"Zenan kalby" žurnaly

Esaslandyryjysy: Türkmenistanyň Ministrler Kabineti
Salgysy: Aşgabat şäheri, Garaşsyzlyk şaýoly, 100, Türkmenbaşynyň erkin döredijilik mekany
Telefon belgileri: 38-62-10, 38-61-74, 38-62-05
Email: zenankalby@sanly.tm

Habarlar

«Magtymguly – söz ummanynyň ägirdi» atly bäsleşige

Her aýdan sözüň mukaddes, kelamyň keramatly,Zehiniň uç-gyraksyzdyr Hakdan içen halatly,Berkarar döwlet islediň bolup sabyr-takatly,Agzybir arzuwlan halkyň ak ýoldadyr ak atly,Adyňy aýdym eýledik aýdyp öwran-öwran bu gün,Dogdy Zeminiň Zöhresi biziň ilde döwran bu gün.

ÖZARA HYZMATDAŞLYKDA TÄZE ÄDIMLER

Türkmen we koreý halklarynyň arasyndaky dost-doganlyk gatnaşyklary gadymyýetden gözbaş alýar. Dünýä meşhur öňdebaryjy kompaniýalar bilen işjeň hyzmatdaşlyk saklaýan Türkmenistanyň Koreýa Respublikasy bilen maýa goýumlar, ösen tehnologiýalar, infrastruktura we senagatyň beýleki ugurlary boýunça geljekki ösüş üçin möhüm hyzmatdaşlygy etmäge ähli mümkinçilikleri bar. Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 2024-nji ýylyň 21-nji martynda kabul eden Kararnamasyna laýyklykda, 2025-nji ýyl «Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly» diýlip yglan edildi. Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistan we Koreýa Respublikasy ählumumy meseleleriň parahatçylyk we diplomatik ýollar arkaly çözülmegini ykrar edýärler.

MAGTYMGULY

Ýüzi mahy-tabanym,Gün ýaly Aýa döndi.Çarh oldy nerdiwanym, Gök paýa-paýa döndi.

Ýürekdeş zenanlaryň dünýäsinde

Ýer-ýurt, halk-millet aýratynlygyna garamazdan, ähli zenanlaryň dünýäsi birmeňzeş bolsa gerek. Çünki Ýer ýüzüniň zenanlarynyň ýürek arzuwy bir — ýurt parahatçylygy, il agzybirligi. Parahat ýurtda maşgala, il-gün bilen agzybirlikde ýaşap, kemally nesilleri terbiýeläp ýetişdirmek, olary ylymly-bilimli, hünärli, öý-ojakly edip, agtyk-çowluk, ýuwluk söýmek. Türkmen zenanlaryna bu bagtyň miýesser edendigini, turuwbaşdan bellese bolar. Maşgalada hem-de jemgyýetde aýratyn orny bolan zenanlar ýurdumyzyň syýasy-jemgyýetçilik, durmuş-ykdysady, medeni ynsanperwer ugurlarynda alnyp barylýan giň gerimli işlere deň hukukly gatnaşýarlar. Ýurdumyzda gender deňliginiň üpjün edilmegi zenanlaryň jemgyýetçilik durmuşynyň ähli ugurlaryna deň hukukly gatnaşmagyny kepillendirýär. Türkmen zenanlary il-ýurt bähbitli işlerde, täze başlangyçlarda ukyp-başarnyklaryny açyp görkezmäge, ýurdumyzda we daşary döwletlerde geçirilýän halkara forumlara, maslahatlara gatnaşyp, öz pikirlerini, tekliplerini beýan etmäge giň mümkinçilik tapýarlar. «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýylynyň toý-baýramly gününde, ýagny Magtymguly Pyragynyň gojaman Köpetdagyň eteginde gurlan ýadygärliginiň hem-de «Magtymguly Pyragy» medeni-seýilgäh toplumynyň açylyş dabarasynyň çäklerinde paýtagtymyzda geçirilen «Türkmen-hytaý zenanlarynyň dünýäsi» atly forum hem iki dostlukly ýurduň zenanlary üçin pikir we tejribe al

Bagtdan serpaýly menziller

Mähriban Watanymyzyň gözel keşbinden ganma ýok. Arassa asmana ýaraşyk berip, asuda pasyrdaýan ýaşyl baýdagyň roýy ynsan balasyny ýeneki ösüşlere ruhlandyrýar. Köpetdagyň eteginde ynsan eli bilen kemala gelen ýaşyl zolaklary synlaýarkaň, peder pentleri hakydaňda janlanýar-da: «Kimde-kim bir agaç ekse ýadygär...» diýip pyşyrdanyňam duýman galýarsyň. «Bäş gat, dokuz gat, on iki gat» diýip tarypy ýetirilýän ýaşaýyş jaýlaryndan aňsat-aňsat ünsüňi sowup, nazaryňy aýrasyň gelmeýär. Şol ýakymly pursatlarda eziz Diýarymyza ýaraşyk berýän awtomobil ýollaram hyýalyňa dolýar. Gurluşygyň näçeler çig mal goruny talap edýändigi baradaky pikirleriň seni ýakynda hormatly Prezidentimiziň ak pata bermeginde ulanmaga berlen Bäherden sement zawodyna sary alyp gidýär.

Pyragynyň heýkeli — ruhy kämilligiň nusgasy

Öz halkynyň berkarar döwlet gurup, erkana ýaşamagy ugrunda öçmez-ýitmez şygyrlar döredip, türkmeniň kalbynda, durmuşynda, ruhy dünýäsinde yz goýan, Gündogaryň beýik akyldary hökmünde ady dünýä dolan Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygynyň şanyna dünýäniň çar künjeginde dabaralar geçirilýär. Beýik Pyragynyň ömri, döredijiligi, edebi mirasy has çuň öwrenilýär. Türkmen halkynyň Milli Lideri, Gahryman Arkadagymyzyň, hormatly Prezidentimiziň bimöçber aladasy, uly tagallasy bilen Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň dabaralaryny halkara derejä çykarmakda köp işler bitirildi. Akyldar şahyryň golýazmalar toplumynyň ÝUNESKO-nyň «Dünýäniň hakydasy» maksatnamasynyň halkara sanawyna girizilmegi, şahyryň doglan gününiň 300 ýyllygynyň 2024-2025-nji ýyllarda ÝUNESKO bilen bilelikde bellenjek şanly seneleriň sanawyna goşulmagy, TÜRKSOÝ tarapyndan 2024-nji ýylyň «Türki dünýäsiniň beýik şahyry we akyldary Magtymguly Pyragy ýyly» diýlip yglan edilmegi şahyryň şan-şöhratyny dünýäde ýene bir gez beýgeltdi.

Bagta atarýan hyzmatdaşlyk

Beata PEKSA, Ýewropa Bileleşiginiň Türkmenistandaky ilçisi:

Beýik binalar görner

Aşgabat şäheriniň güni mynasybetli paýtagtymyzyň Bagtyýarlyk etrabynyň «Çoganly» ýaşaýyş toplumynda gurlup ulanmaga berlen 136 sany iki gatly ýaşaýyş jaýlaryny synlanyňda, maşgalanyň ähli amatlyklary bolan ýaşaýyş jaýlarynda ýaşamagy üçin giň mümkinçilikleriň döredilýändigine göz ýetirmek bolýar. Bu ýerde tutulan toý dabaralarynda halkymyzyň milli däp-dessurlary giňden ýaýbaňlandyryldy. Gelin-gyzlaryň taýýarlan milli tagamlary, eli çeper zenanlaryň ýerine ýetiren el işleri, inçelik bilen bejerilen keşdeler, ussatlyk bilen güllenen keçelerdir dokalan halylar bu künjekde tutulan jaý toýlarynyň many-mazmunyny artdyrdy. Maşgala binýadynyň berkliginde, nesil terbiýesinde eneleriň mynasyp ornunyň bardygyny açyp görkezýän bu pursatlar ynsan kalbyny gözellige besledi. Toý dabaranyň bezegi bolan körpeleriň şatlygy, milli oýunlar «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýylynyň şan-şöhratynyň egsilmeýändigini äleme ýaýdy.

Il-gününiň sözlär tili, danasy

Akyldar şahyrymyz Magtymguly Pyragynyň şildiräp akýan çeşme suwy ýaly, baharyň mymyk şemaly kimin kalbyňa rahatlyk berýän dürdäne setirleri özüniň ölmez-ýitmezligi, mährem-mähribanlygy, dogruçyllygy, diliniň sadalygy, şirinligi bilen kalbyňa çuňdan ornaýar. Asyrlar ötüp, heňňamlar geçse-de, gymmatyny ýitirmän, her döwürde-de adamlaryň göwnüni awlap, kalbyny ýyladyp bilýän, duýgularyny heýjana salyp, aňyna ýiti täsir edip bilýän şahyryň sözlerine döredilen aýdymlaram göwünlere melhem, köňüllere aram bolup ýaňlanýar. Sada dilde, sagdyn kapiýada ýazylan şygyrlar ýöriteläp ýat tutmasaň-da, dessine ýadyňda galýar. Onuň «sözleri saza goşsaň uz bolup» aýdym ýaly owadan, akgynlylygy bilen dünýäňe dolýar. Hormatly Prezidentimiziň Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygyny halkara derejedäki baýramçylyk edip toýlamak baradaky Kararynyň özi hem tutuş halkymyza ýapylan sahawat serpaýydyr. Çünki gyzylyň gyryndysy ýaly dürdäne, kämil paýhas dünýä dolup, ony kemala getiren halkyň adyny bütin äleme ýaýýar. Dana şahyryň adynyň sarpalanan, arzylanan ýerinde bolsa hökman türkmeniň ady mertebelenýär. Sözüniň rastdygynyň, şerhiniň köplüginiň, dogrulygynyň ykrar edilmegi şahyry dünýä beren halkyň beýikliginiň ykrarnamasydyr. Täzegül HAPYZOWA,

Mähir ojagy

Ýaş nesle bilim-terbiýe bermekde biz, ilkinji nobatda, milli gymmatlyklarymyza, edebi we medeni mirasymyza, asylly däp-dessurlarymyza, edim-gylymlarymyza daýanmaly, şeýdip çagalarda milli aňyýetiň berk hem sarsmaz binýadynyň esasyny kemala getirmeli. Gahryman Arkadagymyzyň ündeýşi ýaly, islendik terbiýeçilik işiniň gönezliginde milli mazmun, milli öwüşgin, türkmen ruhy bolmaly. Şahsyýetiň aňynda türkmen milli ruhy kemala gelip, goýazylaşan halatynda onuň öz halkynyň hakyky merdana ogly bolup ýetişjekdigi gümansyzdyr. Şeýle şahsyýetiň ata Watana, ene topraga bolan söýgüsi bimöçberdir, biserhetdir, uç-gyraksyzdyr. Ata Watanyňa, göbek ganyň daman topragyna, ata-babalarymyzyň, ene-mamalarymyzyň soňky nesillere galdyran maddy we ruhy gymmatlyklaryna, medeni mirasymyza bolan söýgi, guwanç, buýsanç hem mähir duýgulary öz-özünden döremeýär. Bu belent mukaddes söýginiň, guwanç hem buýsanç duýgularynyň köki-damary maşgala terbiýesinden hem görüm-göreldesinden gözbaş alyp gaýdýar. Ata-babalarymyz: «Ýagşy aýal — öýüň rysgalynyň daýanjydyr» diýipdir. Maşgalasyny, çagalaryny açlykdan, hor-homsulykdan başbitin alyp çykmak üçin ýanbermez enelerimiziň asyrlarboýy ähli kynçylyklary egni bilen çekip gelendigi bize geçmiş taryhymyzdan mälim. Olar ýygnanja ätiýaç azyklaryny, çörekdir höreklerini, nandyr huruşlaryny günlere, hepdelere, aýlara bölüşdirip, çagalarynyň gündelik iýjek iými

Mesgen tutmuş belent dagyň burnunda...

Gahryman Arkadagymyzyň başlangyçlary, hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallasy bilen gojaman Köpetdagyň eteginde «Magtymguly Pyragy» medeni-seýilgäh toplumynyň açylmagy «Merkezi Aziýanyň merjeni» diýlip ykrar edilen türkmen paýtagtynyň barha täzelenýän keşbine gözellik çaýýar. Tebigy belentlikde dikilen dünýä akyldarynyň bürünç heýkeli dana halkymyzyň söz sungatyna goýýan belent sarpasynyň nyşany hökmünde kalplarymyza ganat berýär. Haktagala tarapyndan gudratyna keramat-käni berlen sözüň güýji, onuň bakylygy adamzat döräp, asyrlardan-asyra ykrar edilen beýik hakykatdyr. Jaýdar aýdylan pähim-parasatly sözler älem pelegini ýagtyldyp duran Gün mysaly baky.

Milli taryhymyzda zenan mertebesi

Gahryman Arkadagymyz «Enä tagzym — mukaddeslige tagzym» atly ajaýyp eserinde ene mertebesi bilen ene dilimiziň baglanyşygyny beýan edip: «Biziň ene dilimiz — türkmen dili dünýäniň iň baý dilleriniň biridir. «Orhon-Ýeniseý ýazgylarynda», «Kutadgu-Bilik» (Bagtly edýän bilim), «Diwany lugat et-türk» (Türki dilleriň diwany), «Oguznama», «Kitaby dädem Gorkut», «Görogly» ýaly ençeme naýbaşy eserler gadymy türkmen diliniň eserleridir, gadymy türkmen halkynyň döredijilik önümleridir. Söze baý, dile çeper, sözleýşe dilewar halkymyzyň ene dili Oguz han Türkmeniň diliniň dowamydyr. Şol dil Magtymguly ýaly akyldarlaryň zehin eleginde zerlenip, halkymyzy dünýä tanadýar» diýýär. Hormatly Arkadagymyzyň kitabynda mysal getirýän «Orhon-Ýeniseý ýazgylarynda», gadymy türki halklarda halkyň ýolbaşçysyna «kagan» (han), onuň aýalyna bolsa «katun» (hatyn) diýlip ýazylypdyr. Taryhy çeşmelerde hem beýan edilişi ýaly, ol ýerde «kagan» (han) sözüniň yz ýanyndan «katun» (hatyn) sözüniň getirilmegi, gadymy ata-babalarymyzda zenan maşgalanyň jemgyýetde tutýan ornunyň uly bolandygyny alamatlandyrýar. «Bilge Kagan» bölüminde zenanlar bilen baglanyşykly «Taňry milletimiz ýitip gitmesin diýip, atam II-Teriş Han bilen enem II-Bilge Hatyny Ýer ýüzüne ugratdy» diýen setirler beýan edilipdir. Şol döwrüň ynanjyna görä, «Kagan bilen Katun (han bilen hatyn)» Gögüň (Asman taňrysy) zürýatlary hasaplanypdyr we muka

Haly — türkmeniň baýlygy

Täze taryhy döwürde türkmen halkynyň ruhy-medeni mirasyny düýpli öwrenmek, haly dokamak sungatynyň gadymy ýörelgelerini we gymmatlyklaryny aýawly gorap saklamak hem-de artdyrmak ýurdumyzyň döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlary derejesine çykaryldy. Biziň gadymdan gözbaş alýan haly dokamak senedimiz köpasyrlyk tejribä esaslanýar. Bu gün bolsa ol eksport ugurly bähbitli işewürlige öwrülýär. Türkmen halylaryna bolan isleg tutuş dünýäde ýokarydyr. Bu ähli döwürde-de şeýle bolupdyr. Häzirki döwürde dünýä meşhur halyçylyk sungatyny ösdürmäge aýratyn üns berilýär. Bu ajaýyp sungatyň gadymy nusgalaryny gorap saklamak barada uly alada edilip, halyçylyk pudagynyň maddy-enjamlaýyn binýady yzygiderli berkidilýär. Ýurdumyzda täze çeper halyçylyk kärhanalary gurlup ulanmaga berilýär. Halyçy gelin-gyzlaryň netijeli işlemekleri we oňat dynç almaklary üçin ähli şertler döredilýär.

Magtymguly — köňlümiň aýdymy

Gahryman Arkadagymyzyň «Arşyň nepisligi» kitabyndan: «Türkmeniň halysy onuň köňlüniň aýdymydyr. Bu aýdym bolsa bir günüň ýa bir döwrüň, asyryň aýdymy bolman, ol heňňamlaryň sedasyny gursagyna guýandyr». Halyçy zenan Merjen Berdiýewanyň döwletli maşgalasyna baranymyzda, ol diwaryň ýüzünde gerilgi duran Magtymguly Pyragynyň haly portretini sypap durşuna:  — Magtymguly atamyz baradaky gürrüňleri çagalygymdan uly gyzyklanma bilen diňlärdim. Onuň nurana keşbine aşykdym, ol keşbi haly çitimlerine geçiresim gelýärdi. Magtymguly köňlümiň aýdymyna öwrülipdi — diýdi.

«Bu gün» atly goşgynyň döreýiş rowaýaty

Men bu gürrüňi Buzpolat han («Buzlypolat» diýlip aýdylýan ýerleri hem bar) barada aýdylýan birnäçe rowaýatlary yzygiderlikde jemläp, ýeke-täk rowaýat hökmünde bermäge çalyşdym. Döwletmämmet Azady bilen Magtymgulynyň ýaşan zamanlarynda Gökleň taýpasynyň Gerkez tiresiniň onbegi urugyndan bolan bir garyp maşgalanyň çagalary bolup, durmandyr. Bir gezek onuň ogly bolanda obadaşlary çaganyň adyny bir zada ýanap dakmagy we Döwletmämmet Azada doga okatmagy maslahat beripdirler. Çaganyň adyna Buzpolat dakypdyrlar. Döwletmämmet Azady çaga doga okapdyr we sallançagyny üwräpdir. Bu gezek olaryň perzentleri ers-mers bolup gün-günden ulalypdyr. Buzpolat on ýaşa ýetende eli taýakly tüwdürme oýnar eken. Köp wagtyny Döwletmämmet Azadynyň (Garrymollanyň) we beýleki garrylaryň gürrüňini diňläp geçirer eken.

Şahyry gören daga siňen keşp

Daglara siňen keşpler! Olar hakynda oýlanýarkam, näme üçindir, näme gözleýändigim barada pikir etmezden, ýaýylyp ýatan mawy asmana garanymy duýman galýaryn. Bu ahwal, meger, beýle keşpleriň döremeginde ylahy bir güýjüň bardygyna ynanýanlygymyň alamaty bolsa gerek... Adam ýaşap ýörkä gözleýän zatlarynyň ählisini diýen ýaly Ýerden — ýaşap ýören barlygyndan, durmuşdan tapýar. Şonuň üçinem onuň nähilidir bir pikir bilen asmana garamagynyň aňyrsynda söz bilen düşündirip bolmaýan syr bar ýaly.

Aýdym bolup ýaşaýar

(oçerk) Köplenç, dynç alyş günleri Türkmenistanyň at gazanan artisti, daýym Habyp Mämmetýarowlara myhmançylyga barardyk. Daýymyň ýanýoldaşy Jeren Mämmedowa-da şygyr ýazmagyň ussadydy. Onuň sözlerine ýazylan «Halyçy gelin» aýdymy şu günler hem adamlara lezzet berýär. Şeýle bolansoň, Maýa Kulyýewa, Annagül Annagulyýewa, Hoja Annaýew, Hojaw Annadurdyýew, Myrat Sadykow ýaly sungat ussatlary hem bu ojagyň hormatly myhmanlarydy, sungata degişli gürrüňler bolsa hemişe gyzykly bolýardy. Bir gezek göwresi owadan keşbine ýaraşyk berýän Annagül Annagulyýewa aňyrdan ýylgyryp gelşine:

Palçykdan gözellik döredýän zenan

Bahtiýar külalçynyň gyzy Habiba ata kesbiniň diňe ogla däl, gyza-da halaldygyny subut etdi. Ol çagalykdan kakasynyň ýanynda bolup, bu gadymy senediň inçe tärlerini birkemsiz öwrendi. Habiba ilki surat çekip başlady. Surata ökdelänsoň, kakasynyň ýasaýan keramiki gap-gaçlaryny owadan nagyşlar bilen bezäp çykdy. Palçykdan türkmen halk ertekileriniň, multfilmleriň gahrymanlarynyň şekillerini ýasap başlanda halypasy, külalçylyk senediniň ussady Bahtiýar Hojaniýazow gyzynyň bu käre ýüregi bilen berlip, çyn yhlas edýändigini duýdy. Habiba ilkinji gezek zenan heýkelini ýasaýşy barada şeýle gürrüň berdi:

Zenan mährinden döreýän lybaslar

Gojaman Köpetdagyň etegindäki tanymal sahna ussadymyz Sabyr Ataýewanyň adyny göterýän gür bagly, al-elwan gülli köçäniň ugrunda ýerleşýän Arkadag şäher häkimliginiň «Bagt köşgi» toý-dabaralar merkezi mydama köp adamly. Çünki bu binada milli lybaslarymyzyň dürli görnüşlerini öz içine alýan tikinçilik öýleriniň birnäçesi ýerleşýär. Ýakynda bu binada dürli milli lybaslary taýýarlap, ýurdumyzda uly meşhurlyga eýe bolan «Mähirli zenan» Modalar öýüniň hem täze önümhanasy işläp başlady. Ol ýerde alnyp barylýan işler bilen gyzyklanyp baranymyzda bizi hünärmen Jemal Annamyradowa garşy aldy. Täze önümhanada işler gyzyşypdy. Tikinçi zenanlaryň hersi bir işiň başyndady. Biçimçi zenan owadan gülli matanyň o ýan bu ýanyny ölçäp, kesip, biçüw işleri bilen meşgul bolsa, tikin enjamlaryna erk edýän gyz-gelinleriň onlarçasy dürli lybaslary tikip, iş başyndadylar. Taýýar edilip goýlan lybaslar milli we döwrebap biçüwi, nepisden owadan keşdeleri bilen ünsüňi çekýärdi. Önümhana müdiri buýurma bilen gelen müşderileri kabul edýärdi. «Mähirli zenan» Modalar öýüniň Arkadag şäherinde ýerleşýän täze önümhanasyndaky joşgunly zähmet meni bu hususy kärhananyň ýolbaşçysy Aýna Durdylyýewanyň ýanyna alyp bardy. ...Durmuşyň öwrümli ýollary kän. Kähalat pikir etmedik zadyň ýüze çykýar duruberýär. Bu, hünär babatda-da şeýle. Oňa hususy pudakda modalar öýüni açyp, häzirki wagtda owadan lybaslary bile

Şygryýet

Aknur ATAÝEWA