"Bereketli toprak" gazeti

Esaslandyryjysy: Türkmenistanyň Ministrler Kabineti
Salgysy: Aşgabat şäheri, Garaşsyzlyk şaýoly, 100, Türkmenbaşynyň erkin döredijilik mekany
Telefon belgileri: 38-60-64, 38-60-87, 38-60-67
Email: bereketlitoprak@sanly.tm

Gazeti PDF görnüşinde ýükläp almak

Habarlar

Haşal otlar we olara garşy göreş çäreleri

Şu günler ýurdumyzyň oba hojalygynyň ekerançylyk pudagynda gyzgalaňly döwür dowam edýär. Ekin meýdanlarynda gowaçalary ösdürip ýetişdirmek boýunça işler ýokary derejede alnyp barylýar. Şeýle işleriň biri hem gowaçalaryň ösüşine zyýan berýän haşal otlara garşy göreş çäreleridir. Haşal otlar ekinlerden öň gögerýärler we toprakdaky iýmiti we suwy peýdalanyp, hasyllylygy kemeldýärler. Haşal otlaryň ýaýran meýdanlarynda topragy bejermek, hasyly ýygnamak üçin geçirilýän işler kynlaşýar. Mysal üçin, çaýyr, gamyş ýaly köki ýüzde ýatýan köpýyllyk otlar gögeren meýdanlarda kultiwasiýa işlerini geçirmek kynlaşýar. Maşyn bilen ýygylan gowaça meýdanlarynda itüzüm ýaly miwesi we ýapragy köp bolan hem-de düzüminde suw saklaýan otlar gögerýän bolsa, pagta ýygylanda agregatlary yzly-yzyna ýuwup, arassalap durmaly bolýar.

9 Iýul 2024

Ylym

Dowardarçylykda deňiz suwotunyň peýdasy

Maldarçylykda ot-iým goruny baýlaşdyrmakda Hazar deňzinde ösýän suwotulary uly ähmiýete eýedir. Çünki onuň düzüminde ýokumly maddalaryň we birleşmeleriň — polisaharidleriň, beloklaryň, lipidleriň makro we mikroelementleriň köp möçberi bar. Alymlaryň hasaplamalaryna görä, Hazar deňzinde suwotunyň 1 milliard tonnadan gowrak gory bar. Hazar deňzinde suwotularyň, esasan, gök, ýaşyl we gara-goňur görnüşleri duş gelýär. Deňziň türkmen kenarynda ösýän suwotulary barlanyp görlende, olaryň düzüminde polisaharidleriň 35—40 göteriminiň, beloklaryň 30 göteriminiň, makro we mikroelementleriň 30—35 göteriminiň, witaminleriň bolsa 5 göteriminiň saklanýandygy ýüze çykaryldy. Mikroelementleriň içinde iň möhüm bölegi ýod we onuň birleşmesidir. Ine, şu ýagdaýlar hem Hazar deňziniň suwotularyny oba hojalyk mallarynyň ot-iým düzüminde ýokumly goşundy hökmünde ulanmaga esas döredýär. Hazar deňziniň suwotuny saryja tohumly goýunlar baga bakylanda, ot-iýmlere ýokumly goşundy hökmünde ulanyp görmegi maksat edinip, ylmy-hojalyk synagyny geçirdik. Bu synag Ahal welaýatynyň Bäherden etrabynyň «Durun» daýhan birleşiginde geçirildi. Hojalyklarda ete ýöriteleşdirilen, esasan, ýaşyna ýetmedik erkek toklular, 13 aýlyk işşekler we 5 — 6 ýaşly gartaşan goýunlar baga bakylýar. Semretmek üçin 13 aýlyk işşekleriň 30-sy, 5 — 6 ýaşly arryk goýunlaryň hem 30-sy saýlanyp alyndy. Işşekler ýaz gyrkymyndan soňra (aprel-ma

9 Iýul 2024

Oba hojalyk

Bolçulyga goşant

Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy ýylynda azyk bolçulygyny has-da pugtalandyrmak, mallardan, aýratyn hem iri şahly mallardan alynýan önümleriň mukdaryny döwrebap artdyrmak baradaky hormatly Prezidentimiziň öňde goýan wezipelerine hötde gelinmegine hojalyk jemgyýetleri we hususyýetçiler, maldarçylyk toplumlarynda zähmet çekýänler hem mynasyp goşant goşýarlar. Şolaryň biri hem Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzasy bolup durýan «Ak hünji» hojalyk jemgyýetiniň maldarçylyk toplumydyr. Mary welaýatynyň Baýramaly etrabynyň çäginde ýerleşýän, esasy maksady ýurdumyzyň ilatynyň et we süýt önümlerine bolan ösen isleglerini kanagatlandyrmakdan, maldarçylyk önümleriniň hilini ýokarlandyrmakdan we iri şahly mallaryň baş sanyny artdyrmakdan ybarat bolan, her ýylda 50 tonna süýt we 60 tonna et öndürmäge niýetlenen bu toplumda häzir işler sazlaşykly we netijeli dowam etdirilýär. Ýewropa döwletlerinden getirilip, biziň ýerli şertlerimize uýgunlaşdyrylan, golşteýn we simmental tohumlaryndan bolan mallar bu günki gün eýeleriniň dillerini gysga edenoklar. Gowy şertler, mümkinçilikler döredilen sygyrlardan alynýan önümler bu günki gün göreni begendirip, «tüweleme!» diýdirýär. Döwlet tarapyndan berilýän ýeňilliklerden hem-de mümkinçiliklerden netijeli peýdalanyp, daşary ýurtlardan satyn alnyp getirilen ýokary tehnologiýaly, döwrebap sagym enjamlaryny ussatlyk bilen ulaný

9 Iýul 2024

Oba hojalyk

Toprak bilen söhbet (Oýlanma)

Toprak, ene toprak! Daýhanyň derinden nemlenip, görklenen toprak. Ynsan ýüregi ýaly mähribansyň! Gudrat, keramat sendedir! Baýlyk, bereket, rysgal sendedir. Ata-babalarymyzyň ýürek ýagyna deňelen, bahar gelende ýaşyl kürtä bürenip, güýz sary donuny egnine atanda, penje-penje ak altynly hanalar bilen aklyga öwrülen, elwan gülleri bilen kalbyňy heserledýän, baýlygy, berekedi özünde jemläp, ähli zadyň enesine öwrülen keramat özüňsiň! Sen eçileniňde hasam owadansyň. Altyna öwrülen atyzlaryňdan gallaçy daýhanyň rysgaly boldan eçilýär. Ak hanalardan çogup çykan «ak altynlar» asmandaky ak bulutlar bilen bäsleşip, daýhanyň kalbyna üýtgeşik ýakym berýär. Sende bitýän bugdaýlary diýsene! Onuň sümmülleri saçlarymyzyň örümine meňzeş, ygşyldysy şirin sazlara meňzeş. Eziz topragym, sen hakynda söhbet edeniňde, kalbyňda müň dürli duýgular döreýär. Seniň her daban ýeriň üçin başyny goýan ärleriň, gerçekleriň nurana keşpleri göz öňüňde janlanýar. Toprak hakynda ýatladygyňça, dürli pikirler hyýalyňa dolýar. Ezizlerimizi bagrymyza basyşymyz ýaly, seni-de bagra basyp bolýan bolsady. Senden aýalarymy dolduryp alyp, gözlerime sürtýän, tagzym edýän. Şonda-da az ýaly, asyl, seniň mähriň üýtgeşik. Käte-käte ol mähre nähili bendiwan bolanymy-da duýman galýaryn. Belki, onuň sebäbi sende doglup, dil bitip, ilkinji ädimimiziň hut seniň üstüňde başlanmagy bilen bagly bolmagyndadyr. Ýa-da ejem janyň ş

9 Iýul 2024

Oba hojalyk

Aždaryň hüşgärligi (Kyssa)

Geçen asyryň 60-njy ýyllarynyň başlarydy. Çarwa maşgalasy bolansoň, tomsuna dört-bäş öýli bolup, Orpa guýusynyň başynda oturardyk. Orpa bilen Garaýman obasynyň aralygy onçakly uzak däldi. Käteler Goýmatdan mamamy hem ýanymyza alyp gelerdik. Bir gün mamam maňa: «Garaýmana Bäbi dädeň gelipdir. Ertir düýeli git-de, alyp gel!» diýdi. Özüme şeýle ýumşuň buýrulanyna monça boldum. Bäbi däde şol wagtlar hem gartaşan gojady. Onuň uly ogly Nejepguly Garaýmanda goýun bakýardy. Ertesi öňkülerimden ir turdum.

9 Iýul 2024

Edebiýat

Hormatly raýatlar!

Türkmenistanyň «Daýhanbank» döwlet täjirçilik banky ýurdumyzyň raýatlaryna erkin pul serişdelerini amatly şertlerde ýerleşdirmek maksady bilen, «Magtymguly Pyragy» atly täze möhletli goýumyny hödürleýär. «Magtymguly Pyragy» atly möhletli goýumy ýyllyk 11 (on bir) göterim bilen 1 (bir) ýyl möhlete açylýar, şeýle hem goýuma pul serişdeleri nagt görnüşinde kabul edilýär. Şertnamanyň hereket edýän möhleti tamamlanandan soňra, goýumçynyň talaby boýunça pul serişdeleri nagt ýa-da nagt däl görnüşinde gaýtarylýar.

9 Iýul 2024

Bildirişler, bäsleşikler

Galla oragy gyzgalaňly dowam edýär

1-nji iýulda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary T.Atahallyýewiň hem-de welaýatlaryň häkimleriniň gatnaşmagynda sanly ulgam arkaly iş maslahatyny geçirdi. Onda ýurdumyzyň oba hojalyk toplumynda we sebitlerde alnyp barylýan möwsümleýin işleriň barşy bilen bagly meselelere garaldy. Iş maslahatynda Ahal welaýatynyň häkimi R.Hojagulyýew, Balkan welaýatynyň häkimi H.Aşyrmyradow, Daşoguz welaýatynyň häkimi S.Soltanmyradow, Lebap welaýatynyň häkimi Ş.Amangeldiýew, Mary welaýatynyň häkimi B.Orazow welaýatlarda möwsümleýin oba hojalyk işleriniň barşy barada hasabat berdiler.

2 Iýul 2024

Syýasat

Türkmenistan — toý-baýramlaryň mekany

«Dokmaçylar» medeni merkezi açyldy 25-nji iýunda paýtagtymyzda Türkmenistanyň Dokma senagaty ministrliginiň «Dokmaçylar» medeni merkeziniň açylyş dabarasy boldy. Açylyş dabarasynyň barşynda sanly ulgam arkaly türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy bu möhüm waka mynasybetli gutlag sözleri bilen çykyş etdi.

2 Iýul 2024

Garaşsyzlyk

Täze taslamalaryň täze tapgyry

28-nji iýunda türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy, lukman Arkadagymyz paýtagtymyz boýunça iş saparyny amala aşyryp, Aşgabatda gurluşygy alnyp barylýan saglygy goraýyş ulgamyna degişli desgalaryň şekil taslamalary we olaryň ýerleşýän ýerleriniň çyzgylary bilen tanyşdy.  Türkmen halkynyň Milli Lideri häzirki döwürde gurluşygy güýçli depginde alnyp barylýan Halkara sagaldyş-dikeldiş merkezine geldi. Bu ýerde lukman Arkadagymyzyň hut özüniň ýolbaşçylygynda işlenip taýýarlanylan we hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda üstünlikli durmuşa geçirilýän «Saglyk» Döwlet maksatnamasyndan gelip çykýan wezipeleri amala aşyrmagyň çäklerinde degişli işler ýerine ýetirilýär.

2 Iýul 2024

Syýasat

Bugdaýdan taýýarlanan şekilleriň bäsleşigi

Mälim bolşy ýaly, häzirki döwürde ýurdumyzyň zähmete werziş gallaçy kärendeçileri Watan harmanyna 1 million tonnadan geçirip, bugdaý hasylyny tabşyryp, işlerini üstünlikli depginde dowam etdirýärler. Olaryň gazanan üstünliklerini goşalandyrmak maksady bilen, geçen hepdäniň çarşenbe güni Türkmenistanyň Kärdeşler arkalaşyklarynyň Ahal welaýat birleşmesi Ak bugdaý Milli muzeýinde «Berekediň başy — bugdaý» atly bäsleşigini geçirdi. Welaýat derejesinde geçirilen bu bäsleşige 7 etrapdan şekil ýasamaga höwesek kärendeçiler bugdaý dänelerinden, hoşalaryndan hem-de samanyndan taýýarlan şekilleri bilen gatnaşdylar. Bäsleşik iki tapgyrdan ybarat bolup, onuň birinji tapgyrynda bugdaý desseleriniň dürli görnüşleri hödürlenen bolsa, ikinji tapgyrynda bugdaý samanyndan ýasalan şekiller görkezildi.

2 Iýul 2024

Jemgyýet

Kitap okan gullar magnydan dokdur

Ýakynda S.A.Nyýazow adyndaky Türkmen oba hojalyk uniwersitetinde kitap okamagyň biraýlygy geçirildi. Hormatly Prezidentimiziň: «Biziň halkymyz kitaphon halk. Kitap okalyp, onuň mazmuny köpçülige ýetirilensoň, ol ruhy baýlyga öwrülýär» diýen sözlerinden ugur alnyp, uniwersitetde degişli kitaplar boýunça «Okamak — bereket, ýazmak — kuwwat, döretmek döwletdir» ady bilen ylmy nutuklaryň döredijilik, «Kitap ömrüňe many çaýýan iň bereketli desterhan» atly şygryýet, «Meniň söýgüli eserim» ady bilen çeper eserleriň many-mazmunyny beýan etmek boýunça bäsleşikler yglan edildi. Diller kafedrasynyň guramagynda «Magtymguly Pyragy» medeni-seýilgäh toplumynda heýkelleri oturdylan daşary ýurtly söz ussatlarynyň eserlerine bagyşlanan «Kitap — iň gowy dost» atly bäsleşik hem geçirildi.

2 Iýul 2024

Jemgyýet

Çopanlaryň her güni uly edermenlikdir

Maldarçylyk pudagynyň ösmegine mynasyp goşant goşýan Türkmenistanyň Maldarçylyk we guşçulyk senagaty döwlet birleşiginiň Baýramaly etrabyndaky «Üçajy» maldarçylyk hojalygynyň zähmetsöýer adamlary Pähim- paýhas ummany Magtymguly Pyragy ýylynda dowarlara gowy garaşyk etmek bilen baglanyşykly aladalaryny has-da güýçlendirýärler. Özleriniň garamaklaryndaky bar bolan jemgyýetçilik mallaryny gyşdan ýitgisiz, orta semizlikde alyp çykmagy başaran maldarlar owlak-guzy almak möwsümini hem üstünlikli jemlediler. Öňki bar bolan goýunlarynyň üstüni 24 müň 270-den gowrak owlak-guzy bilen ýetirip, olaryň hemmesini ösdürime goýberdiler. Şeýlelikde, şu günki gün 57 müň 641 baş mala eýelik edýän üçajyly maldarlar tomus paslynyň özboluşly aýratynlyklaryny pugta nazara almak bilen, dowarlary göwnejaý bakmagyň hötdesinden gelýärler. «Çopanyň her güni uly edermenlik» diýleni hak. Tomus paslynyň dowam edýän şu günlerinde maljanly çopanlar dowarlary bakmaga amatly, bol suwly guýularyň bar ýerlerindäki öri meýdanlary netijeli peýdalanmak bilen, mallaryň orta semizligini gazanýarlar. Elbetde, pasyllaryň hersiniň mal bakmak üçin özboluşly aýratynlyklara eýedigi hemmelere mälim hakykat. Şonuň üçin hem köpügören, tejribeli çopanlar häzirki – epgekli, gyzgyn howaly günlerde dowarlaryň gijelerine we yssy düşmänkä, gowy otlaýandyklaryny nazara almak bilen, ata-baba gelýän çopançylyk ýörelgelerinden netijeli

2 Iýul 2024

Oba hojalyk

Gaplaňgyr döwlet tebigy goraghanasy: sazlaşygyň beýany

Ýurdumyzyň iň täsin meýdanly döwlet goraghanalarynyň biri hem Gaplaňgyr döwlet tebigy goraghanasydyr. Mälim bolşy ýaly, 2023-nji ýylyň sentýabrynda ÝUNESKO-nyň Bütindünýä mirasy komitetiniň 45-nji mejlisiniň dowamynda Türkmenistanyň Özbegistanyň we Täjigistan Respublikalary bilen bilelikde hödürlän «Beýik Ýüpek ýoly: Zarawşan-Garagum geçelgesi», Türkmenistanyň Özbegistan we Gazagystan bilen bilelikde hödürlän «Aram guşaklykdaky Turan çölleri» köptaraplaýyn hödürnamalary, şol bir wagtyň özünde, ýurdumyzyň «Bereketli Garagum», «Gaplaňgyr» döwlet tebigy goraghanalarynyň, «Repetek» döwlet biosfera goraghanasynyň we onuň «Ýerajy» çäkli döwlet tebigy goraghanasyny çöl ekoulgamlarynyň ÝUNESKO-nyň Bütindünýä mirasynyň sanawyna girizmek hakynda çözgüdi biragyzdan kabul edildi. Bu begençli hem buýsançly habar ata Watanymyzyň halkara abraýyny ýene bir gezek beýgeltmek bilen ýurdumyzyň medeni hyzmatdaşlygyny giňeltdi. Hawa şeýle sanawa girizilen bu goraghananyň çägindäki biodürlülik özboluşlydyr. Bu ýeriň howasy özge ýerlere seredende ýowuzlygy hem-de çalt üýtgeýändigi bilen tapawutlanýar. Üstýurt bilen Sarygamşyň aralygyna ýaýylyp gidýän Gaplaňgyr düzlügi çöl-sähra landşafty, uzaboýuna keserip ýatan gyrlygyň endigan, daşly hem eňňit meýdanlary, kert çüňkler, gury hanalar, aňňat-aňňat gum depeleri bilen özboluşly täsinlige eýedir.

2 Iýul 2024

Tebigat

Gowaçalaryň idegi ýetirilýär

Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy ýylynda Akdepe etrabynyň pagtaçy kärendeçileri 320 müň gektar meýdanda gowaça ösdürip ýetişdirýärler. Etrabyň «Pagtaçylyk» daýhan birleşigi boýunça 800 gektar, «Hakykat» daýhan birleşigi boýunça 950 gektar, R.Ataýew adyndaky daýhan birleşigi boýunça 1 müň 500 gektar, S.Çerkezow adyndaky daýhan birleşigi boýunça 960 gektar meýdanda ekilen gowaça ideg edilýär. Bu daýhan birleşiklerinde ýylyň-ýylyna «ak altynyň» bereketli hasyly kemala getirilýär. Daýhan birleşiklerinde şu günler gowaçalara ideg etmek işleri gyzgalaňly dowam edýär. Gowaçalary haşal otlardan arassalamak, hatarara bejergi geçirmek, iýmitlendirmek işleri öz wagtynda we talabalaýyk alnyp barylýar. Şeýle bolansoň, ähli daýhan birleşikleriň meýdanlarynda gowaçalar kadaly boý alýarlar.

2 Iýul 2024

Oba hojalyk

Ol jandarlaryň janköýeridi (oçerk)

Sahaplary könelip giden goňrumtyl kitap professor W.G.Geptneriň sözbaşy ýazmagynda TYA-nyň neşirýatynda 1962-nji ýylda çap bolupdyr. Geldi Şükürowyň rus dilinde ýazan bu kitaby «ФАУНА позвоночных животных гор большие Балханы» diýlip atlandyrylypdyr. Geldi Şükürow 1912-nji ýylda Aşgabadyň etegindäki gadymy Bagyr obasynda daýhan maşgalasynda doglupdyr. Aýak bitenden öýleriniň gapdalyndaky Nusaýyň gadymy galasyny oýnaghanasyna öwren, üstüňe abanyp duran Köpetdagyň jülge-zawlarynda goýun-geçi bakan, düzlerinde kömelek çöplän, ýuwa-ýelmik ýygan oglanjygyň kiçijikliginden tebigat bilen höwrükjekdigi düşnükli zat. Durmuşdaky ýeter-ýetmezlik bilmäge, öwrenmäge telwasly, kitap görse gözi açylyberýän oglanjyga talabalaýyk okamaga mümkinçilik bermändir. Onsoň ata-ene perzendiniň gözleriniň alnyndan aýrylmagyny näler islemeseler-de, göwnüni ýykman, ony 13 ýaşynda Aşgabatdaky mekdep-internada ýerleşdirýärler. Üç ýyl okandan soň, Daşkentdäki Türkmen pedagogik tehnikumyna ugradylýar. Eline diplom alandan hem 1931-nji ýylda Kerki Peduçilişesine mugallym edilip ugradylýar. Üç ýyl geçensoň, işeňňir mugallym, guramaçy hökmünde tanalan Geldini Aşgabadyň Gidrotehnikumyna işe kabul edýärler. Şol döwürde onuň pedagogik başarjaňlygynyň artykmaçdygy, mugallym hökmünde sapak geçmekde usullary başarnykly peýdalanyp bilýändigi aýyl-saýyl bolýar. Özi weli «Wah, bilimiň kemterligi käte ýüňsakgal edäýýär. Y

2 Iýul 2024

Jemgyýet

Aralyk döwri

Ýyldyz senenamasynyň Aralyk döwri özboluşly aýratynlyklary bilen Ýyldyz senenamasynyň beýleki döwürlerinden tapawutlanýar. Eýsem, şol aýratynlyklar nämelerden ybarat?! Bu döwürde howada dürli üýtgeşmeleriň bolmagy ähtimal. Şol ähtimallygy nazara almak bilen, adamlar Aralyk döwründe nämelere has köpräk üns berseler, gowy boljak?! Ine, şeýle sowallar bilen, biziň öz habarçymyz Marynyň Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy adyndaky welaýat medeniýet köşgüniň direktorynyň orunbasary, mirasgär Çerkez Allajykowa ýüz tutdy. Çerkez aga habarçymyzyň sowalyna şeýle jogap berdi:

2 Iýul 2024

Oba hojalyk

Şygryýet bossany

Ýaşlygymyň aýdymy Ýaşlygymyň soňlanmajak aýdymy,Ak bugdaýly meýdan,Bugdaýly meýdan.bakylygyň hem ýaşaýşyň baýdagy,Ak bugdaýly meýdan,Bugdaýly meýdan.

2 Iýul 2024

Edebiýat

Süýtden alynýan önümler

Süýt we süýt önümleri adam saglygy üçin ýokary kaloriýaly we çalt siňiji azyklyk iýmitdir. Olar witaminlere we mineral maddalara baý. Muňa garamazdan süýt we süýt önümleri çalt zaýalanýan önümlere degişlidir. Howanyň temperaturasynyň ýokary bolan döwründe süýt we süýt önümleri derrew turşap, zaýalanyp başlaýar.

2 Iýul 2024

Miras

Lukman Hekimiň wesýeti

Lukman Hekim agyr hassa bolup ýatyrka obadaşlary onuň saglygyny soramaga gelipdirler. Olar hekimiň ýatyşyny görüp, gynançdan aglapdyrlar. Özleriniň bu beýik ynsanyň saglygynyň dikelmegi üçin kömek etmäge çäreleriniň ýokdugyna has hem ýürekleri gyýlypdyr. Obadaşlarynyň bu bolup oturyşlaryny gören Lukman Hekim: «Adamlar näme aglaýarsyňyz?» diýip, olara ýüzlenipdir. Şonda obadaşlary: «Siz bizi dertden saplaýardyňyz. Indi size bir zat bolaýsa, bizi kim bejerer?» diýşip, has beter aglapdyrlar.

2 Iýul 2024

Edebiýat

Çarwa durmuşyndan parçalar

Maljanly çarwa pederlerimiz malyň dili gylawlasa, oňa duz ýaladypdyrlar. Bir sebäp bilen düýäniň endamy goturlasa, çarwalar ony garaýag bilen saplaýarlar. Endamyna garaýag çalnan mal aňyrsy bir hepdä ýetip-ýetmän bu dertden saplanmak bilen bolýar. * * *

2 Iýul 2024

Edebiýat