"Mugallymlar gazeti" gazeti

Esaslandyryjysy: Türkmenistanyň Ministrler Kabineti
Salgysy: Aşgabat şäheri, Garaşsyzlyk şaýoly, 100, Türkmenbaşynyň erkin döredijilik mekany
Telefon belgileri: 38-61-53, 39-96-41, 39-96-40
Email: mugallymlar-gazeti@sanly.tm

Habarlar

Gaýçy üçin daşlyk

Owadan bezegli, içlikli, bezeg jäheginden ildirgiç edilip, ilige dakylan ýönekeý daşlyklar gaýçyny saklamak üçin amatly hem-de özüne çekijidir. Daşlyklary bir reňkli matadan, ýüzüne nagyş edip taýýarlasaň hem bolýar.

Ýumurtga barada

Ýylyň ähli paslynda ulularyň we çagalaryň lezzet alyp iýýän iýmitleriniň biri bolan ýumurtgany zaýalaman saklamagyň syrlaryny bilmek gyzykly bolsa gerek. Bilermenleriň aýtmagyna görä, ýumurtgany sowadyjyda görkezilen möhletinden, ýagny 3 — 5 hepdeden artyk saklamak we iýmek bolmaýar. Şeýle hem ýumurtgany et we süýt önümlerinden uzakda saklamaly. Eger-de ýumurtgany gaýnadyp, sowadyjyda goýan bolsaňyz, ony 1 hepdeden artyk saklamaň. Ýogsa-da, ýumurtganyň ýaramlydygyny ýa-da zaýanlanandygyny nädip anyklamaly? Bu barada ene-mamalarymyzdan eşiden gürrüňlerimizi size ýetirmegi makul bildik. * * *

Öý bikesi öwrense...

Dürüşdeli ýeralma Gerekli önümler: Ulurak ýeralmalaryň 2-si, 150 g peýnir, 50 g towugyň döş eti, 30 g mesge ýagy, ýaş sogan, 2 nahar çemçe süýt, 1 çaý çemçe duz.

Täleýnama Ýyldyzlar näme diýýär? Sentýabr 2023

HAMAL Guzy 21.03 — 20.04 Sentýabr aýy ýyldyzlar hamallara zähmetde erjel bolmaklygy we hemme zat babatda sabyr etmekligi maslahat berýär. Bu aý olaryň durmuşynda ilkinji ýerde iş orunlary bolup, jogapkärçilikleri artar. Iş bilen başagaý hamallar özlerine juda agram salmaly däldirler. Işdeş ýoldaşlaryňyzyň ýardamyndan ýüz öwürmäň. Bu siziň işiňizde ýeňillik döredip, ýoldaşlaryňyz bilen gatnaşygyňyzy has-da berkider. Jan aýaman zähmet çeken hamallar aýyň ahyryna ýetmezden, işiň oňyn netijesini görüp başlarlar. Bu döwür olar üçin özgerişlikleriň döwri bolar. Bu aý maddy ýagdaýyňyz biraz durnuksyz bolup biler. Şonuň üçin hem hemişe tygşytly bolmakdan zyýan gelmez.

Galkynyşly döwürde bagtyýar ýaşaýyş gül açýar

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ýaş maşgalalaryň bagtyýar durmuşda ýaşamaklary üçin edilýän aladalar hemmeleriň göwnüni göterýär. Sakasynda Gahryman Arkadagymyz we Arkadagly Serdarymyz durýan tutumlar bu gün täze dörän maşgalalary Gün kibi çoýýar. Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynda toýlarymyz toýa ulaşyp, döwletli Diýarymyzda her gün täze maşgalalaryň onlarçasynyň binýady tutulýar. Şanly ýylda diňe biziň edaramyz tarapyndan täze baglaşylan nikalaryň 1500-den gowragy resmileşdirildi. Bu bolsa diňe bir Halaç etrabynda şu ýylyň özünde şonça täze maşgalanyň emele gelendigini görkezýär. Guwandyryjy ýagdaýlaryň ýene biri şu ýylyň geçen döwründe etrabymyz boýunça ýarym müňden gowrak çaganyň dünýä inmegidir.

Ula hormat, kiçä sarpa

Türkmen halkymyzyň özboluşly milli terbiýe mekdebi bar. Sözbaşy edip saýlan jümlämiz hem terbiýe ýörelgämiziň esasy özenini düzýän taglymatlaryň biridir. Halkymyzyň milli däp-dessurlarynyň dowamlylygy, millilige bolan söýgi-hormat hem hut şu nukdaýnazardan gözbaşly bolsa gerek. Çünki türkmençilikde ulyny sylamak, olaryň öwüt-pentleri bilen terbiýelenmek jemgyýetimizde esasy orny eýeleýär. Gahryman Arkadagymyzyň tagallasy bilen çap edilen, milli mekdebimiziň dürdänelerini jemleýän «Paýhas çeşmesi» atly kitapda «Ula — hormat, kiçä — hezzet», «Ula salam ber, kiçä — kelam», «Ulusyny sylan beg bolar, begini sylan — ýeg», «Uly başlar, kiçi işlär» ýaly ajaýyp nakyllar bar. Şulardan hem görşümiz ýaly, kiçini söýüp terbiýelemek, ula hormat goýmak ata-babalarymyzdan gelýän gadymy ýol-ýörelgedir. Ulyny sylamak biziň her birimiziň ýörelgämize öwrülip, ene süýdi bilen aňymyza ornan mukaddeslikdir. Şeýle-de Gahryman Arkadagymyzyň ýygy-ýygydan halk döredijiligine ýüzlenmegi, paýhasly pederlerimiziň döreden dana pähimlerine uly sarpa goýmagy ýöne ýerden däl. Halkyň döredip, uzak asyrlaryň dowamynda kämilleşdirip, ajaýyp döwrümize ýetiren ruhy mirasy bu günki günde terbiýe meselesinde iňňän uly ähmiýete eýedir. Türkmeni beýlekilerden tapawutlandyrýan gymmatlyk milli terbiýe mekdebiniň gadymyýetden bäri haýsy şertlerde hem bolsa üýtgemän bir durkunda saklanýanlygydyr. Oguz han döwründe ýaşulular

Bal süýji, baldan-da bala

Halkymyzyň çagalar baradaky aladasy ähli döwürlerde hem ileri tutulýan ugurlaryň biri bolup durýar. Şu ýörelgeler Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe hem mynasyp ösdürilýär. Ýurdumyzyň mekdebe çenli çagalar edaralarynda körpeleriň irki ösüşi, olary mekdebe taýýarlamak boýunça wezipeleri durmuşa ornaşdyrmak bilen baglanyşykly işler alnyp barylýar. Mekdebe çenli bilim milli bilim ulgamynyň ilkinji basgançagy bolup, döwrüň talaplaryna laýyklykda, çagalary başlangyç bilimiň maksatnamasyny özleşdirmäge taýýarlamak esasy wezipeleriň biri bolup durýar. Şonda mekdebe çenli çagalar we umumybilim edaralarynyň arasynda sazlaşykly gatnaşyklary üpjün etmek möhümdir. Terbiýe maşgalada berk başlansa, jemgyýet bu terbiýäni berkidýär. Ýagny, körpe çagalar bagyndan başlap töwerekdäki ýagdaýlardan täsirlenip ugraýar. Hereketlerini üýtgedýär, gepleýşini kämilleşdirýär, söz baýlygyny artdyrýar. Bu ugurda çagalar baglarynyň paýy uludyr. Häzirki ajaýyp döwrümizde ýurdumyzyň ähli welaýatlarynda we paýtagtymyzda dünýä ülňülerine laýyk gelýän multimedia tehnologiýalary bilen üpjün edilen çagalar baglary bar. Olarda körpeler bilen alnyp barylýan okuw-terbiýeçilik işleriniň hilini we netijeliligini ýokarlandyrmak üçin innowasion tehnologiýalar, ýagny okatmagyň täze, döwrebap serişdeleri peýdalanylýar. Gysga döwrüň içinde bilim ulgamyna multimedia tehnologiýalarynyň ornaşdyrylmagy bilim be

Maşgalam — baş galam

Darganata etrap häkimliginde hukuk goraýjy edaralaryň işgärleriniň gatnaşmaklarynda «Maşgalam — baş galam» atly wagyz-nesihat çäresi geçirildi. Onda edilen çykyşlarda döwletimiziň we jemgyýetimiziň ösüşlerini hem-de jebisligini berkitmekde maşgalanyň paýynyň uludygyna aýratyn uly üns berildi. Hukuk goraýjylar döwletimizde maşgalalaryň abadançylygyny üpjün etmeklige gönükdirilen hukuk resminamalarynyň has kämilleşdirilendigi hakynda giňişleýin düşündiriş berdiler. Çykyşlarda aýdylyşy ýaly, hormatly Prezidentimiziň Kararynyň esasynda, 2022-nji ýylyň 1-nji sentýabrynda geçirilen Türkmenistanyň Magtymguly adyndaky Ýaşlar guramasynyň VII gurultaýynda öňe sürlen tekliplerden ugur alnyp, ýurdumyzda ýaş maşgalalaryň ýaşaýyş-durmuş şertlerini mundan beýläk-de gowulandyrmak maksady bilen, şeýle hem şol gurultaýda tassyklanylan «Ýaşlar barada döwlet syýasaty hakynda» rejelenen görnüşdäki Türkmenistanyň Kanunyna, «Türkmenistanda ýaş maşgalalaryň ýaşaýyş-durmuş şertlerini has-da gowulandyrmak hakynda» Türkmenistanyň Prezidentiniň gol çeken Kararynyň birinji bölegine laýyklykda resmi taýdan nikalaşyp, durmuş guran ýaş maşgalalara zerur bolan öý goşlaryny we hojalyk harytlaryny satyn almak üçin girew goýmazdan, zamunlyk esasynda, ýyllyk 1 göterim bilen 3 ýyl möhlete berilýän karzyň möçberini 20 müň manada çenli ýokarlandyrmak bellenildi. Çäräniň dowamynda durmuş-ykdysady, ýaşaý

Maşgala — jemgyýetiň sütüni

Her bir halkyň özüne mahsus terbiýeçilik ýörelgesi bolýar. Terbiýe adamyň ýaşaýyş-durmuş, medeni-ynsanperwer we aň-paýhas derejesinden gelip çykyp, onuň ahlak keşbini açyp görkezýär. Halkymyz olary «türkmençilik ýörelgeleri» diýip atlandyrýar. Her bir hereket şol ýörelgelere laýyklykda amala aşyrylýar, oňa gabat gelmeýän her bir ýagdaý bolsa il-gün tarapyndan ýazgarylýar. «Çaga eziz, edebi ondan hem eziz» diýýän halkymyz perzendiň ruhy kämilligine, ýagny terbiýesine aýratyn ähmiýet beripdir. Nesil terbiýesiniň gözbaşy bolsa maşgaladan başlanýar. Maşgala — jemgyýetiň iň ilkinji we esasy sütüni. Maşgalada onuň her bir agzasynyň durmuş ýoly başlanýar. Şonuň üçin hem maşgalada berilýän terbiýe ynsanyň ykbalyny kesgitleýär. Şeýledigi üçin ata-eneler çagalarynyň her bir hereketine, edim-gylymyna jogapkärli çemeleşmelidir. Nesil terbiýesinde her bir ýagşy hereket öz wagtynda höweslendirilip, ýaramaz endikleriň öňi alynsa, kämil ynsan, il-güne haýyrly şahsyýet kemala gelýär.

Çaga durmuşynda oýnawaçlaryň ähmiýeti

Çagalyk ýyllary iň bir gyzykly, ýatdan çykmajak pursatlara baý bolan täsin hem owadan döwürdir. Bu pursatlar çaganyň durmuşda hemme zady ýerine ýetirmäge mümkinçiligi bolan, gowşak we goraga mätäç bolsa-da güýçli adamlardan hökümi zor bolan döwrüdir. Çaga köp zat bilen gyzyklanýar, ähli zady bilesi gelýär, şeýdip, ol ýuwaş-ýuwaşdan öwrenýär. Ýekelikde, deň-duşlary we hossarlary bilen oýnaýar. Çagalaryň durmuşynda oýnawaçlaryň uly ähmiýeti bardyr. Çaga oýunlary oýnawaçlar bilen aýrylmaz baglanyşyklydyr. Oýnawaçlar çagalaryň psihologik ösüşine täsir edýär. Olar häzirki zaman jemgyýetçilik gatnaşyklar ulgamynda durmuşa taýýarlaýjy serişde bolup hyzmat edýär. Çaga oýnawaja güýmenip, wagtynyň nädip geçendigini hem duýman galýar.

Balykgulaklardan balyjaklar

Mähriban çagalar, tomus paslynyň dowam edýän günlerinde ýurdumyzyň dürli künjeklerinde ýerleşýän çagalar sagaldyş we dynç alyş merkezlerinde oňat dynç alýansyňyz! Jana şypaly howasy, özboluşly gözelligi bilen çagalaryň hem ulularyň dynç almaga barýan mesgeni bolan Awazada wagtyňy hoş geçirmegiň ýene bir hezilligi bar. Ol hem deňiz tolkunlarynyň kenarýakasyna getirýän balykgulaklaryny ýygnamak. Ululy-kiçili, şekilleri biri beýlekisinden parh edýän balykgulaklary saýlap, gowy gören balykgulaklaryny ýygnamagy özüne güýmenje edinen çagajyklara kän duş geldik. Ol çagalar bu balykgulaklardan deňiz jandarlarynyň şekiljiklerini, deňziň tolkunlaryny görkezýän surat eserlerini döredip bolýandygyny aýdyp berdiler. Biz hem size balykgulaklardan balyk şekiljiklerini ýasamagy öwretmekçi. Gerekli esbaplar:

Dorogly tagam

Gerekli önümler: • 380 gram un,

Ynsany edep bezeýär

Aslynda adam oglunda edep diýilýän närse iki hili bolmaly, ýagny göze görnüp duran edep we göze görünmeýän edep. Birinji, göze görünýän edep ynsanyň daşky hereketlerinde ýüze çykýar. Ikinji, göze görünmeýän edep ynsanyň içki ahlagyna degişlidir. «Onda «ahlak» sözi nähili manyny aňladýar?» diýen kanuny sowal ýüze çykýar.

Dünýäniň görki

Eneler dünýäniň görküdir. Gahryman Arkadagymyzyň belleýşi ýaly, enä tagzym etmek mukaddeslige tagzym etmekdir. Ýaş nesillere şu günki ajaýyp durmuşymyzyň gadyryny bilmegi ündäp, öý-ojaklaryň törüni bezäp oturan uzak ýaşly mährem enelerimiz bolsa görüm-görelde mekdebidir. Olar bilen didarlaşmak, käýarym salama baryp, gyzykly gürrüňlerini, öwüt-nesihatlaryny diňlemek hem bagt. Biz hem şeýle bagtdan nesibeli günümiz Daşoguz welaýatynyň Saparmyrat Türkmenbaşy etrabynyň Bugdaýly geňeşliginiň Bereketli obasynda ýaşaýan, Beýik Watançylyk urşy ýyllarynda tylda zähmet çeken, 98 ýaşy arka atan Nurjan Dädebaýewalara bardyk. Hasasyny söýget edip gelen Nurjan ene bizi görüp saklandy:

Baş gelin — başymyň täji

Türkmeniň bägül ýaly gyzlary, gül görkli gelinleri hemişe dillerde dessan bolup gelipdir. Olara edep-ekramlylyk, asyllylyk, sabyrlylyk, çeperellilik, utanç-haýalylyk mahsus. Ene-mamalarymyz maşgalada gyz çaga aýratyn terbiýe berip, olara ýaşlykdan gündelik durmuşda gerek boljak hünärleri: öýi arassa saklamagy, tagam taýýarlamagy, ony saçaga äbermegiň düzgünlerini, haly-palas dokamagy, keşde çekmegi, keçe güllemegi... ýaş aýratynlyklaryna görä öwredipdirler. Öz öýlerinde ejesinden we özünden uly uýalaryndan asylly terbiýe alan gyz şol edep-ekramlylygy gelin bolup baran öýünde-de dowam etdiripdir.  Öňki makalalarymda belläp geçişim ýaly, körpe gelniň maşgalanyň iň kiçi oglunyň, ýagny körpesiniň öýünde ýaşamagy halkymyzda ýörgünli däp hökmünde dowam etdirilýär. Körpe ogul bilen körpe gelin ene-atasyny goýup, başga bir ýere göçüp gitselerem halanylmaýar. Ol, näçe heňňamlar aýlansa-da, şeýleligine-de galypdyr.

Gelin ojaga çeker

Zenan hakda söz açylanda, obadaşymyz, kalby mähirden doly Jumagözel gelnejäniň gürrüňleri serime dolýar. —Ýaňyrak gelin bolup, gaýyn öýüme gelen günlerimdi. Gaýynymlaryň bagy-bossanlyga bürenip oturan, gür alma baglary bardy. Bagyň hasyl getirip, bişen wagtlarydy. Bir görsem, bagyň aşagynda gyzyldyr sary almalar dökülip ýaýrap ýatyr. Şol dowürlerde mürepbe gaýnatmak o diýen adat däldi. Gelin bolup baran ýerimde-de mürepbe gaýnatmaga känbir üns berilmeýän eken.

NESIBE

Geň-enaýy wakalardan, aladalardan doly gyzykly durmuşda ýaşamagyň öz lezzeti bar. Owadan dünýä bolup, gursagyňy gaplaýan bu durmuşda bir gün begenen, bir gün gaýgylanan bolýaň. Şeýdibem, ýüzüňi emaý bilen sypalaýan bahar şemaly ýaly ýakymly günler jöwzaýy tomsuň epgegi bilen sazlaşyp, geçip dur. Aňyrsyna-bärsine göz ýetmeýän umman ýaly durmuş kerweni öz kadalary bilen gidip barýar, ynsan hem onuň yzyna düşüp, ýodalardan ýollara aşýar. Ynha, durmuşyň gyzykly ýerem şunda-da! Sebäbi bu ýollarda ynam, ynanç, ygtykat, ykbal ýaly ajaýyp duýgular bar. Şolara bil baglap ýaşamagyň özi owadan dünýä bolan teşneligiňi gandyrýar. Adam bir işe başlajak bolanda «Bismilladan» soň, «Nesip bolsa» diýýär. Sebäbi ata-babalarymyzdan gelýän «Hasap edeniň bolmaz, nesip edeni bolar» diýen pähimiň juda ýerliklidigi hakykat ýüzünde haýran galdyrýar.

Geliň, gülşeliň!

Bir zenan lukmana ýüz tutup, adamsynyň gijelerine samraýandygyny aýdypdyr. Lukman ony diňläpdir-de: — Men size onuň samramasyny goýdurýan derman ýazyp biljek däl — diýipdir.

Perdäniň biçüwi we taýýarlanylyşy

Käte öz elimiz bilen perdeleri tikmek üçin ýörite görkezmeler zerur bolmanam biler. Biz žurnalyň şu sanynda penjire üçin perdäniň tikilişini hödürleýäris.

Eşiklere iligi nädip saýlamaly?

Eşiklere ilik dakmaly bolanda, zenan maşgalalaryň käbirinde sorag ýüze çykýar: «Eýsem, ilikleriň haýsy görnüşleri eşiklere has gowy gelişýärkä?». Penjekler hem palto üçin tagua hozunyň gabygyndan ýasalýan tegelek, ýasy görnüşli, iki ýa-da dört deşikli ilikler gerek. Daşyna örme edilende, ol ilikler eşige tebigy owadanlyk berýär. Haýwanlaryň, esasan hem, keýikleriň şahyndan ýasalýan ilikler göze gelüwli görünýär.