasy merkezleriň biri hökmündäki orny yzygiderli pugtalandyrylýar. Merkezi Aziýada we Hazar sebitinde degişli üstaşyr ulag hem-de logistik ulgamyň döredilmeginde, Türkmenistanyň BMG-niň giňden goldamagynda bu ugurda alyp barýan işjeň syýasatynyň durmuşa geçirilmeginde, ählumumylaşýan ykdysadyýetde dünýä ulagynyň ösüşi meseleleri boýunça gepleşikleriň barha maksada okgunly häsiýete eýe bolmagynda, bu gepleşiklere täze gatnaşyjylaryň — döwletleriň, kompaniýalaryň, halkara institutlaryň we guramalaryň goşulyşmagynda Türkmenbaşydaky Halkara deňiz portunyň täsiriniň uludygy jedelsiz hakykatdyr. Çünki ol sebit ýurtlarynyň Gara deňiz hem-de Baltika sebitleriniň, Günorta we Günorta-Gündogar Aziýanyň, Ýakyn Gündogaryň, şeýle-de Aziýa — Ýuwaş umman sebitiniň deňiz terminallaryna çykmak arkaly, Ýewraziýa giňişligini öz içine alýan ulag gatnawlarynyň köp şahaly, toplumlaýyn, utgaşykly düzümine goşulyşmaklarynda ähmiýetli orun eýe

Döwrebap tehnologiýalar — ýokary hil

Welaýatymyzyň çäginde möhüm desgalaryň 14-siniň gurluşygy gyzgalaňly dowam edýär. Şolaryň ikisini — Türkmenabat şäheriniň Azatlyk şäherçesinde lagym suwlaryny bir ýere jemlemek üçin lagym sorujy bekedi we Çärjew etrabynyň Bitik geňeşliginde ýerleşýän kuwwaty bir gije-gündizde 25 müň kub metr bolan suw arassalaýjy desgasyndan Çärjew etrabynyň ilatly nokatlaryna suw eltýän ulgamy «Ýaş türkmenler» hususy kärhanasynyň gurluşykçylary alyp barýarlar. Arkadagly Serdarymyzyň parasatly ýolbaşçylygynda ýurdumyzyň suw baýlyklaryny rejeli peýdalanmak, daşky gurşawy aýawly saklamak babatynda giň gerimli işler durmuşa geçirilýär. Munuň özi BMG-niň Durnukly ösüş maksatnamasynyň aýrylmaz bölegi bolan ekologiýa strategiýasynyň Türkmenistanda hem üstünlikli amala aşyrylýandygyny aýdyň görkezýär. Garaşsyzlyk ýyllarynda hut biziň welaýatymyzda hem agyz suwy, şeýle hem lagym ulgamynyň arassalaýjy desgalarynyň birnäçesi guruldy. Dünýä ülňülerine gabat gelýän, iň täze enjamlar we tilsimatlar bilen űpjün edilen bu döwrebap desgalar ilimize hyzmat edýär. Lagym ulgamlarynyň sazlaşykly işlemegi bolsa arassaçylygy we ynsan saglygynyň goraglylygyny üpjün edýän zerur şertleri döredýär. Şu nukdaýnazardan alanyňda, ýokarda atlary agzalan desgalaryň gurluşyklary uly ähmiýete eýe bolýar.

Ykdysady ösüşiň ýoly bilen

SAZLAŞYKLY DEPGIN ÝOKARLANÝAR Döwlet Baştutanymyzyň ýöredýän ykdysady syýasatynyň sazlaşykly depgini ýokarlanýar. Ýurdumyzda amala aşyrylýan düýpli özgertmeleriň netijesinde öňdebaryjy tehnologiýaly önümçilik kuwwatlyklary işe girizilip, ýokary görkezijiler gazanylýar. Bazar gatnaşyklarynyň giň gerime eýe bolmagy bilen, döwlete degişli bolmadyk çygryň-hususyýetçiligiň ösüşiniň bady artýar. Bu bolsa, milli ykdysadyýetimiziň öňe gitmegine itergi berýär. Telekeçileriň tagallalary bilen ýurdumyzda haryt bolçulygy döredilýär.

«Maryawtoulag» önümçilik birleşiginiň sürüjileri daýhanlara ýardam bererler

«Maryawtoulag» önümçilik birleşiginiň sürüjileri möwsümleýin oba hojalyk işlerine ýakyndan ýardam berýärler. Kärhana boýunça ýük göterijiligi ýokary bolan 200 töweregi kuwwatly awtoulaglar öňde duran pagta ýygym möwsümine taýýarlanyldy. Häzirki wagtda şol awtoulaglara erk etjek sürüjiler we pagta ýygymyna gatnaşjak beýleki hünärmenler bilen ýangyn hem-de tehniki howpsuzlyk okuw sapaklary geçirilýär diýlip, «Türkmenistan» gazetinde habar berildi. Önümçilik birleşigi boýunça 2023-nji ýylyň ýanwar — iýul aýlarynda meýilnama boýunça 1 million 283 müň tonna ýük daşalmaly bolsa, iş ýüzünde 1 million 385 müň tonna ýük daşalyp, tabşyryk 108 göterim berjaý edildi. Ýükleriň dolanyşygy boýunça meýilnama 26 million 844 müň tonna kilometre bellenilen bolsa, bu tabşyryk 29 million 441 müň tonna kilometre ýetirilip, bu baradaky meýilnama 109,7 göterim ýerine ýetirildi.

Hazynalar mesgeni

Geçen ýylyň ýanwarynda Gündogar Çeleken meýdançasynda gazylan 707 belgili baha beriji guýudan bol nebit akymynyň alynmagy aýratyn guwandyryjy waka boldy. Ol adaty guýulardan ýapgytlaýyn usulda gazylandygy bilen tapawutlanýar. Munuň özi Çeleken ýarymadasynda Garaşsyzlyk ýyllary içinde gürrüňi edilýän usulda burawlanan ilkinji guýudyr. Sakasy gury ýerde ýerleşdirilip, Hazar deňziniň suw ýalpaklygyndaky böleginiň çäklerinde sütünleri ýapgytlaýyn ugrukdyrylyp gazylan guýudan häzirki wagtda her gije-gündizde alynýan nebitiň möçberi 10 — 12 tonna barabardyr. Hazynalar mesgeninde ýapgytlaýyn burawlanan 712 we 717 belgili guýular hem bol önüm berýär. Burawlaýşyň bu usuly diňe bir ykdysady tarapdan bähbitli bolmak bilen çäklenmän, ol tehniki howpsuzlygy we ekologik taýdan arassalygy bilen hem tapawutlanýar. Sebäbi buraw desgasynyň esasy sütüni deňziň kenaryndan 450 — 475 metre barabar daşlykdaky gury ýerde ýerleşdirilip, bellenilen çuňluk geçilensoň, ol deňziň suw ýalpaklygyna tarap ugrukdyrylýar. Taslama çuňlukdaky nebit alnansoň, ondan ýokarky gatlaklardaky çig maly özleşdirmek mümkinçiligi burawlaýşyň dolanyşyga ornaşdyrylýan usulynyň ýene bir aýratynlygydyr.