Garagumuň täsin jandary

2 Dekabr 2024
215

Garagum sährasynyň haýwanat dünýäsi özboluşlylygy bilen tapawutlanýar. Bu ýerde oňurgasyz we oňurgaly haýwanlaryň, guşlaryň, süýrenijileriň, süýdemdirijileriň köp görnüşlerine gabat gelmek bolýar. «Bereketli Garagum» döwlet tebigy goraghanasynyň çäklerinde duşýan süýdemdirijileriň biri-de gum pişigidir.

Ylma mälim bolan ilkinji gum pişigi Alžiriň Saharasyndan tapylyp, 1858-nji ýylda bu barada habar berilýär. Şu güne çenli Marokkoda, Alžirde, Nigeriýada, Çadda, Müsürde, Arap ýarymadasynda we Ýakyn Gündogaryň birnäçe ýurtlarynda gum pişigi hasaba alyndy. Merkezi Aziýada 1925-nji ýylda Garagum sährasynda ilkinji gezek bu jandaryň bardygyny görýärler. Ol 1960-njy ýyllaryň ahyryna çenli Üstýurt düzlügine, Köpetdaga, Amyderýa we Syrderýa aralygyna (Gyzylgum), Garaguma ýaýrap başlaýar. Ilat sanynyň köpelmegi hem-de tebigy şertleriň üýtgemegi nazara alnyp, gum pişigi Tebigaty we tebigy baýlyklary goramak boýunça halkara bileleşik tarapyndan hasaba alynýar.

Jemal AÝHANOWA,
«Bereketli Garagum» döwlet tebigy goraghanasynyň ylmy işgäri.