"Zenan kalby" žurnaly

Esaslandyryjysy: Türkmenistanyň Ministrler Kabineti
Salgysy: Aşgabat şäheri, Garaşsyzlyk şaýoly, 100, Türkmenbaşynyň erkin döredijilik mekany
Telefon belgileri: 38-62-10, 38-61-74, 38-62-05
Email: zenankalby@sanly.tm

Habarlar

Çagam birinji synp okuwçysy

Çagalar bagyna gatnan çaga terbiýeçisinden, öýde ene-atasyndan görelde alýar, olaryň hereketlerini synlaýar, gerek ýerlerini aňynda bekleýär. Ýagşy hereketler, edim-gylymlar çaganyň geljekde kämil ynsan bolup ýetişmegine ýardam edýär. Wagt geçýär, çaga orta mekdebiň gapysyndan ätleýär. Körpe nesil üçin täze bir dünýäniň gapysy açylýar. Oňa mekdep durmuşy, deň-duşlary bilen öwrenişmek birbada kyn düşmegi mümkin. Şonda ene-atalaryň mugallym bilen ýakyn aragatnaşykda bolmagy gerek. Hünärmenler özleriniň geçiren barlaglarynda çaganyň başlangyç bilimi talabalaýyk ele almagy, harplary we sanlary ýat tutmagy, öý işlerini wagtynda ýerine ýetirmegi üçin ene-atanyň ünsli bolmalydygyny belleýärler we şu aşakdaky usullary maslahat berýärler: Ilkinji nobatda, çaga bilim almagyň zerurdygyny, şonuň üçin mekdebe gatnamalydygyny düşündirmeli. Ene-ata özüniň birinji synpa gidişi, taryhy, edebiýaty, matematikany, aýdym-sazy, bedenterbiýäni, daşary ýurt dillerini, kitap okamagy söýýändigi barada mysallaryň üsti bilen köpräk gürrüň berip, olarda okamaga bolan höwesi oýarmaly. Şonuň bilen birlikde, okuw esbaplaryny aýawly saklamalydygyny, mugallymyň düşündirýän zatlaryna üns berip, dogry düşünmelidigini ündäp durmaly. Şeýle edilende çagada okuwa, mekdebe bolan höwes has hem artýar.

Ýollar eneden başlanýar

Türkmenistanyň Gahrymany Saragt Babaýew bilen ençeme gezek söhbetdeş bolupdym. Sadadan göwnaçyk, degişgen halypanyň ussahanasyna baranyňda täsin duýgulara gaplanyp, döredijilik älemine siňip gideniňi duýman galýarsyň. Bu gezek hem Saragt halypanyň dürli otlardan demlän melhem çaýynyň başyndaky çagalykdan başlanan gürrüňimiz uzaga çekdi. «Daşlaryň dilmajy» diýlip tanalýan, meşhurlyga eýe bolan heýkeltaraş Ahal welaýatynyň Sarahs etrabynda eneden bolýar. Çagalygyndan howlynyň bir çetinde oturyp, palçykdan heýkeljikler ýasaýar.

Zenan diýmek dünýedir

Onuň ýanyna baranymda, ol telefonda okuwçy gyzlaryň arasynda yglan edilen bäsleşik barada pikir alyşýardy. — Bu bäsleşik indi birki ýyl bäri geçirilýär. Bäsleşik ýaşlar bilen birlikde okuwçy gyzlaryň arasynda ene-mamalarymyzdan asyrlar aşyp gelýän keşdeçilik sungatyna bolan höwesi has-da artdyrdy. Şeýle bolansoň, mekdeplerdäki gurnaklara gatnaşýan gyzlaryň arasynda owadan nagyşlary keşdä geçirmek boýunça bäsleşik yglan edildi. Bu gowy netije berdi. Golaýda bu bäsleşigiň döwlet derejesindäki tapgyry geçirilip, ýeňijiler yglan edildi — diýip, Türkmenistanyň Zenanlar birleşiginiň Merkezi Geňeşiniň guramaçylyk we medeni-köpçülik işleri bölüminiň müdiri Enemjan Orazowa gürrüňe başlady. — Bu çäräniň esasy maksady Gahryman Arkadagymyzyň mähriban käbesi Ogulabat ejäniň milli mirasymyza — keşde çekmeklige, jorapdyr alaja örmeklige siňdiren yhlasyny körpe nesliň gursagyna guýmakdan, olary milli ruhda terbiýelemekden ybarat — diýip, ol sözüni dowam etdi.

Ak pellerde hasyl bolan arzuwlar (Zarisowka)

Gadymy Merw topragynda ady buýsanç bilen tutulýan Rahmanowlaryň kärendeçiler maşgalasy bugdaýdan we pagtadan bol hasyl alyp, Watan öňündäki şertnamalaýyn borçnamalaryny ýylyň-ýylyna artygy bilen berjaý edip gelýär. Ussat kärendeçiler diňe bir Sakarçäge etrabynda däl, eýsem, tutuş welaýatda hem öňdebaryjylaryň hatarynda tanalýar. Mary welaýatynda döredijilik saparynda bolanymyzda, bize-de bu kärendeçiler maşgalasynyň alyp barýan asylly işleri bilen tanyşmaga mümkinçilik döredi. Gumgüzer geňeşliginiň arçyny Çarynazar Rejebow bizi zähmetde adygan agzybir maşgalanyň kärende ýerine alyp bardy. Gün günortadan agypdy. Ir säherden işe başlan maşgalabaşy Rüstemdir öý bikesi Şemşat bu wagt ak söwüdiň saýasyndaky agaç sekiniň üstünde oturyp, guşluk çaýyny içýärdiler. Myhmansöýerlik bilen garşy alan Şemşat:

Men seniň gyzyň, kaka!

Kakam hakynda bir zatlar ýazasym gelip, ýüregim atygsap duransoň, şu makalama başladym. Kompýuteri açyp, ýazyp başlanymdanam, ýüregimden bokurdagyma dykylyp, aýdylmaga häzirlenip duran sözler biri-birinden howlugyp, setir-setir düzülmäge durdular. Ýüregimiň dünýämi ýaňlandyryp duran pyşyrdylaryny ýazmaga elim ýetişse, zor boldugy. Ýazyp otyryn, ýazyp otyryn. Makalany jemlemäge çak bolandygyny bilsemem, nokat goýup bilemok. Ahyry ýüregimi bire bagladym-da, boldum etdim. Seretsem, iki sahypadan gowrak makala bolupdyr. Hamana, bu iki-üç sahypalyk makala meniň kakama bolan söýgimiň ölçegi ýaly, ýüregim gaty-gaty gürsüldedi. Heý, oňa-da ölçeg ýetermi?! Derrew özümi ele aldym-da, ýene özüme ýüzlendim: «Bu, häzirlikçe şeýle. Men, nesip bolsa, kakam hakyndaky ýatlamalarymy wagtal-wagtal dowam edip duraryn». Öz ýanymdan ýüregimi rahatlandyrjak göwnejaý jogap tapandygyma begendim. Aslynda, durmuşda her bir ýagdaýdan mynasyp baş alyp çykmagy, nähili sorag berlende-de aljyraman, degerli jogap bermegi başarmagy kakamyň özi öwredipdi...

Şygryýet

Bahar AÝDOGDYÝEWA

Watan küýsegi (Hekaýa)

Senden uzaklaşanym bäri men özümi juda ýalňyz duýýaryn. Obamy ýatlaýaryn, ýakynlarymy göresim gelýär. Ara gaty daş! Saňa ýetmek üçin müňlerçe kilometr ýol aşmaly. Özüm baryp bilmesem-de, Watan hakyndaky duýgularym kalbyma giňlik berýär. Aramyzdaky menzillere garamazdan, herdaýym, her pursat alys ilde ýalňyzlykdan üşeýän ruhy dünýämi şol barlyk bilen ýyladýaryn. Şol süýji, ýakymly pursatlar meni gaýta-gaýta ýatlamalara alyp gelýär. Orta mekdebi tamamlan dessime, atam gündogar dillerinden ökde hünärmen bolar ýaly, ýokary okuw mekdebine okuwa synanyşyp görmegi maslahat berdi. 

Käbir gyzykly maglumatlar

Çigildemiň ortaça beýikligi 10 – 70 santimetr bolup, her gunçasynyň alty sany ýapragy bar, gunçasynyň ömrüniň dowamlylygy 3 — 7 güne çenli. * * *

Süýji ýatlamalarym — çagalyk ýyllarym

Çagalygy bagtyýarlykda geçen ynsanyň durmuşyň islendik pursatlarynda hem aljyraman, dogry hem mynasyp baş alyp çykyp bilýändigi subut edilen hakykat. Aslynda-ha, adam durmuşda hemişe diýen ýaly, bagtly bolmagyň açaryny gözläp gezýär. Emma ol açaryň birwagtlar geçip giden çagalygynda gizlengi ýatandygyna welin, känbir düşünmeýär. Böwrümizi diňläp, üns bilen mazaly pikirlenip görsek, hakykatdan hem bize şatlyk berýän duýgularyň ýaşalmaly däl-de, ýaşalan günlerden gözbaş alyp gaýdýandygyna düşünmek kyn däl. Ýöne ynsanyň köňli hergiz görmedik ýerlerine, eşitmedik sözlerine, ýöremedik ýollaryna höwesgär. Şeýle-de bolsa, biz entek duýup görmedik ýagdaýlarymyzyň nätanyş lezzetinden bagtly bolup bilemzok. Durmuş bu, käteler seniň çagalykda ürç edip diňlän ýa hiňlenen aýdymyň tötänleýin gulaga kaklyşyp gidýär. Ýa-da çagakaň hezil edip okan söýgüli kitabyňa gabat gelýärsiň. Çaga wagtyň halap iýen tagamlaryň, okan kitaplaryň, gören filmleriň göz öňüňde janlanan wagty, şol pursat seni bagtyýar çagalygyňa tarap «uçuryp» goýberýär. Görsene, şat geçen çagalyk seni orta ýaşdan soňam bagtyýar edip biljek ekeni.

Ene bagty

Ene bilen perzendiň arasyndaky baglanyşyk göze görünmeýän duýgy tarlary bilen dartylyp duransoň, perzendi nirä gitse, ene ýüregi hem şol tarapadyr. * * *

Gözellik ondur...

Ene-mamalarymyzyň naýbaşy lybaslarynyň biri-de türkmen milli donlarydyr. Halkymyzyň arasynda türkmen milli donlary barada ýöne ýere «Gözellik ondur, dokuzysy dondur» diýilmändir. Mary welaýatyna iş sapary bilen baranymyzda bize don tikýän zenan barada gürrüň berdiler. Bu zenanyň el işleri bilen tanyşmak maksady bilen Sakarçäge etrabynyň Söýem Sary geňeşliginiň ýaşaýjysy Artykjemal Orazgylyjowanyň salgysyny alyp, ýola düşdük. Bizi 70-i töwerekläp barýan nurana ýüzli ene mähir bilen garşy aldy. Ynsan durmuşy her hili öwrümlerden doly. Artykjemal daýza küleçe tikmek işine mundan sekiz ýyl ozal başlandygyny aýtdy. «Näme üçin 8 ýyl ozal, onuň sebäbi nämede?» diýen sowalyma, ol:

Çaga niýetlenen öňlük

Öňlük çaga üçin möhüm zatlaryň biridir. Ol çaganyň eşigini arassa saklamak maksady bilen, şeýle-de döşüniň öllenmezligi üçin ulanylýar. Häzirki wagtda şeýle öňlükleriň dürli matalardan hem-de silikondan taýýarlanylýan görnüşlerine gabat gelýäris. Elbetde, körpelere taýýar önümleri satyn alyp geýdirmek has aňsat, emma olar ejeleriň elleri bilen tikilse, başgaça bolýar. Geliň, şeýle naşyja öňlükleriň tikilişiniň aňsat usulyny öwreneliň. Gerekli esbaplar:

Reňkli eşikleriň reňkini nähili goramaly?

Egin-eşikleriň reňkleriniň solmazlygy üçin olary mümkin boldugyça, dogry ýuwmaly we guratmaly. Ýuwmazdan ozal, önümiň (matanyň ýa-da egin-eşikleriň) kärhana tarapyndan bellenilýän belliklerine üns bermeli. * * *

Şat günüňde şatdyr ol

Arkadag şäheriniň Aba Annaýew adyndaky Halkara atçylyk akademiýasynda geçirilen maslahat «Ahalteke atçylyk sungaty we atlary bezemek däpleri» atly milli hödürnamanyň ÝUNESKO-nyň Adamzadyň maddy däl medeni mirasynyň sanawyna girizilendigine bagyşlandy. Rowaýat kysmy bu gürrüňde şeýle diýilýär. Nuhuň tupany dartylyp, gury ýere çykylandan soň pygamberimiz Nuh janly-jandarlaryň hemmesini jübüt-jübütden edip, öz ygtyýaryna goýberýär-de: «Baryň, indi täze ýaşaýşy özüňiz guraň!» diýýär. Janly-jandarlar dyr-pytrak bolup, täze ýaşaýşa başlaýarlar. Şonda adamzada höwrügip ýanynda galan at bilen itmiş diýlen gürrüň bar. Asyrlaryň gatynda syr bolup galan bu wakanyň näderejede hakykata golaýdygyny bilmesegem, bize durmuş hakykaty başga bir zady aýan etdi. Ol, türkmen bedewi bilen alabaýynyň halkymyzyň iň wepadar dostlaryna öwrülendiginiň hakykatydyr.

Aýdymlary bilen kalplara siňen

Geçen asyryň 1960 — 1970-nji ýyllarynda Russiýanyň konsert zallarynda, merkezi telewideniýede mahmal owazly owadan gyzyň—Edita Pýehanyň aýdýan aýdymlary tomaşaçylaryň dilleriniň senasyna öwrülipdi. Onuň ilkinji gezek aýdan «Gyzyl awtobus», «Biziň goňşymyz» ýaly aýdymlaryny uludan kiçä hemmeler gaýtalap aýdardylar. Sebäbi ol aýdymlaryň sözleri, sazy, ýerine ýetirilişi üýtgeşikdi, kalba golaýdy. Häzirki günlerde hem meşhur aýdymçy özüniň ýaşynyň togsany tegeläp barýandygyna garamazdan, ilhalar aýdymlary bilen tomaşaçylary begendirýär. Edita Stanislawowna Pýeha 1937-nji ýylyň 31-nji iýulynda Fransiýanyň demirgazygyndaky Nuael-su-Lans kommunasynda polýak maşgalasynda dünýä inýär. Kakasy Stanislaw Pýeha, erkek dogany Pawel şahtaçy bolup işleýärdiler, olar ir merhum bolýarlar. 1946-njy ýylda Edita ejesi bilen Polşa gaýdýarlar, ol şol ýerde ýediýyllyk mekdebi, soňra mugallymçylyk liseýini tamamlap, başlangyç synp mugallymy bolup işleýär. 1955-nji ýylda ykbalyň emri bilen ol Sowet Soýuzyna okuwa iberilýär. Ol Leningradyň (häzirki Sankt-Peterburg) döwlet uniwersitetiniň filosofiýa fakultetiniň psihologiýa bölümine okuwa girýär. Leningrad konserwatoriýasynyň talyby Aleksandr Bronewiskiniň ýolbaşçylyk edýän polýaklardan düzülen hor toparyna goşulýar. Soňra «Lipka» ansamblynda çykyş edip başlaýar. Onuň polýak dilinde Täze ýyl agşamyna bagyşlanan konsertde aýdan ilkinji «Gyzyl

Seýrek duşýan gymmat bahaly daşlar

Peýnit. Bu minaral dünýäde iň seýrek duşýan mineral hökmünde Ginnesiň rekordlar kitabyna girizildi. 2005-nji ýylyň başynda diňe on sekiz sany nusga belli bolup, olaryň hemmesi sanawa alnyp, beýan edildi. Olardan diňe üçüsi arassa gyzyl reňkli bolup, bäşinji nusga iň agyr görnüşli diýlip hasaba alyndy. Bu daş süýrümtik görnüşde taraşlanyp, agramy 2,54 karat boldy. Dünýäde umumy tassyklanan peýnit daşlaryň sany 330-dan geçmeýär. Peýnit daşy açyk gülgüne, gyzyl we mele reňklerde bolýar. Bu daşyň ady ony ilkinji gezek öwrenen we beýan eden iňlis gemology Artur Çarlz Deýwi Peýneriň hormatyna dakyldy.

Öý bikesi öwrense...

Ýeralmaly işdäaçar Gerekli önümler: 300 g ýeralma, 3 sany ýumurtga, 50 g gaýmak, ýarym desse gök sogan we şibit, islege görä, duz, burç.

Sagdyn ene — bagtly ene

Ene bolmak zenan maşgala üçin uly bagt hem belent borçdur. Şol sebäpli-de, maşgala ojagyny abat hem-de abadan saklamakda, perzentlerini dogry terbiýeläp ýetişdirmekde enelere aýratyn uly paý düşýär. Öý-ojagyň bagtdan pürepür bolmagy gönüden-göni enäniň yhlasyna baglydyr. Birek-birege bolan mähir-söýgi, düşünişmek, sazlaşykly gatnaşyk maşgalanyň, şol sanda çaganyň bagtyýar bolmagyna ýardam edýär. Durmuşymyzda «çaga» bilen «ene» sözüniň hemişe diýen ýaly bile getirilmeginde hem uly many bar. Hamyla zenan heniz çaga göwresindekä özüni ene hökmünde duýup başlaýar. Onuň her bir hereketinden, her bir sözünden täze durmuşyň alamatlary duýulýar. Şeýle döwürde geljekki enäniň sagdyn perzendi dünýä indermegi üçin onuň dogry iýmitlenmeginiň zerurdygyny bilmegi, özüne-de, perzendine-de peýdalydyr. Daşary ýurtly perinatal lukmanlaryň dowamly geçirýän barlaglarynyň netijesinde çaganyň entek ene garnynda wagtynda öz ejesiniň duýýan zatlaryny duýýandygyny subut etdi. Şundan ugur alyp, geljekki ene özüne doly erk etmelidir. Bu babatda, esasy orun pikir we duýga degişli bolup durýar. Ene garnynda ýatan çaganyň görmäge, eşitmäge, gynanmaga, hatda käbir zatlary öwrenmäge-de ukyplydygyny nazara alsak, onda geljekki ene özüne hemmetaraplaýyn esewan bolup, içki we daşky dünýäsini berk gözegçilikde saklamalydyr. Dünýä meşhur kompozitorlaryň terjimehalynda olaryň öň notasy bilen bir geze

EGRIM ARPA / Ячмень коленчатый

Häsiýeti. Dagetek derman ösümligi. Egrim arpa — däneliler maşgalasynyň adybir urugynyň boýy 20 — 40 sm birýyllyk otjumak wekili. Ösümlik çal ýaşyl reňkli, topbak bolup ösýär. Köki gotazjymak. Baldagy köp sanly, egrim-galyp duran, tüýsüz, ýylmanak. Ýapraklarynyň gyny tüýsüz ýa-da ownuk tüýlüje, ýokarkysy sähelçe çişijek, köplenç, başyna ýetýär. Ýapraklary inçe çyzykly, tüýsüz ýa-da birneme tüýlüje. Diljagazy örän gysga, kütek.

Ýyldyzlar näme diýýär? Dekabr 2024

HAMAL (Guzy) 21.03 — 20.04 Dekabr hamallara ýakymly özgerişligi wada berýär. Esasy ýatda saklamaly zat: işde täze pikirdeşleri gözläň, söýgi bilen dostlukda bolsa öňki gatnaşyklaryňyza wepaly boluň. Bu aý diplomat häsiýetiňiz sizi diňe bir düşünişmezlikden goraman, eýsem, öz maksadyňyza tiz ýetmegiňize hem kömek eder. Döredijilik ukybyňyza çäk goýmaň. Ol size işiňizde kämilleşmäge ýardam eder. Garaz, sabyrly bolup garaşmagy başarsaňyz, dekabryň size taýýarlan sowgady az däl. Girdeji babatda hem bu aý hamallaryňky şowuna. Olar ýa-ha goşmaça aýlyk ýa-da sowgat görnüşli pul baýragyna eýe bolarlar.