"Adalat" gazeti

Esaslandyryjysy: Türkmenistanyň Ministrler Kabineti
Salgysy: Aşgabat şäheri, Garaşsyzlyk şaýoly, 100, Türkmenbaşynyň erkin döredijilik mekany
Telefon belgileri: 38-62-50, 38-62-75, 38-62-38
Email: adalat-gazeti@sanly.tm

Habarlar

Taryhy-medeni mirasyň gymmatlyklary

Bilşimiz ýaly, demokratik, hukuk, dünýewi döwletimizde amala aşyrylýan ähli hereketler milli kanunçylyk esasynda düzgünleşdirilýär. Niýetlenilişi we tebigaty boýunça jemgyýetçilik ýa-da adamzat tarapyndan döredilenine 50 we ondan köp ýyl geçen gozgalýan maddy eserler milli taryhy-medeni mirasyň gozgalýan gymmatlyklary hökmünde kesgitlenilýär. Mundan başga-da, uly medeni gymmata eýe bolan beýleki serişdelere, hususan-da, etniki, arheologik, taryhy, çeperçilik, ylmy, tehniki, dini we gaýry babatdaky serişdelere, şeýle hem türkmen halkynyň durmuşynyň umumy we özboluşly wakalaryny häsiýetlendirýän görnüşlere milli taryhy-medeni mirasyň gozgalýan gymmatlyklary hökmünde garalýar. Uly medeni gymmata eýe bolan ajaýyp eser döredilenine 50 ýyl bolmadyk bolsa-da, taryhy-medeni mirasyň gozgalýan gymmatlygy bolup biler. Bu barada «Milli taryhy-medeni mirasyň gozgalýan gymmatlyklaryny goramak, äkitmek we getirmek hakynda» Türkmenistanyň Kanunynda jikme-jik beýan edilendir.

Halal zähmet — baky rehnet

Türkmenistanyň Konstitusiýasyna laýyklykda, raýatlaryň zähmet çekmäge, öz islegine görä hünär, kär we iş ýerini saýlap almaga, sagdyn hem howpsuz zähmet şertlerine hukugy bardyr. Biz şol hukuklarymyzy we döredilýän şertdir mümkinçiliklerden netijeli peýdalanyp, döredijilikli we halal zähmet çekmäge ymtylmalydyrys. Gahryman Arkadagymyzyň goldaw-hemaýaty netijesinde döräp, bu günki gün bolsa her bir ynsanyň ýankitabyna öwrülen, ata-babalarymyzyň pähim-paýhasy siňen dürdäne sözlerini özünde jemleýän «Paýhas çeşmesi» atly kitapda «Taňry tämizligi söýer» ýa-da «Eklenjiň yzyndan diňe halallyk ýeter» diýen ýaly nakyllar bar. Diýmek, halal işläp Watanymyzyň ösüş-özgerişlerine mynasyp goşandymyzy goşmak biziň ynsanlyk borjumyzdyr.

Döwre buýsanç — zähmete hyjuw

Perman HOJAMUHAMMEDOW, Aşgabat şäher gümrükhanasynyň kiçi gözegçisi, kapitan: — Medeni gymmatlyklar halkymyzyň ruhy baýlygydyr. Döwlet Baştutanymyzyň tagallalary netijesinde medeni gymmatlyklary goramak, olary ylmy esasda öwrenmek we dünýä ülňülerine laýyk derejede özgertmek bilen bagly kanunlar yzygiderli kabul edilýär. Gündogaryň beýik akyldarynyň 300 ýyllyk ýubileýiniň bellenilýän ýylynda «Magtymguly Pyragynyň medeni mirasy hakynda» Türkmenistanyň Kanunynyň kabul edilmegi hem beýik şahyrymyzyň baý hem-de gymmatly edebi mirasyny geljekki nesillere ýetirmek, ony aýawly saklamak ugrundaky alnyp barylýan asylly işleriň üstüni ýetirdi. Kanunda bellenilişi ýaly, Magtymguly Pyragynyň agzybirlik, jebislik, adamyň we raýatyň hukuklary, azatlyklary, döwletlilik, adalatlylyk, hoşniýetlilik, ynsanperwerlik, raýdaşlyk, watansöýüjilik, merdanalyk, zähmetsöýerlik, ahlaklylyk, maşgala gymmatlyklary baradaky garaýyşlary, öwüt-ündewleri türkmen halky, esasan-da, ýaş nesiller üçin ýörelgedir. Medeni gymmatlyklarymyzyň dowamat-dowam bolmagy üçin döwletli işleri durmuşa geçirýän hormatly Prezidentimize alkyşlarymyz çäksizdir.

Ynsan kalbynyň ruhy lukmany

Halkymyz söz ussatlaryna hemişe belent sarpa goýýar. Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe Magtymguly Pyragynyň şöhraty has-da dabaralanýar. Gahryman Arkadagymyzyň belleýşi ýaly, «Ynsan kalbynyň ruhy lukmany» bolan Magtymguly Pyragynyň döredijiliginden durmuşyň her bir ýüze çykarýan soragynyň jogabyny tapmak bolýar. Şahyryň many-mazmundan ýüki ýetik şygyrlarynda durmuşyň dürli ugurlaryna, ähli taraplaryna degişli meseleler bilen birlikde, türkmen zenanynyň çeper keşbine hem uly baha berilýär. Goşgularda türkmen gelin-gyzlaryna mahsus bolan asyllylyk, agraslyk, mylakatlylyk, alçaklyk ýaly gylyk-häsiýetler  inçeden yzarlanýar.

Şygryýet bossany

Aşgabat Köpetdagyň gerişlerin alkymlap,Dünýäň möhüm merkezinde ýalpyldap,Ak şähermiz gije-gündiz nur saçýar,Myhmanlara gujak açýar Aşgabat.

Kitap okamagyň edebi

Kitap, elbetde, ynsanyň iň ýakyn dostudyr. Dost bilen gatnaşygyň bolsa öz edebi, medeniýeti bardyr. Şonuň üçin hem kitaby diňe bir okamak ýa-da gowy görmek ýeterlik däl. Ony gorap saklamak gerek. Okamak üçin alnan amanat kitaby bolsa gözüň göreji ýaly aýawly saklamaly. Köpçülikde kitaby sessiz okamaly. Kitabyň möhüm maglumatly ýerlerine galam bilen bellik etmek peýdalydyr. Eger kitap özüňki däl bolsa, belligi aýratyn depdere ýa ýandepderçä etmeli. Kitaphanada ýa köpçülik ýerlerinde ýanyňyzdaky biriniň okaýan kitaby sizi gyzyklandyrsa, boýnuňy uzadyp, edepsiz görünmeli däl-de, mylaýymlyk bilen islegiňizi duýdurmaly.

Syntgylanan setirler

• Hoş bolmadykdan hoşamaýlyga garaşma. • Hunabany hödür etmän, ýuwutdyrýarlar.

Yssy howada

Howanyň çendenaşa gyzmagy adam bedeninde dürli näsazlyklaryň ýüze çykmagyna getirip biler. Elbetde, Gün şöhlesi ynsan saglygy üçin juda derwaýys D witamine baýdyr. Gün şöhlesi çagalar üçin hem, uly adamlar üçin hem zerurdyr. Beden üçin gerek bolan Gün şöhlesi kabul edilmese, adamda keýpsizligiň, ukynyň bozulmagynyň we gaharjaňlygyň ýüze çykmagyna getirýär. Ýöne Gün şöhlesiniň dowamly täsiriniň bedene örän uly zyýan ýetirip biljekdigini hem unutmaly däldir. Bedene gerek bolan D witaminiň mukdaryny almak üçin ýaş çaga her gün irden sagat 09:00-a çenli, agşam sagat 18:00-dan soň 15 — 20 minut gezelenç etmek ýeterlikdir. Paslyň aýratynlyklaryna laýyklykda, Gün urmadan goranmak üçin ak, açyk reňkli egin-eşik, başgap geýmek, şeýle-de gözleriňe Gün şöhlesinden goraýjy äýnekleri dakynmak we bedendäki suwuň deňagramlylygyny saklamak möhümdir. Howanyň aşa gyzmagy bilen suwuklygyň der üsti bilen köp mukdarda bölünip çykmagy netijesinde, bedendäki deňagramlyk bozulyp, gan goýulaşyp bilýär. Munuň özi insult we infarkt keselleriniň ýüze çykmagyna getirip biler. Arassa agyz suwy talabalaýyk içilende, bedeniň kesele garşy göreşijilik ukyby ýokarlanyp, howa şertleriniň üýtgäp durmagy zerarly ýüze çykýan näsazlyklardan goraýar. Lukmanlar adama günüň dowamynda 2-3 litr suw içmegi maslahat berýärler. Yssy howada suwy köpräk içmek peýdalydyr.

Türkmenistan — Koreýa: geljegi uly gatnaşyklaryň täze sahypasy

Gahryman Arkadagymyzyň parahatçylyk ýörelgelerine ýugrulan, umumadamzat bähbitli dost-doganlyk syýasaty bu günki gün hormatly Prezidentimiz tarapyndan täze derejä çykarylýar. Milli Liderimiziň we Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň oňyn başlangyçlary netijesinde eziz Diýarymyzyň halkara abraýy barha artyp, raýatlarymyzyň ýaşaýyş-durmuş şertleri yzygiderli ýokarlanýar. Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistan goňşy we alysdaky döwletler bilen hoşniýetli, özara bähbitli gatnaşyklaryň gerimini günsaýyn giňeldýär. Hormatly Prezidentimiziň we Koreýa Respublikasynyň Prezidenti Ýun Sok Ýoluň tagallalary netijesinde iki ýurduň arasyndaky syýasy, ykdysady, medeni-ynsanperwer ulgamlardaky hyzmatdaşlygyň depginli ösüşi hem onuň aýdyň mysallaryndandyr.

Beýiklige sarpa

Magtymguly Pyragynyň medeni mirasynyň kanun esasynda berkidilmegi ony geljekki nesillere ýetirmegiň ygtybarly kepilidir Ýurdumyzda ähli ulgamlar bilen bir hatarda, medeniýet ulgamyny ösdürmek we onuň hukuk binýadyny kämilleşdirmek boýunça zerur işler alnyp barylýar. Türkmenistanyň Konstitusiýasynyň 15-nji maddasynda: «Döwlet milli taryhy, medeni we tebigy mirasyň, daşky gurşawyň abat saklanmagy, sosial we milli umumylyklaryň arasyndaky deňligiň üpjün edilmegi üçin jogapkärdir» diýlip beýan edilýär. Ýurdumyzda bu ulgama degişli Esasy Kanunymyzyň ýörelgelerinden ugur alýan birnäçe kanunlarymyz hereket edýär. Ýagny, «Medeniýet hakynda», «Milli taryhy-medeni mirasyň obýektlerini goramak hakynda», «Muzeýler we muzeý işi hakynda», «Milli taryhy-medeni mirasyň gozgalýan gymmatlyklaryny goramak, äkitmek we getirmek hakynda», «Kitaphanalar we kitaphana işi hakynda»,  «Türkmenistanyň halk çeper döredijiligi hakynda», «Milli maddy däl medeni mirasy gorap saklamak hakynda», «Teatr we teatr işi hakynda», «Kinematografiýa hakynda» ýaly Türkmenistanyň Kanunlary bolup, olar döwre görä yzygiderli kämilleşdirilýär.

Strategik hyzmatdaşlygyň belent sepgitleri

Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistan parahatsöýüjilik, hoşniýetli goňşuçylyk we giň özara hyzmatdaşlyk syýasatyny amala aşyrmak esasynda dünýä döwletleri hem-de abraýly sebit we halkara guramalary bilen netijeli gatnaşyklaryny üstünlikli ösdürýär. Ýurdumyzyň daşary syýasy strategiýasynda milli bähbitlerimiz dünýä bileleşiginiň umumy bähbitleri bilen doly sazlaşýar. Bu bolsa häzirki döwrüň möhüm meýilleriniň çuňňur we toplumlaýyn seljerilmeginde hem-de ösüşiň ählumumy işlerine köpugurly goşulmagynda döwletimiziň tutýan ornunyň has-da pugtalanmagyna ýardam berýär. Hormatly Prezidentimiziň ýokary diplomatik ussatlygy ýurdumyzyň sebit we dünýä döwletleri hem-de halkara guramalary bilen özara bähbitli hyzmatdaşlygy yzygiderli ösdürmäge itergi berýär. Bu günki gün döwletleriň arasynda parahatçylyk we ynanyşmak medeniýetiniň ösdürilmegi durnukly ösüşe, parahatçylyga we howpsuzlyga ýardam berýän Bitaraplyk syýasaty bilen aýrylmaz baglydyr. Umumy bähbitleriň we abadançylygyň hatyrasyna abraýly halkara guramalar, ilkinji nobatda, Birleşen Milletler Guramasy bilen hoşniýetli hyzmatdaşlyk etmek Türkmenistanyň daşary syýasatynyň esasy ugurlarynyň biridir. BMG-niň bütin dünýäde parahatçylyga hem-de durnukly ösüşe gönükdirilen maksatlary ýurdumyzyň milli ösüş we umumadamzat abadançylygynyň özara arabaglanyşygyna bolan garaýyşlary bilen kybap gelýär.

Türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň Türkmen-koreý işewürlik maslahatyndaky ÇYKYŞY

(Aşgabat şäheri, 2024-nji ýylyň 11-nji iýuny) Hormatly Koreýa Respublikasynyň Prezidenti jenap Ýun Sok Ýol!

Türkmen-koreý işewürlik maslahaty: mümkinçilikleriň aýdyň ugurlary

Hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda milli ykdysadyýetimize  täze tehnologiýalary we ylmy gazanylanlary ornaşdyrmak syýasaty yzygiderli durmuşa geçirilýär. Netijede, dünýäniň ähli ýurtlary bilen özara bähbitli hyzmatdaşlyk işjeň ösdürilýär. Şu ýylyň 11-nji iýunynda türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň Türkmenistanda döwlet saparynda bolan Koreýa Respublikasynyň Prezidenti Ýun Sok Ýol bilen duşuşygy boldy. Gahryman Arkadagymyz we belent mertebeli myhman işewürlik maslahatyna gatnaşdylar. Gahryman Arkadagymyz Türkmen-koreý işewürlik maslahatynda çuňňur manyly, giň dünýägaraýyşly pikirlerini aýdyň beýan etmek bilen çykyş etdi. Milli Liderimiz özüniň çykyşynda Türkmenistan bilen Koreýa Respublikasynyň arasyndaky hyzmatdaşlygyň has ýokary derejelere çykandygyny, esasan-da, syýasy-diplomatik, söwda-ykdysady, medeni-ynsanperwer ugurlarda gatnaşyklarymyzyň ösüşiň belent sepgitlerine ýetendigini, täze many-mazmun bilen baýlaşdyrylandygyny belledi. Şeýle hem häzirki wagtda iki ýurduň arasynda dürli ugurlar boýunça 105 sany resminama gol çekilendigini, şolardan 26-synyň  döwletara we hökümetara resminamalar, 79-synyň bolsa pudagara resminamalar bolup durýandygyny buýsanç bilen nygtady.

Ýolumyzyň şamçyragy

Halkymyzda geçmişden bäri ylym öwrenmek, köpri gurmak, guýy gazmak ýaly ýörelgeler mukaddes hasaplanylýar. Ýurdumyzda öňe sürülýän döwlet syýasatynyň baş maksady hem ösüp gelýän ýaş nesli milli we umumadamzat gymmatlyklary esasynda terbiýelemekden, ýaşlary ylmy işlere çekmekden, ykdysadyýetimiziň pudaklaryna ylmyň gazananlaryny ornaşdyrmakdan, Watanymyzyň ylmy kuwwatyny ýokarlandyrmakdan ybaratdyr. Şundan ugur alnyp, berkarar döwletimizde ýaşlaryň ylmy-döredijilik işlerine höweslenmeklerine, ýurdumyzyň ösüşlerine mynasyp goşant goşmaklaryna ähli şertler döredilýär. Arkadagly Gahryman Serdarymyz Türkmenistanyň Prezidenti wezipesine girişmek dabarasynda eden taryhy çykyşynda: «Döwletimiziň Konstitusiýasynda raýatlarymyzyň kepillendirilen hukuklaryny goramak meniň esasy borjum bolar» diýip belledi.

Tapawutlanan ýaşlara döredilýän mümkinçilikler

Ukyp-başarnygyna laýyk hünär edinmek her bir adamyň durmuşyndaky iň bir wajyp meseleleriň biridir. Hünär öwrenmäge bolsa orta we ýokary hünär okuw mekdeplerine synaglary üstünlikli tabşyrmak  bilen girişilýär. Munuň üçin bolsa, entek orta mekdepden başlap, yhlasly okamak, özüňi arzuw edýän hünäriň boýunça kämilleşdirip, ýokary derejeli şahsyýet bolmaga ymtylmak gerek. Türkmenistanyň milli kanunçylygynda hem orta mekdepde dürli ugurlar boýunça üstünlik gazanan dalaşgärlere giriş synaglarynda ýeňillikler göz öňünde tutulýar. 2021-nji ýylyň 5-nji iýunynda kabul edilen «Bilim hakynda» Türkmenistanyň Kanunynyň rejelenen görnüşiniň 18-nji maddasynyň onunjy bölegine laýyklykda, Türkmenistanyň umumybilim edaralarynyň altyn, kümüş, bürünç medallary bilen sylaglanan uçurymlary döwlet hünär bilimi edaralaryna şu aşakdaky şertlerde kabul edilýär:

Hukuk maslahaty

Raýat we jemgyýet Hormatly Prezidentimiziň ýurt başyna geçen ilkinji günlerinden öňe süren  «Watan diňe halky bilen Watandyr! Döwlet diňe halky bilen döwletdir!» diýen şygarynyň hakykat ýüzünde durmuşa geçirilýändiginiň subutnamalaryny gündelik durmuşymyzda görýäris. Ýurdumyzda hereket edýän kanunlar, kadalaşdyryjy hukuk namalary raýatlaryň hukuklaryny, azatlyklaryny berkarar etmäge gönükdirilýär. Şolaryň esasynda ilatyň durmuş goraglylygyny üpjün etmek maksady bilen, giň möçberli maksatnamalar durmuşa geçirilýär. Aýlyk zähmet we talyp haklary, pensiýalar hem-de döwlet kömek pullary yzygiderli köpeldilýär.

Hazaryň kenarynda

Beýik Biribar türkmen halkyna täsin we gözel tebigaty eçilipdir. Güneşli Türkmenistanyň bir tarapy ençeme baýlyklary özünde jemleýän Garagum sährasyna uzap gitse, beýleki tarapy, Hazar deňziniň jana ýakymly howasy bilen göreni özüne bendi edýär. Bedew bady bilen öňe barýan Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistan döwletimiziň gelim-gidimli şäherleriniň biri hem goja Hazaryň kenarynda ýerleşen Türkmenbaşy şäheridir. Hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallasy bilen jana ýakymly sergin howaly Türkmenbaşy şäherini ýurduň iri syýahatçylyk merkezine öwürmek boýunça uly işler alnyp barylýar. Şäherden günbatarda  10—12 kilometr daşlykda ýerleşýän «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynyň gözelligi göreni haýrana goýýar. «Awaza» milli syýahatçylyk zolagy  dünýä arhitekturasynyň öňdebaryjy gazananlaryny özünde jemleýär.

Döwre buýsanç — zähmete hyjuw

Abadançylygy nazarlaýan işler Hormatly Belent Serkerdebaşymyz 6-njy iýunda Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň nobatdaky mejlisini geçirdi.

Ylham ussatlarynyň huzurynda

Beýikligiň ýekeje aýratynlygy bar — beýiklik. Beýikleriň sözem beýik geliberýär. Edebiýat muşdaklarynyň söhbedinde şeýle bir gürrüň eşidipdim: «Bir gezek kimdir biri Jorj Gordon Baýrondan gönümel: «Baýron beýikmikä ýa Gýote?» diýip sorapdyr. Berlen sowal oňaýsyzrak hem bolsa, Baýron: «Beýikleriň sanyny azaltmak hökmanmy?! Näme, ikimizem beýik bolanymyzda bolanokmy?!» diýip, degişme bilen örän kämil jogap beripdir. 17-nji maýda Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň gatnaşmagynda Köpetdagyň etegindäki gözel künjekde akyldar şahyrymyzyň boýy 60 metrlik heýkeli bilen şahyryň adyny göterýän medeni-seýilgäh toplumynyň açylyş dabarasyna gatnaşmak bagty maňa-da miýesser etdi. Medeni-seýilgäh toplumyndaky 24 sany beýik söz ussadynyň heýkeliniň arasynda Saýat Nowanyň heýkelini görmegim, mende köne tanşymy gören ýaly ýakymly duýgyny oýardy.

Şygyr äleminiň soltany

Asyrlar, heňňamlar özüniň dürli wakalary bilen taryha ýazylýar. XVIII asyr hem türkmen halkynyň ykbalynda çylşyrymly döwür bolup, Magtymguly Pyragy ýaly beýik akyldary dünýä berdi. Magtymguly Pyragy halky agzybirlige, bir bitewi döwlet bolmaga çagyrypdyr. Onuň her bir şygrynda watansöýüjiligiň kämil nusgalary şöhlelenipdir. Türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyzyň we hormatly Prezidentimiz Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň taýsyz tagallalary bilen Magtymguly Pyragy bu gün umumadamzat şahyryna öwrülip, dünýä paýhas nuruny saçýar. Alymlaryň nygtaýşy ýaly, Magtymguly arap edebiýatyndaky aruz şygyr düzüliş gurluşy bilen türki edebiýatyndaky goşuk galyply goşgy düzüliş aýratynlygyny birleşdirdi. Netijede, edebiýatda täzeçe görnüş we halka ýakyn dilli şygyrlar döredi. Bu hem edebiýatyň uly hadysasy hökmünde taryha girdi. Magtymguly Gündogaryň edebi däplerini, ýordumlaryny türkmen edebiýatynyň edebi däpleri, ýordumlary bilen utgaşdyryp, täze keşpleri döretmegi başaran ussatdyr. Ol Gündogaryň iň gowy däplerini halkymyzyň ruhuna, ýörelgelerine, medeniýetine, ruhy-ahlak kadalaryna laýyklykda ösdüripdir, baýlaşdyrypdyr. Şeýlelik-de, Magtymguly öz döredijiliginde öňe sürýän garaýyşlary arkaly ömrüni adamzadyň kämilleşmegine, hemmetaraplaýyn ösmegine, öňünde goýan beýik maksatlaryna ýetmäge bagyşla