"Edebiýat we sungat" gazeti

Esaslandyryjysy: Türkmenistanyň Ministrler Kabineti
Salgysy: Aşgabat şäheri, Garaşsyzlyk şaýoly, 100, Türkmenbaşynyň erkin döredijilik mekany
Telefon belgileri: 38-62-17, 38-62-33, 38-62-01
Email: edebiyatwesungat@sanly.tm

Gazeti PDF görnüşinde ýükläp almak

Habarlar

Köňül güzeri

Türkiýe Respublikasynyň Pamukkale uniwersitetiniň edebiýat fakultetiniň häzirki zaman türk dilleri we edebiýaty kafedrasynyň müdiri, dosent Nergiz Biraý ýurdumyzyň alymlary bilen ýakyn aragatnaşyk saklaýar. Ol türkmen nusgawy edebiýatynyň görnükli wekilleriniň döredijiligini ylmy taýdan öwrenýän alym hökmünde-de giňden tanalýar. Türk alymy ýurdumyzda geçirilýän halkara ylmy maslahatlara yzygiderli gatnaşdy. 2014-nji ýylda Nergiz Biraý türkmen-türk medeni gatnaşyklaryny ösdürmäge goşan goşandy hem-de Magtymguly Pyragynyň döredijiligini giňden wagyz etmekde bitiren hyzmatlary üçin hormatly Prezidentimiziň Permany bilen «Magtymguly Pyragy» ýubileý medaly bilen sylaglandy. Biz gazetimiziň şu sanynda Nergiz Biraýyň makalasyny okyjylarymyza ýetirýäris.

4 Fewral 2021

Edebiýat

Hemaýata gurşalan gözellik

Lukman Arkadagymyzyň tans toparlarymyzyň saglygy, taýýarlyklaryň ýokary derejede geçirilmegi üçin döwrebap tans örtügini alyp bermegi biz üçin bahasyz sowgat boldy. Gahryman Arkadagymyzyň sungat ussatlary üçin döredýän mümkinçilikleri milli tans sungatymyzyň ösmegine has-da itergi berdi. Ine, ýaňy-ýakynda bolsa hormatly Prezidentimiz ýurdumyzyň tans toparlaryna Germaniýada öndürilen, ýedi gatly ýörite tans örtüklerini sowgat berdi. Bu alada tansçylary täzeden-täze tans, folklor eserlerini goýmaga, döredijilikli zähmet çekmäge has-da ruhlandyrdy. Biz hem mähriban Prezidentimiziň şeýle atalyk aladalary, sowgat berlen täze tans örtüginiň aýratynlyklary we Watanymyzyň Garaşsyzlygynyň şanly 30 ýyllyk toýy mynasybetli taýýarlaýan toý sowgatlary dogrusynda «Türkmenhowaýollary» agentliginiň «Laçyn» tans-saz, folklor toparynyň çeper ýolbaşçysy, Türkmenistanyň at gazanan artisti Maýsa Eminowanyň beren gürrüňlerini okyjylarymyza ýetirmegi makul bildik.

4 Fewral 2021

Medeniýet

Dünýä ýaly gadymy senet(oçerk)

Gazakbaý mugallym diýseň, belki, tanamazlyklary mümkin, «Gazakbaý öýçi ussa» diýseň welin, ony bu jelegaýlarda tanamaýan ýokdur. Halkymyz eli hünärli adamlara uly hormat goýýar. Onda-da öý gurmak, köpri salmak, bag ekmek ýaly işi pirli, sogap iş hasaplaýarlar. Şeýle sogaply işe yhlasyny siňdirip, ata-babalarymyzyň sungat derejesine göteren ak öýleri ýasamak senedini mynasyp dowam etdirýänleriň biri hem Daşoguz welaýatynyň Saparmyrat Türkmenbaşy etrabynyň ýaşaýjysy Gazakbaý Dirrikowdyr. Onuň ýasaýan ak öýleri Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwrüniň dabaraly toý-baýramlaryny bezeýär. Bu gadymy senedi geljekki nesillere aýawly ýetirmek ýaly haýyrly işe baş goşan Gazakbaý aganyň Gurbanmät Rejepmädow, Annamät Dirrikow, Rejepmät Soltanmyradow ýaly şägirtleri häzirki wagtda ussat öýçi ussa hökmünde halkyň nazaryna düşmegi başardylar.

4 Fewral 2021

Miras

Türkmen öýüniň bezegi

Türkmeniň şöhratly taryhynyň dowamynda sünnälenip, şu günki bagtyýarlyk döwrümize gelip ýeten, dünýäde tanalýan milli mirasymyzyň bir görnüşi-de ajaýyp türkmen halylarydyr. Türkmen halysy nepisligiň, gözelligiň baýdagydyr. Ol halkymyzyň dünýä medeniýetiniň gymmatlyklaryna goşan naýbaşy mirasy we gaýtalanmajak sungatydyr. Asyrlaryň dowamynda alymlar, jahankeşdeler tarapyndan nepisligi taryplanan, reňk, nagyş, çitim kämilligi bilen dünýäniň mirasşynaslaryny, sungaty öwrenijilerini haýran galdyran halylar ene-mamalarymyzyň zehininden dörän täsin sungatdyr. Türkmenlerde «düşeklik halylar» bilen birlikde ak öýde ulanmak we öýi bezemek maksady bilen haly önümleriniň birnäçesi dokalypdyr. Olaryň görnüşlerine görä atlary hem şondan gelip çykýar. Meselem, «eňsi», «gapylyk», «çuwal», «ikselik», «ukujy», «sallaw ýüpi», «torbalar», «horjunlar», «ojakbaşy» ýaly haly önümleri degişlidir.

4 Fewral 2021

Medeniýet

Kalbyň ruhy melhemi

— Eger şähdaçyk hem sagdyn bolasyň gelse, her gün aýdyma hiňlenmäge türgenleş.Ibn Sina. Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwri aýdym-sazyň, baky bahar-ýazyň döwrüdir. Ajaýyp saz we aýdym adamlary birleşdirip, olary ýagşy işlere ruhlandyrýar, jebisleşdirýär. Hormatly Prezidentimiziň «Parahatçylyk sazy, dostluk, doganlyk sazy» atly ajaýyp kitabynda hem ynsanyň durmuşyna sazlaşyk goşup bilýän, onuň kalbyna döredijilik güýjüni bagyşlap bilýän, döredijiligi oýarmaga ukyply saz sungatynyň ruhlandyryjy, bejeriş güýji barada gürrüň berilýär.

4 Fewral 2021

Medeniýet

Şygryýet

Söz parlak Gündür, ol ýüreklerde dogup, asyrlary ýagtyldýandyr. Daglara

4 Fewral 2021

Edebiýat

Ene ýüregi(hekaýa)

Kä ýyl bahar aýlary daglardan sil gelip, derýalary joşdurýar. Suwuny hanasyna sygdyryp bilmedik derýalar öz kenaryny üznüksiz ýykýar. Bu ýagdaý uly adamlardan, çopan-çoluklardan has-da hüşgär bolmaklygy talap edýär. Uruşda ýogalan ýanýoldaşynyň yzynda galan ýeke dikrary Begmyratjygy saklap oturan Heseli aljyradan şol mylaýym güneşli günem derýa tarapdan yzyny üzmän gümmürdi geldi durdy. Begmyrat ir bilen-ä işiklerindäki eşegarka kepbäniň gapdalynda akbaý bilen oýnap otyrdy. Birdenem gürüm-jürüm bolaýdy. Işikde ýüň boýap oturan Hesel ilk-ä: «Aý, goňşulara dagy barandyr-da», diýip, ogluny känbir ýoklabam durmady. Günortanyň öň ýanlary boluberende welin, enäniň ýüregine birdenkä howsala düşmäge başlady. Kalby bir zat syzan ýaly, edip oturan işini taşlap zöwwe ýerinden galdy. Ilk-ä ýüreginiň gürsüldisine, soňam dynuwsyz güwwüldeýän derýa tarap diň saldy. Ylgap baryp aşak ýanlaryndaky goňşusy Tuwak daýzadan: «Begmyrat jan sizde-hä däldir?» diýip sorady. Hopukdy. Ýoklugyny bilensoň, aňyrky goňşulara tarap ylgady. Arasynda: «Akbaý, Akbaý!» diýibem gygyrdy. Obanyň içinden kelteräk bir öwrüm etdi-de, tam kepbesiniň güneşinde sakgal-murtuny bejerip, her gümmürdi eşidilende-de: «Haý, pylan güzeriň kenary gitd-ow. Aýuwly güzer-ä bu ýylam kenaryny sile bermäýse gerek. Ana, indem pylan kenar ýykyldy» diýip, geplenjiräp oturan Isaguly agaň gaşyna bardy. Isaguly aga onuň içki harasatyndan bi

4 Fewral 2021

Edebiýat

Güneşli myhman (hekaýa)

Ruslan Piwowarow 1972-nji ýylda Ukrainanyň Nowomoskowsk şäherinde eneden doglan. Häzir ol Belarus Respublikasynyň Lida şäherinde ýaşaýar. Ol Belarusuň «Полоцкая ветвь» edebiýat birleşiginiň agzasy. Üç kitabyň awtory. Rus dilinde döredýän ýazyjynyň eserleri birnäçe dile terjime edildi. Dünýä derejesinde geçirilen abraýly döredijilik bäsleşikleriniň ençemesiniň ýeňijisi bolan ýazyjynyň “Güneşli myhman” atly hekaýasyny okyjylarymyza ýetirmegi makul bildik.

4 Fewral 2021

Edebiýat

«Şygryýet älemi açdy bagtymy»

Önüp-ösen ýerim menzil-mekanym,Gözümiň guwanjy, eý, Türkmenistan!Sözleriň içinden çeperni saýlap,Sen hakda düzerin ençeme dessan — diýip, bütin ömrüni Watany wasp etmeklige, il-gününe guwanmaklyga bagyş edip, many-mazmuna ýugrulan ajaýyp eserlerini halkyna miras galdyran Türkmenistanyň halk şahyry Ata Salyh ýatlanylmaga mynasypdyr. Ol 1908-nji ýylda Mary welaýatynyň Murgap etrabynyň Şordepe obasynda dünýä inýär.

4 Fewral 2021

Edebiýat

«Göwün göwünden suw içer» (edep hakyndaky oýlanmalardan)

Garrylarymyz nesihat bererdiler: «Göwnüňizde saklaýan kinäňiziň mütdeti ýaglygy ýuwup sereniňde, onuň guraýan wagtyndan uzaga çekmesin» diýip. Awar şahyry Resul Gamzatowyň adam ahlagy hakynda beýik münberden aýdan bir ajaýyp sözi bar: «Seni beýik adam bolmaga borçly etmeýärler, ýöne adam bolmak seniň borjuňdyr». Diýmek, sen kim bolanyňda-da «adam» diýen beýik ada mynasyp bolup ýaşamaly.

4 Fewral 2021

Edebiýat

Sonam bilen(degişme goşgy)

Tazykdyrma höwrümi,Diňletmäwer böwrümi,Ýatlap juwan döwrümi,Çaý içsem sonam bilen. Ummanda bile ýüzüp,Näz edýäň gözüň süzüp,Şanyna şygyr düzüp,Çaý içsem sonam bilen.

4 Fewral 2021

Edebiýat

Döredijilik adamlarynyň durmuşyndan

Geçen asyryň altmyşynjy ýyllarynyň ahyrlarynda häzirki Magtymguly adyndaky Türkmen döwlet uniwersitetiniň türkmen filologiýasy fakultetinde okaýarkam edebiýatçy alym Hanguly Taňryberdiýew «XX asyr türkmen edebiýaty» dersinden sapak berýärdi. Ol ussat ýazyjymyz Berdi Kerbabaýewiň döredijiliginden alymlyk derejesini goran adamdy. Hanguly mugallym Berdi Kerbabaýewiň «Aýgytly ädim» romanyndaky wakalaryň Tejeniň Gowkyzereň, Agalaň obalarynda bolup geçendigini, käbir gahrymanlaryň bolsa hakyky atlarynyň kim bolandygyny aýtdy. Onuň aýtmagyna görä, eseriň baş gahrymanlary Halnazar baýyň hakyky ady Ulug baý, Pökgi balanyňky Pökgen Welnazar ogly eken.

4 Fewral 2021

Medeniýet

Körpelere okap beriň!

Watanym Joşup bu gün ýüregimden,Aýdýaryn şeýle sözi:— Türkmenistan güller açýar,Goý, eşitsin Ýeriň ýüzi.

4 Fewral 2021

Edebiýat

Umytda boluber(gülküli kyssa)

Bir gün tanymal ýazyjy nähoşlady. Ony eşiden ýaş galamdaşlarynyň biri görmäge geldi. Nähoşlan ýazyjy ýaş galamdaşynyň gelenine hoş bolup, birneme dikeldi. Tirsegine galyp oturdy. Olar çaý başynda döredijilik, durmuş barada kän gürrüň etdiler. Gürrüňçiligiň arasynda ýaş ýazyjy halypa ýazyjynyň göwni üçinmi ýa-da çynymy, garaz, onuň döredijiligi barada uly göwrümli makala ýazmagy hyýal edenini ýaňzytdy. Ençe wagt bäri eser döredip, şolar bilen il-halkyň hormatyna mynasyp bolanam bolsa, özi hakda ýazylan makalany bir gezegem okap görmedik ýazyjynyň ýaş galamdaşynyň sözlerine has-da göwni galkdy. Onuň ýazjak zatlaryny okap görmek höwesi döredi. Şol günden soň ýaş ýazyjynyň tanymal ýazyjynyň ýanyna birki ýola gatnap, özüne gerek maglumatlaryny belleşdirip gitmegi onuň höwesini has-da artdyrdy. Hassa ýatan ýazyjy özi hakda oňat makalanyň ýazylaryna umytda bolup, her günki gazetleri gözden geçirip başlady. Ol näçe garaşsa-da, gazet-žurnalda özi hakda ýazylan makala gözi düşübermedi. Onda-da arzuw, umyt bir gowy zat, makalanyň ahyrda ýazylaryna ynam bilen garaşdy.

4 Fewral 2021

Edebiýat

Kelem—tebigatyň sowgady

Kelem saglyk üçin diýseň peýdaly önümleriň hataryna girýär. Bize çagalygymyzdan tanyş bolan bu önümde beden üçin zerur bolan ähli witaminler — A, C, B1, B2, B3, B6, K, hatda aşgazanyň näsazlyklaryny bejermekde diýseň ähmiýetli U witamini, fitonsidler, fermentler, mineral maddalary bar. Ter kelemden taýýarlanan işdäaçarlar, onuň duza ýatyrylan görnüşi-de özüniň peýdaly taraplaryny tutuşlygyna diýen ýaly saklap galýar. Kelem ilki Gadymy Müsürde ýetişdirilipdir. Ol döwürler keleme aňrybaş hödür hökmünde garalyp, ony diňe barjamly adamlara nahardan soň üýtgeşik tagam hökmünde hödür edipdirler.

4 Fewral 2021

Saglyk

Sapak(iňlis tymsaly)

Uçar menzilinde oturan gyzyň bolşy nirädir bir ýere howlugýana meňzeýärdi. Munuň özi ýöne ýerden däldi. Onuň uçmaly wagty eslije soňa süýşürilipdi. Ol biraz oturansoň, turup gitdi-de, wagt geçirmek üçin kitap, iýer ýaly bir gap köke satyn alyp geldi. Soňam öňküje ýerine geçip oturdy. Kitabyny çykardy-da, goştorbasyny gapdaldaky boş oturgyçda goýdy. Ol goştorbasynyň ýanynda goýan kökesinden iýip, kitap okap başlady. Şol wagt boş durandan aňyrky oturgyçda žurnal okap oturan ýaş ýigidem onuň kökeli gabyna elini uzadyp, birini alyp, agzyna atdy. Gyzyň muňa gahary gelse-de, sesini çykarman, kitap okamagyny dowam etdirdi. Her gezek köke alanda, gapdaldaky ýigidem birini alyp, agzyna atýandygyna gyzyň gahary ýetjek derejesine ýetdi. Ýöne köpçülikde goh turuzmazlyk üçin sesini çykarmady. Gapda ýekeje köke galanda gyz öz ýanyndan: «Indi bu gödek kişi näme ederkä?» diýip pikir etdi. Göýä onuň pikirini okaýan ýaly, ýaş ýigit kökäni aldy-da, ikä bölüp, gabagyny-da galdyrman oturyşyna, ýarysyny gyza uzatdy. Şondan artyk çydap oturyp bilmedik gyz goşlaryny aldy-da, ol ýerden daşlaşmak bilen boldy.

4 Fewral 2021

Edebiýat

Dürler hazynasy

Suw, çörek hem salkyn saýa — iň beýik nygmatdyr bular. Ýumşakgöwünlilik beýiklikdir. Dymmaklyk duşmanlaryňy dyza çökerer.

4 Fewral 2021

Edebiýat

Demokratiýanyň döwrebap nusgasy

Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedow:— Ata-babalarymyzyň, müňlerçe ýyl mundan ozal binýadyny döredip giden demokratiýasynyň esaslary ýolbaşçylaryň saýlawlylygyny, häzirki aýanlyk şertlerinde aýdylyşy ýaly, her bir adamyň erk-islegini erkin beýan etmegini aňladýar. Bu meseleleriň ählisi biziň däp-dessurlarymyzda we kada-kanunlarymyzda öz beýanyny tapýar. Şonuň üçin hem saýlawlar ýurdumyzyň ähli ýerlerinde guramaçylykly we tertip-düzgüne laýyklykda geçirilmelidir. Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň agzalygyna 30 ýaşy dolan, ýokary bilimi bolan we soňky on ýylyň dowamynda Türkmenistanda hemişelik ýaşaýan Türkmenistanyň raýaty saýlanyp bilinýär.

29 Ýanwar 2021

Jemgyýet

Dünýäniň energetika döwleti Türkmenistan elektrik energiýasyny daşary ýurtlara eksport edýän ýurt hökmünde barha uly kuwwatlyklara eýe bolýar

Ýurdumyz tebigy gazyň gorlary boýunça Merkezi Aziýada birinji, dünýäde dördünji orny eýeleýär. Şonuň üçinde Türkmenistany dünýäniň energetika döwleti diýip atlandyrmak bolar. Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe Türkmenistan döwletimiz häzirki zaman halkara hyzmatdaşlyk ulgamynyň iň bir işjeň gatnaşyjylarynyň biri bolmak bilen, sebitde we dünýäde parahatçylygy, ählumumy howpsuzlygy we durnukly ösüşi üpjün etmäge öz mynasyp goşandyny goşýar. Garaşsyz döwletimiziň daşary syýasaty oňyn bitaraplyk, parahatçylyk söýüjilik, hoşniýetli goňşuçylyk we özara bähbitli hyzmatdaşlyk kadalaryna berk eýermek esasynda amala aşyrylýar. Şonuň netijesinde, hormatly Prezidentimiziň daşary syýasat strategiýasynyň ileri tutulýan ugurlarynyň hatarynda energetika diplomatiýasy hem ýokarlanýar.

29 Ýanwar 2021

Ykdysadyýet

Dillerde dessan Aşgabat

Hormatly Prezidentimiz şu ýylyň 25-nji ýanwarynda paýtagtymyz hem-de onuň töweregi boýunça iş saparyny amala aşyranda, mukaddes Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllygynyň Aşgabat şäheriniň esaslandyrylmagynyň 140 ýyllygy bilen gabat gelýändigini belläp, şu mynasybetli medeniýet we sungat işgärleriniň arasynda döredijilik bäsleşiginiň guralmalydygyny aýtdy. Bu şatlykly habar ýurdumyzyň her bir döredijilik işgäriniň göwün guşuny göge uçurdy. Bu joşgun täze-täze eserleriň döremegine badalga boldy. Saňa salam berýäs säher çagynda,Köňüller seýl edýär dostluk bagynda,Ýaşaýşyň ýalkymy ýaşyl Tugumda,Arkadagyň şa tagty sen, Aşgabat,Dünýä dolan ak bagty sen, Aşgabat!

29 Ýanwar 2021

Edebiýat