Türkmenmetbugat

"Mugallymlar gazeti" gazeti

Esaslandyryjysy: Türkmenistanyň Ministrler Kabineti
Salgysy: Aşgabat şäheri, Garaşsyzlyk şaýoly, 100, Türkmenbaşynyň erkin döredijilik mekany
Telefon belgileri: 38-61-53, 39-96-41, 39-96-40
Email: mugallymlar-gazeti@sanly.tm

Gazeti PDF görnüşinde ýükläp almak

Habarlar

Çaga edebi eziz

Ýaşlaryň ählitaraplaýyn ösen, beden we ruhy taýdan sagdyn, bilimli, ylymly bolmagyny gazanmak, olarda ata-babalarymyzyň müňýyllyklaryň dowamynda kemala getiren mertlik, edermenlik, watansöýüjilik, halallyk, ruhubelentlik, päk ýüreklilik, arassa ahlaklylyk, zähmetsöýerlik ýaly häsiýetlerini terbiýelemek we milli mirasymyza bolan sarpany kemala getirmek maksady bilen, talyp ýaşlaryň arasynda dürli wagyz-nesihat çärelerini geçirýäris. Ýakynda hem Maýa Kulyýewa adyndaky Türkmen milli konserwatoriýasynda Türkmenistanda eneleriň we çagalaryň saglygyny goramak boýunça 2021 — 2025-nji ýyllar üçin «Sagdyn ene — sagdyn çaga — sagdyn geljek» atly Milli strategiýany durmuşa ornaşdyrmagyň çäklerinde jemgyýetçilik guramalary tarapyndan ýaşuly nesliň, lukmanlaryň gatnaşmagynda «Çaga eziz — edebi ondanam eziz» atly wagyz-nesihat çäresi geçirildi. Dabaranyň dowamynda Türkmenistanyň halk artisti Şemşat Hojaýewanyň ýerine ýetirmeginde gelin-gyzlarymyza bagyşlanan aýdymlaryň ýaňlanmagy çäräniň täsirini has-da artdyrdy.

17 Dekabr 2021

Kämil terbiýe

Tutanýerlilik bilen keçjallygyň tapawudyna dogry düşünmeli. Çaga nämedir bir zady isleýär we şol maksadyna ýetýär, ynha, şoňa tutanýerlilik diýilýär. Haçan-da, çaga bir zady özüniň isleýändigi üçin däl-de, eýsem, diňe şol hakda aýdandygy hem-de ulularyň onuň sözüni diňlemelidigi üçin talap edýän bolsa, bu keçjallykdyr. Keçjal çaga soň-soň hem soralýan zat ähmiýetini ýitirip, asla gerek däl bolsa-da, şol bir diýenini tutup durýar. Keçjallyk edende çagada köp mukdarda dartgynlylygy döredýän gormon — «adrenalin» bölünip çykýar. Olar özlerini ýere taşlap, el-aýaklaryny hereketlendirip, ýadasalar hem biraz ara salyp, ýene şol hereketlerine başlaýarlar. Şol pursat olar gowy eşitmeýärler, gowy görmeýärler. Bu ýagdaý, adatça, birnäçe minut dowam edýär. Şol wagtyň içinde çaga bar güýjüni sarp edýär we soňra özüni boşaşan ýaly duýýar.

9 Dekabr 2021

Maşgala agzybirligi — jemgyýetiň esasy daýanjy

Adam dünýä inende, ilki bilen, ene gujagynda hüwdülenýär. Sekuntlara çenli sanalgy durmuşyň hasaby şol pursatlardan dowam edip başlaýar. Dünýäniň abadanlygy, durmuşyň nuranalygy bolsa maşgalanyň bagtyndadyr. Öý-ojagyň berkarar bolmagy jemgyýetiň sazlaşykly ösüşleriniň biri hasaplanýar. Her bir döwletiň ykdysady, syýasy taýdan ösüşi halkynyň agzybirliginde jemlenýändir. Maşgalanyň bagty hem onuň agzalarynyň agzybirliginde we jebisligindedir. Türkmen halky gadym döwürlerden bäri maşgala gymmatlygyna uly sarpa goýup gelýär. «Maşgalam — baş galam» diýlen parasatly jümle biziň dilimizde hemişe gaýtalanyp dur. Bu sözler indi adamlaryň durmuş şygaryna öwrülip gidipdir diýsegem ýalňyş bolmaz. Öňde goýlan maksada agzybirlikde, bilelikde ýetmekde maşgalanyň goldawy esasy orunda durýar. Her bir adamyň şahsyýet bolup kemala gelmeginde jemgyýetiň uly orna eýe bolşy ýaly, perzendiň terbiýesinde ata-enäniň orny örän uludyr. «Çaga eziz, edebi ondanam eziz» diýlen pähim halkymyzda giňden ýaýrandyr. Maşgalada perzent terbiýesi esasy orunda durmalydyr. Bu babatda alnanda, ata-ene perzent üçin görelde bolmalydyr. «Edip beren ýeňňemden, edep beren ýeňňem ýagşy» diýlen durmuş taglymatyna eýerilmelidir. Maşgala gatnaşyklary bilen baglanyşykly döredilen paýhasly pikirler baý durmuş tejribesine eýe bolan pederlerimizden miras galypdyr. Görüm-görelde terbiýäniň naýbaşysydyr. Hormatly Prezidentimiz «Döwl

3 Dekabr 2021

Maşgala mukaddesligi

Baş gala Maşgala ojagynyň mukaddesligi, ene-ata bolan söýgi, sadalyk, zähmetsöýerlik, ula hormat goýmak ýaly düşünjeler öz gözbaşyny maşgaladan alyp gaýdýar. “Maşgalam — baş galam” diýilişi ýaly, maşgala bu biziň birek-birege kömek bermäge borçlanýan gurşawymyz. Maşgala jemgyýetiň iň möhüm bölegi bolup durýar. Şonuň üçin hem maşgala jemgyýet we döwlet tarapyndan goralýar.

3 Dekabr 2021

Çaga — durmuşyň güli

Zenan maşgala dünýä injek çagasynyň aladasyny heniz göwresindekä edip başlaýar. Çaga enesiniň göwresinde ösüp, bellibir kada ýetende, onuň duýuş synalaryndan ilki bilen gulagy eşidip ugraýar. Eşidýän zatlarynyň ýakymlydygy ýa-da däldigi netijesinde bolsa, çaganyň bedeninde dürli duýgular döreýär. Şol duýgular hem çaganyň geljekki ösüşine, özüni duýşuna täsir ýetirýär diýlip hasap edilýär. Çaga dünýä inenden soňra ilkinji aýlarda onuň duýgy synalary kämilleşip, bellibir derejä ýetýänçä, beýniniň akyly kämilleşdirýän bölekleri heniz işjeň ýagdaýa ýetişmedik bolýar. Bellibir döwürde ene bilen çaganyň gatnaşygy esasan, duýgular arkaly amala aşýar. Soňra duýgular beýnä täsir edip, çaganyň aňlamak, ýatda saklamak, pikirlenmek ýaly ukybyny günsaýyn artdyrýar. Çaga doglandan soň, lukmanyň barlagyndan geçirilip durulmagy, çaganyň kadaly ösüp ulalmagynda ilkinji zerurlyklaryň biridir. Şeýle edilende çagada dogabitdi ýetmezçilikleriň bardygy ýa-da ýokdugy anyklanylýar. Lukmançylyk tehnologiýalarynyň ösmegi netijesinde, olaryň käbirini entek çaga enesiniň göwresindekä hem bilmek bolýar. Doglan wagtynda agramy 2500 gramdan pes bolan we boýy 45 santimetre ýetmedik çagalar wagtyndan ozal dünýä inen diýlip hasaplanylýar. Wagtyndan öň doglan çagany hassahanada ýöriteleşdirilen ýapyk ýatakda ýatyrýarlar. Ol çagany yzygiderli ýagdaýda zerur bolan ýylylyk, çyglylyk, kislorod bilen üpjün edýär. Kes

2 Dekabr 2021

Balalaryň söýeni, eneleriň geregi

Ene gujagyna meňzedilýän sallançagyň döreýiş taryhy gadymy döwürlere uzaýar. Ol bäbekleriň rahat uklamagy üçin oýlanyp tapylandyr. Ilki-ilkiler balasyny ýatyrmak islän ene ony gujagynda ikibaka yralapdyr. Iki aýagyň üstünde ýassyk goýup, çagajygy yralap ýatyrma endigi-de şondan gözbaş alyp gaýdýar. Aslynda şol wagtlar çagany rahatlandyrmak üçin şuňa meňzeş dürli usullara ýüzlenilipdir. Bu gündogar halklaryna mahsus häsiýet. Mysal üçin, koreý, hytaý, ýapon zenanlary çagany mata bilen arkasyna daňyp, ikiýana yranmak arkaly ýatyrypdyrlar. Şol bir wagtda olar ýöräp ýören ýerlerinden öý işleri bilen meşgullanypdyrlar. Netijede bir wagtda iki işi ýerine ýetiripdirler. Irki döwürler sallançaklar öýde iki tarapa ýüpli çekilen matalardan ýasalypdyr. Soňra oňa ýörite ýüp bilen bag edilip, ony çekmek arkaly üwrelipdir. Bagly sallançaklar gündogar halklarynda has köp ulanylypdyr. Ýewropada olara derek ýokardan ýa-da diwarda kakylan uzyn taýakdan asylyp goýulýan sallançaklar ulanylypdyr. Sebede meňzeş bu sallançaklar gül bogdajygyny ýada salyp, ýumşak howa geçýän perde bilen örtülipdir. Çagany mör-möjekleriň bimaza etmezligi üçin perdäniň ähmiýeti uly bolupdyr.

2 Dekabr 2021

Çaga bilen bilelikde işlemegiň anyk mysallary

Redaksiýadan: Gadyrly okyjylar! Gazetimiziň şu sanynda professor, çaga terbiýesi hakynda köp sanly kitaplaryň, makalalaryň we ylmy işleriň awtory, tejribeli psiholog Ýuliýa Borisowna Gippenreýteriň 1995-nji ýylda neşir edilen «Ene-atalar üçin iň möhüm kitap» atly kitaplar ýygyndysyndan bölekleri size ýetirmegimizi dowam edýäris.

1 Dekabr 2021

Ene yhlasy

Güýzüň ortaky aýynda uniwersiteti bile okan boýdaşym Jeren bize myhmançylyga geldi. Ikimiz çaý başynda okan ýyllarymyzy hem Tejeniň ekin meýdanlarynda daýhanlara pagta ýygmaga kömek beren döwrümizi ýatladyk. Ondan bäri otuz ýyldan gowrak wagtyň geçendigine garamazdan, wakalar biziň ýadymyzda ýakynda bolan ýaly şol aýdyňlygy bilen dur. Boýdaşym gürrüňimiziň arasynda: «Seniň ejeň duzuny iýipdik, ýadyňa düşýärmi, pagta ýygýan ýerimize kakaň barypdy» diýdi. Men: «Heý, şol günlerem ýadymdan çykarmy?» diýdim. Göz öňümde şol hezil günler janlandy.

26 Noýabr 2021

Saba-säher seni ýatlamda käbäm

— «Ene» diýmegiň özi ähli gowy zatlary aňladýandyr. Şonda diňe «söýgi» diýen düşünje bärden gaýdýar. Ene biziň üçin ähli gowy zatlaryň, ynsanlyga mahsus asylly ýörelgeleriň jemini aňladýar. Şonuň üçinem ene iň mähriban we mukaddes ynsandyr. Eneler biziň üçin ähli baýlyklaryň seresidir. Olar ýanymyzdaka dünýämiz doludyr. Hormatly Prezidentimiziň «Enä tagzym — mukaddeslige tagzym» kitabyndan.

26 Noýabr 2021

Mukaddeslikleriň ýolunda

Mukaddeslik adamyň aňyna, edebine, ýaşaýyş-durmuş garaýşyna berk ornaşandyr. Bu düşünjä uýýan adam köneden gelýän millilik hem adamkärçilik edebine uýup, onuň öňünde gürrüňsiz baş egýär. Mukaddeslik diýen düşünje adam ömrüni boýdan-başa gurşap alýar. Dünýä ýaňy inen akja bäbegiň özi mukaddeslik. Ene-ata uly umyt bilen, uludan toý tutup, ýakyn-ýadyny üýşürip, ýagşydan-ýagşy at dakyp, mundan beýläk ömrüniň manysyny, maksadyny öz perzendiniň abraýyna, bagtyna guwanmakda görýär.

26 Noýabr 2021

Ýüz ýaşly enäniň bagtly ojagy...

Bir asyry, ýagny 100 ýaşy arka atan mähriban ene Şerpe Koçkarowanyň agzybir maşgalasynda bolup, onuň gyzykly gürrüňlerini diňlemek ýakymly täsirleri galdyrdy. Ol gürrüňini bagtly döwrümiz barada buýsançly sözler bilen başlap, birdenem, çagalyk, ýaşlyk ýyllaryna dolandy. Çagalykdan zähmete werziş bolan gyz keçe basyp, kilim dokanyny, ot ýatyryp, bede taýýarlanyny, pagta ýygyp, goýun kökerip, sygyr saganyny gürrüň berende enäniň ýüzünde şatlyk alamatlary göründi, gasyn basan gözleri şöhlelendi. Lebap welaýatynyň Darganata etrabynda doglup, önüp-ösen gyzyň ýaşlygy Beýik Watançylyk urşy ýyllaryna gabat gelýär.

26 Noýabr 2021

Nah parça we begres don biçüwi

46-njy ölçegde uzyn geýinýän ýigitler, şeýle hem ýaşulular üçin Galňas nah parçalardan, dürli reňkli goýy ýaşyl, goýy gök, mawy, süýt reňk has-da çäkmen reňk begres donlar erkek kişilere diýseň gowy ýaraşýar, olaryň görküne görk goşýar. Olary salyhatly görkezýär.

26 Noýabr 2021

Kädili çorba

Gerekli önümler: 3 dilim kädi (iri dilimlenen bolmaly), 1 sany ýeralma, 1 sany käşir, 2 litr suw, 3 nahar çemçe ösümlik ýagy, 1 sany sogan, 3 diş sarymsak, 1 bulgur süýt, 1 çaý çemçe duz, 1 çaý çemçe gara burç, 1 çaý çemçe gyzyl burç.

26 Noýabr 2021

Beýi şerbedi

Gerekli önümler: orta ululykdaky 1 sany beýi, 4 bulgur suw, beýiniň çigitleri, 1 nahar çemçe kişmiş, 2 sany gwozdika.

26 Noýabr 2021

Ýyldyzlar näme diýýär? Size gowulyk garaşýar 2021-nji ýyl Dekabr

1.HAMAL (Guzy 21.03—20.04) Hamallar üçin dekabr aýynyň ilkinji ongünlügi gyzgalaňly geçer. Hünär-iş orunlarynda olar täze başlangyçlary öňe sürerler, işlerini batly depginlerde alyp bararlar. Hamallaryň öňünde hünär ugurlarynda kämilleşmek üçin giň mümkinçilikler açylar. Tejribeli hünärmenler bilen pikir alşyň. Hünär ugrunda ýörite kitaplary okaň. Aýyň ikinji ýarymynda hamallara gyzykly duşuşyklar garaşýar. Dekabr aýy at-abraýy galdyrmagyň, kärdeşleriňiz bilen dil tapyşmagyň döwrüdir.

26 Noýabr 2021

Maşgalam — baş galam

Biziň döwletimiz ynsan mertebesini ähli zatdan ileri tutýan kuwwatly döwletdir. Döwletimizde adam ykbalyna sähelçe-de biparh garalmaýar. Bu alada her bir raýatyň rahat ömür sürüp we erkin zähmet çekip bilmegine gönükdirilen adyl kanunlarymyz arkaly kepillendirilip, garaşsyzlyk ýyllarynda döwlet tarapyndan birnäçe täze maksatnamalar, kada-kanunlar kabul edildi. Oňa mysal edip, Türkmenistanyň Konstitusiýasyny, Türkmenistanyň Maşgala kodeksini, Türkmenistanyň Raýat kodeksini we beýlekileri görkezmek bolar. Şu ýylyň 13-nji noýabrynda hem «Türkmenistanyň Ilaty durmuş taýdan goramak hakynda kodeksine üýtgetmeler we goşmaçalar girizmek hakynda» Türkmenistanyň Kanuny kabul edildi. Agzalan Kanuna laýyklykda, 2012-nji ýylyň 19-njy oktýabrynda tassyklanylan Kodeks arkaly bäş, alty, ýedi çagany dogran ýa-da çagalygyndan maýyplygy bolan çagasy bar bolan (maýyplygy bolan çaga diýip ykrar edilen wagtyna garamazdan) we olary sekiz ýaşa çenli terbiýeläp ýetişdiren, hökmany pensiýa ätiýaçlandyrmasyna gatnaşygy 15 ýyldan az bolmadyk, 54 ýaşy dolan aýal maşgalalaryň, şeýle hem sekiz we şondan köp çagany dogran we olary sekiz ýaşa çenli terbiýeläp ýetişdiren, hökmany pensiýa ätiýaçlandyrmasyna gatnaşygy 10 ýyldan az bolmadyk, 52 ýaşy dolan aýal maşgalalaryň hukuklary berkidildi. 2022-nji ýylyň 1-nji ýanwaryndan herekete giriziljek bu Kanun ýurdumyzda maşgala gatnaşyklarynyň has-da pugtalanmagy ugru

25 Noýabr 2021

Zenan — Zemin görki

Döwletimizde hormatly Prezidentimiziň tagallalary netijesinde zenanlar we çagalar meselesine, olaryň konstitusion ýagdaýyna, eneligiň durmuş taýdan goldanylmagyna we maşgalanyň goralmagyna yzygiderli üns berilýär. Şu ýylyň 25-nji sentýabrynda Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllygynyň baýram edilen günlerinde geçen Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň mejlisinde döwlet Baştutanymyz Türkmenistanyň «Ene mähri» diýen hormatly adyna mynasyp bolan eneleriň pensiýalarynyň, çaga ideg etmek boýunça döwlet kömek pullarynyň, durmuş kömek pullarynyň möçberleriniň artdyrylmalydygyna ünsi çekdi. Şeýle hem sekiz we şondan köp çagany terbiýeläp ýetişdiren eneleriň has ir pensiýa çykmagy bilen baglanyşykly degişli kanunlara täze kadalar girizilse, çaganyň doglandygy üçin döwlet kömek pullarynyň möçberlerine täzeden seredilse, bäş we şondan köp çagany terbiýeläp ýetişdiren zenanlara berilýän döwlet kömek pullarynyň möçberi artdyrylsa, köp çagaly maşgalalaryň hal-ýagdaýyny gowulandyrmaga ýardam etjekdigini beýan etdi.

25 Noýabr 2021

Tämiz kalplaryň keşdesi

Türkmen gelin-gyzlarynyň uz barmaklaryndan dörän el işleriniň arasynda mynasyp orny bolan keçeler şöhratly taryhymyzdan habar berýän ajaýyp senetdir. Milli mirasymyza Ülker ýyldyzy kimin nur çaýýan bu gymmatlykda zenan kalbynyň owazy ýaňlanýar. Türkmen zenanlarynyň ruhy dünýäsiniň gözelligini açýan bu sungatyň nagyşlarynyň, gülleriniň, alajalarynyň her biri pähim-paýhasa ýugrulan köňül aýdymy bolup jahana dolýar. Şonuň üçin türkmen keçeleriniň dünýäniň medeni mirasynyň sanawynda mynasyp orny bar. Nepis halylarymyz kimin, keçeler hem irki döwürlerde han-begleriň nazarynda bolupdyr. Owadan nagyşlary, ýumşaklygy hem-de berkligi bilen birlikde, bu senediň saglyga peýdasy onuň gymmatyny beýgeldipdir.

23 Noýabr 2021

Gözellik terbiýesi

Çaganyň içki dünýäsi, şeýle hem erki, özüni raýat diýip saýmagy ýaly duýgulary maşgalada kemala gelýär. Adam özüniň durmuş ýoluny saýlamakda erkindir, kämillik ýaşyna ýetende, öz raýatlygyny kesgitlemek hukugyna eýedir. Ynsana mahsus bolan bu aýratynlyklar onuň alan terbiýesine esaslanýar. Gepi-sözi ýerinde bolan, gatnaşyklary-hereketleri, edebi, aň-düşünjesi we pikirlenişi taýdan ajaýyp adamy kemala getirmek estetiki terbiýäniň esasy maksady bolup durýar. «Estetika» sözi grekçe «Duýgy, akyl ýetirme» diýen ýaly manylary aňladyp, ol ilkinji gezek nemes filosofy Aleksandr Gotlib Baumgarten (1714 — 1762) tarapyndan ylmy dolanyşyga girizilýär. Ylmyň estetika pudagyna bu ýerde duýgy arkaly akyl ýetirmek ylmy hökmünde garalýar. Nemes filosofy Immanuil Kant (1724 — 1804) «Estetika — duýgy hakyndaky ylym» diýen netijä gelýär. Estetika hakynda başga-da «erkin sungat», «gözellige akyl ýetirmek sungaty», «gözelligi akyl ýetirip syzma» diýen ýaly dürli garaýyşlar dowam edýär.

23 Noýabr 2021

Güýz ýapraklaryndan şekiljikler

Eziz çagalar, altyn güýzüň gelmegi bilen «ýaşyl donly» agaçlaryň ýapraklary ilki tyllaýy öwüşgin alyp, soňra-da altyn-sary reňke boýalyp, ýere dökülmäge başlaýar. Dökülen ýapraklaryň üýşmekleri bolsa sähel şemala ygşyldaşyp, baglaryň düýbünde ýatandyr. Asmana uçjak-uçjak bolup ýatan sary ýelek ýaly ýapraklaryň içinde owadanlaryny saýlap, ýörite şekiljikleri ýasamaklygyň çagalar üçin aýratyn gyzygy bar.

22 Noýabr 2021

‹
1
2
...
33
34
35
36
37
38
39
...
50
51
›