"Zenan kalby" žurnaly

Esaslandyryjysy: Türkmenistanyň Ministrler Kabineti
Salgysy: Aşgabat şäheri, Garaşsyzlyk şaýoly, 100, Türkmenbaşynyň erkin döredijilik mekany
Telefon belgileri: 38-62-10, 38-61-74, 38-62-05
Email: zenankalby@sanly.tm

Gazeti PDF görnüşinde ýükläp almak

Habarlar

Türkmenistan — ýagşy niýetleriň ýurdy

(«Garaşsyzlygyň eşretli zamanasy» atly makalalar toplumyndan) 2021-nji ýylyň «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» diýlip yglan edilmegi biziň ýurdumyzyň öz ösüşlerini ýagşy niýetleriň ýoly bilen dowam etdirýändigini ýene bir ýola äşgär etdi. Döwlet Garaşsyzlygynyň otuz ýyla golaý ösüş ýolunda biziň ýurdumyz umumadamzat gymmatlyklaryna sarpa goýýan, halkara hukugynyň ynsanperwer ýörelgelerini berk goldaýan, dünýäniň ähli halklary üçin bähbitli bolan başlangyçlary öňe sürýän döwlet hökmünde milletler bileleşiginde öz ornuny pugtalandyrdy. Türkmen halky dünýäde ýagşy niýetli, hoşmeýilli millet hökmünde özüni tanatdy. Halkymyzyň ynsanperwerlige ýugrulan iň oňat häsiýetlerini hormatly Prezidentimiz Garaşsyz, hemişelik Bitarap döwletimiziň tutýan ýoly, syýasy ýörelgeleriň esasy many-mazmuny hökmünde halkara derejesine çykardy.

21 Ýanwar 2021

Garaşsyzlyk

Watan topragynyň ýylysy

Täze dogup gelýän Günüň bulduraşýan şöhlejikleri seni hemişe tebigat gözelliklerini synlamaga çagyrýandyr. Şonda mähriban Watanyň mele topragyndan nazaryňy aýrasyň gelmez. Heňňamlara şaýat bolan bu topragyň keşbi köp wakalardan habar berýändir. Köpetdaga tarap uzalyp gidýän gök tokaýlyklara bürenip ýatan topragyň has juwanlaşandygyny soraman biläýmelidir. Onýança göz öňüňde tyllasow öwüsýän bugdaýly meýdan, goýnundan ýokary tizlikli döwrebap awtoýollara orun beren sähralyklar, bulduraşýan miweleri bilen Zemine tereňlik berýän daragtlar, ähli amatlyklary bilen gurlup, ulanylmaga berilýän ýaşaýyş jaýlary janlanar. Bularyň ählisi bu mele topragyň bereketliliginiň, juwanlygynyň, sahylygynyň alamatydyr. Hawa, munda pederlerimiziň arzuwlan zamanasy joşýandyr. Bu juda ajaýyp pursatdyr. Beýle pursatlarda Asmanda gögerçinler ganat ýaýýandyr, durnalar pessaýlap uçýandyr. Bu gadymy topragyň abadanlygyndan, bagtyýarlygyndan nyşan. Bu bagta türkmen halky 1991-nji ýylyň tylla güýzüniň ajaýyp gününde eýe bolupdy. Hawa, günleri günlerden, aýlary aýlardan, ýyllary ýyllardan tapawutlandyrýan wakalar hakydalarda ýaşaýar, taryhdan orun alýar. Şol ajaýyp wakalaram döwri, zamanany beýgeldýär, ömürleri, ykballary bezeýär. Garaşsyzlygymyza eýe bolan günümiziň aýratynlygam şondan gelip çykýandyr. Asmany aý-ýyldyzlar, Zemini dal-daragtlar bezeýän bolsa, bu günki günde mähriban Watanymyzy onuň 30 ýyl mu

21 Ýanwar 2021

Garaşsyzlyk

Mähir doly dünýäm — enem

Perzentler üçin dünýäde eneden arzyly, eneden mähriban ynsan ýok. Ýyllaryň gözümiziň öňünde saçlaryna ak girizip, gül meňzine ýygyrtlary düşürenini görenimizde, bu mähriban ynsanlara bolan söýgimiz has-da artýar. Perzentleriniň bagty üçin ömrüni yhlas bilen irginsiz zähmete bagyşlaýan eneler mertligiň hem edebiň beýik nusgasydyr.  Mähriban Arkadagymyzyň «Enä tagzym — mukaddeslige tagzym» atly ajaýyp eserinde eziz enelere çuňňur söýgüsi, mähir mukamy bar. Çünki onda türkmen maşgalasynyň edep-ekramy, görüm-göreldesi jemlenýär. Gahryman Arkadagymyzyň öý-ojaklarymyzyň bezegi hem diregi bolan, barlygy bilen ynsan kalbynda ýylylyk döredýän, nurana geljege ruhlandyryp, baky bagta atarýan mähriban käbelerimiz baradaky ajaýyp eserini gaýta-gaýta okap, mährem eneň bilen bagly söhbetlere dolanýarsyň. Ynsan kalbyna güýç-kuwwat berýän ene kalby ýaz ýaly ýakymy bilen seni bagryna basar-da, ünjüleriňden halas eder. Gahryman Arkadagymyzyň mähir mähraby bolup oturan käbesi bilen bagly: «Ejem janyň hemişe gepleýşi örän mylakatly hem özüneçekiji bolandygy üçinmi, nämemi, biz ondan üýtgeşik mähribanlygy aňýardyk. Ýüregi bilen bizi ezizleýändigine, janyndan jan berýän mähribandygyna düşünýärdik. Ol: «Siz meniň guwanjym, ganatymsyňyz!» diýýärdi» diýen ajaýyp jümläni okanyňda eneleriň mährem mekdebine hormatyň has-da artýar.

21 Ýanwar 2021

Maşgala

Çagalygyma seýran etsem

(oýlanma) Ine, ýene-de şol ýakymly ses, maýyl ediji jaňjagazyň sesi gulagymda ýaňlanyp başlady. Ol sesi eşidenimde nähilidir bir ýakymly ýatlamalar ýadyma düşýär. Bu düýäniň boýnuna dakylan jaňjagazyň sesi. Düýe juda alyslara barýan kerwene goşulypdy. Kerwen bizden uzaklaşdygyça, jaňjagazyň sesi-de kesilip, daşlaşyp barýardy...

21 Ýanwar 2021

Maşgala

Türkmeniň maşgala adatlary hakynda dünýäniň alymlary şeýle mahabatlandyrýarlar

Türkmen milleti täsin taryhy bilen, geçmişde diňe bir türkmen taryhçylarynyň däl, hatda dünýäniň alymlarynyň hem ünsüni özüne çekipdir. Türkmen topragyna onlarça jahankeşdeler syýahat edip, öz ýazgylaryny galdyrypdyrlar. Daşary ýurtly alymlaryň we syýahatçylaryň türkmen halkynyň ýaşaýyş-durmuşy barada maglumat berýän ençeme eserleri bar. Türkmen gelin-gyzlary, olaryň maşgaladaky we jemgyýetdäki orny, egin-eşikleri, şaý-sepleri, dokan halylary, el işleri daşary ýurtly alymlaryň we syýahatçylaryň, şol hatarda britan syýahatçylarynyň hem ünsüni özüne çekipdir. Olaryň işleriniň aglaba böleginde Merkezi Aziýa sebitinde türkmen zenanlarynyň maşgalada hem-de jemgyýetde uly orna we derejä eýedigini haýran galmak bilen belläpdirler. 1844-nji ýylda türkmen topragynda bolan britan syýahatçysy Jon Ferriýeriň ýazmagyna görä: «Türkmen zenanlary öý işlerine örän werziş. Olar ekinlere, mallara hem ideg etmäni başarýarlar». Bu babatda türkmenleriň we Orta Aziýa halklarynyň ruhy medeniýeti barada öz pikirlerini has giňişleýin beýan etmegi başaran Armeniý Wamberi türkmen zenanlary barada: «Hakykatdan hem, türkmen aýallary uly hormata mynasyp, çünki tutuş Gündogarda olar bilen deňleşip biljek päk ahlaklylygyň, maşgala bolan wepalylygyň, irginsiz zähmet çekmegiň beýik nusgasyny görmedim» diýip, öz ýazgylarynda beýan edýär.

21 Ýanwar 2021

Taryh

«Gawun kimin gollasyn...»

(Oçerk) Bu, ýaş çatynjalaryň durmuş toýunda aýdylýan arzuwlaryň içinden iň ýakymlysymyka diýýärin. Ýaşlaryň durmuşynyň gollary biri-biriniň içinden geçip, eriş-argaç bolup ýatan gawun biýarasyna meňzedilmegi, nesil daragtynyň şaha ýaýmagyndan, dowamat-dowamdan nyşan dälmidir, eýsem?! Arly ýyllap zähmet çekip, maňlaý deri bilen ösdürip ýetişdiren gawunlarynyň içinden iň ullakanyny saýlap alyp, elinde saklap duran zenany görenimde, ynha, şu oýlara berildim. Şirin-şeker gawunlar baradaky gürrüň meniň talyp ýyllarymy-da ýatlatdy.

21 Ýanwar 2021

Oba hojalyk

Ykbala öwrülen sungat ýodasy

Ýürekde şineläp, kalpda kemala gelen islendik iş sungat derejesine ýetirilip biler. Eýsem, biziň döredýän eserlerimiziň isle saz, isle şygyr ýa aýdym bolsun, parhy ýok, hemmejesi-de ýüreklere barýan inçe ýodalary yzarlaýandyr. Ýöne bizi saz älemine aralaşdyrýan ajaýyp mukamlary diňläp, olardan lezzet alýarkak, şol jadyly owazyň döreýiş çuňluklarynyň nirelerden gözbaş alyp gaýdýandygy welin, iňňän az oýlandyrýar. Saz döretmegiň ilkinji basgançagyny goýmaga çagyrýan solfejio dersi barada eşideniňde, «Munça ýyllap bihal ýaşapdyryn, bar gören-eşidenlerimi bir gyra süýşüräýmeli boldum» diýip, içiňden pikir ýüwürdeniňi-de duýman galýarsyň. Aýratynam, solfejio sapagynda nazary bilimleri tutuş barlygy bilen öwredip, okuwçylarynyň saz äleminiň ilkinji basgançaklaryna aralaşmagynda yhlasyny gaýgyrmaýan tejribeli mugallym Dilarom Karýagdyýewa bilen bolan duşuşykdan soň, bu ugurda kän zatlara göz ýetirmek bolýar. Orta boýludan ak ýüzli, inçemik göwresi güler ýüzüne gelşik berip duran, mähirliden hoştap häsiýetli zenan bilen söhbedimiz bizi saz äleminiň çuňluklaryna aralaşdyrdy...

21 Ýanwar 2021

Medeniýet

Soltan Razyýa

Soltan Razyýa Hindistanda höküm süren Deli türkmenleriniň soltanlaryndan Şemseddin Iltutmuşyň gyzydyr. Bu zenan edebiýatlarda Razyýa Mälike, Razyýa soltan, Razyýa hatyn diýlip hem ýatlanylýar. Soltan Şemseddin Iltutmuşyň uly ogly, tagta mirasdüşer bolmaly Bengal häkimi Nasyretdin Iltutmuş tarpa-taýyn aradan çykýar. Soltan gyzy Razyýany özüne mirasdüşer bellemegiň aladasy bilen bolýar. Wezir-wekilleriniň bu pikirine garşy çykmagyna garamazdan, soltanyň: «Meniň ogullarymyň hiç haýsysynda ýurdy dolandyryp biljek ukyp ýok. Şonuň üçinem olar ýurtdaky asudalygy saklap bilmezler. Bilip goýuň, mirasdüşer şalyga hiç haýsy Razyýadan mynasyp däldir. Sebäbi Razyýa erkek doganlaryndan hemmetaraplaýyn üstündir. Ol zenan bolsa-da, akyly we paýhasy erkeklerden tapawutlydyr» diýen sözünden soňra ygtyýarnama berilýär.

21 Ýanwar 2021

Taryh

Üns beriň, bäsleşik!

Türkmenistanyň mukaddes Garaşsyzlygynyň şanly 30 ýyllygyna bagyşlanyp, Türkmenistanyň Kärdeşler arkalaşyklarynyň Milli merkezi, Türkmenistanyň Zenanlar birleşiginiň Merkezi Geňeşi «Zenan kalby» žurnalynyň redaksiýasy bilen bilelikde döredijilikli işleýän zenanlary hem-de žurnalyň okyjylaryny ýubileý ýylymyzda yhlasly zähmete çagyrmak we höweslendirmek maksady bilen  «Parahatlyk, ynanyşmak — ýörelge, Gahryman Arkadagymyz nusga, görelde!» atly döredijilik bäsleşigini yglan edýär. Bäsleşigiň düzgünnamasy

21 Ýanwar 2021

Miras

Kesbi-kärim nesillere görelde

Türkmenistanyň Zenanlar birleşiginiň Merkezi Geňeşiniň hem-de Türkmenistanyň Kärdeşler arkalaşyklarynyň Milli merkeziniň bilelikde yglan eden «Kesbi-kärim nesillere görelde» atly bäsleşigiň döwlet tapgyrynyň jemi jemlendi. Onda ýurdumyzyň welaýatlarynda hem-de Aşgabat şäherinde geçirilen deslapky tapgyrlarda ýeňiji bolan zenanlar gatnaşdy. Bäsleşige gatnaşan zenanlar şertleriň üçüsi boýunça bäsleşip, öz saýlap alan senedini, hünär öwreden halypasyny, saýlap alan senediniň taryhyna degişli gadymy ýörelgeler, şeýle-de senetkäriň elinden çykan önümiň durmuşda ulanylyşy barada çeper beýan etdiler. Ine, zenanlarymyzyň birnäçesi bu bäsleşigiň ýeňijileri boldular. Baş baýraga Balkan welaýatynyň Serdar şäherinden gelen mährem zenan Gülşat Daňatarowa mynasyp boldy. Bäsleşigiň ýeňijilerine hormatly Prezidentimiziň adyndan gymmatbahaly sowgatlar, şeýle-de Hormat hatlary gowşuryldy.

21 Ýanwar 2021

Miras

Saglygymyz, özümize bagly

Häzirki döwürde, gyş paslynyň dowam edýän günlerinde möwsümleýin ýokanç keselleriniň öňüni almak maksady bilen, gün tertibini dogry alyp barmak hökmandyr. Şol maksat bilen her birimiz: — şahsy gigiýenanyň kadalaryna we arassaçylyk düzgünlerine berk eýermelidiris. Ellerimizi ýygy-ýygydan sabynlap ýuwmaly ýa-da zyýansyzlandyryjy serişdeleri ulanmaly;

21 Ýanwar 2021

Saglyk

Çowdary çöregi

Çowdary dänelik ekinleriň içinde bugdaýdan soňky çöreklik ekin hasaplanýar. Ol dänelik we ot-iýmlik ekin hökmünde dünýäniň köp ýurtlary bilen birlikde, biziň ýurdumyzda hem ekilýär. Häzirki wagtda eziz Diýarymyzda çowdarydan çörek önümlerini öndürýän kärhanalar işläp, azyk harytlary dükanlarynda çowdary çöreginiň dürli görnüşleri halkymyza hödürlenilýär. Lukmanlar çowdary çöreginiň ynsan saglygy üçin peýdalydygy, onuň, esasan-da, berhizlik ähmiýetiniň bardygy barada anyk maglumatlary berýärler. Çünki onuň dänesiniň düzüminde adam bedenine gerek bolan birnäçe witaminler, beloklar, uglewodlar, mineral maddalar saklanýar. Ylmy maglumatlara görä, çowdary dürli keselleriň öňüni almakda, bejermekde hem uly ähmiýete eýedir.

21 Ýanwar 2021

Saglyk

Boýna — zynat, göwne — ganat

Türkmen gelin-gyzlarynyň gözelligine gözellik goşmak üçin ata-babalarymyzyň asyrlaryň dowamynda alyp baran işleri alnymyzda täsin bir dünýäni açýar. Hünärli ellerden çykan milli lybaslar, şaý-sepler ata-babalarymyzyň dünýäni inçelik bilen synlap, tebigat gözelliklerini sungata siňdirendigini görkezýär. Şeýle gymmatlyklaryň hatarynda halkymyzyň zergärçilik sungatynyň taýsyz nusgasy bolan monjuklar aýratyn orny eýeleýär. Monjuklaryň halk durmuşyna irki döwürde ornaşandygy hakynda ylmy çeşmelerde gymmatly maglumatlar bar. Muny akademik W. Sarianidiniň Garagum sährasynyň jümmüşindäki ägirt uly arheologik toplum bolan Goňurdepede alyp baran gazuw-agtaryş işleri netijesinde ýüze çykaran nusgalary aýdyň görkezýär.

21 Ýanwar 2021

Miras

Sanly ykdysadyýet ösüş ýolunda

Hormatly Prezidentimiziň başlangyjy bilen «Türkmenistanda 2019—2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasy» kabul edildi. Üç tapgyrdan ybarat bolan bu Konsepsiýanyň her tapgyrynyň öz wezipeleri bar. Şeýle hem ol maglumat-aragatnaşyk tehnologiýalary ulgamynyň häzirki ýagdaýyny, konsepsiýanyň maksadyny, wezipelerini, ony amala aşyrmagyň ugurlaryny, gurallaryny, maliýe taýdan üpjünçiligini we garaşylýan netijeleri özünde jemleýär. Hormatly Prezidentimiziň belleýşi ýaly, «Sanly ykdysadyýeti döretmezden, döwletimiziň ösüşini göz öňüne getirmek asla mümkin däldir. Şoňa görä-de, sanly ykdysadyýet bütin dünýäde innowasiýalary öňe sürmegiň, bäsleşige ukyplylygy we ykdysady ösüşiň ýokary depginlerini üpjün etmegiň möhüm şertine öwrüldi. Bu ugur ykdysadyýetiň ähli pudaklarynda täze wezipeleri öňde goýýar. Şeýle hem durmuş-ykdysady meseleleri çözmäge bütinleý täzeçe çemeleşmegiň zerurdygyny görkezýär».

21 Ýanwar 2021

Tehnologiýa

Akylly tehnologiýa — sagdyn geljek

Innowasion tehnologiýalaryň ösýän we kämilleşýän döwründe akylly öýler, şäherler we ýene-de ençeme durmuş zerurlyklary haýran galdyrýar. Akylly enjamlaryň ýerine ýetirýän hyzmatyndan peýdalanmak bolsa wagtyňy tygşytly ulanmaga ýardam edýär.

21 Ýanwar 2021

Tehnologiýa

Biliňi baglap çyksaň, uzak ýollara...

Bilguşak! Bu söz ata-babalarymyzyň saglyga bolan garaýşy, ýörelgeleri, däp-dessurlary we ýaşaýyş-durmuşyň taryhyny özünde jemleýär. Türkmende ýöne zat ýok. Bilguşak ynsana tekge-medet beriji häsiýetden başga-da, adam synasynyň sagat bolmagyna ýardam edýär. Ynsan synasynda daýanç nokady bolan sagdyn oňurganyň köp keselleriň döremeginiň öňüni alýandygy barada ylmy çeşmelerde aýdylýar. Şonuň üçin ene-mamalarymyz enäniň sagdyn bolup, çaganyň sagdyn dogulmagy, ýaş gelinleriň biliniň berk bolmagy üçin alada edipdirler. Ýaş bäbegi bolan gelinlere «içi aşak düşmez» ýaly bilini berk guşamagy tabşyrypdyrlar. Köpügören zenanlaryň biri bir gezek «bilguşak» hakynda gürrüň edilende: «Aslynda, gelinler diňe çaga dogranda bilini guşaman, mydama guşap gezseler, göwresi ýaýrap, bedeni lagşamaz, garranda-da synasy sagat bolar» diýipdi. Şonda il arasynda aýdylýan «Bilimden kuwwat gitmese, dyzymdan gitmez» diýen jümlesi ýadyma düşüpdi. Bilguşak göwräniň çeýeligine, adam güýjüniň bedeni sazlaşykly saklamagyna hem kömek edýär. Çaga dünýä inenden soň bilini guşaman ýa-da öz mümkinçiliginden artyk zat göteren zenanlaryň ýatgysy biraz aşak süýşenden soň, olarda göwreli bolmak kyn düşýän halatlary bolýar. Şonda tejribesi ýetik eneler ýaş gelniň içini «silkip», guşak guşaýar. Ýogsam, şeýle ýagdaý diňe bir ýatga täsir etmän, wagtyň geçmegi bilen peşew haltanyň hem gowşamagyna, sowuklamagyna getirýär. Şeýle

21 Ýanwar 2021

Saglyk

Kadyr AŞYRMUHAMMEDOW

Türkmensiň Sabada ýaňlanar owazly azan,Dini-ygtykatly, halal türkmensiň.Gadym taryhyny sünnäläp ýazan,Asly adyl, gerçek illi türkmensiň.

21 Ýanwar 2021

Edebiýat

Ömür keşdesi

(Hekaýa) Çeper gaýap oturan keşdesini ýene bir gaýta synlady. Onuň öwrüm-öwrüm gaňyrçaklaryny höwes bilen sypap goýberdi. Simden çekilen ýaly keşdeler onuň göwnüni göterdi. Birsellem olardan gözüni aýryp bilmän oturyşyna, ol içini gepletdi: «Muňa näme diýsemkäm? Öwrüm-öwrüm aýlanan keşdeler birhili ömür ýoluna çalymdaş. Belki, men muňa «Ömür ýoly» diýerin». Inçeden çekilen owadan keşdeleri synlap, öz-özünden, edýän işinden hoşallygyna buýsanyp, usullyk bilen ýerinden turdy. Çeper arassa howadan dem almak üçin penjiräni açdy-da, uzaklara nazar aýlady. Ho-ol aňyrda, şäheriň ileri gyrasyny jähekläp oturan baýyrlar onuň gözüne mährem göründi. Olary synladygyça, süýji ýatlamalar kalbyny heýjana saldy. Şol pursat ol özüni uzakdan görünýän gök baýyrlaryň goýnunda duýdy. Şobada türkmeniň joşup gelýän baharlarynda çym-gyzyl gülälekleriň arasyndan jyklaýan akja kömelekler, başyny adaja şemala ygşyldadyp oturan jümjümelerdir gelinçekler, ter tämiz howa onuň keýpini göterdi. Ýaýylyp ýatan gollardaky ajaýyp lälezarlyga perwaz urýan kebeleklerdir balarylar aýratyn gelşik berýärdi. Bu janly gudrat birbada onuň sussuny basdy. Onsoň ol şol gudraty has ýakyndan duýmak üçin onuň yzyny alyp ugrady. Ol şu pursat öz çekýän keşdelerini unudyp, şol duýgynyň yzynda ser-sepil bolup barşyna hiç zady duýanokdy. Töwerek-daşdaky gözelligem, gülleriň bark urýan hoşboý ysy hem onuň ünsüni bölüp bilenok

21 Ýanwar 2021

Edebiýat

Durmuşy pelsepeler

Döredijilikde döwür bilen aýakdaş gitmek ussatlara, döwürdenem öňe gidip döretmek bolsa, aýratyn ukyply adamlara mahsusdyr. * * *

21 Ýanwar 2021

Miras

Bolçulyk ýyly

Baryp-ha, Nuh pygamber döwründe, sygyr janawaryň ady ýagşylykda agzalyp geçilýär. Nuhuň tupany turýar. Dünýäni gaýtgyn alyp duran suw eýeleýär. Emma şeýle närseleriň bolup geçýändigine garamazdan, kalby päk bolan bir garry ene ik egrip oturanmyşyn. Ýagşyzadalaryň biriniň ýoly onuň üstünden düşüp, enä şeýle sowal bilen ýüzlenýär: — Ene, bu Zemindäki apy-tupanlyk näme? Dünýäde nämeler bolup geçýär?

21 Ýanwar 2021

Tebigat