"Maru-şahu jahan" welaýat gazeti

Esaslandyryjysy: Mary welaýatynyň häkimligi
Salgysy: Mary şäheri, Magtymguly köçe, 35
Telefon belgileri: 7-01-01, 7-01-81, 7-02-03
Email: marushahujahan@sanly.tm

Habarlar

Dünýäde ilkinji dolandyryjysyz barlag gämisi işe girizildi

Hytaý Halk Respublikasy dünýäde ilkinji doly awtomatlaşdyrylan ylmy-barlag gämisini ulanyşa girizdi. «Çžuhaýýun» gämisi awtonom nawigasiýa ulgamy hem-de uzak aralykdan dolandyryş tehnologiýasy bilen enjamlaşdyryldy. Onuň energetiki we hereketlendiriji gurluşy ýaly, esasy ulgamlarynyň ählisi özbaşdak işlenip düzüldi. Gäminiň uzunlygy 88,5, ini 14, bortunyň beýikligi bolsa 6,1 metrdir. Onuň iň ýokary tizligi 18 uzele barabardyr.

«Porsche» elektrik ýangyjyny öndürip başlady

Germaniýanyň awtoulag öndürijisi «Porsche AG» elektrik ýangyjyny (sintetik ýangyjyň bir görnüşi) öndürip başlady we bu önümçiliginiň kuwwatyny ýylda birnäçe million litre çenli artdyrmak meýilnamasyny yglan etdi. Şeýlelik bilen, bu kompaniýa hyzmatdaşy «Highly Innovative Fuels» şereketi bilen bilelikde Çilide ilkinji zawodyny açdy.

Gyş paslynyň geň galdyryjy maglumatlary

✔ Her bir gar tozgasy özboluşlydyr, tebigatda iki meňzeş gar tozgasy ýokdur, ýöne şonda-da olaryň umumy bir zady — hemmesinde alty şöhle bolýar. ✔ Häzire çenli adamyň eline düşen iň uly gar tozgasynyň diametri 38 santimetre barabar bolupdyr.

Türkmenistanly internet-ulanyjylar üçin ykjam programmalaryň sanawy

Aşakdaky sanawda getirilen ykjam programmalar Türkmenistanda internet ulanyjylar üçin ýörite işlenip düzülendir we köpdürli dükanlaryň, marketleriň, döwlet edaralarynyň hyzmatlaryndan baş çykarmaga, onlaýn bilim almaga hem-de peýdaly maglumat toplamaga ýardam etjek has zerur we meşhur bolan ykjam programmany saýlap almaga  kömek eder. E-bilim – Türkmenistanda onlaýn bilim almak üçin ilkinji gurşaw. Dürli sapaklar we ugurlar boýunça bilim almaga, şol bir wagtda öz bilimleriňi we okatmak boýunça usulyýetleriňi paýlaşmaga mümkinçilik berýär. Işläp düzüji – E-bilim. Ykjam programma «Google Play-de» elýeterlidir, reýtingi – 4,1, ýüklenen sany – 10 müňden gowrak.

Dur­muş go­rag­ly­ly­gy­nyň san­ly­laş­dy­ryl­ma­gy

Gah­ry­man Arkadagymyzyň be­ýik baş­lan­gyç­la­ry­ny my­na­syp do­wam et­dir­ýän Arkadag­ly Ser­da­ry­my­zyň pa­ra­sat­ly baş­tu­tan­ly­gyn­da adam hak­da ala­da ýur­du­myz­da al­nyp ba­ryl­ýan dur­muş ugur­ly döw­let sy­ýa­sa­ty­nyň baş ug­ru­dyr. Mu­nuň özi äh­li ul­gam­lar­da, il­kin­ji no­bat­da, hal­kyň bäh­bi­di­ne gö­nük­di­ri­lip ama­la aşy­ryl­ýan be­ýik iş­ler­de, döw­let­li tu­tum­lar­da, jem­gy­ýe­ti­mi­ziň ag­zy­bir­li­gi­ni has-da pug­ta­lan­dyr­ýan yn­san­per­wer ýö­rel­ge­ler­de aý­dyň ýü­ze çyk­ýar. Türkmenistan döwletimizde adamlar hakdaky alada örän wajyp wezipeleriň biri bolup, ýylyň-ýylyna Döwlet býujetinde zähmet haklary, pensiýalar, döwlet kömek pullary, talyp we diňleýji haklary ýokarlandyrmak barada möhüm işler alnyp barylýar. Ilatyň durmuş taýdan goraglylygy, iş orunlary, ýaşaýyş jaýlary bilen üpjünçiligi we beýleki meseleler babatda durmuşa geçirilýän möhüm wezipeler halkyň ýaşaýyş-durmuş şertleriniň barha gowulandyrylmagyna getirýär. Türkmenistanyň durmuş-ykdysady ulgamynyň kämilleşdirilmegi esasy wezipeleriň biri hökmünde kesgitlenilip, bilim we ylym ulgamyny ösdürmek, saglygy goraýşyň we beýleki ulgamlaryň maddy-enjamlaýyn binýadyny döwrebaplaşdyrmak boýunça maksatnamalar ýerine ýetirilýär. Ilatyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini mundan beýläk-de ýokarlandyrmak babatda giň gerimli meýilnamalaýyn işler durmuşa geçirilýär.

Приложение Google Translate теперь поддерживает туркменский язык в офлайн-режиме

Компания Google продолжает совершенствовать свое фирменное приложение Google Translate для устройств с операционными системами iOS и Android на борту. В этот раз пользователей решили порадовать поддержкой офлайн-перевода туркменского и еще 32 новых языков. Приложение Google Translate для iOS и Android уже давно позволяет скачивать языковые пакеты, чтобы переводить тексты даже без подключения к интернету. В повседневной жизни это, может, и не очень полезно, зато выручает в поездках, если вы решили не покупать местную SIM-карту и полагаетесь на Wi‑Fi.

Tikinçiniň kömekçisi

Dünýäde senagat pudagynyň, şol sanda dokma ulgamynyň ösmegi netijesinde dürli tikinleri edip bilýän ýokary hilli enjamlara bolan isleg ýokarlandy. Egin-eşikleriň göwnejaý tikilmegi üçin, tikin maşyny bilen birlikde, «overlock» maşyna bolan isleg hem ýokarlanýar. Çünki «overlock» maşyny oýlanyp tapylmazyndan ozal, zenanlar matanyň gyrasy büzülmez ýaly depjeýän ekenler. Deri materiallaryny elde ýerine ýetirmek, köp wagt bilen birlikde, el güýjüni talap edýär. Şonuň üçin dürli döwletleriň alymlary, hususan-da, telekeçiler matanyň gyrasyny bürjeýän enjamy oýlap tapmaga höwesek bolýarlar. Amerikaly telekeçi bu işde öňdeligi eýelemegi başarýar. Tikinçi zenanlar üçin tikin maşyny, iňňe, sapak bilen birlikde, «overlock» maşyny hem örän zerur enjamlaryň biri hasaplanýar. «Overlock» iňlis sözüdir, ol «over» — «soňy», «lock» — «beklemek, gulplamak» manylaryny berýär. Adyndan hem belli bolşy ýaly, bu enjam matanyň ýa-da islendik dokma önümleriniň gyrasynyň büzülmeginiň öňüni almak maksady bilen ulanylýar. Häzirki wagtda biziň durmuşymyza ornan bu enjam haçan we kim tarapyndan oýlanyp tapyldyka? Bu barada bilmek gyzykly bolsa gerek.

Wektrandan öndürilen dünýäde ilkinji çehol görkezildi

«Newcloth» kompaniýasy «ZPX-001 Martian Sunset» atly «iPhone» akylly öýjükli el telefonlary üçin dünýäde ilkinji wektrandan (suwuk kristal süýüm) ýasalan çehol (daş goraýjy) çykardy. Bu barada «ixbt.ru» habar berýär. Habar berilmegine görä, wektran süýümi aramid (kewlar) süýümlerine garanyňda 20 — 50% aralygynda berkdir. Şeýle material NASA-nyň 1997-nji ýyldaky «Mars Pathfinder» maksatnamasynyň çäginde kosmos apparatyny gonuş wagtynda goramak üçin ulanyldy. Şeýle hem kosmos eşiklerinde we halkara kosmos stansiýasynda ulanylýar.

Bilim — bagtyň çyragy

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe eziz Watanymyz ösüşli ýollarda ynamly öňe barýar. Döwletimizde gazanylýan üstünlikler bagtyýar ýaşlarymyz bilen berk baglanyşyklydyr. Garaşsyz, Bitarap ýurdumyzda ýaş nesliň dünýä derejesine laýyk bilim almagy üçin ähli şertler döredilýär. Bilim babatda kabul edilen kanunlar giň gözýetimli, döwrüň ruhuna laýyk derejede pikirlenýän, döwrebap tehnologiýalardan baş çykarýan, saýlan hünärine yhlasly bolan türkmen ýaşlaryny terbiýelemäge, bilim işgärleriniň has netijeli işlemekleri üçin uly mümkinçilikleri açdy.

Innowasiýalar — kämilligiň binýady

Islendik döwletiň ylym-bilim ulgamynyň kämilleşdirilmegi onuň durmuş-ykdysady ösüşiniň esasy şertidir. Ilatyň aň-paýhas mümkinçilikleriniň artdyrylmagy ýurduň ähli babatda ösmegine oňyn täsirini ýetirýär. Ylmyň jemgyýetçilik we döwlet durmuşynda möhüm orny eýeleýändigi üçin ýurdumyzda ýokary hünärli ylmy işgärleriň, ýaş alymlaryň taýýarlanylmagyna aýratyn ähmiýet berilýär. Hormatly Prezidentimiz dünýäniň sanly tehnologiýalar babatda gazananlarynyň esasynda ýurdumyzyň bilim ulgamynyň döwrebaplaşdyrylmagynyň zerurdygyny belleýär. Eziz Watanymyzda sanly bilimiň häzirki zaman tehniki serişdeleriniň we maglumat gorlarynyň ulanylyşynda ýaş hünärmenleriň taýýarlygyny kämilleşdirmek boýunça düýpli özgertmeler amala aşyrylýar.

Halkara gatnawlar boýunça petekleriň onlaýn satuwy başlady

«Türkmenistan» awiakompaniýasy 2023-nji ýylyň mart aýy üçin Aşgabatdan halkara ugurlara howa peteklerini onlaýn satyp başlady. «Türkmenistan» awiakompaniýasy Aşgabatdan Dubaýa (BAE), Maýn boýundaky Frankfurta (Germaniýa), Stambula (Türkiýe), Kazana (Tatarstan, RF) we Moskwa (RF) yzygiderli gatnawlary amala aşyrýar. Bu ugurlara petekler satuwa çykarylýar. Bu ugurlara «Boeing» uçarlary hyzmat edýär.

Tehnologiýalar äleminde

Täsin çemedan Meşhur fransuz «Kabuto» kompaniýasy özüniň täze önümi bolan «Kabuto Trunk» atly täsin çemedanyny hödürleýär. Işläp düzüjileriň aýtmaklaryna görä, «Kabuto Trunk» dünýädäki ilkinji biometrik gulply tigirçekli çemedandyr. Onuň eýesine çemedany açmak üçin açar, kod ýa-da programma gerek däldir. Çemedanyň gulpuny açmak üçin barmagyňy gurnalan skaýnere basmak ýeterlikdir. Skaýner on barmaga çenli ýatda saklamaga ukyplydyr.

«Kökçi» hojalyk jemgyýeti akkumulýator öndürýär

Akkumulýator önümçiligi bilen adygan «Kökçi» hojalyk jemgyýetinde öndürilýän önümler içerki bazary doly üpjün etmek bilen, goňşy döwletlere-de eksport edilýär. Kompaniýa akkumulýatorlary ýakyn geljekde Azerbaýjana hem eksport edip başlar. Bu ugurda häzirki wagtda işewürlik geleşikleri baglaşylýar. Türkmenabat şäherindäki «Kökçi» hojalyk jemgyýeti geljekde hem önümçiligiň kuwwatyny iki esse artdyrmagy, täze haryt nyşanly akkumulýatorlary öndürmegi, içerki we daşarky bazarda hyzmatdaşlarynyň sanyny köpeltmegi meýilleşdirýär. Bu babatda kärhanada Hindistandan, Hytaýdan ýokary kuwwatlylykly täze enjamlar getirilip, olary gurnamak, önümçilige ornaşdyrmak işleri alnyp barylýar.

Ýaşlarda gujuram bar, gaýratam

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ýurdumyzyň ulag-ýol ulgamynda Arkadagly Serdarymyzyň tagallalary netijesinde uly ösüşler gazanylýar. Güneşli Diýarymyzyň şäherlerinde we obalarynda halkara ülňülerine laýyk gelýän ýokary amatlylykly awtobuslar, taksiler ýolagçylara hyzmat etseler, kuwwatly ulaglar halk hojalygy üçin ähmiýetli bolan ýükleri daşaýarlar. «Türkmenawtoulag» agentliginiň «Lebapawtoulag» önümçilik birleşiginde hem ilat üçin hyzmatlaryň ähli görnüşleri ýokary derejede ýola goýuldy. Önümçilik birleşigimiz 2020-nji ýylyň zähmet görkezijileri boýunça ýurdumyzyň ugurdaş kärhanalarynyň arasynda iň göreldeli kärhana adyna eýe bolupdy. Bu hormatly at işdeş ýoldaşlarymyzyň zähmet öndürijiligini asla gowşatmazlyga borçlandyrdy. Ýyl geçdigisaýyn sürüjilerimiz öz yhlasly zähmetleri bilen bu ada ýöne ýerden mynasyp bolmandyklaryny subut edýärler. Hormatly Prezidentimiziň döredip berýän giň mümkinçilikleriniň netijesinde önümçilik birleşigimizde ilata edilýän hyzmatlaryň hili barha ýokarlanýar. Kärhanamyzda, esasan, hyzmatyň iki ugry, ýagny ýük daşamak hem-de ýolagçy gatnatmak işleri üstünlikli ýerine ýetirilýär.

Huawei Türkmenistanyň telefon ulgamynyň giňelmegine we döwrebaplaşdyrylmagyna gatnaşar

Hytaýyň Huawei Technologies kompaniýasy Aşgabatda we ýurduň sebitlerinde durnukly telefon ulgamyny giňeltmek taslamasynyň çäklerinde enjamlar, programma üpjünçiligi we ygtyýarnamalar bilen üpjün eder we şol sanda daşama, gurnama, işe girizmek we tehniki goldaw işlerini ýerine ýetirer. Taslama Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň ýanyndaky Ulag we kommunikasiýalar agentligi tarapyndan amala aşyrylýar we täze sanly telefon beketleriniň gurulmagyny, Gigabit PON tehnologiýasynyň ornaşdyrylmagyny we bar bolan telefon ulgamynyň döwrebaplaşdyrylmagyny göz öňünde tutýar, bu bolsa ýokary tizlikli internet, IP-TW ýaly häzirki zaman hyzmatlarynyň giň topary bilen üpjün etmäge mümkinçilik berýär.

«Daşoguztelekom» hyzmatlarynyň hilini kämilleşdirýär

«Daşoguztelekom» welaýat elektrik aragatnaşyk kärhanasyny tarapyndan geçen ýyl welaýatda meýilnama boýunça göz öňünde tutulan 3400 telefon nokadynyň ýerine olaryň 4655-si ornaşdyryldy. Bu barada «Türkmenistan» gazeti habar berýär. Geçen ýyl kärhananyň işçi-hünärmenleri tarapyndan welaýatyň ähli ýerlerinde ýokary hilli hyzmatlary üpjün etmäge mümkinçilik berýän sanly aragatnaşyk beketleri oturdyldy. Netijede, häzirki wagtda iň çetki obalaryň ilaty hem sanly aragatnaşyk ulgamynyň mümkinçiliklerinden giňden peýdalanýar. Welaýatyň çäginde täze ýaşaýyş jaýlarynyň artýandygy ilatyň öýlere çekilen hem-de internet ulgamyna birikdirilen telefon nokatlaryna bolan islegi hem ýokarlanýar.

Elektron neşirler hakynda söhbet

San­ly ul­ga­myň müm­kin­çi­lik­le­ri elekt­ron ne­şir­le­riň sa­ny­nyň art­ma­gy­na giň şertleri açyp ber­ýär. Çap edi­lip ýaý­ra­dyl­ýan ga­zet-žur­nal­lar­dan ta­pa­wut­ly­lyk­da, elekt­ron ne­şir­le­riň wa­ka­la­ry oky­jy­la­ra tiz ýe­tir­mek­de, ha­bar­la­ryň mö­hüm­li­gi­ni sak­la­mak­da we el­ýe­ter­li­li­gi ba­bat­da ar­tyk­maç­ly­gy bar­dyr. Şol ar­tyk­maç­lyk­lar hak­da gi­ňiş­le­ýin ta­nyş­dyr­ma­gy ma­kul bil­ýä­ris. Elekt­ron ne­şi­re abu­na ýa­zy­lan oky­jy, bir no­kat­dan baş­ga bir no­ka­da gi­dip, ga­zet-žur­nal sa­tyn al­ma­ly bol­maz, diý­mek, wag­ty­ny tyg­şyt­lar.

«Türk­me­nis­tan Sport» hal­ka­ra žur­na­ly­nyň tä­ze sa­ny çapdan çykdy

«7/24. tm», № 03 (138), 16.01.2023 «Türk­me­nis­tan Sport» hal­ka­ra žur­na­ly­nyň tä­ze sa­ny «Tä­ze ýyl – tä­ze eý­ýäm» at­ly ma­ka­la bi­len açyl­ýar. On­da hor­mat­ly Pre­zi­den­timiz ta­ra­pyn­dan üs­tün­lik­li dur­mu­şa ge­çi­ril­ýän, ýur­du­my­zyň Ga­raş­syz­ly­gy­na we he­mi­şe­lik Bi­ta­rap­ly­gy­na esas­lan­ýan da­şa­ry we içe­ri sy­ýa­sa­tyň mö­hüm ugur­la­ry bel­le­ni­lip ge­çil­ýär.

Türkmenistanyň Döwlet gullugy akademiýasynyň web saýtynda maglumat-aragatnaşyk tehnologiýalary boýunça täze wideo sapaklar ýerleşdirildi

Türkmenistanyň Prezidentiniň ýanyndaky Döwlet gullugy akademiýasynyň web saýtynda hünärmenleri taýýarlamak maksady bile, maglumat-aragatnaşyk tehnologiýalary boýunça birnäçe wideo sapaklar ýerleşdirildi. Wideo sapaklar sanly özgertmeleri netijeli durmuşa geçirip bilýän döwlet işgärlerini taýýarlamak maksady bilen, ABŞ-nyň Halkara ösüş agentliginiň (USAID) «Has gowy dolandyryşy goldamak» taslamasynyň goldawy bilen işlenilip taýýarlanyldy. Wideo sapaklaryň üsti bilen maglumat-aragatnaşyk we kompýuter tehnologiýasynyň esaslary barada giňişleýin düşünje almak mümkin. Bu wideo sapaklar gysga wagtyň dowamynda tematiki düşünjeleri we adalgalary özleşdirmäge ýardam edip, degişli ugurda hünär bilimi ýokarlandyrmaga mümkinçilik berýär.

Maglumat ykdysadyýetinde zähmet bazary

Ykdysadyýeti sanlylaşdyrmak boýunça dünýä ýurtlarynda durmuşa geçirilýän strategiýalar innowasion kärhanalaryň döredilmegini, ilatyň iş bilen üpjünçiliginiň ýokarlanmagyny, oňaýly jemgyýetçilik gurşawynyň döredilmegini göz öňünde tutýar. Şonuň netijesinde sanly tehnologiýalar durmuş-ykdysady ulgamyň özgermegine düýpli täsir edýär. Ilkinji nobatda, milli ykdysadyýetiň bäsdeşlige ukyplylygyny artdyrmagyň netijeli ýoly hasaplanylýan sanly özgertmeler şol bir wagtda zähmet bazarynda ýagdaýyň üýtgemegine-de getirýär. Sanly hyzmatlar ulgamynda işleýänleriň sanynyň artmagy, maglumatlary döretmek, gaýtadan işlemek, alyş-çalyş etmek, seljermek bilen baglanyşykly täze kärleriňdir hünärleriň döredilmegi ýurtda ykdysadyýetiň sanlylaşdyrylan görnüşine geçilýändiginiň aýdyň subutnamasydyr. Dünýäniň sanly giňişligine işjeň goşulyşýan Türkmenistanda ykdysadyýetiň sanlylaşdyrylmagyna uly ähmiýet berilýär. Hususan-da, häzirki döwürde dünýä giňişliginde bolup geçýän sanly «böwsüş» hadysasyna goşulyşmak döwlet syýasatynyň möhüm ugurlarynyň biri hökmünde kesgitlenilýär. «Türkmenistanda 2019 – 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasynyň» üstünlikli durmuşa geçirilmegi hem şonuň bilen baglanyşyklydyr.