"Bereketli toprak" gazeti

Esaslandyryjysy: Türkmenistanyň Ministrler Kabineti
Salgysy: Aşgabat şäheri, Garaşsyzlyk şaýoly, 100, Türkmenbaşynyň erkin döredijilik mekany
Telefon belgileri: 38-60-64, 38-60-87, 38-60-67
Email: bereketlitoprak@sanly.tm

Gazeti PDF görnüşinde ýükläp almak

Habarlar

Seýil edeliň bu jahana...

Akyldar şahyrymyzyň döredijiligi gözýetmez umman bolup, ol ylmyň dürli ugurlary boýunça zerur maglumatlary berýär. Magtymguly Pyragynyň amala aşyran syýahatlary şahyryň dünýägaraýşynyň giňemegine täsir edipdir. Şahyr öz döwrüne mahsus ylmyň gazananlaryny çuňňur öwrenen ussat, akyldar, filosofdyr. Dana Pyragynyň goşgularynda ýollar, ýurtlar, şäherler baradaky ylmy-pelsepewi garaýyşlar özboluşly orun eýeleýär. Şahyr syýahat etmegi, ýurtlary, oba-kentleri görmegi hiç haçan ünsden düşürmändir. Söz ussady Magtymguly Pyragy «Uça bilmen neýläýin» diýen goşgusynda: Köňlüm istär, gezsem dünýä-älemi, Ganatym ýok, uça bilmen neýläýin — diýip, jahankeşdelige bolan hujuwyny beýan edipdir. Onuň goşgularynda Beýik Ýüpek ýolunyň ugrundaky Horasan, Horezm, Rumystan, Merw, Nişapur, Hyrat, Gürgen ýaly ýurtlardyr şäherler ýatlanylyp geçilýär.

3 Dekabr 2024

Edebiýat

Bagbançylykdan kemal tapan

Häzirki döwürde hormatly Prezidentimiziň oba hojalygyny ösdürmekde amala aşyrýan döwlet ähmiýetli işlerinden nusga alyp, ýurdumyzyň ak bazarlaryny ýylyň ähli paslynda azyk önümleri bilen üpjün etmekde yhlasly zähmetini gaýgyrmaýan, mellek ýerlerinden ýerlikli peýdalanyp, rysgal tapýan ekerançylarymyzdyr bagbanlarymyz il-günümiziň guwanjy. Şeýle ynsanlaryň biri-de, Ahal welaýatynyň Babadaýhan etrabynyň Ak wekil geňeşliginiň ýaşaýjysy, tejribeli bagban Esenguly Kösäýew. Esenguly aga öz hojalygynda maşgalasy bilen miweli baglary ösdürip ýetişdirmekde, olara ideg edip, bol hasyl alyp, azyk bolçulygyna saldamly goşant goşmakda yhlasyny gaýgyrman zähmet çekýär. 50 ýaşy tegelän bagban bilen alyp barýan işleri dogrusynda söhbetdeş bolanymyzda, ol bize şeýle gürrüň berdi:

3 Dekabr 2024

Oba hojalyk

Işeňňiri il tanar

Ýurdumyzda azyk bolçulygyny üpjün etmek ugrunda Lebap welaýatynda hem uly işler amala aşyrylýar. Welaýatda hereket edýän hususy kärhanalar öndürýän önümleri bilen diňe ýurdumyzda däl, eýsem, daşary döwletlerde hem tanalýarlar. Şeýle hususy kärhanalaryň biri hem, Çärjew etrabynyň çäginde ýerleşýän «Altyn bürgüt» hususy kärhanasydyr. Biz bu ýerde alnyp barylýan işler barada hususy kärhananyň ýyladyşhanalar toplumynyň iş dolandyryjysy Mahmut Myradow bilen söhbetdeş bolduk. — Mahmut aga, ilki bilen, ýyladyşhanalar toplumyňyzyň ýurdumyzda azyk bolçulygyny artdyrmakda alyp barýan işleri barada gürrüň beräýseňiz?!

3 Dekabr 2024

Oba hojalyk

Ýatlamalar depderi (Hekaýa)

Säher bilen «Niredesiň, Doluhan?» diýip ugran dostlar alaň-alaň çägesöw meýdanlary, depedir gollary synlap barýardylar. Ulag küpürsäp ýatan gumaksy hem çägeli ýollary kynlyk bilen, zomap geçip gidýärdi. Ýetginjeklikde, oglanlykda aýak yzlary galan bu mukaddes sährany, düzlükleri synlap barýan Han şu ýerlerde düşläp, az-kem dem-dynç almagy, çaý-suw içip, garbak-gurbak edinmegi dostlary Merdandyr Orazdurda teklip etdi. Olar hoştap güýzüň çigregine az-kem pürleri dökülişen, şahalary ýaýbaň bir sazagyň deňesinde saklandylar. Ulagdan goş-golamlaryny düşürip, töwerekdäki guran çöp-çalamdyr jygramalary, ýandak köklerini çöpleşdirip, ot ýakdylar. Tüňçelerini suwdan dolduryp, çaý goýdular, käselerine bir bölek gowurdak atynyp, çaýçorba edindiler. Nazaryny alaň-alaň guba depelere dikip, ýatlamalara berlip oturan Han, hamala öz-özi bilen gürleşýän ýaly, pessaý äheňde söze başlady:

3 Dekabr 2024

Edebiýat

Ýertudana ýylboýy ösdürilýär

Ýertudana häzirki döwürde ýörgünli ösdürilip ýetişdirilýän miweleriň biridir. Şonuň ýaly-da, Azerbaýjanda hem ýertudananyň güýzki hasyly ýygyldy. Häzirki döwürde daýhanlar ýertudananyň ekilen topragynyň düzümini täzeleýärler. Ýertudananyň ekiljek topragyny ekerançylar öňünden taýýarlaýarlar. Ösümlik oturdylmazyndan iki hepde öň, topragy polietilen plýonka bilen örtýärler. Şeýle edilende, toprak dykyzlanyp, biraz çöküşýär. Eger, ýyladyşhananyň içindäki howa şertleri talaba laýyk saklansa, miweler fewral aýyna bişip ýetişýär.

3 Dekabr 2024

Oba hojalyk

Ary guşy

Ary guşy Merops (Meropicea) maşgalasyndan bolup, ol esasy iýmiti ary bolan guş görnüşlerine degişli. Bu guşlar Ýewropa we Afrika sebitlerinde giňden ýaýrandyr. Yssy yklymlary söýýän ary guşlary uçýan mör-möjekleri aňsatlyk bilen tapyp boljak suwly zolaklaryň ýakynlarynda ýaşaýarlar. Toprak oýuklarynda ýa-da gaýalaryň aralarynda höwürtge edýärler. Ary guşlary reňkli guşlaryň biri bolup, boýun bölegi ýaldyrawuk sary, kelle üst ýelekleri gyzyl ýa-da goňur, göwresiniň ýelekleri bolsa mawy ýa-da ýaşyl bolýar. Gözleriniň daş-töweregi sürme çalnan ýaly, gara reňkde bolýar. Guýruklarynyň we ganatlarynyň aşagy ak reňklidir. Hereket eden wagtlary gün şöhlesine ýaldyraýarlar. Bu guşlar göçýän guşlara degişlidirler.

3 Dekabr 2024

Tebigat

Zeýtun – parahatçylygyň nyşany

Zeýtun agajy gadymy döwürlerden bäri agzybirligiň, parahatçylygyň, ynsanperwerligiň nyşany hasaplanýar. Bu ynanç dünýäniň köp halklaryna ýaýrandyr. Gadymy Rimde patyşalar halk köpçüligi bilen duşuşmakçy bolanlarynda kellelerine täç hökmünde zeýtun baldagyny dakypdyrlar. Gadymy Rimde öýkeleşen dostlar ýaraşmak islänlerinde biri-birine zeýtun baldagyny ugradypdyrlar. Eliňe zeýtun baldagyny alyp barmak parahatçylyk, ynsanperwerlik maksady bilen barýandygyňy alamatlandyrypdyr. Dünýä halklarynyň köpüsinde zeýtun agajy bilen bagly yrymlar, adatlar başga-da az däl. Bu yrym, ynançlar diňe bir zeýtun agajynyň baldagy, ýapragy bilen bagly bolman, eýsem, zeýtun ýagy bilen bagly ynançlarda hem duşýar. «Zeýtun ýagy diňe bir ýaralary bitirmän, eline çalan adamyň kalbyny hem ýumşadýar» diýlip ynanylypdyr.

3 Dekabr 2024

Jemgyýet

Geljekki hasylyň düýbüni tutmak şu günden başlanýar

25-nji noýabrda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary T.Atahallyýewiň hem-de welaýatlaryň häkimleriniň gatnaşmagynda iş maslahatyny geçirdi. Onda ýurdumyzyň sebitlerinde we oba hojalyk toplumynda alnyp barylýan işlere, Oba milli maksatnamasynyň ýerine ýetirilişi bilen bagly meselelere garaldy. Iş maslahatynyň barşynda Ahal welaýatynyň häkimi S.Soltanmyradow, Balkan welaýatynyň häkimi H.Aşyrmyradow, Daşoguz welaýatynyň häkimi D.Babaýew, Lebap welaýatynyň häkimi M.Annanepesow, Mary welaýatynyň häkimi B.Orazow welaýatlarda möwsümleýin oba hojalyk işleriniň barşy barada hasabat berdiler.

26 Noýabr 2024

Syýasat

Resmi habar

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe welaýatlarda ýerden, suwdan, oba hojalyk tehnikalaryndan we mineral dökünlerden netijeli peýdalanmak, agrotehniki çäreleri ýokary hilli geçirmek arkaly pagtanyň öndürilýän möçberini has-da artdyrmak maksady bilen, Türkmenistanyň Prezidenti Karara gol çekdi. Resminama laýyklykda, Oba hojalyk ministrligine, «Türkmenpagta» döwlet konsernine, Ahal, Balkan, Daşoguz, Lebap we Mary welaýatlarynyň häkimliklerine: — ýerleriň kärendeçileriniň, peýdalanyjylarynyň we eýeleriniň işini ýokary derejede guramak arkaly 2025-nji ýylda Türkmenistan boýunça degişli möçberde pagta öndürilmegini üpjün etmek;

26 Noýabr 2024

Syýasat

«Hakyda göwheri» — Gahryman Arkadagymyzyň täze kitaby

25-nji noýabrda türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow Halk Maslahatynyň Diwanynyň iş dolandyryjysy, Gurbanguly Berdimuhamedow adyndaky Howandarlyga mätäç çagalara hemaýat bermek boýunça haýyr-sahawat gaznasynyň wise-prezidenti R.Bazarowyň we Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň prezidenti A.Aşirowyň gatnaşmagynda iş maslahatyny geçirdi. Onda häzirki döwürde milli ykdysadyýetimiziň pudaklarynda ýaýbaňlandyrylan giň möçberli özgertmeleriň durmuşa geçirilişi, halkymyzyň abadan durmuşynyň üpjün edilmegi hem-de öndürijilikli zähmetiň berkarar bolmagy bilen baglanyşykly meselelere garaldy. Iş maslahatynda Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň prezidenti A.Aşirow häzirki zaman ylmynyň aýratynlyklary, ýurdumyzda ylmy hemmetaraplaýyn ösdürmek we ýaşlaryň ylma bolan garaýyşlaryny höweslendirmek, sanly ykdysadyýetiň işini kämilleşdirmek boýunça alnyp barylýan giň möçberli işler barada hasabat berdi.

26 Noýabr 2024

Syýasat

Türkmenistan — bagtyň mekany, Ýaňlansyn dostluk mukamy

Parahatçylygyň, dost-doganlygyň mekany hökmünde özüni dünýä ykrar etdiren ata Watanymyzda gazanylýan ösüşler, özgerişler kalbymyzy joşduryp, nurana ertirlere bolan ynamymyzy has-da berkidýär. Ýurdumyzda Gahryman Arkadagymyzyň, Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň halkymyzy eşretli durmuşda ýaşatmak ugrunda alyp barýan il-ýurt bähbitli beýik işleri, gazanylýan ösüşleriň, ýetilýän belent sepgitleriň diňe bir halkymyz tarapyndan däl, eýsem, dünýä bileleşigi tarapyndan hem gyzgyn goldawa eýe bolýandygy buýsandyryjy hakykatdyr. Ylaýta-da, medeni ulgamda gazanylýan üstünlikler halkymyzyň milli däp-dessurlaryny dünýä ýaýmakda uly ähmiýete eýedir. Şu ýylyň 18 — 27-nji noýabrynda merjen paýtagtymyzda Ýewropa Bileleşiginiň Medeniýet hepdeliginiň geçirilmegi hem muny aýdyňlygy bilen tassyklaýar. Bu hepdelik Ýewropa Bileleşiginiň ýurdumyzdaky wekilhanasynyň, Germaniýanyň ilçihanasynyň we Türkmenistanyň Medeniýet ministrliginiň bilelikde taýýarlan maksatnamasy esasynda geçirilýär.

26 Noýabr 2024

Medeniýet

Päk zähmeti bilen adygan

Ýurdumyzda hormatly Prezidentimiziň tagallasy bilen bereketli topragymyzdan oba hojalyk ekinlerinden ýokary hasyl almak üçin amatly şertler döredilýär. Munuň üçin öňdebaryjy iş usullaryna daýanylýar. Bu ugurda biologiki usullary ulanmak peýdaly we netijeli hasaplanýar. Biousullary ulanmakda baý tejribeli hünärmenler welaýatymyzda diýseň köp. Şolaryň biri-de Nurýagdy Bazarowdyr. Indi 40 ýyl bäri barlaghanada zähmet çekýän Nurýagdy aga hünärine göwün beren ynsan. Ol ýaş döwri gowaçaly meýdanlara altyngözlüje goýberilende, uly gyzyklanma bilen synlap, olaryň ekinleri zyýankeşlerden goraýandygyny öwrenende, bu käre höwesi has-da artdy.

26 Noýabr 2024

Oba hojalyk

Gant şugundyrynyň bol hasyly ýygnalýar

Aslynda durmuşda ähli gowy zatlar süýjülige deňelýär. «Süýji durmuşda ýaşamak, süýji günleriň hözirini görmek, süýji ömür sürmek, süýji arzuwlar» diýen ýaly, ençeme jümleleriň döremeginde hem süýjülik tagam bilen baglanyşyk bar. Häzirki wagtda ýurdumyzyň azyk senagatynda şol süýjülikleriň iň esasysy bolan gant önümçiliginiň möçberiniň artdyrylmagynda biziň gant şugundyrçy kärendeçilerimiziň saldamly goşandynyň bardygyny bellemek buýsandyryjy hakykatdyr. Çünki gant şugundyry ýurdumyzda gant öndürmekde esasy çig-mal bolup durýar

26 Noýabr 2024

Oba hojalyk

Ak ekiniň idegi

Ata-babalarymyz müňýyllyklaryň dowamynda ak bugdaýy ösdürip ýetişdirmekde güýç-gaýratlaryny gaýgyrmandyrlar. Şol sebäpli-de her bir gallaçy daýhan üçin bugdaýyň bereketli hasyly bolelin durmuşyň binýady hasaplanýar. Şoňa görä-de, ýurdumyzda ýylyň-ýylyna halal zähmet çekmegiň göreldesini, yhlasly işlemegiň oňyn netijesini görkezýän daýhanlaryň sany barha artýar. Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe işi ilerleýän şeýle gallaçy daýhanlaryň biri-de Ahal welaýatynyň Babadaýhan etrabynyň Garawekil obasynyň ýaşaýjysy Gurban Begenjowdyr. Gurban aga etrabyň «Türkmenistan» daýhan birleşigine degişli bolan 4 gektar ýerinden tohumlyk bugdaýyň saýlama görnüşlerinden bol hasyl almagyň ussady hökmünde tanalýar.

26 Noýabr 2024

Oba hojalyk

«Sary altynyň» berekedi

Ýurdumyzda azyk bolçulygyny artdyrmak ugrunda gadymy Lebabyň babadaýhanlary hem yhlasly, göreldeli zähmet çekýärler. Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe hormatly Prezidentimiziň bereketli topragymyzdan ýylda iki-üç hasyl almak barada öňde goýan wezipeleri Lebap welaýatynda hem üstünlikli amala aşyrylýar. Şu günler lebaply daýhanlar hem bugdaý hasyly ýygnalan meýdanlarda ekilen beýleki aralyk ekinler bilen bir hatarda şalynyň bol hasylyny Watan harmanyna tabşyrýarlar. Welaýatymyzyň etraplarynyň ählisinde şaly ekildi we olar bol hasyl berdi. Aralyk ekinleriň arasynda şala uly orun degişli bolup durýar. Geçen ýyllarda welaýatymyzyň toprakdan dür öndürýän daýhanlaryna şaly ýaly bereketli ekini ösdürip ýetişdirmäge giň mümkinçilikler açyldy, amatly şertler döredildi. Şonuň bilen birlikde şalyçylarymyzyň iş tejribesi ýylsaýyn baýlaşýar. Olar şalydan bol hasyl ýetişdirmegiň inçe syrlaryny mäkäm özleşdirýärler. Welaýatymyzyň ekerançylarynyň her ýylda ýetişdirýän şaly hasylynyň azyklyk sypatlarynyň hil taýdan has ýokarydygyny aýratyn belläsiň gelýär. Häzirki wagtda Lebap topragynda ýetişdirilen şaly önümine ýurdumyzda uly isleg bildirilýär. Diýarymyzyň gündogar sebitinde şalynyň bol hasyl bermegi üçin toprak, howa şertleri doly laýyk gelýär. Süýji suwly Amyderýanyň boýlarynda ýerleşýän ekerançylyk meýdanlary suwaryldygysaýyn has gowy ösýän we hasyl toplaýan şaly üçin ör

26 Noýabr 2024

Oba hojalyk

Pirli tamdyr

Halkymyz tamdyry mukaddeslige deňeýär. Onda bişirilýän mele-myssyk çörek lowurdap dogýan Güne meňzeýär. Dürli ýyllaryň dowamynda toplanan etnografiýa çeşmelerinde pederlerimiziň tamdyr gurmak işi bilen bagly gyzykly maglumatlar hasaba alnypdyr. Ýurdumyzyň çäginde geçirilen arheologiýa gazuw-agtaryş işleriniň dowamynda hem türkmen maşgalasyna öňden mahsus bolan käbir dessurlar hasaba alyndy. Ylmy derňewleriň netijesinde gadymy Marguşdan, Orta asyr Merwden, Köneürgençden, Şähryslamdan we Dehistan ýaly beýleki ýadygärliklerden gadymy tamdyr yzlary ýüze çykaryldy. Bu barada taryhçy alym Annageldi Gubaýew: «Merwden we Könegaladan (Aşgabadyň etegindäki Köşi obasy) biziň eýýamymyzyň III asyryna degişli el degirmenleri tapyldy. Owal daş owguçda owradylan däneden nämäniň bişirilendigini anyk aýtmak kyn... Ýöne degirmenden çykan unuň peýda bolmagy bilen ýalpyldap duran çörekleriň bişirilip başlanandygyny çaklamak mümkin. Biziň pikirimizçe, türkmen tamdyrlarynyň-da has ýönekeýje görnüşleri baryp, şol zamanlarda ýüze çykypdyr» diýip ýazýar.

26 Noýabr 2024

Miras

Tehnikalary aýawly saklamagyň usullary

Oba hojalyk tehnikalarynyň köpüsiniň belli bir işe niýetlenilendigi we şol işleriň möwsümleýindigi üçin olaryň ýylyň dowamynda ulanylýan wagty az bolýar. Şonda aýawly saklanmasa, tebigy täsirleriň netijesinde olaryň zaýalanýan halaty-da bolýar. Olar düzgüne laýyk aýawly saklansa, iş öndürijiligi ýokary bolýar. Bu bolsa olaryň ulanyş möhletini uzaltmaga, bejergä sarp edilýän harajatlary azaltmaga ýardam edýär. Tehnikalary aýawly saklamagyň düzgünleri we tehniki talaplary oba hojalygynda ulanylýan tehnikalaryň aýawda saklanyş düzgünlerine laýyk bolmalydyr.

26 Noýabr 2024

Oba hojalyk

Sarahs rowaýatlar ummanynda

Sarahs etraby ýurdumyzyň Ahal welaýatynyň günorta-gündogarynda ýerleşip, gadymy döwürlerden bäri ol Merkezi Aziýanyň möhüm şäherleriniň biri hökmünde tanalypdyr. «Sarahs» adynyň gelip çykyşyna degişli taryhy ýazgylarda ýa-da halk döredijiliginde anyk maglumat az hem bolsa, onuň bilen baglanyşykly dürli rowaýatlar we halk arasynda dilden-dile geçip gelen birnäçe hekaýalar bar. Olaryň köpüsi suwuň we çölüň içindäki ýaşaýyş üçin möhüm orun eýelän bu ýer bilen baglanyşyklydyr.

26 Noýabr 2024

Taryh

Bir daragtyň ýüz haýry

Häzirki ýaly ýadymda. Köçämizde ýaşaýan on-on iki ýaşly goňşy oglanjyklar bagymyza erik iýmäge geldiler. Ol oglanlaryň biri elýeterindäki eriklere kanagat etmän, şaha dyrmaşdy. Birdenkä ol oglanjygyň aýagy typdy-da, erik şahalarynyň birini döwüp, aşak gaçdy. Kakam bilen erikden typyp ýykylan goňşy oglanjygyň ýanynda häzir bolduk. Eken bagyny eý görýän kakam şahany döwenligi üçin goňşy oglanjyga käýär diýip pikir etdim.

26 Noýabr 2024

Tebigat

Döredijiligiň edebi meýdany

Güýze ýüzlenme Giň asmanda dogduň altyn Aý bolup,Sahylygyň bilen Hatam Taý bolup,Zähmete, yhlasa rysgal-paý bolup,Akar suwy bala dönderdiň, güýzüm!

26 Noýabr 2024

Edebiýat