"Güneş" žurnaly

Esaslandyryjysy: Türkmenistanyň Ministrler Kabineti
Salgysy: Aşgabat şäheri, Garaşsyzlyk şaýoly, 100, Türkmenbaşynyň erkin döredijilik mekany
Telefon belgileri: 38-61-68, 38-61-70, 38-61-59
Email: gunesh_tm@sanly.tm

Habarlar

Milliligiň we ynsanperwerligiň baýramy

Türkmen halkynyň milli baýramlarynyň biri bolan Nowruz baýramyny ýatlanymyzda, ilki bilen, dana şahyrymyz Magtymguly Pyragynyň «Duman peýda» atly goşgusy seriňe gelýär: Gelse nowruz äleme, reň kylar jahan peýda,Ebirler awaz urup, dag kylar duman peýda.Bijanlar jana girip, ederler dahan peýda,Görmedigiň giýäler, gögerip rowan peýda...

«Nowruznamadan» Nowruz hakynda

Nuhuň tupanyndan soň, Nowruz baýramyny ilkinji gezek Jemşit şa belläpdir. * * *

Söz sungatynyň ussady

Dil — halklary biri-birinden tapawutlandyrýan esasy milli görkeziji. Eserleri Jemşidiň jamyna deňelen Magtymguly diliň nesilleri baglanyşdyrmakdaky, aňyýeti ösdürmekdäki hyzmatyna akyl ýetiren beýik söz ussadydyr. Ol eserlerinde türkmeniň kalbyny, ruhy dünýäsini giňden açyp görkezen akyldar şahyrdyr. Magtymguly ene dilimiz arkaly agzybirligi, jebisligi, ynsanperwerligi ündän beýik şahsyýet, söz sungatynyň ussadydyr. Magtymguly türkmen halkynyň taryhy ykbaly üçin örän möhüm ýagdaý bolan halky bitewi bir döwlete birleşdirmek maksadyny çeper sözüň güýji bilen beýan edipdir. Magtymguly çeper edebiýatyň dilini kitaby dilden daşlaşdyran, halkyň janly gepleşik diline ýakynlaşdyran ussatdyr. Ol halkymyzyň janly gepleşiginden ep-esli uzaklaşan kitaby diliň kadalaryny ulanman, eýsem, öz eserlerine türkmen umumyhalk diliniň söz baýlyklaryny, häsiýetli grammatik aýratynlyklaryny girizipdir, edebi dilimizi halk döredijiliginiň diline has ýakynlaşdyrypdyr. Magtymgulynyň eserleriniň aglabasynyň türkmen halk döredijiliginiň şahyrana eserlerine kybapdaş dörtleme görnüşinde ýazylandygy hem muny doly tassyklaýar. Beýik söz ussadynyň dil babatdaky bu ýörelgesi özünden soňky türkmen şahyrlarynyň ençeme nesli üçin nusgalyk mekdep bolup gelipdir. Şahyryň tutuş döredijiligi halkyň milli durmuşyndan gözbaş alypdyr.

Goşgular çemeni

Hökmürowan söz Sen hakda bir şygram ýazmadym, eje,«Başarmaryn, bärden gaýdaryn» diýip...Ýöne öz ýanymdan oýlandym niçe,Şanyňa bir hoş söz aýdaryn diýip.

Çaga kalbynyň owazy

Sözüň gymmaty Söz baýlykdyr, ylhamdyr,Gymmaty kän, uludyr.Ýagşy söz bir melhemdir,Mähir deýin ýylydyr.

Adam bolmak kyn ...

(Erteki-powest) Kömek KULYÝEW, ýazyjy.

Bagt näme?

Bagt — bu kän-kän, ullakan-ullakan buzgaýmagyň bolsa… ony iki günläp ýatman iýseň… soňam ejeň: «Bokurdagyň galypdyr-a seň» diýip käýemese, hemem ap-ajy derman içirmese (4 ýaşlyja Osman); Bagt — bu kakaň günde döýt gezek «Äleme» äkitse… (diňe dörde çenli sanap bilýän 4 ýaşlyja Haldurdy);

Welosipedli waka

(Hekaýa) Bahar paslynyň gelmegi bilen howa öňküsinden maýlady. Howanyň gowşamagy ýaňy üç ýaşyny dolduran Adylyň gowy görüp oýnaýan oýunlarynyň biri bolan üç tekerli ýaşylja welosipedini howluda sürüp oýnamagyna oňyn şert döretdi. Ol welosipedini ýeke sürse-de sürýär welin, ine, goňşy dosty Serdar hem edil özüniňki ýaly welosipedi bilen howluda peýda boldugy ýaryşyp sürüp ugraýarlar, şowhun onsoň has-da ýokary göterilýär. Sebäbi olaryň welosiped «çapyşygyna» mahal-mahal birgiden janköýerleri — körpeje bäbeklerini göterip, ýanlary bilen çykan ejeleri, büdrese göterip galdyrmaga taýyn kakalary hem höwes bilen tomaşa edýär ahbetin. Onsoň ýaşlary olardan az-kem uly bolan oýnuň beýemçileri Merdandyr Muhammedaly hem ellerine tapan-tupan ýaglyklaryny ýelkildedip, biri başlangyç nokatda (ol howlynyň başujunda başlanýar), beýleki birem pellehanada durup (bu-da howlynyň aýagujunda ýerleşýär) demir bedewleri «hokranyşyp» duran «çapyksuwarlary» ýola salýarlar. Ýaryşa çyny bilen berlen iki meňzeşje oglanjyklaryň aýaklaryny haýdadyp, welosiped sürüşlerine ýylgyrman seretmeg-ä asla mümkin däl. Her gezegem şeýle bolýar. Bu gezegem şeýle boldy. Ýaryş başlandy welin, hemme «janköýerler» şowhun bilen «Bol Adyl-da, bol Serdar!» bolşup, gülşüp, welosiped sürýän çagalaryň «häsini» ýetirdiler. Ýöne birdenem pellehana ýetip barýan Adyl welosiped sürmesini goýdy-da, ýere dikanlap seredip durdy. S

Bilim bagy mekdepdir

Türkmenistanyň Prezidenti Serdar BERDIMUHAMEDOW:— Beýik işler bilime daýanýar, bilim bolsa terbiýe bilen geçmeli gymmatlykdyr. Hormatly Prezidentimiz geçen ýylyň jemlerine bagyşlanan Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisinde Ahal welaýatynyň Ak bugdaý etrabyny 2023-nji ýylyň jemleri boýunça geçirilen bäsleşikde ýeňiji bolan etrap diýip yglan etmek we bu etrabyň häkimligini 1 million amerikan dollary möçberinde pul baýragy bilen sylaglamak hakynda Buýruga gol çekdi. Netijede, ýurdumyzyň iň gowy etraby diýen dereje ugrundaky bäsleşigiň ýeňijisi Ahal welaýatynyň Ak bugdaý etraby boldy, etrap häkimligine ABŞ-nyň 1 million dollary dabaraly ýagdaýda gowşuryldy.

Ejeler asla ýalňyşmaýar

(Bolan waka) Bu gün säher bilen sagat 7-de ejem meni oýardy. El-ýüzümi, soňra dişlerimi gowy edip ýuwdum. Ejem telewizory açypdyr. Her gün irden teleýaýlymda beden maşklaryny ýerine ýetirmegi görkezýärdiler. Şonuň üçin ejem şol ýaýlymy açyp, meniň hem olar bilen deň maşk ýerine ýetirmegimi gurnaýardy.

Ýaşajyk suratkeşleriň sergisi

Mähriban çagalar, «Güneş» žurnalynyň bu sahypasynda Aşgabat şäher Medeniýet müdirliginiň Bäşim Nuraly adyndaky Çagalar çeperçilik mekdebiniň okuwçylarynyň çeken suratlaryny size ýetirýäris. Reňkleri sazlaşdyryp, ajaýyp, özboluşly suratlary döredýän ýaşajyk suratkeşler gözel paýtagtymyzyň kaşaň binalaryny, baýramçylykdan we çaga durmuşyndan pursatlary oňat ýerine ýetirmegi başarypdyrlar. Bu suratlary synlanyňda, okamaga we öwrenmäge höwesek ýaşlarymyzyň sungatdan üzňe däldigine, olaryň geljekde ussat suratkeşler bolup ýetişjekdiklerine buýsanjyň artýar.

«Owal akan ýerden akarmyş aryk»

Türkmenistanyň halk suratkeşi, Türkmenistanyň Magtymguly adyndaky Halkara baýragynyň eýesi, sungaty öwreniş ylymlarynyň kandidaty Aýhan Hajyýew — Gündogaryň beýik şahyry Magtymguly Pyragynyň kanoniki keşbini ilkinji bolup kagyz ýüzüne geçiren suratkeş. «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýylynda akyldar şahyrymyzyň doglan gününiň 300 ýyllygy bilen Aýhan Hajyýewiň doglan gününiň 100 ýyllygynyň gabat gelmegi-de diýseň buýsandyryjy wakadyr. Türkmenistanyň halk suratkeşi Aýhan Hajyýew Aşgabadyň gözel künjekleriniň birinde ýerleşýän Bagyr obasynda 1924-nji ýylyň 26-njy aprelinde zergärçilik bilen meşgullanan Annamuhammet aganyň maşgalasynda dünýä inýär. Ol ýaşlygyndan kakasynyň ýasaýan şaý-seplerini, ejesiniň sünnäläp çekýän keşdelerini synlap, gapydaky çägäniň ýüzüne gülleriň, agaçlaryň suratlaryny çekýär. Oglunyň surat çekmäge höwesiniň bardygyny aňan Annamuhammet aga şähere gidip, Aýhana surat çeker ýaly kagyzdyr galam getirip berýär. Onuň çekýän suratlaryna kakasynyň göwni ýetýär. Ol: «Berekella, oglum, gözelliklere teşne bolsaň, senden gowy suratkeş çykar» diýip, uly ynam bilen 1933-nji ýylda ogluny Moskwadan Aşgabada gelen suratkeşler Ýiliýa Daneşwaryň, Iwan Çerinkonyň Türkmenistanda esaslandyran ilkinji milli çagalar sungat mekdebine getirýär. Bu ýerde Aýhan Hajyýew Bäşim Nuraly, Sergeý Beglýarow ýaly ussatlardan tälim alýar. Bu ussatlar Aýhanyň taryhy waka

«Gül ülkämiň goýnunda, Bagtyýar men, bagtyýar...»

Geljegimiz bolan çagalar ilkinji terbiýäni maşgalada alýarlar. Şonuň ýaly-da, çagalara başlangyç bilim bermek işleri bakja-bagynda başlanýar. Olar bu ýerde ýazmagy, harplary okamagy, surat çekmegi, saz çalyp, aýdym aýtmagy öwrenýärler. Biz hem döredijilik toparymyz bilen ýaş nesillerimize milli terbiýe berýän, ilkinji sowady öwredýän Aşgabat şäherindäki 173-nji çagalar bakja-bagynda myhmançylykda bolduk.

Alma

(Hekaýa) Ýemilian BUKOW, moldowan ýazyjysy.

Ilkinji düzmäm

(Hekaýa) Nura HAKPEREST, eýran ýazyjysy.

Söz manysy

Gadyrly çagalar, örän baý söz goruna eýe bolan ene dilimizdäki käbir sözleriň asyl manysyny öwrenmek, olar barada düşündirişleri okamak siziň ähliňiz üçin gyzykly bolsa gerek. Olar biziň gündelik eşidýän, ýöne gelip çykyşy barada takyk maglumatlary bilmeýän sözlerimiz ýa-da kitaplarda gabat gelýän, emma gündelik durmuşymyzda ulanmaýan sözlerimiz-de bolup biler. Geliň, şeýle sözleriň käbirleri dogrusynda gysgaça durup geçeliň!  Çeçek — Türk dilinde we türki dilleriň käbirinde «gül» manysynda çeçek sözi ýörgünlidir. Parslaryň «gül» sözüni gysyp çykarýança, bu söz türkmen dilinde-de ulanylypdyr. Nusgawy edebiýatdan mysallar: Jerenler çeçeklerden otlap ýörer erdi («Leýli-Mejnun»). Ýarym ki hyýal etmiş, başyga çeçek sanjar (Gaýyby). Gül-çeçek diýen söz düzüminde we ärsarylardaky Çäjek, Gülçäjek, Aýçäjek ýaly gyz atlarynda bu söz häzire çenli saklanýar. Aslynda, çeçek sözi çeç (seç) kökünden we at ýasaýjy –ek goşulmasyndan hasyl bolup, «açylan, çözlenen, seçelenen gunça» diýen manyny aňladýar.

Dünýäniň zehinli çagalary

Zehinli oglanjyk «Mensa» guramasyna kabul edildi

Maksat tutan myradyna gowşar

«Guş ganatsyz bolmaz, adam — arzuwsyz» diýlişi ýaly, her bir adam çagalygyndan bir hünäriň ussady bolmagy arzuw edýär. Kalby şeýle arzuwlardan doly zehinli ýaşlarymyzyň biri Arslan Arturowdyr. Ol Lebap welaýatynyň Çärjew etrabyndaky 64-nji orta mekdebiň 10-njy synpynda okaýar. 2019 — 2023-nji ýyllarda Çärjew etrabynyň çagalar sungat mekdebinde nakgaşçylyk hünäri boýunça okap, surat çekmegiň inçe syrlaryny öwrenýär. Onuň çagalar sungat mekdebindäki mugallymy hem halypasy ejesi Hamida Nabiýewadyr. Olaryň maşgalasy «sungat maşgalasy» hökmünde tanalýar. Arslanyň gyz jigisi hem surat çekmäge höwesek. Şeýle-de onuň kakasy we oglan jigisi saz çalmak bilen meşgullanýarlar. Arslan surat çekmek boýunça ýurdumyzda we halkara derejesinde geçirilýän bäsleşiklere gatnaşyp, üstünlikli çykyş edýär. Ýaş suratkeş 2023-nji ýylyň 27-nji aprelinde Amyderýanyň gününiň bellenilmegi mynasybetli geçirilen «Amyderýa — dostlugyň derýasy» atly surat çekmek boýunça halkara bäsleşigine gatnaşyp, III orny eýelemegi başarýar.

Aýdymçy oglanjyk

Aýdym-saza bolan söýgi adamzat döräli bäri bardyr. Onuň bilen bagly dürli rowaýatlar, hekaýatlar biziň günlerimize gelip ýetipdir. Olaryň ählisinde-de aýdym-saz ynsan üçin esasy orunda durýan zat hasaplanylýar. Döwürleriň, heňňamlaryň eleginde aýdym-saz ençeme täzelikleri özüne siňdirdi. Şonuň netijesinde, ol sungatyň aýrylmaz bir bölegine öwrüldi. Aýdym-saz sungatyna söýgi döretmek, olary kämilleşdirmek we ösüp gelýän ýaş nesillere ýetirmek ugrunda ýurdumyzda uly işler durmuşa geçirilýär. Dürli bäsleşikler gurnalyp, täze zehinli ýaş nesiller ýüze çykarylýar. Ýurdumyzda geçirilýän şol bäsleşiklere işjeň gatnaşyp, öz zehinini kämilleşdirýän, yzygiderli bäsleşiklerde ýeňiji bolýan aýdymçy oglanjyklaryň biri-de Ylham Ýazmyradowdyr. Ol Babadaýhan etrabyndaky 17-nji orta mekdepde okaýar. Ylham Türkmenistanyň Prezidentiniň «Türkmeniň Altyn asyry» bäsleşiginiň çäklerinde zehinli çagalary ýüze çykarmak maksady bilen geçirilýän «Garaşsyzlygyň merjen däneleri», şeýle-de «Merdana nesil» ýaly bäsleşikleriň birnäçesine gatnaşdy. Etrap, welaýat tapgyrlarynda ýeňiji boldy, döwlet tapgyrlarynda ikinji, üçünji orunlary eýeledi, höweslendiriji baýraklara eýe boldy.

Ýeňşe ilerledýän ädimler

Sporty söýýän, onuň dürli görnüşleri bilen meşgullanýan ýaş nesillerimiziň bu ugurda gazanýan üstünlikleri buýsanmaga mynasypdyr. Çünki hormatly Prezidentimiz ýurdumyzda sporty has-da ösdürmek, ussat türgenlerimiziň kemala gelmegi ugrunda ummasyz işleri durmuşa geçirýär. Diňe bir ýurdumyzyň çäginde däl, eýsem, dünýäniň dürli künjeginde geçirilýän halkara ýaryşlara gatnaşyp, gazanylýan ýeňişleriň aglabasynda türkmen ýetginjekleriniň hem mynasyp paýy bar. Şeýle ýetginjekleriň ýene biri bilen sizi tanyşdyrmak isleýäris. Türgeniň ady we familiýasy: Döwletgeldi Myradow.