HABARLAR

Medeni mirasy goramagyň hukuk binýady

Ösüşlere beslenýän döwrümizde Garaşsyz, hemişelik Bitarap Watanymyzda türkmen halkynyň müňýyllyklaryň dowamynda döreden medeni mirasyny toplamak, hasaba almak, öwrenmek, onuň geljekki nesillere elýeterli bolmagyny gazanmak üçin talaba laýyk goralyp saklanmagyny üpjün etmek boýunça netijeli işler alnyp barylýar we olar degişli kanunlar arkaly düzgünleşdirilýär. Şunuň bilen birlikde, ýurdumyzda medeni we milli mirasymyzyň hukuk üpjünçiligi boýunça hem köp işler amala aşyrylýar. Mälim bolşy ýaly, medeni mirasymyzyň hukuk üpjünçiligi, ilkinji nobatda, ýurdumyzyň Esasy Kanuny bolan Konstitusiýamyzda öz beýanyny tapýar. Türkmenistanyň Konstitusiýasynda we kadalaşdyryjy hukuk namalarynda medeniýeti hem-de taryhy we medeni ýadygärlikler ulgamyny toplumlaýyn ösdürmek, halkymyza medeni hyzmat etmegiň usullarynyň, milli baýramçylyklary, dabaralary guramagyň hiliniň we many-mazmunynyň derejesini ýokarlandyrmak, milli medeni mirasy has çuňňur öwrenmek boýunça öňde goýlan wezipeleri netijeli amala aşyrmak boýunça anyk kadalar kesgitlenilýär. Kitaphana, muzeý we arhiw işi, halk çeperçilik, amaly-haşam döredijiligi, gozgalýan medeni gymmatlyklary äkitmek we getirmek, taryhy-medeni ýadygärlikleri goramak ýaly ugurlardaky meseleleri düzgünleşdirýän birnäçe kanunçylyk namalaryny munuň s

24 Iýul 2024

Miras

Ýaşlarda zähmete söýgini terbiýelemek

Ýaşlarda zähmetsöýerlik häsiýetini terbiýelemek, olaryň belli bir hünär edinmegini gazanmak şu günki günde möhüm bolup durýar. Bu aýdylanlary durmuşa geçirmek diňe bir ene-atalaryň, halypalaryň ýa-da mugallymlaryň däl, eýsem, tutuş jemgyýetiň öňündäki esasy ugurlaryň biridir. Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň taýsyz tagallalary bilen orta mekdeplerde hünäre ugrukdyryş sapaklaryň okadylmagy, başlangyç we orta hünär okuw mekdepleriniň açylmagy we sanynyň artmagy, edara-kärhanalarda, önümçilik pudaklarynda ýaşlar üçin iş orunlarynyň köpelmegi bu möhüm meseläniň ýurdumyzda oňyn çözülýändiginiň subutnamasydyr. Owal-ahyrda pederlerimiz çagalaryna kiçiliginden başlap zähmet terbiýesini bermegi esasy wezipeleriň biri hasaplapdyrlar. Biz munuň şeýledigine atalar sözlerinde, nakyllarda, halk döredijiliginde, nusgawy edebiýatda aýdyň göz ýetirýäris. Beýik söz ussady Magtymguly Pyragynyň şygyrlarynyň içinden hem zähmet terbiýesi eriş-argaç bolup geçýär. Şahyr öwüt-nesihata ýugrulan goşgularynda ýaş nesilleri çagalygyndan işe ugrukdyrmak, şeýlelikde, olary durmuşa taýýarlamak meselesini orta atýar. Şahyr özüniň «Ýigide» diýen goşgusynda:

23 Iýul 2024

Miras

Baldyz dony

Türkmenistanyň Döwlet medeniýet merkeziniň Döwlet muzeýiniň «Türkmenistanyň etnografiýasy» ylmy-barlag bölüminiň ekspozisiýa zallarynda baý hem köpöwüşginli mirasymyzyň aýrylmaz bölegi bolan haly we haly önümleri, kümüş şaý-sepler, saz gurallary ýaly gymmatlyklar bilen bir hatarda, milli lybaslaryň-da dürli görnüşleri ýerleşdirilendir. Muzeýiň gaznasynda zenan maşgalalara, erkek adamlara we çagalara degişli bolan dürli donlar aýawly goralyp saklanýar. Olaryň arasynda zenan maşgalalara degişli donlardan begresi, gyrmyzy çabydy, küleçäni, pagtaly dony, baldyz donuny, erkek adamlaryň içmegini, hywa donuny, gyrmyzy dony, agarçäkmeni, gyz çagalaryň begreslerini we oglan çagalaryň gyrmyzy donlaryny görkezmek bolar. Muzeýde sergilenýän zenan donlaryny synlanyňda, olaryň biçüwdir bezegi, nagyşlary babatda ýerli aýratynlyklary görmek bolýar. Rus we türkmen etnograf alymlarynyň ýazmagyna görä, XIX asyryň ahyrlarynda we XX asyryň başlarynda türkmenleriň milli lybaslary, köplenç, öý şertlerinde, ýagny tara dokma guralynda dokalýan matalardan tikilipdir. Tarada matalar dokalanda, esasan, düýe we goýun ýüňünden peýdalanylypdyr.

23 Iýul 2024

Miras

Gözellige beslenen el hünäri

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe Watanymyzyň röwşen geljegi bolan edep-terbiýeli, bilimli, giň dünýägaraýyşly, sagdyn ruhly ýaşlary kemala getirmek esasy wezipedir. Türkmen halky gadymy halk, onuň däp-dessurlary, edim-gylymlary, edep-terbiýesi gadymy döwürlerden bäri dowam edip gelýär. Ata-babalarymyz maşgala mukaddesligi, çagalarynyň edep-terbiýeli adamlar bolup ýetişmegi babatda nusgalyk ýoly miras goýupdyrlar. Türkmen maşgalasynda ata-enä, Watana, topraga bolan hormat uludyr. Terbiýe meselesinde pederlerimiziň goýup giden ýörelgeleri biziň üçin uly göreldedir. Edep-ekram, arassa ahlaklylyk maşgalanyň berkliginiň görkezijisi bolupdyr. Terbiýeli, sagdyn ruhly maşgala bolsa, jemgyýetiň, döwletiň daýanjy hasaplanýar.

21 Iýul 2024

Miras

Gadymy senediň ussatlary bäsleşdiler

Türkmenabat şäherindäki «Goşa çyrag» toý dabaralary merkezinde Türkmenistanyň Zenanlar birleşiginiň Merkezi geňeşi, Kärdeşler arkalaşyklarynyň Milli merkezi hem-de ÝUNESKO-nyň işleri barada Türkmenistanyň milli toparynyň sekretariaty tarapyndan ýurdumyzyň eli çeper zenanlarynyň arasynda yglan edilen «Gülüň owadan!» atly bäsleşigiň welaýat tapgyry geçirildi. Bäsleşigiň bu tapgyryna welaýatymyzyň dürli ýerlerinden eli çeper zenanlar gatnaşyp, türkmen milli keçesini taýýarlamakda, gadymy nagyşlary keçä salmakda ulanylýan usullar, gamyş dokamak, ýüňi saýmak, boýamak, daramak, keçelere salynýan nagyşlar we olaryň taryhy dogrusynda giňişleýin gürrüň berdiler. Olaryň keçe bilen baglanyşykly gyzykly maglumatlary rowaýatlaryň, gazallaryň üsti bilen ýetirmekleri çärä gatnaşyjylarda ýakymly täsir galdyrdy. Ýaşlarda zenan edebini, tebigy gözelligi, türkmen zenanyna mahsus asylly gylyk-häsiýetleri terbiýelemekde, milli gymmatlyklarymyza, ene-mamalarymyzdan galan ajaýyp el işlerine bolan höwesi artdyrmakda we olara miras galdyrmakda bu gadymy senediň uly ähmiýeti bardyr. Eminleriň biragyzdan gelen netijesine görä, Saýat etrabyndaky 4-nji çagalar bakja-bagynyň işgärleri Öwezgül Agajanowa bilen Şirin Akyýewa birinji, Halaç etrabynyň çagalar we ýetginjekler döredijilik öýün

19 Iýul 2024

Miras

Paýhasa eýlenen haly

Ýaňy-ýakynda «Türkmenhaly» döwlet birleşiginiň Türkmen halysynyň milli muzeýiniň halyçylary Annanabat Durdyýewa, Enegül Allanurowa, Çemen Begdekowa dagy Gahryman Arkadagymyzyň «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» atly goşgusy dokalan halyny kesdiler. Haly suratkeşi Altyn Muhammedowanyň taýýarlan çyzgysy boýunça dokalan halynyň boýy 1.60 metr, ini 2.04 metr bolup, umumy meýdany 3.26 inedördül metr. Onuň her inedördül metrinde 400 müň çitim çitilip, erşi tirjinden, çitimlik ýüpi saryja goýnuň ýüňünden egrilen ýüplük, argajy ýüpekdendir. Ýeke argaçly ýar:a çitimli usulda dokalan halyda 94 sany dürli reňkli ýüplükler ulanylypdyr. Halynyň merkezinde ýerleşdirilen dagyň ýüzüne Gahryman Arkadagymyzyň köňül kelamy bolan «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» atly goşgusy altynsow reňkdäki ýüplükler bilen çitilipdir. Onuň gyrasyna bäş welaýatymyzyň haly gölleri bilen birlikde «aşyk», «ýaşyl goçak», «alaja» nagyşlary salnypdyr.

18 Iýul 2024

Miras

Akyldar şahyryň edebi mirasy

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe beýik akyldarymyz Magtymguly Pyragynyň edebi mirasyny öwrenmek boýunça giň gerimli işler alnyp barylýar. Gündogaryň beýik akyldary, XVIII asyrda ýaşap geçen söz ussady Magtymguly Pyragy türkmen halkynyň garaşsyz, özbaşdak döwletli bolmagyny arzuwlan şahyrdyr. Garaşsyzlyk ýyllarynda Magtymguly Pyragynyň eserleriniň içinden eriş-argaç bolup geçýän döwlet berkararlygy, Watana bolan söýgi, päk ahlaklylyk, mertlik, gahrymançylyk, ata-enä hormat, zähmetsöýerlik, ynsanperwerlik, salyhatlylyk ýaly duýgular ýüreklerimize täzeçe şugla saçýar. Bu gün akyldar şahyryň «Bir suprada taýýar kylynsa aşlar // Göteriler ol ykbaly türkmeniň» ýa-da «Hor galmasyn puştdyr-puşdum // Berkarar döwlet istärin», «Hydyr gezen çölde iller ýaýylsyn // Ýurt binamyz gaýym bolsun, goýulsyn» diýen arzuwlary hakykata öwrüldi.

18 Iýul 2024

Miras

Ruhy mirasymyzyň gymmatly hazynasy

Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň taýsyz tagallalarynyň netijesinde milli edebiýatymyz içgin öwrenilip, täze derejelere çykarylýar. Bilşimiz ýaly, türkmen edebiýaty öz gözbaşyny gadymyýetden alýar. «Gorkut ata», «Oguznama», «Kowusnama», «Görogly», «Şasenem-Garyp» ýaly onlarça eposlardyr dessanlar birnäçe asyr mundan ozal halk tarapyndan döredilen çeper eserlerdir. Milli edebiýatyň ajaýyp eserlerini okamak arkaly gadymyýetden şu güne çenli halkyň ýaşaýyş-durmuşyna, dürli wakalara gatnaşygyna, gahrymançylygyna, arzuw-isleglerine içgin göz ýetirmek mümkin. Edebiýat ynsanlarda ahlaklylygy, ynsaplylygy, milli we dünýä gymmatlyklaryna söýgini terbiýeleýär, köpçülikde özüňi dogry alyp barmak endiklerini kemala getirýär. Mundan başga-da, edebiýatyň üsti bilen ýaşlaryň durmuşda duş gelýän dürli ýagdaýlardan dogry netije çykarmagy üçin düşünjeler berilýär, başarnyklar ösdürilýär. Milli edebiýatymyzyň ýeten derejesine buýsanmak, ony ruhy mirasymyzyň gymmatly hazynasy hökmünde aýawly saklamak her birimiziň borjumyzdyr.

18 Iýul 2024

Miras

Gysga sözüň şerhi köp

Her bir sözi mukaddeslige, her bir jümlesi çuň mana eýe bolan, Hakdan içen şahyrymyz Magtymguly Pyragynyň döredijiligi öçmejek ruhy we ahlak gymmatlyklaryna eýe bolup, umumadamzat mirasynyň altyn hazynasynda uly orun eýeleýär. Onuň şahyrana mirasy diňe bir türkmen halkynyň däl, eýsem, dünýä edebiýatynyň aýrylmaz bölegine öwrüldi. Şahyryň goşgularynda öňe sürlen ynsanperwerlik, watansöýüjilik, agzybirlik we jebislik pikirleri üç asyrdan bäri dünýäniň aglaba ýurtlarynyň şahyrlary we alymlary üçin nusgalyk ýörelge bolup hyzmat edip gelýär. Taryhdan belli bolşy ýaly, Magtymguly Pyragy halkymyzyň şygryýet dünýäsini öz döwrüniň çeper usullary we oňyn ýörelgeleri bilen baýlaşdyryp, türkmen edebiýatynda täze sahypany açdy. Şahyr köňlünden syzdyryp ýazýan eserlerinde türkmen diliniň çeperçiligine, baýlygyna örän uly ähmiýet beripdir. Munuň özi özboluşly milli edebi ýörelgäniň emele gelmegini şertlendirýär. Magtymgulynyň şahyrana dili şirinligi, halka ýakynlygy bilen özüne çekýär. Onuň goşgulary milli halk döredijiliginiň ruhy we çeperçiligi bilen baýlaşdyrylypdyr. Bu bolsa eserleriň ynsan kalbyna ýakynlygyny üpjün edýär.

18 Iýul 2024

Miras

Ezberligiň ýokary ussatlygy görkezildi

Ýakynda Türkmenistanyň Zenanlar birleşiginiň Çärjew etrap bölüminiň we Türkmenistanyň Kärdeşler arkalaşyklarynyň Çärjew etrap birleşmesiniň bilelikde guramaklarynda «Gülüň owadan» atly bäsleşigiň etrap tapgyry geçirildi. Oňa eli çeper gelin-gyzlaryň birnäçesi gatnaşdy. Olar halkymyzyň baý hem-de gaýtalanmajak gözellige eýe bolan milli mirasy — gadymy keçelerimiziň ajaýyp nusgalarynyň taýýarlanylyşy, keçe taýýarlamakda gadymy gurallaryň we usullaryň ulanylyşy boýunça öz ukyp-başarnyklaryny görkezdiler. Netijede ezberligiň we başarjaňlygyň ýokary ussatlygyny görkezip, Farap şäheriniň çagalar we ýetginjekler döredijilik öýüniň müdiri Gülälek Allanazarowa birinji, 63-nji orta mekdebiň gurnak ýolbaşçysy Gülzada Haýdarowa ikinji, 18-nji orta mekdebiň gurnak ýolbaşçysy Gülnara Hakyýewa üçünji orunlara mynasyp boldular. Olara Türkmenistanyň Kärdeşler arkalaşyklarynyň Çärjew etrap birleşmesi tarapyndan ýadygärlik sowgatlar gowşuryldy.

18 Iýul 2024

Miras