Daýym dessan bolar älemde adyň...

Türkmen-özbekedebi gatnaşyklaryndaMagtymgulynyň poeziýasynyň orny Soňky ýyllarda Özbegistan bilen Türkmenistanyň arasynda edebiýat, medeniýet we sungat babatynda özara dostana gatnaşyklar ýokary derejä göterilýär. Özbegistanda ussat şahyr Magtymgulynyň beýikligini ebedileşdirmek, şahyryň edebi mirasyny okyjylar köpçüligine ýetirmek boýunça amala aşyrylýan işleriň asylly jogaby hökmünde Türkmenistanda hem özbek edebiýatynyň görnükli şahyrlarynyň edebi mirasyna aýratyn ähmiýet berilýär. Bu diňe özbek we türkmen edebiýatyny birek-birege ýakynlaşdyrmak bilen çäklenmän, eýsem, halklarymyzyň arasyndaky hemmetaraplaýyn amala aşyrylýan özara gatnaşyklary has-da pugtalandyrýar.

Kö­ňül ar­zy­ma­ny

Türkmenistanyň Prezidenti Serdar BERDIMUHAMEDOW: ― Dana Pyragynyň eserleri bütin adamzat üçin bahasyna ýetip bolmajak gymmatlykdyr.

Çyn - Ma­çyn­da saý­rar ti­li türk­me­niň

Hytaý Halk Respublikasynda «Mahetumukuli Fulaji» ady bilen tanalýan beýik söz ussadymyz Magtymguly Pyragy hytaý halkynyň arasynda uly meşhurlyga eýe boldy. Hytaý halkyna beýik akyldaryň şygyrlaryny ilkinji bolup ýetiren alym Minawar Habibulladyr. Asly uýgur bolan hytaý alymy Pyragynyň goşgularyny ylmy taýdan öwrenip, olary hytaý diline terjime edipdir... Alym Minawar Habibulla türkmen dilini öwrenmek maksady bilen 1997-nji ýylda Türkmenistana gelýär we Magtymguly adyndaky Türkmen döwlet uniwersitetine türkmen dili dersleriniň diňleýjisi hökmünde kabul edilýär. Hytaý alymy Magtymguly Pyragynyň döredijiligi bilen ilkinji gezek uniwersitetde tanşyp, jadyly setirleri hytaý diline terjime etmegi ýüregine düwýär. 1998-nji ýylda Minawar Habibulla Döwletmämmet Azady adyndaky Türkmen milli dünýä dilleri institutynda okap ýörkä, Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň Magtymguly adyndaky Dil, edebiýat we milli golýazmalar institutynyň hünärmenleri bilen bile işleşip, Pyragynyň XVIII asyra degişli golýazmalaryndan ençeme şygyrlaryny hytaý diline ussatlarça terjime etdi. 2000-nji ýylda bolsa Hytaý Halk Respublikasynyň paýtagty Pekin şäherinde ilkinji gezek beýik söz ussadynyň goşgular ýygyndysy hytaý dilinde neşir edildi.

Şygryýet

Ales BADAK,belarus şahyry Ümsümlik

Edep­li Şim Çoň (Ko­reý halk er­te­ki­si)

Gadym-gadym zamanlarda Dohwa-doň atly şäheriň eteginde ýerleşýän obalaryň birinde Şimleriň neslinden bolan bir hyzmatkär ýaşaýar eken. Il arasynda ol «hyzmatkär Şim» diýlip tanalýar eken. Şim garyp maşgalada dünýä inip, ýaşlygynda gaty agyr günleri başdan geçiripdir. Hossarlaryny ir ýitiripdir. Onuň aýalyndan başga hiç hili dogan-garyndaşy, hossary ýok eken. Wagt geçýär, şonda-da hyzmatkär durmuşyň başyna salan agyr günlerinden rüstem gelýär. Oňa öz söýen gyzy bilen durmuş gurmak bagty miýesser edýär. Onuň aýaly Kwak asylly, paýhasly, sypaýy, myhmansöýer aýaldy, däp-dessurlardyr öý-hojalyk işlerini ondan gowy bilýän zenan tutuş obada ýokdy. Şeýle-de bolsa, maşgala garyp bolansoň, Kwak goňşularynyň egin-eşiklerini tikmek, ýuwup arassalamak, toý-tomaşalarda gap-gaç ýuwup, nahar bişirmek bilen gün-güzeran görýärdi. Hyzmatkär Şim bolsa orta ýaşlara ýetende görmekden galýar. Bu maşgalanyň bir gaýgy-aladasy bardy. Orta ýaşlaryna ýetseler-de, heniz çagalary ýokdy. Onsoň bahar günleriniň birinde Kwak täsin düýş gördi. Onuň düýşüne açyk hem arassa asmanyň ýüzünde bäş dürli reňkde açylyp duran bulut gülleri girdi. Şol gülleriň arasyndan bir peri-peýker çykyp, aşak indi. Periniň elinde bir şaha bardy. Ol ony getirip Kwakyň öňündäki ýumşak toprag

Im­pe­ra­tor we bil­bil (Hy­taý halk er­te­ki­si)

Gadym zamanlarda Hytaýda örän baý garry imperator ýaşap geçipdir. Onuň ägirt uly köşgi çuň kölüň gyrasynda ýerleşipdir. Imperator öz köşgüni we owadan bagyny örän gowy görüpdir, ýöne ol ýerleriň ümsümligi ony biraz biynjalyk eder eken. Çünki imperator ümsümligi halamandyr. Imperator: «Men aýdym-saz isleýän, aýdym-saz! Her gün irden, öýlän, agşam aýdym-saz bolsun!» diýip, agy gatyşykly sesi bilen gygyrypdyr. Imperatoryň islegi hemişe şobada berjaý ediler eken. Ol nirä gitse, daş-töweregi aýdym-saz bilen gurşalypdyr, emma ol sazlar şeýle bir gaty ýaňlanýardy welin, imperator aýdymlaryň sözleriniň köpüsini eşitmeýär eken. Imperator we onuň aýdym-sazly köşgi örän meşhur bolupdyr. Her hepdede ýüzlerçe adam onuň bagyndaky gülleri ysgamaga, çuň kölüň gyrasynda oturmaga we köşgünde ýaňlanýan aýdym-sazy diňlemäge gelýär eken. Bu ýerler örän owadan we geň bolany üçin uzak ýurtlaryň meşhur ýazyjydyr şahyrlary ol barada goşgy goşup, eserler döredipdirler.

Gü­ne­şe hat ýa­zyl­maz (Er­te­ki)

Gadymy döwürde uzakda bir ýurt bolupdyr. Bu ýurt daglaryň aňyrsyndaky ýaşyl düzlükde ýerleşip, ondaky adamlar gaty bagtly eken. Bu ýurduň ilaty indi öňküsinden has bagtly bolupdyr, sebäbi birnäçe ýyldan soň, soltanyň bolman-bolman ahyry bir perzendi dünýä inipdir. Ol nur çaýylan ýaly, elleri tokarja, ýaňaklary al öwsüp duran, owadanja gyz bäbejik eken. Gurbanlyklar gurban berlip, toýlar birnäçe gün dowam edip, şagalaňlar geçirilip, aý aýlanyp, ýyl dolanypdyr. Gyzjagaz ahyrsoňy dillere dessan bolan şa gyzyna öwrülipdir. Oňa her gün töwerekdäki ýurtlardan sawçy gelip, dürli-dürli sowgatlar getiripdirler.

Ýa­ba­ny at­la­ry go­wy gör­ýän gyz­ja­gaz (He­ka­ýa)

Ýa­pon di­li­niň we ýa­zu­wy­nyň aý­ra­tyn­lyk­la­ry

Ýer togalagynda näçe halk bar bolsa, şonça-da dil bardyr, emma olaryň ulanylyş derejesi birmeňzeş däldir. Dilleriň bir topary köp sanly adamlar tarapyndan işjeň ulanylsa, başga bir toparyny az sanly adamlar ulanýar. Diller adamlaryň özara aragatnaşygynyň möhüm serişdesidir. Ýapon dili hem dünýäde köp ulanylýan dilleriň biridir. Ylmy maglumatlara görä, dünýäniň diňe bir ýurdunda ulanylýan bu dilde 125 000 000-a golaý adam gepleýär. Ýaponlaryň sözlük gorunda hytaý dilinden geçen sözler köpdür. Ýapon dili owazly dil hasaplanylýar. Ýazuwy garyşyk häsiýetlidir. Bu dilde hem Hytaý ýazuw belgileri — ieroglifler sözleri aňlatmak üçin ulanylýar.

Ba­let köw­şi (Ro­man)

Noel STRITFILD,iňlis ýazyjysy (So­ňy. Baş­lan­gy­jy žur­na­ly­ň ge­çen san­la­ryn­da).

Me­niň söý­gü­li pyr­ty­kal aga­jym (Roman)

Joze Mauru de WASKONSELUS,braziliýaly ýazyjy (Bir oglanjygyň başdan geçirenleri)

Ki­çi­jik Ni­ko­la­ (He­ka­ýa­)

Rene GOSSINI, Žan-Žak SEMPEfransuz ýazyjylary Gadyrdan, Aýaz baba!

Aýyt baý­ra­my (Hekaýa)

Munşi PREMÇAND, hindi ýazyjysy 1

Bul­lur kö­wüş (He­ka­ýa)

Sýotaro ÝASUOKA,ýapon ýazyjysy Gijäniň ýaryndan soň, hatda Nihonbasä-de ümsümlik aralaşýar. Käte bir gara ýoluň ugry bilen eýläk-beýläk at salýan awtoulaglaryň sesleri ýaňlanyp gidýär.

Daragtlar kagyz ýüzünde ösmeýär (He­ka­ýa)

Raşad Abu ŞAWIR, palestinaly ýazyjy Raşad Abu Şawir 1942-nji ýylda Palestinada dogulýar. Ol «Söýgi we matam günleri» (1973), «Söýgülimiň gursagyndaky agy» (1974), «Aşyk-magşuklar» (1978), «Taňry ýedinji gün dynç almady» (1986) atly romanlaryň, «Ýaşalan günler hakda ýatlamalar» (1979), «Çerepisa üçekli ýaşyl öý» (1974), «Sähra taýçanagy» (1977), «Daragtlar kagyz ýüzünde ösmeýär» (1977) atly hekaýalary öz içine alýan ýygyndynyň, «Jasminiň ysy» (1978), «Bal mekany» (1979) atly çagalar üçin kitaplaryň, «Ah Beýrut!» (1983 ) atly publisistik eserler ýygyndysynyň awtorydyr.

Ga­dy­my­ýe­tiň wasp­çy­sy

Odiseas ELITIS, grek şahyry(1911-1996) Edebiýat boýunça Nobel baýragy 1979

Ede­biň dür­dä­ne­le­ri

Abulhasan MAWERDI Abulhasan Mawerdiniň «Al-Bugýatul-ulýa fi edebid-din wed-dünýä» («Edebiň beýik maksatlary») atly eseri gündogar medeniýetiniň ahlak hem-de edep kadalarynyň köp taraplaryny özünde jemleýän ajaýyp hazyna bolup durýar. Ynsan terbiýesine hem-de durmuşyň dürli meselelerine bagyşlanan bu kitap gymmatly pikirleri we öwüt-ündewleri babatda biziň döwrümizde hem öz ähmiýetini ýitirenok. «Dünýä edebiýaty» žurnalynyň öňki sanlarynyň birinde (№1.2022) bu kitabyň «Ylmyň edebi» babyndan bir parçany okyjylara hödürläpdik. Bu ajaýyp kitabyň dostluk hakyndaky pähimleriniň hem okyjylarymyzyň göwünlerinden turjakdygyna hem-de durmuş meselelerinde olara dogry ýoly salgy berjekdigine ynanýarys.

Nao­nyň baş­dan ge­çi­ren­le­ri (Po­west)

DYŇ Ýoumeý,hytaý ýazyjysy 1

Sun­gat­da yz gal­dy­ran be­ýik su­rat­keş

Sungat dünýäsinde öçmejek yz galdyran Leonardo da Winçi 1452-nji ýylda Italiýanyň Florensiýa şäheriniň golaýyndaky Winçi şäheriniň Ankiano obasynda eneden dogulýar. Onuň sungata bolan zehini ýaşlygyndan döreýär. Leonardonyň zehini köptaraply bolupdyr. Ol köp zatlardan baş çykarypdyr.  Leonardo öz döwrüniň ajaýyp sungat ussady bolmagyndan başga-da, geljekde, ýene ençeme asyrdan oýlanyp tapyljak zatlardan hem habar berip bilipdir. Ol howada uçýan tehnikalaryň çyzgysyny hem çyzypdyr. Leonardo da Winçi diňe bir beýik suratkeş bolman, eýse, heýkeltaraş, binagär, sungat mugallymy, ýazyjy, sazanda, harby inžener, oýlaptapyjy, fizik, matematik, galyberse-de, lukmançylyk bilen baglanyşykly ylymlaryndan hem başy çykypdyr.

Aw­raam Lin­koln (Ro­man)

Dmitriý OLEÝNIKOW,rus ýazyjysy (Dowamy. Başlangyjy žurnalyň geçen sanlarynda).