Türkmeniň nusgalyk alabaýy

Esaslandyryjysy: Halkara "Türkmen alabaý itleri" assosiasiýasy
Salgysy: Aşgabat şäheri, Bitarap Türkmenistan şaýoly 553/2 jaýy.
Telefon belgileri: 39-00-72

Gazeti PDF görnüşinde ýükläp almak

Habarlar

Tebigat — tebigy baýlyk

Ekologiýa abadançylygyny üpjün etmek, tebigy baýlyklary rejeli peýdalanmak babatda ýurdumyzda uly işler durmuşa geçirilýär.   Gahryman Arkadagymyzyň belleýşi ýaly: «Türkmenistan ekologiýanyň we daşky gurşawyň goralmagy babatdaky tagallalaryny ählumumy derejede işjeň görnüşde alyp barýar».

1 Iýun 2023

Tebigat

TOMUSKY DYNÇ ALYŞ MÖWSÜMINDE ARASSAÇYLYK TERTIP-DÜZGÜNLERI

Tomus paslynyň ýakymly ýatlamalar bilen ýatda galmagy üçin biziň her birimiz sagdyn durmuş ýörelgele- rini berjaý etmelidiris. Tomus paslynda howanyň gyzmagy bilen biziň durmuşymyzda birnäçe ajaýyp üýtgeşmeler bolup geçýär. Bu pasylda köpler ýylyň dowamynda zähmet çekip, garaşylan dynç alyş möwsümine taýýarlyk görýär. Çagalar dynç alyş merkezlerinde, uly adamlar bolsa şypahanalarda we sagaldyş merkezlerinde dynç alyp, saglyklaryny berkidýärler. Sagaldyş we dynç alyş merkezlerinde guralýan çäreler çagalaryň möwsümleýin ýokanç keseller- den, iýmit zäherlenmelerinden, Gün urmadan goragly bolmaklaryny üpjün edýär. Uly adamlar öz maşgala lukmanlary bilen maslahatlaşyp, saglyk ätiýaçlandyrmasynyň ýeňilliklerinden peýdalanmak arkaly, ýurdumyz- da hereket edýän şypahanalarda we «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda dynç alyp, saglyk la ry ny ber kid ýär ler. Ýur du my zyň Süýt we süýt önümleri sowadyjylarda saklanyp, süýt kabul edilmänkä gaýnadylmaly. Tomus paslynda aýna we demir gaplara gaplanan tagamlardan saklanmaly. Iýmit önümleriniň içinde ter miweleriň, gök önümleriň we gök önümlerden taýýarlanan tagamlaryň, ter we kakadylan miwelerden gaýnatmalaryň, melhem çaýlaryň bolmagy hökmanydyr. Ýiti Gün şöhlesinden goranmaly we deňziň kenarynda irden 6:00dan 9:00a çenli, agşam 18:00dan 21:00a çenli gezelenç etmeli. Biziň milli tagamlarymyz, ýerli miwedir gökönümlerimiz iýmit

1 Iýun 2023

Tebigat

ŞÄHER EKOLOGIÝASY: SAZLAŞYKLY ÖSÜŞ WE INNOWASION TÄZEÇILLIK

2022-nji ýylyň 22-nji aprelinde Birleşen Milletler Guramasynyň Ýewropa ykdysady komissiýasynyň «Şäherlerdäki baglar» atly başlangyjyna bag ekmek çäreleri arkaly goldawy we oňa goşan goşandy üçin Aşgabat şäherine halkara güwänamanyň berilmegi ýurdumyzyň daşky gurşawy goramak we ekologiýa babatdaky tagallalarynyň halkara derejede ykrar edilýändiginiň subutnamasyna öwrüldi. Hormatly Prezidentimiziň öňdengörüjilikli baştutanlygynda «Döwlet adam üçindir!» diýen ynsanperwer ýörelgä esaslanyp, ýurdumyzyň ösüş aýratynlygy we döwletimiziň ileri tutýan wezipeleriniň ählisi jemgyýetçi lik ösüşiniň ýeketäk maksadyna, ýagny adam hakyndaky alada gönükdirilýär. Häzirki wagtda Aşgabat şäherin de toplumlaýyn şäher gurluşyk maksatnamasynyň çalt depginlerde amala aşyrylmagy netijesinde bina edilýän dünýä ülňülerine laýyk gelýän önümçilik, durmuş medeni maksatly desgalary, häzirki zaman ýaşaýyş jaýlary we beýleki döwrebap binalar akmermere beslenen şäherimiziň görküne görk goşýar. Sebitde iri işewürlik we me- deni merkez hökmünde ornuny barha pugtalandyrýan ak mermerli Aşgabadyň halkara hyzmatdaşlygyň mekany hökmünde ykrar edilmegi parahatçylygy dörediji merkeziň, döwrebap we sazlaşykly ösýän şäheriň derejesine eýedigi bilen baglanyşyklydyr. Häzirki wagtda paýtagtymyz dünýäniň rekordlar kitabyna goşulan, gözelligi bo ýunça haýrana goýýan ösüşleriň şäheri hökmünde tanalýar. Döwlet Baş

1 Iýun 2023

Tebigat

Asylly ýörelge — dünýä görelde

Daşky gurşawy goramagyň bütindünýä güni BMG-niň Baş Assambleýasy tarapyndan 1972-nji ýylda esaslandyryldy. Şondan bäri ol dünýäniň köp ýurtlarynda, şol sanda Garaşsyz döwletimizde hem bellenilýär. Gurama häzirki zamanyň ählumumy meseleleriniň çözülmeginde dünýä jemgyýetçiliginiň has utgaşykly işlemäge bolan maksatlaryny özünde jemleýär. Daşky gurşawy goramak ýurdumyzda durmuşa geçirilýän döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugry hökmünde kesgitlenildi. Ykdysady we durmuş ulgamlaryndaky giň möçberli özgertmeler maksatnamalary ähli babatda adamlaryň abadançylygynyň aýrylmaz şerti bolan ekologiýa bilen ysnyşykly baglanyşyklydyr. Şonuň üçin hem ýurdumyzda ekologiýany goramak Durnukly ösüş maksatlarynyň konsepsiýasynda hem esasy üç ugruň biri hökmünde öňe sürülýär. Mälim bolşy ýaly, Durnukly ösüş maksatlarynyň konsepsiýasy ykdysady, durmuş we ekologiýa ugurlaryny birleşdirýär.

31 Maý 2023

Tebigat

«Ýokarda Ülker telpegni silker»

Irki döwürlerden bäri Gün, Aý we ýyldyzlar wagty hem-de ugry kesgitlemek üçin giňden peýdalanylypdyr. Uzak taryhyň dowamynda ata-babalarymyz takyk Aý we ýyldyz hasabyny düzüpdirler. Gadymy ýazgylardan mälim bolşy ýaly, her gezek ýyldyz doganda, howa üýtgemek bilen bolýar. Aýyň, Günüň hem-de ýyldyzlaryň dogup-ýaşýan wagtlaryny dogry kesgitlän pederlerimiz: «Aý agyllasa — ýel, Gün gulaklasa — ýagyş», «Aý agyllasa, aýda ýagar, Gün gulaklasa, günde ýagar» diýen nakyllary döredipdirler. Ata-babalarymyz irki döwürlerde hem asman jisimlerine gözegçilik edip, öz sene hasaplaryny ýöredipdirler. Pederlerimiziň döreden «Sekiz topbak, ýedi ýaýran, iki ýyndam, bir bek» diýen tapmaçasynyň jogabynda her söz bir manyny aňladýar. Sekiz topbak ― Ülker, ýedi ýaýran ― Ýedigen, iki ýyndam ― Aý bilen Gün, bir bek bolsa, Demirgazyk ýyldyzydyr. Türkmen halkynyň Gün, Aý we ýyldyzlar bilen bagly senenamasyna çarwa hasaby hem diýilýär.

31 Maý 2023

Tebigat

Daşky gurşawy goramagyň bütindünýä gününe

Gözelligiň, bakylygyň baýramy Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallalary bilen Garaşsyz ýurdumyzda daşky gurşawy goramak, tebigatymyzyň gözelliklerini has artdyrmak, ekologiýa ýagdaýyny gowulandyrmak boýunça uly işler amala aşyrylýar. Munuň özi Gahryman Arkadagymyzyň bu ugurdaky ýörelgeleriniň, giň möçberli tagallalarynyň işjeň dowam etdirilýändiginiň, sebit hem-de dünýä ähmiýetli başlangyçlarynyň durmuşa geçirilýändiginiň aýdyň subutnamasydyr.

31 Maý 2023

Tebigat

5-nji iýun — Daşky gurşawy goramagyň bütindünýä güni

Daşky gurşawyň sazlaşygy Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynda ata-babalarymyzyň durmuş kadasyna öwrülen tebigat bilen sazlaşykda ýaşamak ýörelgesi Diýarymyzy bagy-bossanlyga öwürmek, daş-töweregimizi sagdynlaşdyrmak we ýaş nesli tebigata söýgi, hormat ruhunda terbiýelemek, jemgyýetimiziň ekologiýa medeniýetini ýokarlandyrmak babatda alnyp barylýan toplumlaýyn işlerde öz beýanyny tapýar. Ministrler Kabinetiniň şu ýylyň 10-njy martynda bolan mejlisinde hormatly Prezidentimiz ýurdumyzy bagy-bossanlyga öwürmek, onuň gözel tebigatyny has-da baýlaşdyrmak, şeýle hem Türkmenistanyň 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Milli tokaý maksatnamasyny üstünlikli durmuşa geçirmek maksady bilen, Karara gol çekdi. Häzirki döwürde ak mermerli paýtagtymyzda bolşy ýaly, ýurdumyzyň ähli welaýatlarynda, şol sanda Arkadag şäherinde halkymyz üçin amatly zähmet, ýaşaýyş we dynç alyş şertleriniň döredilmegi bilen baglanyşykly meselelere döwlet derejesinde uly üns berilýär. Ýurdumyzda türkmen halkynyň Milli Lideri, Gahryman Arkadagymyzyň başlangyjy bilen ekologiýa we daşky gurşawy goramak ulgamynda ýaýbaňlandyrylan asylly işleriň hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda yzygiderli ösdürilýändigini bellemek gerek. Munuň özi döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň birine öwrüldi.

31 Maý 2023

Tebigat

Tuýa

Tebigatyň, ýaşyl öwsüp oturan baglaryň, dürli reňkli gülleriň adamlaryň durmuşynda möhüm ähmiýete eýe bolan ruhy sazlaşygy döredýändigini, dürli bagbançylyk bezegleriniň şäherleriň binagärlik maksatnamasynda maksadalaýyk ulanylmagynyň örän möhüm ähmiýete eýedigini bilermenler belleýärler. Şähergurluşygynda ýaşyl gözellikleri artdyrmaga uly üns berilýär. Bagdyr seýilgähleri, ýol ugurlaryny bezejek köp sanly daragt, gyrymsy agaç we gül ekmek işleri yzygiderli geçirilýär. Ekmek üçin ýaşyl gözellikleriň esasy bölegi degişli kärhanalaryň ýyladyşhanadyr açyk nahalhanalarynda taýýarlanylýar. Ösdürilip ýetişdirilen dürli görnüşli tuýa, dagdan, güjüm, derek, tut ýaly daragtlaryň onlarça görnüşi seýilgählere, meýdançalara, bagýodalaryna, ulag ýollarynyň zolaklaryna üýtgeşik gözellik berýär. Bezeg agaçlarynyň arasynda tuýa agajy has meşhurdyr. Tuýa diňe bir bezeg agajy hökmünde däl, eýsem howany arassalamak, ionlaşdyrmak, hoşboý ys bilen baýlaşdyrmak wezipelerini hem ýerine ýetirýär. Bu agaç şäher seýilgählerinde, aýmançalarda, şeýle-de hususy öýleriň baglarynda ýaşyl germew hökmünde giňden ekilýär. Tuýa arçanyň bir görnüşi bolup, hemişe gök öwsüp duran, uzyn bolmadyk, ýaşylyň dürli öwüşginlerinde, şeýle-de gyzyl we ala öwüsýän reňklerde duş gelýär. Bu agajy güneşli ýa-da alakölege ýerlerde ekmeli. Ýeňil topragy gowy görýär, palçykly ýerlerde bu agaç saralyp solýar. Tuýa tomus döwründe gy

30 Maý 2023

Tebigat

Tebigat — gözümiziň göreji

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň belleýşi ýaly, türkmen halky gadymy döwürlerden bäri daşky gurşawa, tebigata aýawly çemeleşip, ony gözüniň göreji deý gorap gelipdir. Ýurdumyzda halkymyzyň arassa daşky gurşawda ýaşamagy ugrunda durmuşa geçirilýän taryhy özgertmeler gözel tebigatymyzy gorap saklamaga, onuň ösümlik we haýwanat dünýäsini has-da baýlaşdyrmaga hem-de ylmy taýdan öwrenmäge uly mümkinçilikleri döredýär. Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynda 5-nji iýun — Daşky gurşawy goramagyň bütindünýä güni mynasybetli çärelere giň gerim berilýär. Şol baýramçylyk günlerinde S.A.Nyýazow adyndaky Türkmen oba hojalyk uniwersitetinde «Ekologiýa abadançylygy durnukly ösüşiň kepilidir» atly ylmy-amaly maslahaty geçirmek, «Durnukly ösüşiň maksatlaryna ýetmekde ýaşlaryň orny» atly halkara ylmy-taslama bäsleşigini jemlemek göz öňünde tutulýar. Ýurdumyzyň hem-de daşary ýurtlaryň ýokary okuw mekdepleriniň talyplarynyň arasynda geçirilýän ylmy-taslama bäsleşiginiň 1-nji tapgyryna jemi 123 adam, şol sanda Türkmenistandan 93 adam, daşary ýurtlardan 30 adam gatnaşdy.

30 Maý 2023

Tebigat

Garagum – giň mümkinçilikleriň meýdany

Türkmenistan nebit we gaz serişdelerine baý bolmak bilen bir hatarda, alternatiw energiýa çeşmeleri bolan Gün we ýel energiýasyna hem baý döwlet hasap edilýär. Ata Watanymyzyň tebigy şertlerine mahsus bolan Gün energiýasynyň ýokary derejelerini ylmy barlaglar tassyklaýar, ýagny bu ýerde ýylyň 365 gününiň 300-den gowragynyň Güneşli günlerdigi ylmy esasda subut edilen hakykatdyr. Şol esasda Günüň ýagtylyk energiýasynyň ýeriň üstüne düşýän ortaça kuwwatynyň 800 – 1000 watt inedördül metre, gije-gündiziň ýagty wagtynyň 12 – 14 sagada barabar bolmagy bolsa, biziň döwletimizde Gün energiýasyny peýdalanmaga mümkinçilikleriň uludygyny görkezýär. Ýylyň köp wagtynda Türkmenistanyň demirgazygynda demirgazyk-gündogar, Köpetdagyň merkezi hem-de dagetek düzlükleriniň ugrunda gündogar, Günorta-Gündogar Garagumda bolsa demirgazyk ýelleri öwüsýär. Türkmenistanyň günorta-gündogaryndaky käbir etraplarda relýefiň täsiri astynda, demirgazyk ýelleri demirgazyk-günbatar ýellerine öwrülýär. Türkmenistanyň bütin çäginde gowşak we aram ýeller (tizligi 5 metr sekunda çenli) agdyklyk edýär. Tizligi 15 metr sekuntdan gowrak ýelli günleriň sany Merkezi Garagumda, ortaça, 5 – 10, Günorta-Gündogar Garagumda 3 – 8 gündür. Hazar deňziniň demirgazyk kenar ýakasy, Köpetdagyň günbatar etekleri we Amyderýa jülgesi ýelleriň iň köp bolýan ýerleridir. Güýçli tizlikli ýeller, köplenç, günbatar, demirgazyk-günbatar we d

30 Maý 2023

Tebigat

Sabyn agajy

Karl Linneý özüniň eden syýahatlarynda Hindistana baryp, Sapindus saponaria agajynyň miwelerini peýdalanyp, onda sabyna meňzeş alamatlaryň bardygyna göz ýetirdi. Karl Linneýiň maglumatlaryna esaslanyp, häzirki zaman ylmynda bu agajyň ady «hindi sabyny» diýmegi aňladýar. Kä ýagdaýlarda bu agaç «Sübse şekilli kelreýter» diýip hem atlandyrylýar. Bu maşgala degişli agaçlaryň gabygynda saponin maddasy saklanýar. Sabyn agajy hemişe ýaşyl öwüsýän, ýapragyny düşürýän agaçlara degişlidir. Ýapraklary gapma-garşylykly ýerleşip, onuň uzynlygy 15—40 santimetre ýetýär.

30 Maý 2023

Tebigat

Eziz Diýarymyzyň gözel tebigaty

Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Ser­dar Ber­di­mu­ha­me­do­wyň baş­tu­tan­ly­gyn­da dur­mu­şa ge­çi­ril­ýän eko­lo­gi­ýa sy­ýa­sa­ty­nyň öze­ni te­bi­gy gur­şa­wy go­ra­mak we te­bi­gy se­riş­de­ler­den re­je­li peý­da­lan­mak bo­lup dur­ýar. Eko­lo­gi­ýa howp­suz­ly­gy­nyň üp­jün edil­me­gi, ila­tyň ýa­şaý­şy üçin aras­sa daş­ky gur­şa­wyň dö­re­dil­me­gi eko­lo­gi­ýa sy­ýa­sa­ty­nyň baş mak­sa­dy­dyr. Eko­lo­gi­ýa sy­ýa­sa­ty gel­jek­ki ne­sil­le­riň-de aba­dan, bag­ty­ýar dur­muş­da ýa­şa­ma­gy üçin edil­ýän ala­da­ny özün­de jem­le­ýär. Se­bä­bi adam­za­dyň şu gün­ki esa­sy we­zi­pe­le­ri­niň bi­ri te­bi­gy ekoul­ga­my gel­jek­ki ne­sil­le­re ge­çir­mek­den yba­rat­dyr. Türk­me­nis­tan dün­ýä­niň ab­raý­ly hal­ka­ra gu­ra­ma­la­ry­nyň bi­ri bo­lan BMG-niň bir­nä­çe kon­wen­si­ýa­la­ry­na go­şul­dy we daş­ky gur­şa­wy go­ra­mak bo­ýun­ça öz üs­tü­ne alan borç­na­ma­la­ry­ny gy­şar­nyk­syz ýe­ri­ne ýe­tir­ýär. Eziz Di­ýa­ry­myz­da ama­la aşy­ryl­ýan giň ge­rim­li bag ek­mek da­ba­ra­la­ry ýur­du­my­zyň daş­ky gur­şa­wy go­ra­mak ba­bat­da­ky işe go­şan­dy­dyr.

28 Maý 2023

Tebigat

Şpinel

Şpinel daşy alýumin bilen magniý oksidiniň garyndysy bolan, seýrek duş gelýän gözel minerallaryň biri. Ol dürli reňkli öwüşgini bilen ýalkym saçyp, zergärçilik bezeginde iň söýgüli we islegli daşlaryň birine öwrüldi. Ýakymlyja ýylylyk berýän şpinel öz eýesine bagt we söýgi çekýär, dürli kesellerden, kynçylyklardan goraýar. Bu gymmat bahaly daşlara goýlan bezegler güýçli tumar hasaplanýar. Şpinel daşy gadymy döwürlerden bäri mälimdir. Onuň ady «spinelle» latyn sözünden gelip çykyp, «kiçijik tiken» diýmegi aňladýar. Bu daş, megerem, ionlary ýiti uçly şekildeligi sebäpli şeýle atlandyrylan bolmaly.

26 Maý 2023

Tebigat

Ýyldyzlar näme diýýär? Iýun 2023

HAMAL (Guzy 21.03 — 20.04) Iýun aýynda hamallara başlan taslamasyny durmuşda amala aşyrmak üçin işde toplan tejribesi hem-de maddy taýdan ýardam berjek hemaýatkärler gerek bolar. Üstünliklere ýetmek üçin olar maksada okgunly hereket etmelidirler. Taslamany hünärmenler bilen maslahatlaşyp, onuň hatda iň ownuk-uşakdyr öýdýän ugruny-da ünsden düşürmeli däldir. Öňde goýlan meýilnamalaryňyzyň rowaçlyklara beslenmegi üçin bu aý sowukganly, paýhasly bolmagyňyz zerurdyr. Iýun aýy käbir hamallar üçin dynç alşa çykyp, gezelenje gitmek ýaly mümkinçilik dörär. Bu aý döredijilik bilen meşgullanýan, resminamalary, iş kagyzlaryny ýöredýän adamlar, şeýle-de bilim işgärleri üçin has üstünlikli bolar. Gymmatbaha söwda etmek üçin aýyň üçünji ongünlügi amatly hasaplanýar.

26 Maý 2023

Tebigat

Tebigaty ýangyndan goralyň!

Tomus paslynyň gelmegi bilen, ýaşaýjylaryň gözel tebigatymyzyň dürli ýerlerine gidip dynç alanlarynda ot ýakyp, özleriniň seresapsyzlygy zerarly, ody doly söndürmän gaýdan ýa-da ýangyndan goraýyş çärelerine sowuk-sala garan halatynda ýangynlar ýüze çykyp bilýär. Daglyk, düzlük, sähra we öri meýdanlarynda ýangynlaryň ýüze çykmagynyň öňüni almak üçin düzgünler berk berjaý edilmelidir. Meýdanlarda ot ýakmak zerurlygy ýüze çyksa, ot daş-töweregi 15 metr aralykda arassalanan, 50 santimetr çuňlukda gazylan çukurda ýelsiz howada ýakylmalydyr.

24 Maý 2023

Tebigat

Balkan dagy — täsinlikler dünýäsi

Tebigat gözelliklerine ser salanyňda, daglar aýratyn orun tutýar. «Gudrat görseň, daglara bar» diýip, ata-babalarymyz ýöne ýere aýtmandyrlar. Gaýalary kert-kert kemerli, belent başy arşa ýetýän beýik daglar täsin güýç arkaly bina bolan keramatdyr. Çünki başy dumanly daglaryň howalasynyň belentliginde, dünýäniň berki, Zeminiň örki ýaly bolup tirsek urup ýatan gözelliginde keramat bar. Dag tebigatynyň gözelligi özboluşly jadysy, mähiri bilen seni özüne bendi edýär. Dagyň sergin, jana tenekar howasynda seriň giňäp, keýpiň göterilip, ruhuň täzelenýär. Daga çykan adamyň göwni guş bolup uçýar, kalby arassalanýar. Daglar tebigatyň we Ýer ýüzüniň gelşigidir. Şeýle gözelligi tebigat türkmen topragyna hem bolluk bilen eçilipdir. Meşhur Baýram şahyryň: «Daglarna diýerler Balkan» diýip, waspyny ýetiren Balkan daglary-da güneşe baý ülkämiziň ajaýyp, täsin künjekleriniň arasynda mynasyp orun tutýar. Uzaklardan howalanyp görünýän Uly Balkan hem-de Kiçi Balkan daglarynyň gözelligine, howasynyň we çeşmeleriniň suwunyň arassalygyna, ösümlik we haýwanat dünýäsiniň baýlygyna taý tapaýmak aňsadam däl. Günbatar Türkmenistanyň belent daglarynyň biri bolan Uly Balkanyň iň beýik Düneşgala gerşi deňiz derejesinden 1881 metr belentlikde bolup, oňa başgaça Arlan dagy hem diýilýär.

23 Maý 2023

Tebigat

Baýlyklar hem täsinlikler mekany

«Gudrat görseň, daglara bar». Bu atalar sözüniň çuň manysyna gadymy Köýtendaga seýil edeniňde, magat göz ýetirip bolýar. Uzynlygy 100 kilometre golaý bolan bu keremli mekan özüniň goýnunda nijeme syrlary, tebigy we taryhy ýadygärlikleri saklap otyr. Gojaman dagda ýurdumyzyň iň beýik nokady ― Aýrybaba gerşi, dinozawrlaryň aýak yzlary, täsinliklere baý gowaklar, behişdi ýada salýan dereler... ýerleşýär. Çeşmeleri durnagöz, baglary Erem kibi bu sapaly mekan dünýä jahankeşdeleriniň ünsüni özüne çekýär. Alymlar bolsa dagyň ösümlik we haýwanat dünýäsini ylmy taýdan öwrenýärler. Bu babatda Köýtendag döwlet tebigy goraghanasynyň ylmy işgärleriniň alyp barýan ylmy gözegleri aýratyn bellenilmäge mynasypdyr. Şeýle işler Garaşsyzlyk ýyllarynda has giň gerime eýe boldy. Bu babatda Gahryman Arkadagymyz we Arkadagly Serdarymyz taýsyz tagallalary edýärler. 2014-nji ýylda türkmen halkynyň Milli Lideri bu ýerde bolup, dinozawrlaryň yzlaryny synlady we oňa alymlaryň ünsüni çekdi. Häzirki wagtda bu möhüm işler bilen birlikde Köýtendag ekoulgamyny ÝUNESKO-nyň Bütindünýä mirasynyň sanawyna goşmak ugrunda maksatlaýyn işler ýaýbaňlandyrylýar. Munuň özi bu sebitiň gaýtalanmajak gözelligini gorap saklamakda, has-da baýlaşdyrmakda, netijede bolsa, ony asyl durkunda geljekki nesillere ýetirmekde ähmiýetli bolar. Köýtendag hakynda gürrüň gozgalanda, onuň goýnundaky bahasyz tebigy baýlyklar hakynda durup g

17 Maý 2023

Tebigat

Dermanlyk ösümlik

Örän tagamly we adam bedeni üçin peýdaly ösümlikleriň biri hem buýan bolup durýar. Bu ösümlik hem-de onuň köki özüniň dermanlyk häsiýetleri bilen dünýä lukmançylyk ylmynda giňden ulanylýar. Onuň saglygymyza berýän peýdasy hem köptaraplydyr. Bu ösümlik iň peýdaly azyk önümleriniň hataryna girýär. Buýan gadymy döwürlerden bäri köpleriň ünsüni özüne çekip gelýän täsin dermanlyk ösümlik hökmünde mälim bolupdyr. Buýan köküniň düzüminde adam bedeni üçin peýdaly maddalar bilen bir hatarda efir ýagy, E we C ýokumlary hem-de krahmal saklanýar. Onuň düzümindäki himiki maddalardan iň esasylarynyň biri bolan glisirriziniň mukdary 6 göterime golaýlaýar. Onuň süýjüligi şekeriňkiden 40 esse ýokarydyr. Buýan köki ylmy hem-de halk lukmançylygynda içdäki ýaralaryň, üsgülewügiň, böwrek kesellerinde, ýokarky dem alyş ýollarynyň, 12 barmak içegäniň sökelliklerinde, sürgi hökmünde ir döwürlerden bäri ulanylyp gelinýär. Ösümligiň dermanlyk köküni dürli garyndylaryňdyr çaýlaryň düzümine goşýarlar. Buýandan ýasalan dermanlyk serişdeleriň demgysmada, allergiýada, demrewde hem haýry kändir. Guradylan buýanyň külkesini mum ýagy bilen garyşdyryp, ot ýanygyna ýapmagyň, sykylyp alnan şiresini bolsa bedeniň daşky ýaralaryna ýapgy etmegiň haýry uludyr. Buýan öýkene, bokurdaga peýdaly melhemdir, şeýle-de sesiňi hem durlaýar. Ol teşneligiňi gandyryp, aşgazanyň howur almasyny peseltmekde peýdaly hasaplanylýar. On

17 Maý 2023

Tebigat

Sonarly sähralar görke beslensin!

Tomus paslynyň yssy howaly günlerinde tebigaty goramak, ýangyn hadysasynyň öňüni almak esasy wezipeleriň biri hökmünde örboýuna galýar. Ýangyn tokaýlaryň ösümlik we haýwanat dünýäsi üçin uly howp bolup durýar. Ol adamlaryň nädogry hereketlerinden, ýyldyrym urmagy, taşlanan çüýşeleri Gün şöhlesiniň gyzdyrmagy netijesinde döreýär. Seljermeler köp halatlarda muňa adamlaryň geleňsizliginiň sebäp bolýandygyny görkezýär. Toplanan tejribe bolsa ýangyn howpsuzlygynyň düzgünleri birkemsiz berjaý edilende, onuň öňüni alyp bolýandygyny subut edýär. Şulary göz öňünde tutup, tebigatda ýangyn howpunyň döremeginiň öňüni almak maksady bilen şulary ýatladýarys:

17 Maý 2023

Tebigat

Güller dünýäsi

Orkida dünýädäki iň uzyn gül bolmak bilen onuň boýy 20 metre ýetýär. * * *

17 Maý 2023

Tebigat