Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe milli mirasymyzy, şöhratly taryhymyzy ylmy esasda öwrenmäge uly üns berilýär. Ata-babalarymyz «Geçmişi bolmadygyň geljegi bolmaz» diýýär. Taryh ylmyny öwrenmekde iň ygtybarly serişdeleriň biri hem arheologiýadyr. Grek dilinden terjime edilende, «arheos» — «gadymy», «logos» — «ylym» diýen manyny berýär. Gadymyýeti öwrenýän bu ylmyň adamzat ýaşaýşynyň çuňluklaryna aralaşmakda bahasyna ýetip bolmajak gymmaty bardyr.
Garaşsyzlyk ýyllarynda welaýatymyzyň çägindäki taryhy-medeni ýadygärliklerde arheologik barlaglara, gazuw-agtaryş işlerine giň gerim berildi. Şonda ata-babalarymyzdan miras galan gymmatly tapyndylaryň üsti açyldy. Esasan-da, alym-arheologlar tarapyndan Hojaidat galasynda geçirilen ylmy-barlag işleri netijeli boldy. Galanyň biziň eýýamymyzyň I asyrynda, Kuşan döwleti döwründe gurlandygy anyklanyldy. Kuşan döwleti biziň eýýamymyzyň I — IV asyrlarynda höküm süren patyşalykdyr. Hojaidat galasy şu döwletiň golastyndaky harby goranyş we Amyderýanyň orta akymynyň ilatly ýerleriniň merkezi edara ediş galasy bolupdyr.
