"Adalat" gazeti

Esaslandyryjysy: Türkmenistanyň Ministrler Kabineti
Salgysy: Aşgabat şäheri, Garaşsyzlyk şaýoly, 100, Türkmenbaşynyň erkin döredijilik mekany
Telefon belgileri: 38-62-50, 38-62-75, 38-62-38
Email: adalat-gazeti@sanly.tm

Habarlar

Ajaýyp binagärligiň nusgasy

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallalarynyň netijesinde, ata Watanymyz ählitaraplaýyn pajarlap ösýär we ýurdumyzyň at-abraýy barha artýar. Köpetdagyň eteginde ýerleşýän gözel Aşgabat ýurduň paýtagty bolmak bilen, sebitleriň ösüşinde önümçiligi guramagyň we ösdürmegiň wajyp merkezine öwrülýär. Häzirki döwürde paýtagtymyzda görlüp-eşidilmedik şähergurluşyk işleri amala aşyrylýar. Täze-täze senagat kärhanalary, medeni we ykdysady şäherçeler, ýokary we orta mekdepleriň, muzeýleriň we teatrlaryň ajaýyp binalary, häzirki zaman ulag ýollary, söwda we biznes merkezleri, ak bazarlar, dolandyryş edaralaryň jaýlary we kaşaň myhmanhanalar, binagärlik toplumlary we beýleki desgalar gurlup, ulanylmaga berilýär.

Aşgabat

Ak mermere beslenendir her künj,Şöhrat saňa, ak şäherim Aşgabat!Eziz Watanymyň hazyna-genji,Şöhrat saňa, ak şäherim Aşgabat! Belent-belent binalarňa göz ýetmez,140 ýyllyk tarypyňa söz ýetmez,Görküň görenleriň aňyndan gitmez,Şöhrat saňa, ak şäherim Aşgabat!

Saglygy goramagyň hukuk binýady

Parahat hem-de rahat ýurdumyzyň raýatlarynyň Konstitusiýamyzda görkezilen esasy hukuklaryny durmuşa geçirmegiň ygtybarly hukuk esaslaryny döretmek işi üstünlikli durmuşa geçirilýär. Muňa mysal edip, «Ýokanç keselleriň öňüni almak hakynda» Türkmenistanyň Kanunynyň 2021-nji ýylyň 13-nji martynda kabul edilmegini görkezmek bolar. Ýokanç keselleriň öňüni almak hakynda Türkmenistanyň kanunçylygy Türkmenistanyň Konstitusiýasyna esaslanýar we agzalan Kanundan we Türkmenistanyň beýleki kadalaşdyryjy hukuk namalaryndan ybarat bolup durýar. Kanun ilatyň sanitariýa-epidemiologiýa taýdan abadançylygyny hem-de ýokanç keselleriň öňüni almak maksady bilen ekologiýa howpsuzlygyny üpjün etmegiň hem-de ýurduň raýatlarynyň esasy konstitusion hukuklarynyň biri hökmünde raýatlaryň saglygyny goramagyň we berkitmegiň, olaryň amatly daşky gurşawa bolan hukugyny durmuşa geçirmegiň ýolunda möhüm ädim boldy. Täze kabul edilen «Ýokanç keselleriň öňüni almak hakynda» Türkmenistanyň Kanuny ýokanç keselleriň öňüni almagyň hukuk, guramaçylyk, ykdysady we durmuş esaslaryny kesgitleýär. Bu Kanun 7 bapdan, 31 maddadan ybarat bolup, ilatyň sanitariýa-epidemiologiýa taýdan abadançylygyny hem-de raýatlaryň saglygynyň howpsuzlygyny üpjün etmek üçin zerur bolan durmuş-hukuk şertlerini we kepilliklerini döredýär, adamyň ýaşamagy üçin amatly şertleri üpjün etmek bilen baglanyşykly gatnaşyklary hukuk taýdan düzgünl

Şypahana — tebigy bejerişiň ojagy

Eziz Diýarymyzda Esasy Kanunymyzyň jemgyýetiň we döwletiň iň ýokary gymmatlygynyň adamdygy baradaky binýatlaýyn kadasyny durmuşyň ähli ugurlarynda netijeli ornaşdyrmak, adamlaryň janyny we saglygyny hemme zatdan ýokary goýup, abadan, bagtyýar ýaşaýşyny, saglygy goraýyş ulgamyny toplumlaýyn ösdürmek babatda uly işler alnyp barylýar. Häzirki wagtda ýurdumyzda şypahana işi babatda döwlet syýasatynyň ýörelgelerini kesgitleýän hem-de Türkmenistanda tebigy bejeriş serişdeleriniň we şypahanalaryň öwrenilmegi, peýdalanylmagy, ösdürilmegi, goralmagy çygryndaky gatnaşyklary düzgünleşdirýän «Şypahana işi hakynda» Türkmenistanyň Kanuny hereket edýär. Agzalan Kanuna laýyklykda, şypahana — sagaldyş-öňüni alyş maksatlarynda özleşdirilen we peýdalanylýan, tebigy bejeriş serişdeleri we infrastruktura obýektlerini hem goşmak bilen, olaryň ulanylmagy üçin zerur bolan jaýlary we desgalary goralýan tebigy ýerdir. Raýatlaryň saglygyny goramaga we dynç almaga bolan konstitusion hukugynyň döwlet kepillikleriniň bellenilmegi, ýurduň tebigy bejeriş serişdeleriniň goralmagyny we öwrenilmegini üpjün etmek üçin amatly şertleriň döredilmegi, olaryň peýdalanylmagynyň esasynda bejerişiň guralmagy, keselleriň öňüniň alynmagy we ilatyň dynç alşynyň guralmagy bu Kanunyň esasy wezipeleri bolup durýar.

Mermer paýtagtymyzyň waspy

Paýtagt biziň kalbymyzyň kuwwaty, göwünlerimiziň ganaty. Aşgabat biziň Watanymyzyň — Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistanyň ýüregi. Dünýä habarlaryny diňlesek, internet torlaryndaky maglumatlar bilen tanyşsak, Aşgabadyň ady göwünlerimiziň şady. Garaşsyzlyk ýyllarynda mermer şäherimiz Gahryman Arkadagymyzyň ady hem-de tagallasy bilen ösüşleriň täze tapgyrlaryna gadam basdy. Türkmenistanyň at gazanan arhitektorynyň tagallasy bilen Ginnesiň rekordlar kitabynda öz mynasyp orunlaryny eýelemegi başarýan ençeme binalaryň mesgenine öwrüldi. Bu ösüşleriň hemmesi hormatly Prezidentimiziň ýürek buýsanjyndan kemala gelendir. Çünki eseriň bölüm atlarynyň birinde beýan edilişi ýaly: «Aşgabatda ak arzuwlar amala aşýar».

Görseň gözüň dokunýar, okasaň — göwnüň

Gahryman Arkadagymyzyň kämil zehinine eýlenen ajaýyp eserleriniň ýene biri öz okyjylaryna gowuşdy. Bu ajaýyp eser halk üçin uly sowgatdyr. Türkmen paýtagtynyň buýsançly waspyna beslenen bu eseriň Aşgabadyň hakyky keşbini dabaralandyrýan fotosuratlaryny görseň, gözüň dokunýar. Bitarap Watanyň paýtagty hökmünde sebit we dünýä döwletleriniň öňünde ýerine ýetirýän jogapkärli wezipesi baradaky beýanat siňen setirlerini okasaň bolsa, göwnüň dokunýar. Dünýäde ak mermere beslenen binalaryň iň köp şäheri hökmünde Ginnesiň rekordlar kitabynda mynasyp ornuny tapmagy başaran ak şäherimiziň 140 ýyllygy mynasybetli eçilen bu ajaýyp sowgadyňyz üçin Taňryýalkasyn, milli Liderimiz! Janyňyz sag, ömrüňiz uzak, belent başyňyz aman bolsun!

Her bir işde nusga bolýan Arkadag

Durmuşymyzyň gülläp ösmegi üçin biziň her birimiziň hususy tagallamyz zerur. Gahryman Arkadagymyz köptaraply durmuşymyzyň ynsan bähbitli her bir işinde şahsy göreldesini görkezýär. Şu günler ak mermere beslenen Aşgabadyň 140 ýyllygy mynasybetli dürli çäreler geçirilýär. 11-nji maýda milli Liderimiz şeýle çäreleriň birine — paýtagtymyzyň 140 ýyllygyna gabatlanylan köpçülikleýin welosipedli ýörişe badalga berdi. Bu ekologiýa çäresiniň başyny döwlet Baştutanymyz başlady. Bu başlangyç watandaşlarymyzyň doly goldawyna mynasyp boldy. Olar paýtagtymyzda we tutuş ýurdumyzda guralýan şeýle çärelere ruhubelentlik bilen gatnaşýarlar. Paýtagtymyzda awtoulag serişdeleriniň hereketiniň çäklendirilendigi, bu babatda, taýýarlanan degişli maksatnama laýyklykda, ýokary hilli ulag hyzmatlaryny ýerine ýetirýän ýolagçy awtobuslarynyň hem-de taksileriň sazlaşykly hereketlerinden beýleki awtoulaglaryň hereketi çäklendirilenligi sebäpli, köpçülikleýin welosipedli ýöriş aýratyn ähmiýete eýe boldy. Welosipedli ýörişiň barşynda döwlet Baştutanymyz, ilkinji nobatda, ýaşlaryň bedenterbiýe we sportuň dürli görnüşleri bilen işjeň meşgullanmagy üçin ähli mümkinçilikleri göz öňünde tutmagyň zerurdygyny belläp, bu babatda degişli ýolbaşçylara anyk tabşyryklary berdi.

Tebigat bilen dostlugyň kepili

Ata-babalarymyz hem tebigat bilen dostlukly gatnaşyklaryndan uly lezzet alypdyr. Arassa howada at üstünde gezim etmek olaryň iň söýgüli hereketleri bolupdyr. Türkmen halkyny dünýäde at üstünde iň köp gezýän halklaryň biri hökmünde tanapdyrlar. Bular halkymyzyň gündelik durmuşynda we baýramçylyklarynda, ýagşy däp-dessurlarynda, baý halk döredijiliginde, ajaýyp sungat eserlerinde öz beýanyny tapypdyr. Döwlet Baştutanymyzyň nygtaýşy ýaly, welosipedli ýörişler adamlara tebigata ýakyn bolmaga, onuň gözelliginden lezzet almaga ýardam edýär. Welosipedler häzirki zaman durmuşynda ekologiýa taýdan arassa, tebigata dostluk bilen birlikde, adamyň bedeniniň ähli möhüm agzalarynyň hereketini üpjün edip, onuň çydamlylygyny artdyrýar, energiýa çalşygyny kadalaşdyrýar, kesellemek howpuny peseldýär, kesellere garşy durnuklylygy pugtalandyrýar, ruhubelentlik paýlaýar.

Bagt şäheri

Aşgabat şäher häkimliginiň hem-de Türkmenistanyň jemgyýetçilik guramalarynyň başlangyjy esasynda Aşgabatda ekologik abadançylyga ýardam berýän awtoulagsyz günler geçirilýär. Şunuň bilen baglylykda, 2021-nji ýylyň 10 — 25-nji maýy aralygynda paýtagtymyzda hereket edýän şäheriçi awtobuslardan we ýeňil taksi awtoulaglaryndan, şeýle hem ilata hyzmat edýän beýleki jemgyýetçilik awtoulaglaryndan başga ulaglaryň hereketi çäklendirilýär. Geçirilmegi peýdaly däbe öwrülen bu çäre adam üçin zerur bolan iň oňat howa gurşawyny emele getirmäge, ekologik abadançylygyň ýokary derejesini, arassaçylyk kadalaryny üpjün etmäge gönükdirilendir.

Umumadamzat gymmatlygy

Ýurdumyzyň asudalygy, halkymyzyň bagtyýarlygy hem-de abadançylygy milli Liderimiziň döwlet syýasatynyň esasy özenini düzýär. Maksatnamalaýyn işleriň yzygiderli durmuşa geçirilmegi, halk hojalyk toplumynyň ähli pudaklarynyň düýpli özgerdilmegi hem-de bazar ykdysadyýetine sazlaşykly geçilmegi ýurdumyzyň ykdysady taýdan ösmegine ýardam edýär. Bu bolsa ilatyň abadançylygynyň yzygiderli ýokarlanmagyna itergi berýär. Türkmenistanyň Konstitusiýasy özygtyýarly döwletimiziň mizemez hukuk binýady bolmak bilen, halkymyzyň bitewülik, demokratiýa, ynsanperwerlik, watançylyk we adalatlylyk baradaky köpasyrlyk arzuwlaryny şöhlelendirýär. Demokratik, hukuk we dünýewi döwletiň gurulmagy onuň ösüşiniň ähli tapgyrlarynda jemgyýetçilik durmuşynyň ulgamlarynyň hukuk taýdan kadalaşdyrylmagy bilen utgaşdyrylýar. Munuň özi milli kanunçylyk binýadynyň pugtalandyrylmagyna ýardam edýär.

Belent sepgitlere ynam

Ýurdumyzda döwlet gurluşyny, hukuk ulgamyny yzygiderli kämilleşdirmäge, jemgyýetçilik durmuşyny demokratiýalaşdyrmaga, ata Watanymyzyň parahatçylygyň we ösüşiň ýoly bilen täze sepgitlere çykmagyny üpjün etmäge gönükdirilen yzygiderli çäreler durmuşa geçirilýär. 2020-nji ýylyň 25-nji sentýabrynda Gahryman Arkadagymyzyň baştutanlygynda göni wideoaragatnaşyk arkaly ýokary guramaçylyk derejesinde üstünlikli geçirilen Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň mejlisi halkymyzyň durmuşynda möhüm waka boldy. Ine, şol gün «Türkmenistanyň Konstitusiýasyna üýtgetmeler we goşmaçalar girizmek hakynda» Türkmenistanyň Konstitusion kanuny kabul edildi we demokratik ýörelgelere täze itergi berildi.

Konstitusiýa dünýä tejribesinde

Konstitusiýa jemgyýetiň syýasy-hukuk ulgamynyň düzgünleşdirilişiniň wajyp elementidir. Onda jemgyýetiň syýasy, ykdysady, durmuş gurluşynyň we beýleki ugurlarynyň hukuk esasy berkidilýär. «Constitution» sözi latyn sözi bolup, gurmak, dikeltmek, döretmek manysyny aňladýar. Konstitusiýanyň ilkinji alamatlary gadymy Gresiýada we Rimde döräp başlady. Konstitusiýalary toparlara bölmek — olaryň köp görnüşliligini, mazmunyny we gurluşyny düýpli öwrenmekde, dünýä döwletleriniň Konstitusiýalary bilen deňeşdirmekde we netijede konstitusion kanunçylygyny kämilleşdirmekde ähmiýetlidir. Konstitusiýalar gelip çykyşy boýunça — sowgat edilen ýa-da kabul edilen; üýtgetme we goşmaça girizmek boýunça — gaty, çeýe we gatyşyk; syýasy düzgün boýunça — demokratik, respublika we monarhiýa; döwletiň çäk gurluşy boýunça — federatiw we unitar; formasy boýunça — ýazylan we ýazylmadyk (bölekleýin ýazylan) hereket ediş möhleti boýunça — hemişelik we wagtlaýyn ýaly görnüşlere hem-de toparlara bölünýär.

Baky bagtyň şuglasy

Gahryman Arkadagymyzyň halkymyzyň we tutuş adamzadyň abadançylykly ösüşiniň we bagtyýar geljeginiň hatyrasyna gönükdirilen parasatly içeri we daşary syýasaty, tutumly işleri, beýik başlangyçlary eziz Diýarymyzy dünýäniň ykdysady, ruhy-medeni taýdan sazlaşykly we gülläp ösýän kuwwatly döwletleriniň birine öwürdi. Ösüşleriň özboluşly milli ýoly bilen gitmek arkaly, kuwwatly ykdysady mümkinçilikleri bolan ýurdumyzda demokratik hukuk döwleti gurmakda, halkymyzy bagtyýarlyga ýetirmekde hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda ägirt uly işler amala aşyryldy. Jemgyýetçilik durmuşynyň esasy binýady bolan ýurduň Konstitusiýasy adamy jemgyýetiň we döwletiň iň gymmatly baýlygy hökmünde ykrar edýär. Geçen gysga döwre ser salanymyzda, milli Liderimiziň başlangyçlary esasynda döwletimiziň kanunçylyk ulgamynda diňe bir türkmen halkynyň däl, eýsem, tutuş dünýä halklarynyň bähbitlerine hyzmat etjek hem-de adamzady beýik ösüşlere ýetirjek möhüm kada-kanunlaryň kabul edilendigine göz ýetirýäris. Ýurdumyzyň kanunçylyk binýadyny berkitmek ugrunda amala aşyrylan düýpli özgertmeler tebigy serişdelerimizden ýerlikli peýdalanmak, daşky gurşawa aýawly çemeleşmek, maşgalany, eneligi, çagalygy goramak meselelerinde hem öz aýdyň beýanyny tapdy.

Demokratiýanyň dabaralanmagy

Türkmenistanyň Konstitusiýasy döwletiň tutuş kadalaşdyryjy-hukuk ulgamynyň esasy bolup, onuň düzgünleri beýleki kanunlaryň many-mazmunyny kesgitleýär, döwlet häkimiýet edaralaryny we jemgyýeti berkitmegiň mäkäm binýady bolup hyzmat edýär, ýurduň ykdysady, durmuş we medeni kuwwatyny depginli ösdürmek üçin zerur bolan şertleri göz öňünde tutýar. Şonuň bilen birlikde, konstitusion kadalarda hukugyň hökmürowanlygy, hemmeleriň kanunyň we kazyýetiň öňündäki deňligi babatdaky ýörelgeler, döwlet häkimiýet hem-de ýerli öz-özüňi dolandyryş edaralarynyň konstitusion-hukuk derejesi öz beýanyny tapdy. Türkmenistanyň Konstitusiýasynyň 2016-njy ýylda rejelenen görnüşiniň kabul edilmegi, 2020-nji ýylda oňa üýtgetmeleriň we goşmaçalaryň girizilmegi türkmen halkynyň milli däp-dessurlara esaslanýan hem-de halkara hukugynyň umumy ykrar edilen kadalaryna laýyklykda demokratiýa we hukugyň hökmürowanlygyna okgunlylygyny aýdyň şöhlelendirýär. Munuň şeýle bolmagy bolsa Türkmenistanyň demokratik, hukuk we dünýewi döwletdiginiň ýene-de bir aýdyň subutnamasydyr.

Oguzlaryň parlap duran şöhratydyr baýdagym,Konstitusiýam — belent heňde aýdym edip aýdanym

Halkyň ýürek telwasy bar döwrüň mukam-ýaňynda,Asyrlaryň şany siňen Tugum Arşyň deňinde,Pasyrdaýar BMG-niň binasynyň öňünde,Watan waspy joşýar bu gün her dilde, her köňülde,Oguzlaryň parlap duran şöhratydyr Baýdagym,Konstitusiýam — belent heňde aýdym edip aýdanym. Ösüşleriň bedew bady bagta sary rowandyr,Bitaraplyk ýörelgämiz dowamata dowamdyr,Bagt bolup gelýän ýyllar durşy bilen owazdyr,Gülläp otyr Aşgabadyň goýnunda baky ýazlar,Oguzlaryň parlap duran şöhratydyr Baýdagym,Konstitusiýam — belent heňde aýdym edip aýdanym.

Maşgala binýady (He­ka­ýa)

Kerim bilen Maýsanyň toý tutanyna indi esli wagt bolupdy. Bilelikdäki durmuş ýollarynyň ilki günlerinde düşünişip ýaşaşsalar-da, soňky günlerinde olaryň arasynda sähelçe zat üçin döreýän düşünişmezlikler artyp başlady. Biriniň göwnüne ýaraýan zat beýlekisiniň göwnüne makul däl. Biri «ak» diýse, beýlekisi «gara» diýýär. Garaz, şeýle ýagdaýlaryň gaýtalanmagy bilen, är-aýalyň arasyna sowuklyk aralaşdy. Kerim bir gün işinde eglenip, gijiräk öýe geldi. Muňa biynjalyk bolan Maýsa: — Bu gün adatdakylardan giç geldiň-le, eýgilikmi? — diýip, sözüni tamamlamanka, Kerim gaharyndan ýarylaýjak bolup:

Kadaly iýmitlenmegiň ähmiýeti

Baş saglygyň sakasy talabalaýyk iýmitlenmek bilen bagly. Kadaly iýip-içmek ynsanyň saglygyny berkidýär, fiziki hem ruhy taýdan sagatlygyny üpjün edýär. Bedene zerur önümler ýetmese, ösüş, täzeleniş düzgüni bozulýar. Iýmit bilen alnan belok esasy orunda durýar. Dokumalar, öýjükler, beden agzalary, fiziologik maddalar-gan, limfa belogyň gatnaşmagynda täzelenýär, özgerýär, ösýär.

Terbiýeçilik we ekologiýa

Ekologiýany aýawly gorap saklamak baradaky düşünje türkmen halkyna mahsus bolan milli terbiýe mekdebiniň esasy ugurlarynyň biridir. Milli terbiýeçiligiň bu ugry babatda ata-babalarymyz ösüp gelýän ýaş nesillerde tebigata bolan söýgini kemala getirmek we onuň nesilden-nesle geçirilmegini gazanmak ugrunda aladalanyp, netijeli işleri amala aşyrypdyrlar. Olar has gadymy döwürlerden başlap, öz perzentlerini ýere we suwa aýawly çemeleşmek arkaly terbiýelemäge girişipdirler. Maşgala abatlygyny gorap saklamak baradaky düşünjeleriň gözbaşyny — arassa asman, ak gar, dury suw, tämiz howa ýaly tebigatyň ençeme ajaýyplyklary bilen utgaşdyryp, päkizelige beslenen milli duýgulary tebigat bilen sazlaşykly kemala getiripdirler we şol mukaddes duýgulary öz nesillerine ruhy miras galdyrypdyrlar. Umuman aýdanyňda, wagtyň geçmegi bilen, pederlerimiz ene topragyň gudratynyň halal zähmetdedigine durmuş tejribeleriniň üsti bilen doly göz ýetiripdirler. Bu barada ençeme paýhasly jümleler, aýtgylardyr eserler döredilip, dilden-dile, nesilden-nesle geçirilipdir. Gadymy taryhy geçmişimizde her hili kynçylykly ýagdaýlara duçar bolsalar-da, beýik halkymyz öz ruhy mirasyny, ýol-ýörelgelerini ýitirmän saklamagy başaryp bilipdir. Şol kökleri gadymy müňýyllyklaryň jümmüşinden alyp gaýdýan milli mirasymyzyň häzirki döwürde hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallalary esasynda gaýtadan janlandyrylyp, täze öwüşginl

Milliligi dabaralandyrýan ösüşler

Gahryman Arkadagymyzyň parasatly başlangyçlaryndan gözbaş alýan «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylymyzyň zähmet üstünlikleri, şanly wakalary Jahanda parahatçylygy dabaralandyrýan wakalar hökmünde taryhy bezeýär. Durmuşa geçirilýän iri taslamalar, işe girizilýän önümçilik desgalary, ýaşaýyş-durmuş maksatly binalar milli Liderimiziň «Döwlet adam üçindir!» diýen dünýä nusgalyk syýasatyny dabaralandyrýar. 5-nji maýda Döwlet Baştutanymyz ýurdumyzyň harby we hukuk goraýjy edaralaryna degişli atçylyk toplumyny bina etmek üçin seçilip alnan ýere baryp gördi we ony makullap, 500 at saklamak üçin niýetlenilen atçylyk toplumynyň taslamalary hem-de çyzgylary bilen tanyşdy.

Hormatly Prezidentimiziň döwletlilik ýörelgesi bilen

Adamzadyň baý durmuş tejribesi bar. Şol durmuş tejribeleriniň esasynda-da dünýä ösüşlerden-ösüşlere mümkinçilik tapýar. Hawa, haçandyr bir wagtlar azym-azym döwletleriň hem kanunçylyk namalary häzirki döwre seredeniňde, has ýönekeý eken. Kanunlaryň sanaýmaly kadalary, düzgünleri bar eken. Emma döwür-döwranyň ösüşlerden-ösüşlere beslenmegi bilen kanunlar hem, kanunçylyk namalary hem şol döwrüň talaplaryna görä kämilleşipdir, özgeripdir.