"Dünýä edebiýaty" žurnaly

Esaslandyryjysy: Türkmenistanyň Ministrler Kabineti
Salgysy: Aşgabat şäheri, Garaşsyzlyk şaýoly, 100, Türkmenbaşynyň erkin döredijilik mekany
Telefon belgileri: 39-96-19, 39-96-14, 39-96-22
Email: dunyaedebiyaty@sanly.tm

Makalalar

Suw ýaly (Es­se)

LIN Tsiň Sü­än,hy­taý ýa­zy­jy­sy Gadym zamanlarda Ýaponiýanyň dagynyk şalyklaryny Hideýoşi ( Toýotomi Hideýoşi (1536-1598) Ýaponiýanyň adybelli goşunbaşysy we döwlet emeldary.) hökümdaryna boýun egdiren goşun generaly Kuroda Ýositaka söweşlerde suwuň kömeginden peýdalanmagy başarypdyr. Ol uzak wagtlap hiç kime boýun egmedik Takamatsu şäherini hut suwuň kömegi bilen basyp alypdyr. Şonuň üçinem general Kuroda Ýositaka Ýaponiýanyň taryhynda «Suw ýaly» lakamy bilen tanalýar. «Suwuň bäş aýratynlygy» atly ajaýyp eser şonuň galamy astynda ýazylandyr:

Hakykaty çeper beýan etmeli

HAN Şao Goň,hy­taý ýa­zy­jy­sy Ýazyjy Han Şao Goňuň «Ma Çiao obasynyň sözlügi» atly romany çapdan çykansoň, ol özüniň ähli ukyp-başarnygyny edebiýata bagyş edip, bütinleý täze durmuşa başlady. Ýazyjynyň hut şonuň üçin ilden üzňe ýaşaýandygy hakyndaky gürrüň ýyldyrym çaltlygynda Hytaýyň çar künjüne ýaýrady. Ol 2001-nji ýylda «Tian Ýa» žurnalynyň baş redaktory wezipesini meýletin terk edip, Hu Nan welaýatynyň Ba Jiň Siaň atly çetki obalarynyň birinde ýalňyz özi mesgen tutdy.

Merw-Hyrat edebi mekdebi

Gahryman Arkadagymyzyň dana paýhasyndan dörän «Türkmenistan — Beýik Ýüpek ýolunyň ýüregi» atly eseriniň II kitabynyň 9-njy sahypasynda şeýle pähimli jümleler bar: «Biziň topragymyzda ýene-de dünýä ylmynda iňňän wajyp ähmiýetli açyşlary edip, şamçyrag — ýolgörkeziji boljak eserleri döretjek birunylaryň, lukman hekimleriň, mäne babalaryň, horezmileriň, farabylaryň, merwezileriň, amulylaryň, zamahşarylaryň, kubralaryň, nesewileriň, massonlaryň we sarianidileriň, jykyýewleriň hem atanyýazowlaryň dörejekdigine men berk ynan-ýaryn». Gadymy dünýäniň ösen siwilizasiýa merkezleriniň bäşisiniň esasysy hasaplanýan keremli topragymyz köp müň ýyllyk şanly taryhynyň ähli döwürlerinde medeniýetiň, sungatyň, edebiýatyň kämil ojaklarynyň biri hökmünde şöhratlanyp gelýär. Munuň düýp sebäbini, ilkinji nobatda, tutuş sebitde iň gadymy halklaryň biri bolan oguz nesilleriniň tebigatynda şahyranalygyň, şahandazlygyň, ylma teşneligiň bardygy bilen düşündirip bolar. Şu jähetden oýlananyňda, ene topragymyzda küýzegärçiligiň, zergärçiligiň, demir we agaç ussaçylygyň, binagärligiň, halyçylygyň, sazşynaslygyň, atşynaslygyň, itşynaslygyň, dowardarçylygyň iň irki tejribeleri nesilden-nesle geçirilip gelinýändigi bada-bat kalbyňa dolýar. Şeýle baý

Hudaýberdi Durdyýewi ýatlap…

Edebiýata, döredijilige aýratyn uly sarpa goýýan hormatly Prezidentimiziň tagallasy bilen döredilen «Dünýä edebiýaty» žurnaly uly höwes bilen okaýan neşirlerimiň biri. Žurnalyň 2021-nji ýyldaky 1-nji sany elime gowuşdy. Endigime görä, žurnaly okamazdan öň ilki bilen sahypalaryny agdaryşdyryp, gözden geçirdim. Ine, birden «Kalby mukamly terjimeçi» atly makalanyň başyndaky surata gözüm kaklyşdy. Suratdaky ýylgyryp duran ýüzi nurana adamyň keşbi maňa tanyş, gözüme yssy göründi. Žurnaly derhal garbap aldym. Duýgym aldaman eken. Ol «Türkmenistan kommunisti» žurnalynda on ýyl töweregi bile işleşmek bagty miýesser eden baş redaktorymyz, halypa ýazyjymyz Hudaýberdi Durdyýewdi. Makalany ýazan žurnalist Akgül Saparowa eken. Özüm üçin ýakyn hem mähriban bolan bu ajaýyp adam hakynda ýazylan makalany dessine okamaga başladym. Okadygymça-da, tapylgysyz gylyk-häsiýetli, guýmagursak zehinli Hudaýberdi aganyň nurana keşbi göz öňümde janlandy. Şonuň üçin hem bu makala seslenme ýazmagy makul bildim. Hudaýberdi aga diňe bir sowatly, salyhatly, medeniýetli hem-de tejribeli kişi bolman, juda synçy, degişgen adamdy, talapkär ýolbaşçydy. Onuň kimdir birine gygyryp ýa käýinip duran wagtyna gabat gelmedim. Ýuwaşdy, juda agrasdy, sabyrlydy, kiçigöwünlidi. Rus dilini bilşi k

Çagalar edebiýatynyň terjimesi

Äh­li ugur­lar­da bol­şy ýa­ly hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň ta­gal­la­sy bi­len mil­li ter­ji­me­çi­lik sun­ga­ty­my­zyň ös­me­gi üçin hem giň şert­ler dö­re­dil­ýär. Hal­ky­my­zyň ha­ly­pa-şä­girt­lik ýö­rel­ge­si­niň ro­waç­lyk­la­ra bes­len­me­gi bu ugur­da-da uly äh­mi­ýet ber­ýär, gö­wün­le­ri­mi­zi ga­nat­lan­dyr­ýar. Ha­ly­pa­lar­dan ir­gin­siz öw­re­ne­siň gel­ýär. Öw­ren­di­giň­çe-de, öw­ren­me­li zat­la­ryň kän­di­gi­ne göz ýe­tir­ýäň. Olar ha­kyn­da oky­jy­la­ra ýe­tir­mek is­le­ýäň. Dö­re­di­ji­li­giň dür­li ugur­la­ry­nyň ter­ji­me­çi­lik­dä­ki aý­ra­tyn­lyk­la­ry ba­ra­da bil­mek ýaş­lar üçin has-da tä­sir­li bo­lar — di­ýip «Dün­ýä ede­bi­ýa­ty» žur­na­ly­nyň şu ge­zek­ki sa­nyn­da ça­ga­lar ede­bi­ýa­ty we onuň ter­ji­me­si dog­ru­syn­da söh­bet­deş­lik taý­ýar­la­ma­gy ma­kul bil­dik. Bu ba­bat­da dö­re­di­ji­lik hem dur­muş tej­ri­be­si ýe­tik ha­ly­pa, merhum şahyr Kasym Nurbadow bilen iň soňky söhbetdeşligi size ýetirýäris. — Halypa, söhbetdeşligimizi terjimeçilik sungatynda çagalar edebiýaty bilen bagly bitirilen işler hakyndaky gürrüňlerden başlaýsak!

Köne ýerzeminiň syry (Ro­man-de­tek­tiw)

(Soňy. başlangyjy žurnalyň geçen sanlarynda). Enid BLAÝ­TON,iň­lis ýa­zy­jy­sy

Dünýäniň danalary

(Dowamy. başlangyjy žurnalyň geçen sanlarynda). Igor MUSS­KIÝ,rus ýa­zy­jy­sy  

Firdöwsi (Ta­ry­hy ro­man)

(Dowamy. başlangyjy žurnalyň geçen sanlarynda). Satym ULUGZADA,täjik ýazyjysy

Aý bilen teňňe (Ro­man)

(Soňy. başlangyjy žurnalyň geçen sanynda). Wil­ýam So­mer­set MO­EM,iň­lis ýa­zy­jy­sy

Zemin jümmüşine syýahat (Roman)

(Soňy. Başlangyjy žurnalyň geçen sanlarynda). Žýul Wern,fran­suz ýa­zy­jy­sy

Afrika sy­ýa­hat

(Soňy. Başlangyjy žurnalyň geçen sanlarynda). Wa­si­liý ÝUN­KER, rus sy­ýa­hat­çy­sy 

Rowaýatdan ylham alyp...

Ede­bi­ýat bo­ýun­ça No­bel baý­ra­gy: 1966 Şmuel Ýo­sef Ag­non (1888 — 1970) Agnonyň ýene bir hyzmaty — iwritiň edebi dilini işläp düzmegidir. Bu babatda ony ukrain edebiýatynda Şewçenko, rus edebiýatynda Puşkin bilen deň görýärler. Ol ýewreý dini edebiýatynyň häzirki zaman dünýewi edebiýatyny döretdi.

Şmuel Ýosef Ag­no­nyň no­bel baý­ra­gy­nyň gow­şu­ry­lyş da­ba­ra­syn­da söz­län sö­zi

Men ilkinji aýdymymy ýazamda bäş ýaşymdadym. Kakam, goý, onuň ruhy şat bolsun, nirädir bir ýere iş bilen giden eken, men ony küýsäp goşgy düzüpdirin. Biziň mugallymlarymyz, olaryň ruhlary şat bolsun, şeýle diýipdirler: adam Ýaradana alkyş aýtmazdan bu dünýäniň eşretinden lezzet almaga mynasyp bolup bilmez. Sen näme iýseň, näme içseň, olary datmazyňdan öňürti we olary iýip-içip bolanyňdan soňra iýen-içen tagamlaryň üçin minnetdarlyk aýtmalysyň. Ysly otlaryň we bişen miweleriň ysyny özüňe sorup, özüňe peşgeş berlen lezzetler üçin Ýaradana alkyş aýt. Bu aýdylanlar görüp duran dünýämize degişlidir. Asman giňişliginde ýokary göterilýän ýaz güneşiniň aýlaw edişine syn edip, ýaz aýynda ýap-ýaňyja şahalaryň pyntyk ýaryşyny synlap, ajaýyp agaja ýa-da barlyga göz gezdirip — Ýaradana doga oka. Elbetde, bu eşidilip duran dünýä degişli bolup durýar. Şu dünýä dahylly bir bagtyýarlyga men siziň ýardamyňyz bilen duş boldum, hormatly jenaplar.

Her bir sazda Bah bar...

Ila­rion Al­fe­ýew, rus ýa­zy­jy­sy Bahyň sazynda nähilidir bir hemmetaraplaýynlyk, ählumumylyk, töwerekleýin gurşap almaklyk bar. Şahyr Iosif Brodskiň ýazyşy ýaly, «Her bir sazda — Bah bar, her birimizde — Ylah». Bah — bütin hristian dünýäsine degişli hadysa bolup durýar. Onuň sazy mezhebi akymlaryň çäginden çykýar, ol bu sözüň hakyky manysynda ekumenik ( Ekumena — latyn sözi bolup, «ýaşalýan dünýä» diýmegi aňladýar. XX asyryň başynda dörän, ähli hristian buthanalaryny birleşdirmegi, ähli dini akymlaryň birligini, olaryň arasyndaky gapma-garşylyklary aradan aýyrmagy maksat edinýän dini hereket hem şeýle atlandyrylýar. ) bolup durýar, çünki ol dünýä we onuň her bir ýaşaýjysyna degişli. Bahy prawoslaw kompozitor diýip atlandyrmak hem mümkin, sebäbi ol bütin ömründe Ylahy dogry şöhratlandyrmaga jan çekýär. Ol öz partituralaryny ( Partitura — köp sesli saz eseriniň ähli bölekleriniň jemi, şeýle hem şol bölekleriň jemlenen ýazgysy.) «Biribara şükür» (Soli Deo gloria), «Isa, ýardam et!» (Jesu, juva) diýen ýazgylar bilen bezäpdir. Bu sözler onuň üçin ýöne bir söz düzümleri bolman, onuň bütin döredijiliginiň içinden geçip gidýän ynanjynyň şöhlelenmesidir. Saz onuň üçin Haka ybadatdyr. Bah «ka

Ak gülleriň ýurdunda (Bir hal­kyň gal­ky­nyş kys­sa­sy)

Gri­go­riý PET­ROW, rus pub­li­sis­ti we jem­gy­ýet­çi­lik iş­gä­ri Sözbaşy

Indi sen kaka bolduň

Ke­rim aş-Şa­zi­li Häzirki zaman arap dünýäsinde tanymal ýazyjylaryň biri hasaplanylýan Kerim aş-Şazili 1979-njy ýylda Müsür Arap Respublikasynyň Dakhaliýýe welaýatynda doguldy. Durmuşda öňüňde anyk we beýik maksat goýup ýaşamak, hemişe halal işlere we arassa serişdelere gol ýapmak, durmuşyň dürli pursatlarynda darykdyrýan ýagdaýlara uçranyňda hem päkize pällere we tämiz niýetlere hemra bolmak, durmuşy, dostlaryňy, daş-töweregiňdäkileri we tutuş dünýäni söýmek arkaly söýülmek — ýazyjynyň ömrüniň şygary. Onuň döreden ähli eserlerinde hem ýaşlaryň diňe şu güne däl, eýsem, geljege hem häzirden taýýarlyk görmegi ündelýär. Beýik pikirler şöhlelenýär. Onuň «Atamyň durmuş hakda aýtmadyk zatlary» atly eseri türkmen okyjylaryna ýetirildi. Munuň bilen birlikde «Özüne çekiji şahsyýet», «Durmuş — küşt öýjügi», «Uly durmuş üçin kiçi pikirler», «250 hikmet», «Beýik bolup ýaşa!», «Aýratyn hilli zenan» ýaly ýene birnäçe kitaplary edep-terbiýe, aň-düşünje nazaryndan ýazylandyr. «Tomus buludy», «Söýginiň dili», «Söýginiň taryhy», «Söýgi damjalary» atly eserleri bolsa maşgala gatnaşyklaryny berkitmeklige degişlidir. «Size indi düşündim» hem-de žurnalymyzyň şu sanynda size hödürlenýän «Indi sen kaka bolduň» ý

Böwürslenli meýdan (He­ka­ýa­lar top­lu­my)

Syçanlar nesilden-nesle geçip gelýän öýlerini çeşmejigiň ýakasyndaky gür agaçlar bilen jäheklenen meýdanda, böwürslenligiň düýbünde gurupdyrlar. Böwürslenlikde ýaşaýan syçanlar örän zähmetsöýerdi. Olar howanyň maýyl günleri tokaýdan ýygnan güllerinden, miwelerinden we hozlaryndan süýjüje mürepbe gaýnadyp, çöplän kömelekleridir gök önümlerini ätiýaç üçin duza ýatyrardylar. Ähli taýýar önümler bolsa töňňäniň içindäki ammarda saklanardy.

Sekizinji sungatyň söhbedi

Adatça, terjimeçiniň: 1) daşary ýurt dilini bilmelidigini, 2) durmuş hakykatlaryna jikme-jik we dogry şekilde akyl ýetirmelidigini, 3) terjime edilýän tekstiň diline çuňňur düşünmelidigini aýdýarlar. Meniň pikirimçe bolsa, terjimeçi, birinji nobatda, öz ene dilinden erkin we döredijilikli peýdalanmagy başarmaly, ikinji nobatda, durmuş hakykatlaryna jikme-jik we dogry şekilde akyl ýetirmeli, üçünji nobatda-da, terjime etmekçi bolýan tekstiniň diline çuňňur düşünmegi başarmaly. Alfred Kurella, nemes ýazyjysy

Gymmatly gollanma

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow bilim ulgamyny yzygiderli ösdürmeklige döwlet derejesinde ähmiýet berýär. Dünýäniň ösen ýurtlary bilen bilim ulgamynda sanly aragatnaşyklar ýola goýulýar. Häzirki wagtda bilim ulgamy öňdebaryjy ýurtlaryň derejesine çykarylýar, halkara hyzmatdaşlygy giňeldýär. Hormatly Prezidentimiz bu hakda söz açyp: «Halkara bilim prosesine işjeň integrirlenmek, halkara hyzmatdaşlygyny we dünýäniň esasy ylmy hem-de bilim merkezleri, beýleki ýurtlaryň hünärmenleri bilen tejribe alyşmagy ýola goýmak biziň bilim syýasatymyzyň örän möhüm bölegi bolup durýar» (Gurbanguly Berdimuhamedow. Ösüşiň täze belentliklerine tarap. A.: TDNG. 2009. 27 sah.) — diýip belleýär. Milli Liderimiziň tabşyryklaryndan ugur alnyp, bu günki gün ýurdumyzyň ýokary okuw mekdeplerinde okuw-terbiýeçilik, okuw-usulyýet işleriniň hili ýokarlandyrylýar, professor-mugallymlar tarapyndan döwrebap okuw kitaplary, gollanmalary taýýarlanylýar, utgaşyklykda ylmy-barlag işleri alnyp barylýar. Bu bolsa ata Watanymyzyň gelejegi bolan bilimli, terbiýeli, giň dünýägaraýyşly, ýokary ahlakly şahsyýetleri kemala getirmeklige oňyn täsirini ýetirýär.

Çeper terjime we internet terjimesi

Halkymyzyň arasynda köp dil bilmek hem bir nygmat hasaplanylýar. Häzirki döwürde ýokary tizlikli internetiň elýeter mahaly dünýä dillerini öwrenmek mümkinçiligi has-da ýokary. Dilleri ilkinji ýazuwyndan başlap öwredýän gollanma-programmalar, dürli görnüşdäki kitaplar ýa-da ýörite saýtlar zerur bilim gory, maglumatlar bilen üpjün edýär. Esasy zat haýsy dili öwrenmek isleýändigiňi öňünden anyk kesgitlemek hem-de bu gelen kararyňy mäkäm ýüregiňe düwmek. Niýet çuň, maksat beýik bolanda işleriň öňe ilerleýşi göwnejaý bolýar.  Daşary ýurt dillerini öwrenmäge höwesiňi artdyrýan aýratynlyklaryň biri hem şol dili öwrenip, özleşdirmek bilen özüňe — geljekki ykbalyňa nämeler gazandyryp biljekdigiňi göz öňüne getirmekdir. Daşary ýurt dilini söwda, telekeçilik, döredijilik, ylym-bilim, syýahat maksatly öwrenip bilersiňiz. Bularyň birini ýa-da ählisini hem saýlap bilersiňiz. Düşnükli hem-de aýdyň maksatlar ynsana güýç-gaýrat berýän, üstünlikli ýollarynda goşa ganat bolýan zatlardyr. Dil öwrenmekden maksat diňe gürleşmek, pikir alyşmak hem bolup biler. Belki-de, dilmaç, terjimeçi bolmak hyýalyňyz bardyr. Ýa-da şol dillerdäki täzelikler, habarlar bilen tanyşmak isleýänsiňiz. Belki-de, edebi-çeper, ylmy edebiýatlary terjime edip, naýbaşy ese