"Mugallymlar gazeti" gazeti

Esaslandyryjysy: Türkmenistanyň Ministrler Kabineti
Salgysy: Aşgabat şäheri, Garaşsyzlyk şaýoly, 100, Türkmenbaşynyň erkin döredijilik mekany
Telefon belgileri: 38-61-53, 39-96-41, 39-96-40
Email: mugallymlar-gazeti@sanly.tm

Habarlar

Çagalygymyň duralgasy (Hekaýa)

Ýaşan ömürlerinde ajyny-süýjini dadyp, başdan geçirilen her bir pursatyňdan nämedir bir zady öwrenip, olary durmuş sapagy edinen nurana dünýäniň — ene bilen atanyň, mama bilen babanyň ornunyň agtyklary üçin nähili uludygyny ýanjap oturmagyň hajaty ýokmuka diýýän. Çagalygymy ýatlasam, ilki bilen, enemdir atamyň didary göz öňümde janlanýar. Olar bilen geçen günler — çagalygymyň iň bagtyýar duralgasy. Suw deýin akyp giden ýyllaryň aňrysynda galan mähriban keşplerini ýada salsam, kalbymy üýtgeşik duýgular gaplap alýar. Çaga dünýäsiniň gaýgy-aladasyz günleriniň ýakymly ýatlamalarynyň täsiri wagtyň ýowuz kadasyna boýun egmeýän dek köňül köşgümde henizem çagalygyna galan ýüregimi heýjana salýar. Hyýalymda birsalymlyk eneli we ataly günlerime myhmançylyga gidýärin. Kakam maşgalada uly ogul bolany üçin, biz düýp öýden ir göçüp gaýdypdyrys. Men ol wagtlar kiçijik ekenim. Ejemiň aýtmagyna görä, ýaňy üç ýaşym dolan eken. Şoňa görä-de olar bilen bile ýaşalan günler meniň ýadymda däl.

Şygryýet

Annaoraz BERDIÝEW

Daglardan aşan owaz

(Hekaýa) Bu gün Garrymollanyň ojagynda uly ogly Muhammetsapanyň durmuş toýy tutulýardy. Il arasynda uly abraýdan peýdalanýan bu maşgalanyň ojagynda oba adamlary ir säherden toý gazanlaryny atardylar, ýere halydyr palas düşediler. Gelnalyja gitjek kejebe bezeldi. Kejebä dakyljak atgulaklary taýýarlap oturan Orazgül ýeňňe deň-duşlary bilen oýnap ýören Magtymgula:

Şygryýetiň şeýdalary

Annagözel Allaberdiýewa. * * *

Müň ýyl ömür

Aýdyşlaryna görä, bir gezek abraýly emeldaryň geçiren mejlisine meşhur alymlaryň biri çagyrylypdyr. Emeldaryň mejlise alymy teklip etmeginiň sebäbi hem onuň danalygy we parasatlylygydy. Şonuň üçin hem alym bilen söhbetdeş bolmagy emeldar köp wagtlardan bäri ýüregine düwüp ýördi. Alym mejlise gatnaşýanlaryň ählisi bilen hem gadyrly görüşdi. Ahyrynda bolsa emeldara ýüzlenip:

Nusgalyk mekdep

Suratda: (çepden) şahyr Gurban Çöliýew, mugallym Ata Hojagulyýew, şahyr Berdinazar Hudaýnazarow, ýazyjy Hydyr Derýaýew, mugallymlar Begmyrat Ussaýew we Kakajan Durdyýew. Ussatlar hakda gürrüň edeniňde, Magtymguly adyndaky Türkmen döwlet uniwersitetinde geçen talyplyk döwrümiz bilen bagly käbir wakalar serime gelýär.

Ahmet agaly ýatlamalar

— Sungat eserine ýazylan sözbaşy okyjy bilen eseriň arasyndaky köprä meňzeýär. Şu jähetden seredeniňde, asyrlaryň synagyndan geçen eserlere ýazylan sözbaşylara has hem uly orun degişlidir. — Çeper döredijilikde diňe näme aýdanyň däl, eýsem, nähili aýdanyň hem uly rol oýnaýar.

Her zat öz ýerinde...(Tymsal)

Ak, ýaşyl, gök, gyzyl we gara reňkler üýşüp maslahat etdiler. Dostlukly maslahatyň soňy jedele ýazdy. Başyny ak reňk başlady: — Dostlar, men iň gerekli reňk. «Ak zat alnyňa ýagşy» diýlip ýöne ýerden aýdylanok. Islendik ýagşy zatlar aklyga deňelýär. Şonuň üçinem baryňyzyň diňe meni diňlemegiňiz gerek.

Pyragynyň şygyrlarynda jahankeşdelik

Magtymguly Pyragynyň öz döwründe hemmetaraplaýyn kämillige ýeten şahsyýetdigi dünýäde ykrar edilýär. Şahyryň döredijiligini ylmy taýdan öwrenijileriň aýtmaklaryna görä, ol dürli ylymlardan baş çykaryp bilipdir. Şol sebäpli hem onuň goşgulary paýhaslylygy, pähimliligi, çeperligi bilen bir hatarda, ylmylygy bilen hem sowatly adamlaryň ünsüni çekmegi başarýar. Türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyzyň, Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň tagallalary bilen şahyryň ajaýyp goşgulary dünýäniň ençeme halklarynyň dillerine terjime edilýär. Dürli ýurtlaryň okyjylary Magtymguly Pyragynyň goşgularyny uly höwes bilen okaýarlar. Balkar şahyry Kaýsyn Kulyýew: «Magtymgulyny diňe bir türkmen poeziýasynyň däl-de,  eýsem, dünýä poeziýasynyň-da Elbursy hasap edýäris» diýip, uly baha berýär.

Paýhas ummanyndan

Bilimiň bahasy Bilim ylma barýan ýagtylyk bolup, onda hem paýhas, hem-de hadysalaryň göz ýetirilen hakykaty bardyr. Şu ýerde bir rowaýaty gürrüň bereýin:

Bular bugdaý barada

Gahryman Arkadagymyzyň tagallasy bilen çap edilen «Paýhas çeşmesi» atly kitapdan: Bugdaý nanyň bolmasa, bugdaý sözüň ýokmudy.

Gahryman Arkadagymyzyň «Türkmeniň döwletlilik ýörelgesi» kitabyndaky hekaýatlar we rowaýatlar ummanyndan

...Weziriň ogluny şanyň köşgüne myhmançylyga ýany bilen alyp gidişi baradaky tymsalda hem myhmançylygyň düzgünleri beýan edilýär. «Myhmançylykda özüňi asylly alyp bargyn. Saňa şanyň süýji nygmatlardan hödür etmegi mümkin. Sen iýmän çekinjiräp oturmagyn» diýip, wezir ogluna tabşyrýar. Oglana patyşa burk urýan alma hödür edýär. Oglan hem ony alýar-da, kakasynyň çekinjiremegin diýen sözlerini ýatlap, ony işdämenlik bilen iýýär. Soň kakasy: «Oglum, sen ýalňyşdyň. Patyşanyň saňa eli bilen uzadyp hödür etmegi uly mertebe. Sen uly hormat bilen patyşa minnetdarlyk bildirip, almany hem aýratyn sowgat hökmünde, öz ýanyňa alyp gaýdan bolsaň gowy bolardy» diýip, oňa öwüt berýär. Ertesi gün patyşa oglana öz öňündäki ullakan omaçany hödür edýär. Oglan ilkibada aljyrajak ýaly edýär. Soňundanam patyşa minnetdarlyk bildirip, omaçany şol wagt iýmän, ýagy-beýlekisi bilen ýanyna alypdyr.

Paýhas çeşmesinden

■ Agzybiriň aşy bir. ■ Zehin zehinden zyýada.

Magtymguly Pyragy

Galkyn, köňlüm, ýene joş eýle, galkyn,Agzybir, parahat ýaşaýar halkym.Bu topraga Gökden düşüpdir ýalkym,Arzuwlan zamanaň geldi, Pyragy! Eden arzuwlaryň gowuşdy ahyr,Akyldar hem zergär, pähimdar şahyr!Ýazan eserleriň äleme — zahyr,Şygyr şasy — Magtymguly Pyragy.

«Mert ogludyr ile ýazar desterhan»

Gahryman Arkadagymyzyň «Ömrümiň manysy» atly eserinde: « Meniň şeýle diýesim gelýär: hakyky ynsan Hakyň söýen ynsanydyr. Ol özüne erk edýändir. Zyna edýän däldir. Sözünde tapylýandyr. Amanada kast edýän däldir. Boş we peýdasyz zatlardan ýüz öwürýändir. Sabyr edýändir. Şükürlidir. Tobalydyr. Hiç wagt öte geçýän däldir. Gahar-gazaba berilýän däldir. Adamlary bagyşlaýandyr. Özüni gowulyga tutýandyr, ýamanlygy terk edýändir» diýen jaýdar jümleler bar. Bu pähim-parasat Magtymguly Pyragy ýaly beýik akyldaryň setirlerinde-de şeýle şöhlelendirilýär:

Tymsallar

Ýaradanyň ýalkawy Bir adam dana gojadan:

Edebiýat äleminiň ýyldyzlary

Il ogly, halk şahyry, mugallym Şahandaz, hoşgylaw, gürrüňçil, bir sözde aýdanyňda, il adamsy bolan Ata Köpekmergen halkyň hormatyna mynasyp bolupdyr. Onuň döredijilik dünýäsine aralaşanyňda, goşgularynyň köpüsinde şorta, teýene bar bolsa-da, olaryň aglabasynda ýiti durmuş meseleleri gozgalyp, watançylyk, ynsap, lebzihalallyk duýgulary okyjyny özüne bendiwan edýär. Munuň özi şahyryň döredijiliginiň türkmen edebiýatynda mynasyp ornunyň bardygyny görkezýär.

ÖMRE MANY ÇAÝÝAN NEPIS SOWGAT

Halklaryň arasyndaky dost-doganlygyň berkemeginde edebi-medeni gatnaşyklaryň hem ähmiýeti iňňän uly. Çünki medeniýet her halkyň müňýyllyklaryň dowamynda kemala getiren özlügidir, özüne mahsuslygydyr. Ykbal, durmuş hakdaky düşünjeleriniň, ömrüň wagtlaýynlygy ýa-da bakylygy hakyndaky garaýyşlarynyň, geçmiş, şu gün, geljek hakyndaky pikir ýöretmeleriniň gaýmagydyr. Hut şonuň üçin hem Gahryman Arkadagymyz: «Medeniýet halkyň kalbydyr» diýip belleýär. Bir halka düşünmek üçin, ilki bilen, şol halkyň medeniýetine düşünmek gerek. Bir halkyň ýüregine barýan ýoly tapmak üçin şol halkyň medeniýeti bilen tanyşmak gerek. Özara medeni gatnaşyklar ähli halklaryň, bütin adamzadyň barlygyny we bakylygyny, birligini we bitewiligini üpjün edýän hakykatdyr. Türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyzyň, hormatly Prezidentimiz Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň üstünlikli alyp barýan medeni diplomatiýasynyň rowaçlanmagynyň düýp sebäbinde hem hut şeýle hakykatlaryň ähmiýetine çuňňur düşünmek arkaly belent baha bermek artykmaçlygy bardyr. Medeni gatnaşyklarymyzyň rowaçly şahalarynyň biri hem edebi gatnaşyklarymyzdyr. Gahryman Arkadagymyzyň döredip beren «Dünýä edebiýaty» žurnaly daşary ýurt edebiýatynyň naýbaşy eserlerini türkmen diline terjime edip, halkymyza ýetirýän bolsa, Gahryman Arkadagymyzyň, hormatly Prezidentimiziň eserleri dünýä dillerine terjime edilip, dünýä ýüzündäki pähim-pa

Hoja BATYRYŇ degişmeleri

Gitmäň ebeteýini tapmadym Öňräk, saçymy aldyraýyn diýip dellege bardym. Barsam, 3-4 adam nobata garaşyp dur eken. Aralarynda Atageldi aga diýen ýaşuly hem nobata garaşyp oturan eken. Men ýaşula ýüzlendim:

Syntgylanan setirler

Adamy sylamasaň hem mertebesine degme! Adamy tanamagyň iň ygtybarly usuly gürläňde-de, diňläňde-de söhbetdeşiň gözüne garamakdyr. Gözde kalp görünýär, kalby garalar müýnsüz nazaryň öňünde durup bilmeýärler.