''Arkadagly ýaşlar" žurnaly

Esaslandyryjysy-Türkmenistanyň magtymguly adyndaky ýaşlar guramasy Salgysy: aşgabat ş.,garaşsyzlyk şaýoly; 104 Tel.:(993 12) 44-88-80; faks:44-88-94 Poçta salgysy: arkadaglyyashlar@gmail.com

Habarlar

«MAGTYMGULY, SÖZLERIM SAZA GOŞSAŇ, UZ BOLAR»

Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygynyň halkara derejesinde bellenip geçilmegi onuň hormatynyň dünýä çykarylyp, halkyň baýlygyna öwrülendiginiň aýdyň subutnamasydyr. Akyl dürüniň egsilmez hazynasy bolan Magtymguly Pyragy türkmen saz sungatynyň taryhyna-da ady baky ornaşan şahyrdyr. Onuň ady, şahyrana owazy daglardan eşidilýän ýaň ýaly bolup, älem-jahana ýaýrady. Bu adyň we owazyň özboluşly, iňňän gymmatly tarapy onuň ýeke-täk bir şahsyýetiň mertebesini aňlatman, eýsem tutuş bir milletiň – türkmeniň at-owazasyny, abraýyny belende galdyrandygy bilen häsiýetlidir. Türkmen kompozitorlarynyň döredijiliginde Pyragynyň goşgularyna bagyşlanan dürli žanrlardaky ululy-kiçili eserler örän kändir. Bu eserlerde heň bilen mazmun bir perdeden gopup, ikisi hem bir daragt deý örboýuna galýar. Kompozitor Aşyr Kulyýew döredijilige ilkinji gadam basan ýyllarynda  Magtymgulynyň «Depe nedir, düz nedir» diýen goşgusyna ýüzlenip, goşgy setirlerindäki gahrymançylykly häsiýeti örän göwnejaý teswirlemegi başarypdyr. Kompozitor ruhubelentlik öwüşgini dolulyga berlen eserinde ýöriş heňine mahsus käbir alamatlary peýdalanýar. Aýdymyň dowamynda aýal hem-de erkek sesleriň sazlaşykly arabaglanyşygy milli esasda ösdürilýär, eser liriki-dramatik häsiýetde ýaňlanýar.

PLACE OF TURKMEN AKHALTEKE HORSES IN WORLD ARENA

In the era of the Revival of the new epoch of the powerful state, the national activities are being conducted to promote the political, economic and cultural development of our country, build modern villages and cities and digitalize all aspects of our life. These are Ashgabat located at the foothills of the Kopetdag Mountains, the wonderful work of architectural art of the National Leader of the Turkmen people, Hero Arkadag. Arkadag City has the latest specimens of urban construction, engineering and technical development of the world. Under the leadership of our esteemed President Serdar and Hero Arkadag, world-class stadiums and sports complexes are built and put into operation throughout the country to promote healthy lifestyles. Recently, Aba Annaev International Equestrian Academy and the Equestrian Research and Production Centre in Arkadag City were opened. They are the vivid examples of  large-scale work being done in the new historical period to preserve the purity of the horse breed that is are national pride of the Turkmen people, promote equestrian sports, train specialists on an integrated and science basis, increase the number of purebred Akhalteke horses and foster love for our heavenly horses in our youth.

KITAP – PAÝHASLAR UMMANY

23-nji aprel “Bütindünýä kitap güni” Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda «Döwlet adam üçindir» diýen ynsanperwer ýörelgä esaslanyp, ýurdumyzyň ylym-bilim, medeniýet ulgamyny ösdürmek, milli mirasymyzy gaýtadan dikeltmek, aň-bilim ojaklaryny yzygiderli gurmak işleri güýçli depginlerde alnyp barylýar.

MILLI PARLAMENT: ÝAŞ PARLAMENTARILER WE DEMOKRATIK ÖSÜŞLER

Häzirki döwürde hukuk gatnaşyklaryň mazmunynyň döwrebaplaşmagy we hususan-da demokratik häsiýetliligiň mahsuslygy bilen ösmegi netijesinde dünýä döwletleriniň, şol sanda Türkmenistanyň kanunçykaryjylyk tejribesine hem oňyn täsir edýär. Ata-babalarymyzdan miras galan ynsanperwer däplere, umumy ykrar edilen halkara ýörelgelere eýerip, demokratik ýörelgelerimiz döwrüň talabyny nazara alyp işjeňleşýär. Şeýle depgindäki demokratik däpler hormatly Prezidentimiziň gatnaşmagynda Türkmenistanyň Mejlisiniň ýedinji çagyrylyşynyň birinji maslahatynyň dowamynda Mejlisiň ýolbaşçylaryny wezipä bellemek we onuň düzümini tassyklamak meselelerinde-de beýanyny tapdy. Bu maslahatda oňa gatnaşyjylar Türkmenistanyň Mejlisiniň saýlanan deputatlarynyň aglabasynyň ýaş nesliň wekilleridigini aýratyn bellediler. Hormatly Prezidentimiz bu maslahatda eden çykyşynda «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasynda» kesgitlenen wezipeleriň kanunçylyk-hukuk taýdan üpjün edilmegi babatda Türkmenistanyň Mejlisi tarapyndan geçirilmeli zerur işleriň anyk ugurlaryny beýan etdi. Maslahatda Arkadagly Gahryman Serdarymyz döwletimiziň we jemgyýetimiziň milli gymmatlyklaryny şeýle hem, täzeçillikleri çelgi edinip raýat-hukuk gatnaşyklaryny kämilleşdirmek maksady bilen, häzirki döwrüň talaplaryndan we oňyn halkara tejribeden ugur

ÖÝÜM BAR – ÜLKÄM BAR

Türkmen halky öýüne, ojagyna keramat, mukaddeslik hökmünde garaýar, öýüni hemişe bela-beterden, gözden-dilden goramaga çalyşýar. Täze öý tutunmak maşgalanyň durmuşynda möhüm waka bolup, ol uly dabara beslenýär.Geçmişde ak öýüň süňňüni ýasamak bilen baglanyşykly birnäçe yrymlar bolupdyr. Meselem, ak öýüň süňňüni ýasaýan ussa – gerekçi hiç haçan öýüň gabsasyny ýasamandyr. Türkmen öýüniň bosagasy, söýeleri dagdan agajyndan edilipdir. Gapylary dagdan agajyndan bolan öýe göz degmeýär diýip ynanypdyrlar. Türkmenlerde jübüt sanlar gowy görlensoň, öýüň täriminiň sany hem jübüt edilipdir. Ene-mamalarymyz hem öý dulunyň ýükünde hökman iki, ýagny goşa artmak goýupdyrlar, tärimden asylýan çuwallaram jübüt bolupdyr. Häzirki wagtda-da jübüt sanlaryň ähmiýeti saklanyp galýar: türkmen toýlaryna çörek jübüt eltilýär, atgulak jübüt asylýar.

ÝURDUMYZYŇ ULAG-ÜSTAŞYR MÜMKINÇILIKLERI KUWWATLANÝAR

Türkmenistanyň geografik taýdan amatly ýerde ýerleşmegi, tebigy serişdeleriň baý gorlaryna eýe bolmagy ulag ulgamyny ösdürmekde ägirt uly serişdeleriň goýberilmegine, öňdebaryjy tejribeleri ulanmak arkaly döwrebap ulag-magistral ýollaryny, köprüleri, demir ýollary we turbageçirijileri gurmak boýunça iri taslamalaryň durmuşa geçirilmegine, sebitde ulag logistika merkeziniň kemala gelmegine esas döredýär. Bu bolsa ýurdumyzy Merkezi Aziýa sebitiniň ulag ulgamynyň esasy halkasyna öwürýär. Şunuň bilen baglylykda, şu ýylyň 17-nji aprelinde hormatly Prezidentimiziň gatnaşmagynda uzynlygy 600 kilometre barabar bolan Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň Tejen – Mary böleginiň dabaraly açylmagy ähli watandaşlarymyzyň ýüreklerinde buýsanç duýgusyny döreden ajaýyp wakalaryň birine öwrüldi. Diňe ýokary tizlikli hereket üçin niýetlenen awtobanlar tutuş dünýäde hem uly meşhurlyga eýedir. Türkmenistanyň çäginden daşalýan ýükleriň möçberlerini artdyrmaga, gatnawlary çaltlandyrmaga amatly şertleri döredýän bu ak ýol goňşy döwletler bilen ulag ulgamyndaky gatnaşyklary ösdürmekde uly mümkinçilikleri açýar. Şeýle hem, bu ýokary tizlikli awtomobil ýoly ýük awtoulaglaryna Türkmenbaşynyň Halkara deňiz portuna we şol ýerden Kawkaza, Ýewropa, Russiýa, Pars hem-de Oman aýlaglaryna çykmaga mümkinçilik döredýär.

YKBALLARA NUR PAÝLAÝAN SAHAWAT

Döwrümiziň öňe çykaran örän uly bir hakykaty bar: bu gün «Sahawatly kişi» diýeniňde ilki bilen ýadyňa Gahryman Arkadagymyz, Arkadagly Gahryman Serdarymyz düşýär. Milli Liderimiz we döwlet Baştutanymyz diňe bir ildeşlerimize däl, bütin Ýer ýüzüne sahawatlylygyň belent nusgasyny görkezýär. Eziz Arkadagymyzyň adyny uly buýsanç bilen göterýän Howandarlyga mätäç çagalara hemaýat bermek boýunça haýyr-sahawat gaznasy bolsa bu babatda aýratyn bellenilmeli gymmatlykdyr. Şu baharda üç ýaşyny dolduran gazna ýüreklere eýýäm asyrlara ýeterlik ýakym paýlady. Dogry, Gahryman Arkadagymyzyň başlangyjy bilen bu gazna döredilende onuň telim-telim ykballary gülletjekdigine tüýs ýürekden ynanypdyk. Ýöne bu gülleýişiň şeýle beýik derejesini göz öňüne getirip hem bilmändik. Gahryman Arkadagymyz bu gaznanyň, sözüň doly manysynda, gudrat döredip biljek güýje eýedigini bütin dünýä subut etdi. Adamzat jemgyýetçiligi bu hakykata üstümizdäki ýylda-da telim ýola şaýat boldy.

IL SAGLYGY – ÝURT BAÝLYGY

7-nji aprel - Bütindünýä saglyk güni Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe halkyň ýaşaýyş-durmuş derejesini ýokarlandyrmak, ýurt abadançylygyny berkarar etmek babatda ägirt uly işler durmuşa geçirilýär. Halkyň saglygyny goramak, sagdyn jemgyýeti kemala getirmek hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda durmuşa geçirilýän döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biridir.

ARKADAGLY ÝAŞLAR– USSAT TÜRGENLER

Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlaryň bitirýän işleri bu gün bütin jahana äşgär. Olar sportda-da, ylymda-da, dürli hünärlere ussatlyk bilen erk etmekde-de Ýer ýüzündäki deň-duşlaryna görelde görkezýärler. Hut şu aýyň dowamynda ak şäherimiz Aşgabatda geçirilen hokkeý boýunça halkara ýaryş bolsa Arkadag Serdarly bagtyýar türkmen ýaşlarynyň ýurdumyzyň şanyna şan goşan täze üstünliklerine beslendi. Bu ýaryşyň duşuşyklaryna köpimiz paýtagtymyzdaky Gyşky oýunlar sport toplumyna baryp, köpimiz bolsa «mawy ýaýlym» arkaly tomaşa edendiris. Ýaryşda ýurdumyza wekilçilik eden «Galkan» hokkeý toparyna toplumdan ýa-da öýden janköýerlik etmegimiziň parhy ýok, esasy zat, bir hepdäniň dowamynda dine paýtagtymyz däl, tutuş ýurdumyz hokkeý sportunyň jadysyna beslendi.

DÖREDIJILIK DÜNÝÄSI

         ŞAHYRYŇ ÖMRI                       Gurbannazar Ezizowyň doglan gününe.

BAHAR BUŞLUKÇYSY

Gaýalaryň gary eräp bireýýäm, Pyntyklady pisse bilen badamlar. Bahar ýeli aýnalary kakyp ýör: — Bahar gelýär, bahar gelýär, adamlar! Gol ýaýratdy bagymyzyň üzümi, (Uzak ýaşar şol üzümden dadanlar). Bahar ýeli sypap geçdi ýüzümi: — Bahar gelýär, bahar gelýär, adamlar!

«Bereketli türkmen saçagy» atly kitapdan

BAHAR IŞDÄAÇARY Hyýary, pomidory we bolgar burçuny tegeläp dogramaly. Gök sogany 6-7 santimetr uzynlykda kesişdirmeli. Pomidor bilen bolgar burçuny bi gaba salyp duzlamaly we gaýmak bilen aralaşdyrmaly. Kesilen ogan işdäaçaryň bir gapdalyna goýulýar.

NOWRUZ DÄPLERI

Nusgawy şahyrymyz Magtymguly Pyragynyň: «Togsan dolup tamam boldy gyşymyz» diýşi ýaly, gyş gutaryp, parahat we asuda Zeminimize ýylylyk aralaşdy. Ülkämize bahar pasly geldi. Şu ajaýyp günlerde toýlanylýan Nowruz baýramy hem ildeşlerimize bagtyýarlygy, ruhubelentligi bagyşlaýar. «Nowruz» sözi «täze gün» diýmegi aňladýar. Ata-babalarymyz Nowruzy täzelenişiň nyşany, täze durmuşyň, bagtyň, berekediň gözbaşy hasaplapdyr. Halkymyzyň müňlerçe ýyllyk taryhynda gadymy döwürlerden bäri giňden bellenilip gelinýän Nowruz baýramy diňe bir türkmenleriň däl, eýsem, dünýä halklarynyň köpüsinde bellenilýän baýramçylyklaryň biridir. Nowruz baýramçylygy 2016-njy ýylda ÝUNESKO-nyň Adamzadyň maddy däl medeni mirasynyň sanawyna goşuldy. Şol günden bäri her ýylyň 21-nji marty Halkara Nowruz güni diýlip yglan edildi. Häzirki döwürde bu baýram biziň ýurdumyzdan başga Eýranda, Owganystanda, Azerbaýjanda, Täjigistanda, Yrakda, Hindistanda, Gyrgyzystanda, Türkiýede, Özbegistanda, Gazagystanda we Russiýa Federasiýasynyň Tatarystan, Başgyrtystan, Dagystan we beýleki sebitlerinde giňden bellenilýär.

FIZIKI IŞJEŇLIK – SAGDYNLYGYŇ KEPILI

Hormatly Prezidentimiz Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň «Ýaşlar — Watanyň daýanjy» atly ilkinji kitabynyň «Ýaşlygyň we ýeňişleriň ýoly» bölüminde Diýarymyzyň sport ulgamynda gazanylan beýik üstünlikler, ýetilen belent sepgitler barada buýsanç bilen söz açylýar: «Dünýäniň dürli ýurtlarynda geçirilýän halkara sport ýaryşlarynda türkmen türgenleriniň gazanan üstünlikleri hakynda eşidenimde, ýakymly duýgulary başdan geçirýärin. Şol şatlykly habarlar ýurdumyzyň her bir raýatyny hem biparh goýýan däldir, guwandyrýandyr, kalbyny buýsanja besleýändir diýip pikir edýärin. Bu üstünlikler Garaşsyz, hemişelik Bitarap Watanymyzda sporty ösdürmek ugrunda döredýän giň mümkinçiliklerimiziň ajaýyp miwesidir». Fiziki işjeňlik ýaşlaryň saglygyny berkitmäge ýardam berýär, olaryň iş başarjaňlygyny ýokarlandyrýar, sagdyn we ruhubelent, watançy nesilleri terbiýeleýär. Hereket etmek, köp ýöremek, ylgamak, ýüzmek, welosiped sürmek, sport bilen meşgullanmak bedeniň sagdyn ösmegine kömek edýär. Fiziki işjeňlik adama intellektual, ruhy we fiziki kuwwatyny doly ulanmaga ýardam berýär.

ÄLEMI ÝAZLAŞDYRÝAN BAHARYŇ GUDRATY

Bahar, sen geldiň-de, tebigata, tutuş barlyga nowjuwanlyk, ýaşaýyş, täzeleniş bagyşladyň, daş-töwerege gözellik, nepislik eçildiň. Seniň tämizligiňden, terligiňden nepesini durlan howany ýülük ýaly ýuwdan her bir ynsanyň ökjesi ýeňläp, özüni howada gaýýan ýaly duýýar. Seniň bu gudratyň syry nämede?! Seniň gadamyň düşen ýerinde gök maýsalar parç bolup, gülälekler köz ýaly ýaňaklaryny güjeňledi. Geleriňe garaşyp, bütin gyş irkilen daragtlaryň şahalarynda gaýtadan direlişiň alamaty bolan pyntyjaklar peýda boldy. Seniň bu keremiň hikmeti nämede, bahar?!

BAHAR ÝÜREKLI ŞAHYR

Hormatly Prezidentimiz Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň parasatly baştutanlygynda Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe türkmen halkynyň gadymdan gelýän asylly däp-dessurlaryny, ynsaplylyk ýörelgesini, edebi mirasyny nesillerden-nesillere geçirmek, beýik söz ussatlarynyň, halypa şahyrlaryň bize galdyran medeni mirasyny öwrenmek, ony ýaş nesilleriň aňyna ýetirmek arkaly olarda watansöýüjilik, belent adamkärçilik, halallyk, päk ahlaklylyk, janypkeşlik ýaly häsiýetleri terbiýelemek arkaly türkmen ýaşlarynyň Watana, halka wepaly, ilhalar adamlar bolup ýetişmekleri babatda uly aladalar edilýär. Ýurdumyzda türkmen milletiniň taryhynda, edebiýatynda yz galdyran halypa şahyrlara, ussat ýazyjylara uly sarpa goýulýar. Şeýle halypalaryň biri hem Halyl Kulyýewdir. Halyl Kulyýew türkmen edebiýatynda «Bahar şahyry» diýlip hem tanalýar. Halyl Kulyýew 1936-njy ýylyň 7-nji sentýabrynda Lebap welaýatynyň Darganata etrabynyň Şyharyk obasynda doglan. Orta mekdebi tamamlap, iki ýyl mugallym bolup işläninden soň, Magtymguly adyndaky Türkmen döwlet uniwersitetiniň türkmen filologiýasy fakultetine okuwa girýär. Uniwersiteti 1960-njy ýylda üstünlikli tamamlaýar. Şahyry uniwersitetiň türkmen edebiýaty kafedrasyna mugallym edip işe alyp galýarlar. Halyl Kulyýew ömrüniň ahyryna çenli mugallymçylyk kärini dowam etdirýär. Ol 1978-nji ýylyň 8-nji martynda aradan çykýar. Şahyr geçen asyryň 60-70-

NESIL TERBIÝESINDE NAKYLLARYŇ ORNY

«Atany söýen, Watany söýer», «Ilim-günüm bolmasa, Aýym-Günüm dogmasyn», «Bilim bilen hikmet — altyndan gymmat», «Bir — okana, bir — dokana», «Ata Watan aman bolsa, reňki-roýuň saman bolmaz», «Akyl — ylmyň hyrydary», «Dil görki — söz, ýüz görki — göz» Pähimdar pederlerimiz asyrlaryň dowamynda ajaýyp söz baýlygyny, nakyllary miras goýupdyrlar.

METHODS OF LESSON PLANNING

We teach new innovative technologies and computer programmes to students in the framework of the engineering graphics course at our Institute. We create 3D models and design projects. This course covers the elements of drawing geometry and technical drawing. The teaching method is based on graphics. The engineering graphics lesson is commonly referred to as “Drawing”. By studying the subject, future engineers learn design techniques and create drawings, and technical product drawings. We design modern machines, mechanisms, as well as houses and facilities in the models. This interconnection poses key challenges for graphics lessons. We solve many geometric problems to design surfaces of complex shapes in automotive, industrial and public buildings. We teach students how to technically formalize products and solve engineering problems using graphical methods.

ÜÇÜNJI ÝOL

Durmuşda her kimiň özboluşly ösüş ýoly bar. Kim okap öwrenýär, kim görüp öwrenýär. Dowamly ösüş barha kämillige eltýär. Adamzadyň maksady hem kämillige ymtylmak. Onuň sakasynda bolsa ylym, bilim, tejribe ýatyr. Diňe bazarda özüňi oýnatmazlyk üçin däl-de, durmuşdaky ownuk-uşak zatlaryň öňünde ejizlemezlik üçinem, her zadyň çäresini, çykalgasyny salgy berýän üşük, zehin, akyl gerek. Pikirlenmeli, oýlanmaly, gözlemeli, gat-gat kitaplaryň sahypasyny agdarmaly, gerekli zadyňy agtarmaly. Tapmaly, täzesini döretmeli. Kelle beýnisi pikir bilen gurşalan adam nämedir bir zat başarmaga, döretmäge ukyplydyr. Akylyňy baýlaşdyrýan zatlaryň biri tejribe. Durmuş meýdanynda taplanmadyk adam ýa-da özüni taplamaýan adam, öňe ýöredigi saýy büdräp başlar. Depäňdäki buludam ýük bolup görner, ýogsam ol öz suwuny özi göterýär, senden ýol soranok, ýeliň süren ugry bilen ýöreýär. Güneş diňe seni ýakýan ýalydyr, ýogsam ol ähli kişä şol bir belentlikden bakýar. Dem alýan howaňdaky kislorodlar azalyp, saňa gezek gelende bugaryp gidýän ýalydyr. Birhili, jynlar-arwahlaram köpelen ýaly, ýakymsyz düýşlere gatylyp, ne ýataňda rahatlyk berer, ne turaňda ynjalyk. Hawa, şeýle «... ýalylar» soňabaka köpeler gider. Täze zatlary dörmeseň, enaýy zatlary görmeseň, durmuşyň reňki gaýta-gaýta ýuwulmadan ýaňa solup giden esgä meňzär. Gündizlerem garaňky, ýagtylyklaram tutuksy görner.

ÝAŞLAR YLYM DÜNÝÄSINDE

Ýaş alym 577 kilometr uzaklykdan ekinlere gözegçilik etdi Magtymguly adyndaky Türkmen döwlet mugallymçylyk institutynyň talyby, ýaşlaryň arasynda yglan edilen ylmy işleriň bäsleşiginiň geçen ýylky ýeňijisi Atajan Şamyradow ekerançylyk meýdanlaryna uzak aralykdan gözegçilik etmegiň özboluşly ýoluny teklip edýär. Onuň ylmy barlaglary güýzlük bugdaýyň mysalynda alnyp baryldy.