"Türkmenistan" gazeti

Esaslandyryjysy: Türkmenistanyň Ministrler Kabineti
Salgysy: Aşgabat şäheri, Garaşsyzlyk şaýoly, 100, Türkmenbaşynyň erkin döredijilik mekany
Telefon belgileri: 38-60-88, 39-95-06, 39-95-67
Email: turkmenistan-gazeti@sanly.tm

Habarlar

Alyslara uzaýan ak ýollar

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe ýurdumyzda ulag düzümini döwrebaplaşdyrmak we ösdürmek bilen bagly giň gerimli işler durmuşa geçirilýär. Paýtagtymyzda, welaýatlarymyzda döwrebap ýaşaýyş jaýlary, medeni-durmuş saglyk maksatly binalar, desgalar bilen birlikde ähli amatlyklary bolan awtomobil ýollary, köprüler we täze logistik merkezler gurulýar. Dogana-dosta sary uzaýan ak ýollaryň ugrunda döwrebap duralgalaryň, ýerasty, ýerüsti geçelgeleriň, hereketiň kadaly ýola goýulmagyna mümkinçilik berýän ýolyşyklarynyň we beýleki degişli ýol belgileriň bolmagy sürüjilere we pyýadalara oňaýly şertleri döredýär. Ýol hereketiniň howpsuzlygyny üpjün etmek meselesi hormatly Prezidentimiziň hemişe üns merkezinde bolmak bilen, bu asylly we döwletli iş hil taýdan täze derejelere çykýar. Sanly ulgamy ösdürmegiň Konsepsiýasynyň durmuşa geçirilmegi netijesinde köçe ýol hereketine gözegçilik işlerinde wideogözegçilik ulgamynyň ornaşdyrylmagy sürüjileriň we pyýadalaryň ýol hereketiniň kadalaryny doly we dogry berjaý etmegini gazanmaga uly ýardam edýär.

Öri meýdan maldarçylygy bilen baglanyşykly adalgalar

Araby goýun — 1) garaköli tohumly goýunlaryň gara bagana berýän görnüşini türkmen halkynyň atlandyryşy; 2) garaköli tohumly goýnuň halk arasynda tutulýan ady. Aran — 1) bir zadyň ujuna dakylýan gaňrakly ilgençek. Aran ýyrtyjy haýwanlary (möjek, tilki we ş.m.) tutmak üçin ulanylýan gapanyň zynjyrynyň ujuna dakylyp, onuň gapdalynda ýere gömülip goýulýar. Gapana düşen haýwan ony süýräp gidende aranyň gaňyrçaklary çöp-çalama ilişip, ony saklaýar; 2)guýulara, çuň suwlara gaçan zatlary almak üçin ulanylýan gaňrakly ilgençek.

Aşgabat — dost-doganlyk merkezi

22-nji martda ýurdumyzda Milli bahar baýramynyň — Halkara Nowruz gününiň uludan baýram edilen gününde ir bilen Gahryman Arkadagymyz Türkmenistanyň Prezidentiniň Ahalteke atçylyk toplumyna baryp, behişdi bedewler bilen didarlaşdy. Milli Liderimiziň şol ýerde şöhraty dünýä dolan Akhan atly atyň neslinden bolan taýçanaga Aşgabat diýip at bermegi hem-de döredijilik bilen meşgullanyp, merjen paýtagtymyz Aşgabat baradaky eserini ýazyp gutarmagy her bir türkmenistanlynyň kalbyna joşgun berdi. Paýtagtymyz Aşgabadyň esaslandyrylmagynyň 140 ýyllyk baýramyna taýýarlyk görülýän günlerde täze taýçanagyň dünýä inmegi hormatly Prezidentimiziň ylhamyna joşgun berip, «Ak şäherim Aşgabat!» atly goşgyny döretdi. Aziýaň dür-merjeni, Ak şäherim Aşgabat! Dost-doganlyk merkezi, Ak şäherim Aşgabat!

Merjen paýtagtymyzyň geçmişi we şu güni

«Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» şygary bilen dabaralanýan goşa toýly ýylymyzyň 24-nji fewralynda hormatly Prezidentimiz merjen paýtagtymyzyň häkimliginde iş maslahatyny geçirdi. Mähriban Arkadagymyz iş maslahatynyň dowamynda Aşgabadyň esaslandyrylmagynyň 140 ýyllyk toýuna mynasyp derejede taýýarlyk görmek hem-de ak mermerli paýtagtymyzyň binagärlik keşbini mundan beýläk-de ösdürmek boýunça alnyp barylýan işlere degişli ýolbaşçylaryň ünsüni çekdi. Türkmenistanyň at gazanan arhitektory, hormatly Prezidentimiziň geçiren iş maslahatynda Merkezi Aziýanyň merjeni, Watanymyzyň ýüregi Aşgabadyň gaýtalanmajak binagärlik keşbi bilen dünýäniň iň owadan hem-de ýaşamak üçin amatly şäherleriniň birine, halkara ähmiýetli maslahatlaryň, forumlaryň yzygiderli geçirilýän sebit merkezine öwrülendigini aýratyn nygtamagy bizi juda buýsandyrdy. Aşgabat baý taryhy bolan şäherdir. Taryhy maglumatlar bu ýeriň asyrlaryň jümmüşinde mes toprakly, bereketli sähra, durmuş gaýnap joşýan kerwen ýollarynyň çatrygy bolandygyny tassyklaýar. Geliň, ak şäherimiz Aşgabadyň taryhyna degişli şeýle wakalary gysgaça ýatlap geçeliň!

Jemgyýetçilik guramalarynda

Dabaraly maslahat geçirildi Kaka etrabynyň Medeniýet öýünde «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýyly mynasybetli «Parahatlyk ýürekleriň aýdymy — Türkmenistan dost-doganlyk mekany» atly aýdym-sazly maslahat geçirildi.

Nemonyň başdan geçirmeleri

«Nemonyň gözleginde» atly multfilm «Pixar Animation» studiýasy tarapyndan döredilýär. Bu animasiýa eseri ilkinji gezek 2003-nji ýylyň 30-njy maýynda ýaýlyma berilýär. Studiýanyň animasiýa dörediji hünärmenleri bu multfilmde masgarabaz balygy baş keşbi janlandyrsa has şowly çykjakdygyna ynanypdyrlar. Bu hakykatdan hem şeýle boldy. Multfilm Nemo atly kiçijik masgarabaz balygyň hem-de kakasy Marliniň başdan geçirmeleri esasynda döredildi. Marlin öz ogly Nemony diýseň gowy görýär. Ol elmydama öz ogluna gözegçilik edýär. Emma günlerde bir gün Nemo balykçynyň toruna düşüp, kakasyndan aýra düşýär. Balykçy diş lukmany bolup işleýär. Ol Nemony iş otagyndaky akwariuma goýberýär. Şeýlelik bilen adyndan hem belli bolşy ýaly, Marlin öz oglunyň, ýagny Nemonyň gözlegine başlaýar.

Gadymy milli tanslarymyz

Adamzadyň ir döwürlerden dürli ynançlara uýup ýerine ýetirýän hereketleri, ýyllaryň geçmegi bilen tans sungatyna öwrülipdir. Milli tans sungatymyzy sazandadyr bagşylar, dessançylar we beýleki halk döredijiligini ýaýradyjylar dilden-dile, nesilden-nesle geçirip, biziň döwrümize ýetiripdirler.

Şan-şöhratly bedewim

Berkarar ýurdumyzda mähriban Arkadagymyzyň tagallalary netijesinde ata-babalarymyzyň ýol-ýörelgelerini täzeden dikeldip, türkmen halkynyň milli senetleri, şol sanda atşynaslyk sungaty has-da ösdürilýär. Häzirki wagtda ýurdumyzda ahalteke bedewleriniň at-owazasyny belende götermek maksady bilen, giň gerimli işler durmuşa geçirilýär. Gahryman Arkadagymyz: «Behişdi bedewlere olaryň dörän mekanynda — türkmen topragynda häzirki döwürde aýratyn belent sarpa goýulýar» diýip belleýär. Ýurdumyzda türkmen atlarynyň arassa ahalteke tohumlaryny gorap saklamak we olara ideg etmek üçin ähli şertler döredilýär. Däp bolşy ýaly, her ýylyň aprel aýynda türkmen bedewiniň baýramy uly dabara bilen bellenilýär. Welaýatlarda we paýtagtymyzdaky atçylyk sport toplumlarynda ýylyň-ýylyna däbe öwrülip geçirilýän at çapyşyklary biziň her birimizi biparh goýmaýar. Bu at çapyşyklaryna tomaşa etmäge raýatlarymyz uly höwes bilen gatnaşýar.

Sazyň gudraty

«Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynyň her bir güni şatlyk-şagalaňa beslenýär. Şu ýylyň fewral aýynyň 18—28-i aralygynda Italiýanyň Sanremo şäherinde onlaýn aragatnaşygy arkaly aýdym-saz ugrundan halkara bäsleşik geçirildi. Oňa dünýä boýunça 37 döwletiň aýdym-saz söýüjileri — aýdymçylar, sazandalar, hor toparlary wideogörnüşler arkaly özleriniň eserleri bilen gatnaşdylar. Bu bäsleşige gatnaşyp, güýjüni synap görmek höwesi Maýa Kulyýewa adyndaky Türkmen milli konserwatoriýasynyň üçünji ýyl talyby Aýlar Annamyradowany hem biparh goýmady. Ol konsertmeýster Jennet Hudaýgulyýewanyň pianinoda sazandarlyk etmeginde wiolonçel saz guralynda meşhur rus kompozitory Dmitriý Şostakowiçiň «Birinji konsertiniň birinji bölümini» wideoşekili bäsleşige hödürledi. Türkmen gyzynyň bu saz guralyna ussatlarça erk edip, saz söýüjileriň ýüregine aralaşyp bilmegi köpleri haýran galdyrdy. Oňa onlaýn arkaly sagbolsun aýdanlaryň sany köp boldy. Pasyllaryň soltany baharyň ilkinji günlerinde Sanremodan gelen hoş habar diňe bir Aýlary däl, eýsem, ähli türkmen halkyny buýsandyrdy. Ildeşimiz şol uly bäsleşikde ikinji orny eýelemegi başardy.

Dünýäniň juwan mukamy

Rowaýata görä, ilkinji ynsan çagasyny sudurdan jana getiren saz bolanmyş. Ene süýdüne togap edip ýaşaýan, dogduk topragyň duzuny haklamagy ömrüniň manysyna öwren islendik adamdan: «Bu barlygyň görki näme?» diýip sorasaňyz, «Sallançagy üwräp, hüwdi aýdyp oturan ene» diýip, jogap bererler. Bu, dogrudanam, şeýle. Ene hüwdüsiniň bize şeýle jadylaýjy täsirini nähili düşündirjek, eýsem? Bu mukam her bir adamyň gulagynda däl, ýüreginde ýaşaýar. Sallançagyň ikiýana çyrpynýan siňňitli yrgysy ynsan balasyny aglap durka köşeşdirýär, onuň kalbyna asudalyk, imisalalyk siňdirýär. Şol yrgynyň ýany bilen pessaýja eşidilýän ene hüwdüsinde çaga bir ömürlik sargyt bar. Ýaňy dünýä gelen bala ony diňläp, süňňüne sorýar. Şeýdibem, biziň ruhy synamyz ynsanlyk keşbine gelýär. Nädip gelmesin, eziz eneň saňa ýüreginden çykýan aýdymyny aýdyp hiňlenende:

Çeperçilik sungaty

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe ýurdumyzda milli medeniýetimiziň we sungatymyzyň ösüşine aýratyn uly üns gönükdirilýär hem-de bu ulgamlar üçin ýokary hünärli, ökde hünärmenleri taýýarlamak babatynda giň göwrümli işler alnyp barylýar. «Türkmenistanda medeniýet ulgamyny ösdürmegiň 2019 — 2025-nji ýyllar üçin Maksatnamasyny» durmuşa geçirmegiň çäginde ýurdumyzda hereket edýän çagalar sungat we çeperçilik mekdepleriniň işini barha kämilleşdirmekde amala aşyrylýan işler has-da guwandyryjydyr. Häzirki wagtda paýtagtymyzda Türkmenistanyň Döwlet çeperçilik akademiýasynyň, Türkmen döwlet ýörite çeperçilik mekdebiniň, Diýarymyzyň sebitlerinde çagalar çeperçilik mekdepleriniň hereket edýändigi hem-de olarda milli çeperçilik sungatymyzy ösdürjek hünärmenleriň taýýarlanylýandygy bellenilmäge mynasypdyr. Türkmenistanyň Döwlet çeperçilik akademiýasynyň hem-de Türkmen döwlet ýörite çeperçilik mekdebiniň talyplary diňe bir hünär kämilligine eýe bolmak bilen çäklenmän, ýurdumyzda giň gerim alan beýik işlere-de işjeň goşulýarlar, paýtagtymyzda gurulýan kaşaň ymaratlaryň, desgalaryň daşky bezeglerinde, Aşgabadyň bezeg işlere-de ornaşdyrylýan dürli nyşanlarda milli binagärlik we bezeg sungatynyň ajaýyplyklarynyň öz beýanyny tapmagy ugrundaky tagallalara işjeň gatnaşýarlar. Tejribeli mugallymlaryň ýolbaşçylygynda talyplar tarapyndan döredilýän eserlerde berkarar Watanymyzyň ajaýyp nyşanl

Ussat gyjakçy

Meşhur gyjakçy Annageldi Jülgäýew çagalykdan gyjak çalyp, bu milli saz guralyna maýyl bolupdyr. Ýaşajyk ýegeninde saza bolan üýtgeşik zehiniň, höwesiň, ukybyň bardygyny aňan meşhur sazanda Pürli Saryýew ony Aşgabada getirýär. Şeýlelikde, ol Pürli agalarda saz dünýäsiniň içinde ýaşap ugraýar. Bir gün daýysy Annageldini çeperçilik we saz ugrundan bilim berýän tehnikuma alyp barýar. Annageldi synaglardan üstünlikli geçip, tehnikumyň skripka bölüminde okap başlaýar we iki ýyllap skripkada saz çalmagyň inçe tärlerini öwrenýär. Türkmenistanyň halk artisti, dutardyr gyjakda saz çalmagyň ussady Pürli Saryýewiň tagallasy bilen tehnikumda türkmen gyjak bölümi açylýar. Ozaldan türkmen gyjagyny çalmaga höwesi bolan Annageldi şol bölüme ilkinjileriň hatarynda geçýär. 1941-nji ýylda Anageldi Jülgäýewiň kakasy Watan goragyna gidýär. Maşgalada çagalaryň ulusy bolansoň, hojalygyň ähli işleri onuň gerdenine düşýär. Anageldi tehnikumy üstünlikli tamamlap, 1942-nji ýylyň ýanwarynda Türkmen döwlet filarmoniýasynyň sazanda Pürli Saryýewiň ýolbaşçylygyndaky halk saz gurallary orkestrine işe baryp, bu ýerde ussat dirižýor Georgiý Arakelýandan nota boýunça gyjak çalmagy öwrenýär. Annageldiniň Mämmet hem ansamblda dutarçy bolup işe başlaýar. Ýöne Annageldi obada ýaşaýan ejesidir jigilerine kömek etmek maksady bilen, Arakelýandan özüni işden boşatmagy soraýar. Halypa dirižýor onuň bu pikirini unamaýar:

Milli medeniýet — göwünleriň ganaty

Ýurdumyzda medeniýet ulgamyny ösdürmek babatda uly işler durmuşa geçirilýär. Milli medeniýetimize we sungatymyza uly sarpa goýýan Gahryman Arkadagymyzyň: «Häzirki döwürde türkmen medeniýetiniň, sungatynyň we edebiýatynyň has-da ösmegi, täze eserler bilen baýlaşmagy üçin döwletimizde ähli şertler we giň mümkinçilikler döredilýär» diýen sözlerinden hem görnüşi ýaly, ýurdumyzda bu ulgamy has-da rowaçlandyrmak, ýaş zehinleri ýüze çykarmak, ata-babalarymyzdan däp bolup galan halypa-şägirtlik ýörelgesini ösdürmek, ýaşlaryň öz zehinlerini açyp görkezmekleri, saýlap alan ugurlary boýunça barha kämilleşmekleri üçin bagtyýarlyk döwrümizde uly işler amala aşyrylyp, olar buýsanylmaga, guwanylmaga mynasypdyr. Medeniýet babatda geçirilýän işler, dürli mazmunly çäreler Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistan Watanymyz bilen dünýä döwletleriniň arasyndaky hoşniýetli dost-doganlyk gatnaşyklaryny pugtalandyrmakda möhüm ähmiýete eýe bolup, milli medeniýetimize hem-de sungatymyza uly üns berilýändiginiň, bu ulgamda zähmet çekýän adamlaryň, döredijilik işgärleriniň döwlet tarapyndan hemişe hormat-sarpa, goldaw-hemaýata eýediginiň subutnamasydyr.

Dessançy gyz (Siziň deň-duşuňyz)

Isleg-arzuwlaryň hasyl bolmagy üçin zähmet çekmeli. Halkymyz «Zähmet soňy — rehnet» diýip ýönelige aýdan däldir. Hut şonuň üçin şol öwüt-nesihatlara uýup, il-günümize, Gahryman Arkadagymyza mynasyp nesiller bolup ýetişmek her bir ýetginjegiň borjudyr. 3 ýaşyndan bäri aýdym-sazyň aşygy bolup, bagşyçylyk sungatyna aýratyn sarpa goýýan maşgalada kemala gelen ýaşlaryň biri hem dessançy gyz Gül Şammyýewadyr. 5 ýaş uçurlary babasy Atabaý Rejepow onuň eline dutar tutduryp, sungatyň inçe tärlerini öwredip başlaýar. Şondan bäri hem dessançy gyz babasyny ilkinji halypasy hökmünde buýsanç bilen ýatlaýar. Kämillige ymtylýan gyz ýurdumyzyň çäginde geçirilýän «Iň eýjejik gyzjagaz», «Garaşsyzlygyň merjen däneleri» hem-de «Aýdym-sazyň jadyly güýji» ýaly birnäçe döredijilik bäsleşiklerine yzygiderli gatnaşyp, öz ukyp-başarnygyny görkezip gelýär. Bulardan başga-da, zehinli gyz dersara, sebitara takyk ylymlar boýunça geçirilýän internet bäsleşiklerine gatnaşyp, dürli ugurlarda düşbüjedigini eýýäm-haçan subut etmegi başardy.

Aty baryň bagty bar

Taýçanak tarypy Taýçanagmyz Aşgabat,Buýsanç bar seň adyňda.Paýtagtymyz Aşgabat —Seniň göwün şadyňda.

Köp sesli aýdymlar

Oňat aýdymçy bolmak üçin umumy saz ukyplaryňy ösdürmek, sesiňi taplamak bilen bir hatarda aýdym aýtmak sungatynyň çylşyrymly ýollaryny-da öwrenmek zerur. Munuň üçin sungat we sazçylyk orta okuw mekdeplerinde aýdymçylary taýýarlaýan bölümlerde ýörite sapaklar geçilýär. Aýdyşyk aýdymlary barada Lebap welaýat ýörite sungat mekdebiniň halypa mugallymy Täzegül Joraýewa bilen söhbetdeş bolduk. — Täzegül mugallym, söhbedimiziň başyny ýekelikde aýdym aýtmak bilen aýdyşyk aýdymlarynyň ýerine ýetiriliş aýratynlyklary hakyndaky gürrüňden başlaýaly!

Bahar geldi

Aýdyma öwrülen setirler Sazy: Rejep Rejebowyňky.Sözleri: Bahargül Kerimowanyňky.

Milli sungatymyzyň şöhraty

Hormatly Prezidentimiz Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe ýurdumyzy ähli taraplaýyn ösdürmek bilen her bir ulgamdaky ösüşlerimiziň düýp many-mazmunyny beýan edýän ajaýyp kitaplaryny halkymyza, dünýä okyjylaryna peşgeş berýär. Munuň özi halkymyza hem-de ähli kitapsöýüjilere milli taryhymyz, şu günki ajaýyp ösüşlerimiz barada giňişleýin düşünje almaga ýardam edýär. Gahryman Arkadagymyzyň «Ile döwlet geler bolsa...» atly ajaýyp kitaby okyjylara milli medeniýetimiziň aýrylmaz bölegi bolan türkmen aýdym-saz sungatynyň taryhy, şu günki ajaýyp ösüşleri, aýdym-sazymyzyň milli diplomatiýany dünýä ýaýmakda eýelän taryhy orny barada gyzykly maglumatlara baýdyr. Şu nukdaýnazardan, hormatly Prezidentimiz «Türkmen medeniýeti» atly ajaýyp kitabynda beýan edilen milli medeniýetimiz baradaky maglumatlary bu ajaýyp kitabyň üsti bilen has giňişleýin, anyk mysallar arkaly baýlaşdyrýar.

Ependiniň degişmeleri

Üzüm çybygy Ependi üzüm çybyklaryny oturdyp ýören eken. Muny gören dostlarynyň biri:

Owazlar sazlaşanda

Sözüň gutaran ýerinde saz başlanýar. Saz ajaýyp eserlerde wasp edilen aňdyr. Onuň täsirliligi sazlaşyga hem-de tebigy ýöntemligine baglydyr. Bu ýolda ömür külterlän sungat ussatlarynyň döreden eserleri halk hakydasynda ýaşaýar. Aýdym-saza, medeniýete sarpa goýýan hormatly Prezidentimiziň «Parahatçylyk sazy, dostluk-doganlyk sazy» atly kitabynda: «Türkmen bagşylarynyň we sazandalarynyň sungaty aýdym-saz medeniýetiniň ajaýyp gatlagyny emele getirýär» diýlip bellenilýär. Kämillik ýoluna gadam basan şeýle zehinleriň biri-de Daňatar Öwezow adyndaky Türkmen döwlet ýörite sazçylyk mekdebiniň hor dirižýor mugallymy Nurana Annaberdiýewadyr. Hor sungatynyň aýratynlyklaryna göz ýetirmek üçin halypalaryň ýoluny dowam edýän Nurana mugallyma birnäçe sowallar bilen ýüzlendik. — Nurana mugallym, bilşimiz ýaly, Gahryman Arkadagymyz: «Türkmenistanyň aýdym-saz sungaty halk ussatlarymyzyň ençeme nesilleriniň döredijiliginde sünnälendi» diýip belleýär. Hor sungatynyň ýolam biziň geçen nesillerimiziň döredijilik zähmetleriniň bir parçasy bolsa gerek?