"Mugallymlar gazeti" gazeti

Esaslandyryjysy: Türkmenistanyň Ministrler Kabineti
Salgysy: Aşgabat şäheri, Garaşsyzlyk şaýoly, 100, Türkmenbaşynyň erkin döredijilik mekany
Telefon belgileri: 38-61-53, 39-96-41, 39-96-40
Email: mugallymlar-gazeti@sanly.tm

Gazeti PDF görnüşinde ýükläp almak

Habarlar

Dünýä dolan gymmatlyklar

Bagtyýar zamanamyzda Gahryman Arkadagymyzyň, hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallalary netijesinde milli mirasymyz, taryhy ýadygärliklerimiz bilen baglanyşykly alnyp barylýan işleriň gerimi barha giňeýär. Şu günki güne çenli Diýarymyzdaky muzeýlerde saklanylýan gymmatlyklar Zemine ýaýylyp, dünýäniň dürli künjekleriniň muzeýlerinde görkezildi. Özboluşly muzeýler, muzeý gymmatlyklary barada gürrüň açylanda, Türkmen halysynyň milli muzeýi bilen Türkmenistanyň milli «Ak bugdaý» muzeýi ilkinjileriň hatarynda ýatlanylýar. Sebäbi olaryň ikisi-de özboluşly. Biri ak bugdaýa bagyşlanan ýeke-täk muzeý bolsa, beýlekisi bir halkyň halylaryna şeýle uly muzeýiň bagyşlanandygy bilen täsirlidir. Türkmen halysynyň täsin nusgalaryny görmek üçin dünýäniň çar künjünden gelýän myhmanlar, ilki bilen, bu muzeýe baryp görýärler.

12 Sentýabr 2024

Miras

Şygyrlary köňülleriň çyragy

Söz şalygynyň gaýtalanmajak ussady beýik Magtymguly Pyragynyň mirasy Watanymyzyň geljegi bolan ýaşlara terbiýe mekdebidir. Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ägirtlerimiziň bitiren işlerini içgin seljerip, ylmy taýdan öwrenip, şu günki we geljekki nesillere ýetirmekde uly işler alnyp barylýar. Gündogaryň beýik akyldary, dana şahyr Magtymguly Pyragynyň ajaýyp şygyrlary islendik döwürde-de bagşylaryň dilinde, türkmeniň toýunda köňülleriň owazy bolup ýaşaýar. Magtymguly Pyragy özüniň döredijiliginde durmuş wakalaryny, türkmeniň mukaddes topragyny, tebigatyny, sähradyr düzlerini, deňizdir derýalaryny ussatlyk bilen wasp edýär. Beýik söz ussadynyň döredijiligi örän giň gerimli, ol döwrüniň derwaýys meseleleri boýunça sagdyn pikirleri ýöredýär. Magtymgulynyň şygyrlary diňe bir türkmen halkynyň däl, eýsem, tutuş dünýä edebiýatynyň ösmegine oňyn täsirini ýetirdi.

12 Sentýabr 2024

Miras

Onlaýn maslahat geçirildi

Düýn ― 11-nji sentýabrda Türkmenistanyň Döwlet çeperçilik akademiýasynda «Garaşsyzlyk ýyllarynda milli senetçiligiň ösdürilişi hem-de dünýä tejribesini öwrenmegiň derwaýys meseleleri» diýen at bilen onlaýn maslahaty we ussatlyk sapaklary geçirildi. Ony Türkmenistanyň Medeniýet ministrliginiň Maddy däl medeni miras müdirligi, ÝUNESKO-nyň işleri barada Türkmenistanyň Milli toparynyň sekretariaty hem-de Russiýa Federasiýasynyň Tatarystan Respublikasynyň Kazan şäheriniň Halk çeperçilik we amaly-haşam sungatyny dikeltmek, gorap saklamak, öwrenmek we ösdürmek boýunça merkezi bilelikde gurady. Maslahat milli senetçiligi ösdürmegiň we bu ugurdaky dünýä tejribesini öwrenmegiň meselelerine bagyşlandy.

12 Sentýabr 2024

Miras

Çarwa durmuşy

Şäherlerden, galalardan uzakda sähra giňişlikleriniň çar künjeginde ýaşan çarwalar azyk üpjünçiligini argyş usulynda ýola goýupdyrlar. Şu babatda çagalyk müçesinden geçip, jahyllyk müçesine gadam basan döwürlerim ömrüni sährada geçirip, örküni çarwaçylyga baglan, obada sylagly bolan sähra gojasy Gylyç aganyň gürrüňlerinden galan ýatlamalary beýan etmegi makul bildik. — Ol ýyllar, heniz köne düzgünde gün-güzeran görülýän wagtlary, ot-suw gözleginde bolan çarwalar ondan-oňa göçmeli bolýardy. Golaý-goltumda bazarlar ýokdy. Şu görýän kuwwatly ulaglarymyzam soň-soň peýda boldy. Şol döwrüň ulaglary bolsa düýelerdi. Näme, adam bar ýerinde azyk-suwlugam gerek ahyry. Ine, şonuň üçin pederlerimiz azyk aladasyny, adatça, argyş guramak usulynda berjaý ederdiler. Argyş, düzgün boýunça, ýylda iki gezek, ýaz we güýz gyrkymyndan soň guralardy. Şonuň bilen birlikde özlerinden artykmaç mallaryny bazarlarda satmak üçin sürekçilik däbini hem ulanardylar. Maldarlar deri, ýüň hem ýüňden öndüren ellikdir joraplaryny, dolaklaryny, erişdir keçelerini, haly-palaslaryny bugdaýa, mäşdir şala (tüwi), jöwene, noýba-nohuda, künji ýagyna, erik kişdesine, kişmişe, gawun kakyna başa-baş söwda üsti bilen çalşyp, azyklaryny üpjün ederdiler. El degirmeninde üwelen türkmeniň ak bugdaýynyň unundan petir we hamyrly gömme çörek, toý-şagalaňda saçagyň bezegi bolan pişme, gatlakly, çapady, çelpek ýaly lukmalar bi

12 Sentýabr 2024

Miras

Miras

Edep bagjygy Türkmen milli lybaslary, şaý-sepleri taryhymyzyň aýrylmaz bölegi bolup, biziň günlerimize gelip ýeten gymmatlyklaryň hatarynda durýar. Ýeňli-ýanly köýneklerimiz halkymyzyň milli aýratynlyklaryny alamatlandyrýan lybaslarymyzyň naýbaşylarynyň biridir. Bu lybaslar agraslyga ýugrulan biçüwli, reňkleriň hem nagyşlaryň sazlaşygy bilen tapawutlanýar.

11 Sentýabr 2024

Miras

Bir hepde — on gün

Ata-babalarymyz geçmişde günleriň, hepdeleriň, aýlaryň, ýyllaryň hasabyny ýöretmek üçin ençeme senenamalary ulanypdyrlar. Olaryň esasylary «çarwa ýyl hasaby», «aý-gün, ýyl hasaplary» diýlip atlandyrylypdyr. Çarwa senenamasy boýunça her on iki ýyl bir müçe hasaplanýar. Aý hasabynda her ýyl on iki aýdan, her aý hem otuz günden ybarat bolupdyr. Bir aý üç hepdä bölünip, pederlerimiz bu senenamany uzak döwrüň dowamynda peýdalanyp gelipdirler. Muňa halk arasynda aýdylýan «Hiç hasap bilmeseň, ozal dokuzy, on dokuzy, ýigrimi dokuzy bil!» diýen sözler hem şaýatlyk edýär. Bu ýerde ozal dokuzdan soň onunjy günüň, on dokuzyndan soň ýigriminji günüň, ýigrimi dokuzyndan soň otuzynjy günüň gelip, olaryň dynç güni hasaplanýandygy aýdylýar. Soňra on günlük hepde ýedi güne geçirilýär. Pars dilinden alnan «hepde» sözüniň özi hem «ýedi» diýen manyny aňladýar. Ýöne muňa garamazdan, öňki on günlük hepde hasaby hem halkyň hakydasynda ýaşamagyny dowam etdirýär. Şonuň üçin hem kimdir biri bir hepdelik bir ýere gidip gelende: «Näçe gün bolup geldiň, näçe günlük gitdiň?» diýlip soralanda, köplenç, «Bir hepde — on gün» diýip jogap berilýär. Bu sözleýiş endigi halk arasynda heniz-henizler hem duş gelýär. Bu ýerde aý hasaby ulanylýan mahalyndaky hepdäniň näçe günden ybarat bolandygy soralmaýan hem bolsa, köne endige görä, adamlar ony «bir hepde» diýen jümläniň yzyna «on gün» diýip goşup aýdýarlar.

11 Sentýabr 2024

Miras

«At basman diýen ýerine müň basar...»

Adam durmuşda her hili ýagdaýlary başdan geçirýär. Meselem, uzak ýola gidende azaşmagy, ýolda galmagy, yssy howada suwsuz horlanmagy, garaz, dürli ýagdaýlaryň ýüze çykmagy mümkin. Şeýle kynçylyk çeken adam bolup geçen waka barada gürrüň berýär. Şonda gepiniň arasynda hem: «Gaýdyp şol tarapa gitmerin», ýa bolmasa: «Gaýdyp şol tarapa seretmerin» diýen ýaly sözleri aýdýar. Şonda gürrüňdeşleri: — Eýle hal äht etme! Durmuşda herki zat bolup biler, gelersiňem, gidersiňem, görersiňem. «At basman diýen ýerine müň basar» diýipdirler. Hemişe şeýle kynçylyk bolup durmaz — diýip öwüt berýärler.

11 Sentýabr 2024

Miras

Milli mirasymyz — müdimi mirasymyz

Ýat ildäki haýyş Milli mirasymyzyň ölemen janköýeri, Tagtabazar etrabynyň Marçak obasynyň ýaşaýjysy Eziz Aşyrowyň ömrüni Pendi ýaýlasynda çopan bolup, goýunlaryň arasynda geçiren, 80 ýaşabam dünýäsini täzelän, ömür goňşy bolup oturan Jumadurdy Jumaberdi ogly barada aýdan bir gyzykly gürrüňini size ýetireýin.

11 Sentýabr 2024

Miras

Mil­li gym­mat­lyk­la­ry­myz­da asyr­la­ryň ýa­ňy bar

«7/24.tm»:№37 (224) 09.09.2024 TMÝG-niň Gö­rog­ly et­rap Ge­ňe­şi et­ra­byň Me­de­ni­ýet öýün­de ÝU­NES­KO-nyň mad­dy däl me­de­ni mi­ra­sy­nyň sa­na­wy­na gi­ri­zi­len mil­li gym­mat­lyk­la­ry­my­zy ýaş­la­ryň ara­syn­da wa­gyz et­mek hem-de ýaş­la­ry­my­zy mil­li ruh­da ter­bi­ýe­le­mek mak­sa­dy bi­len, «Mil­li gym­mat­lyk­la­ry­myz­da asyr­la­ryň ýa­ňy bar» at­ly wa­gyz-ne­si­hat du­şu­şy­gy­ny ge­çir­di. Oňa et­ra­byň jem­gy­ýet­çi­lik gu­ra­ma­la­ry­nyň jo­gap­kär iş­gär­le­ri, ýa­şu­ly nes­liň we­kil­le­ri, eda­ra-kär­ha­na­lar­da zäh­met çek­ýän ýaş­lar gat­naş­dy­lar.

8 Sentýabr 2024

Miras

Nyşanlar — taryhy hakydanyň çelgisi

Dünýä akyl ýetirmekde, aňlamakda we bilmekde nyşanlara uly ähmiýet berlipdir. Nyşanlar arkaly adamzat jemgyýetiniň wakalaryny we tebigatyň dürli hadysalaryny kesgitläp bilipdirler. Dünýä halklarynyň ählisinde diýen ýaly nyşanlaryň ol ýa-da beýleki görnüşleri olaryň bütin taryhy döwürlerinde ulanylypdyr. Döwlet nyşanlary hökmünde syýasy, ykdysady gurluşy, jemgyýetçilik durmuşy, şeýle-de adaty ýaşaýyş, haryt önümçiligi bilen bagly aýratynlyklary aňladýan nyşanlar ulanylypdyr. Diýmek, nyşanlar halkyň ýaşaýyş-durmuşynda, medeniýetinde zähmet öndürijiliginde giňden ýaýran ruhy gymmatlyklaryň biridir. Sekizburçluk nyşany abadançylygyň, asudalygyň, şowlulygyň, bitewüligiň we takyklygyň alamaty hasaplanypdyr. Bu nyşan iki dörtburçlygy üst-üste çapraz goýmak arkaly döredilipdir. Onuň bilen köp sanly ynançlar baglanyşdyrylypdyr. Sekizburçluk diňe bir bolçulygyň, berkararlygyň nyşany bolman, eýsem, onuň bela-beterden gözden-dilden goraýandygyna hem ynanylypdyr.

7 Sentýabr 2024

Miras

Ak öýlere ýaraşyk...

Ir zamanlar sallançak, esasan, ýüpden bolupdyr. Sallançak çaganyň başy günorta ýa-da günbatara goýlar ýaly ýagdaýda gurlupdyr. Geçmiş taryhymyzda pederlerimiz öýüň dulundan 2,5 — 3 metr aralykda iki sany agaç dikip, ýörite pagta süýüminden ýa-da geçi çöpründen, goýun ýüňünden egrilen ýüpden sallançak ýasapdyrlar. Dikilen agaçlar «ýaba» diýlip atlandyrylyp, esasan, söwüt agajyndan bolupdyr. Iki gat ýüpüň her ujuny bir agaja birikdiripdirler. Sallançak gurmak üçin mährem enelerimiz yhlas siňdirip, ýörite kilim, palas, hatda haly hem dokapdyrlar. Palasy sallançagyň ilki ýüpüne gerip, her ýüpden aralary açylar ýaly, üç garyşdan sähel geçýän sallançak agajyny germäpdirler. Sallançak agajyň agzy ýüpe iler ýaly, her ujuny köwüpdirler. Sallançak palasy gowşap, ýer sürpäp durmaz ýaly, iki tarapyndan berk edip, ýogyn sapakda temen bilen tikip, sallançak agajyna berkidipdirler. Owadan alaja işip, sallançak bagyny dakypdyrlar. Sallançak ýüpüne, sallançak bagyna dürli ýüplerden gotazlar dakyp bezäpdirler. Batly üwrelende çaga ýykylmaz ýaly, sallançagyň ortasyndan ýüp daňypdyrlar. Sallançak gurmak üçin dikilen agaçlara mör-möjek dyrmaşmaz ýaly, her tarapda dikilen agajyň düýbüni ýüň bilen sarapdyrlar. Çaganyň ýüzi ýelpeler ýaly, ýokardan matadan guralan ýelpewajy asypdyrlar. Ýelpewajyň eteginden elýeter ýerde çaga oýnar ýaly düwme, şelpe, monjuk, aşyk we matadan ýasalan gurjak asypdyrlar. Ça

5 Sentýabr 2024

Miras

Akgaýma

Alym Arkadagymyz «Enä tagzym — mukaddeslige tagzym» atly eserinde: «Käbämiň gyzlary bilen bile oturyp keşde gaýaýandygy, jorap örýändigi hem edil janly surat eseri ýaly. Hiç bir zat taý bolmajak mähirli garaýyşly käbämiň keşbinde ýyllaryň möhüri galypdyr. Ondan dünýäniň manysyny okap bolýar» diýip, türkmen milli mirasynyň mynasyp waspyny milli keşdeçilik sungatynda görüp bolýandygyny belläp geçýär. Türkmen milli el işleriniň naýbaşylarynyň biri-de keşdedir. Keşdeler diňe bir öňki döwürleriň medeniýetini, däp-dessurlaryny saklamak bilen çäklenmän, eýsem, ene-mamalarymyzyň we işine ökde hünärmenleriň döredijilik başarnyklary barada hem maglumat berýär.

5 Sentýabr 2024

Miras

Beýikligiň badalgasy

Watan — ynsanyň ýüreginden başlanýar. Watansöýüjilik terbiýesi bolsa maşgaladan gözbaş alýar. Sebäbi adamyň ilkinji Watany onuň kemala gelen ojagydyr. «Ata Watan aman bolsa, reňki-roýuň saman bolmaz», «Atany söýen, Watany söýer», «Watanyň tüssesi ýat iliň odundan ýagşy» ýaly pähim-paýhasda jemlenen duýgular ata Watana bolan beýik söýginiň beýanydyr. Hormatly Belent Serkerdebaşymyzyň gatnaşmagynda Türkmenistanyň Goranmak ministrliginiň Berdimuhamet Annaýew adyndaky Ýöriteleşdirilen harby mekdebiniň täze, ak mermerli binalar toplumynyň 1-nji sentýabrda açylyp ulanmaga berilmegi  beýik ösüşlere beslenýän zamanamyzyň «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýylynyň ajaýyp wakalaryny çuň mazmun bilen baýlaşdyrdy. «Berkarar döwlet islärin» diýip arzuwlan Magtymguly Pyragy türkmen ýigitleriniň mertden dörän merdanadygynyň waspyny edipdir:

5 Sentýabr 2024

Miras

Synmaz sütün

Dana Pyragy eýýäm üç asyr bäri türkmen halkynyň ruhuny beýgeldip gelýän milli şahyrdyr. Ol halkynyň parahat we bagtly durmuşda ýaşamagyny arzuw edip, nesillere çuňňur paýhasa, arassa duýgulara ýugrulan ajaýyp şahyrana mirasy galdyrdy. Onuň geljege gönükdirilen manyly goşgularyndaky çuňňur pikirler diňe bir türkmen halkynyň däl, eýsem, tutuş adamzadyň hem ruhy isleglerine laýyk gelýär. Köpetdagyň ajaýyp dag eteginde beýik Pyragynyň heýkeli bina edilen medeni-seýilgäh toplumy Gahryman Arkadagymyzyň başlangyjy bilen döredildi. Çünki söz ussadynyň parasatly öwüt-ündewleri Watanymyzyň kuwwatyny mundan beýläk-de artdyrmak we gülledip ösdürmek üçin möhüm ähmiýete eýedir. Adamlaryň kalbynda hemişelik orun alan, durmuşdaky ýagşy-ýamany ýalňyşsyz kesgitleýän ýolgörkeziji hökmünde hakydalarda ýaşaýan Magtymguly Pyragy türkmen ruhunyň öçmejek çyragydyr. Gündogaryň meşhur akyldary Magtymguly Pyragynyň heýkeliniň, ýagny tebigy belentlikde gurlan ýadygärligiň beýikligi 60 metre, şahyryň «Türkmeniň» goşgusyndan ganatly setirler hem-de Gahryman Arkadagymyzyň «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» atly goşgusyndan setirler ýazylan binýadyň beýikligi bolsa 25 metre deňdir. Şeýle hem medeni-seýilgäh toplumynda innowasion tehnologiýalar ulanylandyr. Mundan başga-da toplumda daşary ýurtly ýazyjy-şahyrlaryň heýkelleriniň oturdylmagy Magtymguly Pyragynyň arzuwlan berkarar döwletinde do

5 Sentýabr 2024

Miras

Düýe maly — dünýe maly

Ata-babalarymyzyň gadym wagtlardan bäri «Düýe malym — dünýe malym» diýip belleýşi ýaly, halkymyzyň pirli mallarynyň biri bolan düýäniň durmuşda tutýan orny örän uludyr. Weýisbaba Orta Aziýa halklarynyň arasynda düýäniň piri hasaplanýar. Rowaýatlara görä, Weýisbaba düýäniň ähli syryny bilipdir, adamlara düýedarçylyk bilen meşgullanmagy öwreden belli düýe çopany bolupdyr. Halkymyzyň arwana düýesi Garagumuň jöwzaly yssy şertlerinde arkaýyn ýaşap bilýär. Tomus aýlary Garagumda howanyň gyzgynlygy örän ýokary derejä baranda-da, düýe ýasy dabanynda arkaýyn gezip ýa-da döşündäki, şeýle-de dyzlaryndaky, goluň çykýan ýerlerindäki we butlaryň tirseklerindäki yssa we sowuga çydamly gaty gabarçaklaryň üstünde arkaýyn çöküp oturyp bilýär. Tabak şekilli tegelek dabanlary ürgün çägede düýäni çägä batyrmaýar. Düýeler suwuň gyt ýerinde ownuk mallaryň iýip bilmeýän iri baldakly otlary bilen, gyrymsy agaçlaryň pürleri bilen ýyl boýy oňňut edip bilýärler. Kökleri ýerasty çuňluklardaky ygally gatlaklara ýetip bilýän ýandak bolsa düýäniň iň oňat görýän höregidir.

4 Sentýabr 2024

Miras

Ynsan bezegi

Ir döwür bir ýigit bagt bilеn ýüzbе-ýüz bоlmak isläpdir. Näçе оýlanyp, ölçеrsе-dе, bagt bilеn ýüzlеşmеgiň ebеtеýini tapmandyr. Şonuň üçin dana kişidеn maslahat sоramagy makul bilipdir. Paý-pyýada, pikirlеrinе gümra bоlup barşyna, ahyry ol dananyň öýünе ýеtipdir. Dana nirädir bir ýеrе gitmägе şaýlanyp duran ekеn. «Nеsibäm güýçli çykdy. Ugramanka ýеtişäýdim, ýоgsam, gury gеlеnim bоljak ekеni» diýip, ýigit dana bilen söhbetdeş boljagyna begenipdir. Saglyk-amanlyk sоraşansоňlar, dana: «Habaryňy bеr, ýigit!» diýipdir. Onda ýigit: «Dana baba, maňa bagt bilеn ýüzlеşmеgiň ugruny-ýоluny salgy bеräýsеňiz diýip gеlеndirin. Siz il-günе haýyrly maslahat bеrip ýörеn adam, maňa-da bir dеgеrli maslahat bеrsеňiz» diýen. Dana: «Oglum, bu dünýädе gözlеnip tapylyp, ýüzbе-ýüz bоlunýan zatlar köpdür. Bagt wеlin, duýulýandyr!» diýenden soňra: «Maşgalaňyz agzybirmi? Ata-enеňiziň sözünе eýеrýäňizmi? Ýagşy gylyk-häsiýеtе sarpa gоýýarmyň?» diýip sоran. Ýigidiň jоgaby nagt bоlan: «Agzybirlik — uly maşgalamyzyň daýanjy. Ata-enеmiň öwüt-ündеwleri — adalatly ýоly görkеzýän şamçyrag. Ýagşy adam bоlmagyň syrynyň ýagşy gylyk-häsiýеtdеdigine ynanýaryn». Dana: «Onda sеndеn bagtly adam ýоk. Alsaň, bir maslahat bеrjеk. Bagtyň gоragçysynyň özüňdigiňi unutmagyn! Adamyň özi öz bagtyny dörеdijidir. Haýal etmän, öýüňizе dоlan! Saňa оl ýеrdе bagt garaşýar» diýip, ýigit bilеn hоşlaşyp ýоla düşüpdir. Dananyň sözleri maňzyn

4 Sentýabr 2024

Miras

Magtymgulynyň goşgularynda terbiýe

Ylym-bilim ulgamyndaky beýik özgertmelerden ruhlanýan ýaşlar sowatlylykda we döredijilik işlerinde ýokary netijeleri gazanýarlar. Ýaşlary dünýä ylmynyň iň täze gazananlary bilen tanyşdyrmakda, olarda täzeçe pikirlenmek endiklerini döretmekde geçirilýän dürli görnüşli bäsleşikleriň netijesi örän uludyr. Gahryman Arkadagymyzyň we Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň ajaýyp kitaplary bolsa bu ugurda nusgalyk edebiýatlardyr. Nusgawy edebiýatymyz ynsana, hususan-da, şahsyýet hökmünde kemala gelýän ýaş nesle örän oňat täsir edýär. Durmuşy, watançylyk-gahrymançylyk, öwüt-nesihat, at-bedew, söýgi-tebigat temalary şygryýet dünýäsi Jemşidiň jamyna deňelýän beýik akyldar şahyrymyz Magtymguly Pyragynyň döredijiliginiň içinden eriş-argaç bolup geçýär. Watan, gahrymançylyk, il-ýurt, agzybirlik, jebislik hakyndaky şygyrlary bolsa onuň döredijiliginde görnükli orunlaryň birini eýeleýär. Gahryman Arkadagymyzyň belleýşi ýaly, Magtymguly Pyragy synmaz, özygtyýarly türkmen döwletini, halkyň agzybirligini, jebisligini,  arzuw eden hakyky watançydyr. Magtymguly türkmen halkynyň guwanjy we buýsanjy hasaplanylýar, ol geçmişiň, şu günüň, geljegiň şahyry hökmünde ykrar edilendir. Akyldar şahyrymyz dünýä halklarynyň arasynda türkmen edebiýatyny Ýer ýüzüne äşgär eden ussatdyr.

29 Awgust 2024

Miras

Dün­ýä we Mag­tym­gu­ly

Öz­be­gis­tan­da Şu ýyl dog­lan gü­nü­niň 300 ýyl­ly­gy giň­den da­ba­ra­lan­dy­ryl­ýan Mag­tym­gu­ly Py­ra­gy­nyň tag­ly­ma­ty, gel­je­ge bo­lan ga­ra­ýyş­la­ry di­ňe bir türk­men hal­ky­nyň däl, eý­sem, tu­tuş adam­za­dyň hem ru­hy is­leg­le­ri­ne la­ýyk gel­ýär. Şo­nuň üçin onuň şa­hy­ra­na mi­ra­sy­nyň äh­mi­ýe­ti mil­li çäk­ler­den çy­kyp, dün­ýä ede­bi­ýa­ty­nyň aý­ryl­maz bö­le­gi­ne öw­rül­di, adam­za­dyň aň-paý­has ha­zy­na­sy­na my­na­syp go­şant bol­dy. Mag­tym­gu­ly di­ňe bir türk­me­niň däl, äh­li tür­ki halk­la­ryň, şol san­da öz­bek hal­ky­nyň hem iň söý­gü­li şa­hyr­la­ry­nyň bi­ri­dir. Şo­nuň bi­len bir­lik­de, Öz­be­gis­tan dün­ýä­de Mag­tym­gu­ly­nyň eser­le­ri iň köp çap edil­ýän we okal­ýan ýurt­la­ryň bi­ri hök­mün­de yk­rar edil­ýär. Pre­zi­dent Şaw­kat Mir­zi­ýo­ýe­wiň şu ýy­lyň 19-njy few­ra­lyn­da «Be­ýik türk­men şa­hy­ry we akyl­da­ry Mag­tym­gu­ly Py­ra­gy­nyň dog­lan gü­nü­niň 300 ýyl­ly­gy­ny giň­den bel­läp geç­mek ha­kyn­da» Ka­ra­ra gol çek­me­gi-de dost­luk­ly döw­let­de be­ýik söz us­sa­dy­na go­ýul­ýan uly hor­ma­tyň aý­dyň ýü­ze çyk­ma­sy bol­dy. Şu gün­ler bol­sa Öz­be­gis­ta­nyň Çe­per­çi­lik aka­de­mi­ýa­sy­nyň bi­na­syn­da bu şan­ly se­ne my­na­sy­bet­li türk­men su­rat­keş­le­ri­niň eser­le­ri­niň ser­gi­si do­wam ed­ýär.

29 Awgust 2024

Miras

Ýö­ri­te ne­şir­ler­de ýy­lyň şan­ly wa­ka­la­ry

Ýa­kyn­da Tür­ki­ýe Res­pub­li­ka­syn­da Tür­ki me­de­ni­ýe­tiň hal­ka­ra gu­ra­ma­sy (TÜRK­SOÝ) ta­ra­pyn­dan Mag­tym­gu­ly Py­ra­gy­nyň goş­gu­lar ýy­gyn­dy­la­ry türk di­lin­de ne­şi­re taý­ýar­la­nyl­dy. Mu­nuň özi me­de­ni-yn­san­per­wer ul­gam­da ne­ti­je­li hyz­mat­daş­ly­gy ös­dür­mek bo­ýun­ça Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­my­zyň öňe sü­ren baş­lan­gyç­la­ry­nyň hä­zir­ki wagt­da hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň baş­tu­tan­ly­gyn­da üs­tün­lik­li dur­mu­şa ge­çi­ril­ýän­di­gi­niň no­bat­da­ky gü­wä­si­dir. «Pä­him-paý­has um­ma­ny Mag­tym­gu­ly Py­ra­gy» şy­ga­ry as­tyn­da geç­ýän şu ýyl­da ýur­du­my­zyň äh­li kün­je­gin­de we da­şa­ry döw­let­ler­de be­ýik akyl­dar şa­hy­ryň ýu­bi­le­ýi­ne ba­gyş­la­nan çä­re­le­riň ge­çi­ril­ýän­di­gi­ni bel­le­mek ge­rek. Ola­ryň esa­sy mak­sa­dy Mag­tym­gu­ly Py­ra­gy­nyň ede­bi mi­ra­sy­nyň mun­dan beý­läk-de wa­gyz edil­me­gi­ne ýar­dam et­mek­den, bu ugur­da yl­my bar­lag­la­ry çuň­laş­dyr­mak­dan, türk­men nus­ga­wy şa­hy­ry­nyň şa­hy­ra­na-fi­lo­so­fik mi­ra­sy­na hal­ka­ra yl­my-ede­bi jem­gy­ýet­çi­li­giň ün­sü­ni çek­mek­den yba­rat­dyr.

29 Awgust 2024

Miras

«Oguznamalardan» gaýdýan owazlar

Halkymyzyň aýdym-saz sungatyna gatnaşygy nesilbaşymyz Oguz han, onuň nesil daragty we oguz durmuşy hakynda ýazylan çeper eserler hökmünde dünýä edebiýatynyň altyn hazynasyna giren «oguznamalaryň» dürli nusgalarynda beýan edilýär. Bu babatda oguznamaçylyk däbiniň taýsyz nusgasy bolan «Gorkut ata» şadessanynda gymmatly maglumatlar bar. Döreýiş taryhy VI-VII asyrlar bilen senelenýän bu meşhur eseriň baş gahrymany türkmenleriň baýat tiresinden bolan Garahoja ogly Gorkutdyr. Gorkut atanyň gopuz saz guralyny ýasandygy hakyndaky maglumatlar 1990-njy ýylda Almatyda neşir edilen «Halk mukamlarynyň sesi» atly kitapda aýdyň beýan edilýär. Onda şeýle diýilýär: «Rowaýatlara görä, Gorkut ata ilkinji gopuzy ýasapdyr we onda ilkinji sazy ýerine ýetiripdir. Ol jahana beýik we ajaýyp täsinligi — sazy sowgat beripdir. Gorkut atanyň gopuzy saz eçilende, tebigat aňk bolupdyr. Syrderýa akymyny haýalladypdyr, şemal togtapdyr, guşlar we jandarlar dymypdyrlar, adamlar edip oturan işlerini goýupdyrlar, hatda ölüm hem sazyň täsirine düşüpdir, saklanypdyr, Gorkut ata ýakynlaşyp bilmändir».

29 Awgust 2024

Miras