HABARLAR

Änewde saýran bilbiller

Türki medeniýetiň halkara guramasy (TÜRKSOÝ) tarapyndan Änew şäheriniň 2024-nji ýylda «Türki dünýäsiniň medeni paýtagty» diýlip yglan edilmegi, hormatly Prezidentimiziň «Änew — müňýyllyklardan gözbaş alýan medeniýet» atly kitabyny halkymyza serpaýlamagy ählimizi begendirdi. «2015-nji ýylda bu derejä biziň Mary şäherimiz mynasyp bolupdy. Biziň taryhy şäherlerimize şeýle uly derejäni berendikleri üçin Türki medeniýetiniň halkara guramasyna minnetdarlygymy bildirýärin» diýip, hormatly Prezidentimiz bu gymmatly kitabynda belleýär. Milli mirasymyzy toplamaga goşant goşan alymlar bu günki günde uly hormat bilen ýatlanylýar. Çünki olar jöwzaly tomusda-da, aňzakly gyşda-da obama-oba aýlanyp, halkyň ýaşuly wekilleri bilen duşuşyp, ata-babalardan galan ruhy mirasymyzy topladylar. Akademik Baýmuhammet Garryýew, professor Mäti Kösäýew, Ahmet Ahundow Gürgenli, TYA-nyň habarçy agzasy Zylyha Muhammedowa, meşhur miras öwreniji, filologiýa ylymlarynyň kandidaty Ümür Esenow, ýazyjylar Berdi Kerbabaýewdir Ata Gowşudow we beýlekiler toplan maglumatlary bilen halkyň aň-düşünjesini ösdürmäge uly goşant goşdular. Pälwan bagşydan «Görogly» eposynyň 12 şahasyny ýazyp alyp, halkymyza miras galdyran Ata Çepow, halk içine aýlanyp, ençeme ertekileri ýazga geçiren Çary Garabekow, Penji Agaly

19 Sentýabr 2024

Miras

Äleme ýagşylyk ýaýan akyldar

Elmydama ýagşylara ýaran bolýan, olaryň ýagşy işlerini dünýä ýaýýan Magtymguly Pyragy özüniň «Sil biläni» atly şygrynda: Hak bendesi Haka çapar,Ýaman öz pälinden tapar —

19 Sentýabr 2024

Miras

Gadymy heýkeljiklerdäki şekiller

Günorta Türkmenistanyň gadymy Änew ekerançylyk-maldarçylyk medeniýetiniň eneolit döwrüne degişli birnäçe ýadygärliklerinden örän täsin heýkeljikleriň giden bir topary tapyldy. Bu tapyndylar şekilleri we nyşanlary öwrenmäge uly gyzyklanma döredýär. Gadymy heýkeltaraşlar toýundan heýkeljikleri ýasanlarynda, olaryň saçlaryna timar berlişi, başgaplary we daşky sypaty bilen bagly zatlara aýratyn üns bermek bilen, heýkeljikleriň göwresine, eginlerine hem-de boýunlaryna dürli görnüşli syrly belgileri we nyşanlary çekipdirler. Bu iş heýkeljikler entek çigkä, olaryň üstüne ýiti gural bilen çyzyklar çekip ýa-da ýelmemek usuly bilen ýerine ýetirilipdir.

19 Sentýabr 2024

Miras

Mukaddeslige öwrülen dagdan

Güneşli Diýarymyzda ösümlikleriň dürli görnüşleri ösüp ýetişýär. Olar tebigata gözellik çaýmak bilen birlikde durmuşda dürli hajatlar üçin ulanylýar. Şeýle ösümlikleriň biri hem dagdan agajydyr. Ol içi dykyz we gaty daragt bolup, daşy ýaryp çykýanlygy üçin oňa «dag agajy» diýilýär. Gadymy ynançlara görä, dagdan agajy ynsany göz-dilden goraýar. Onuň şiresi bolsa adama güýç-kuwwat berýär diýlip düşünilipdir. Halkymyz bu agajyň bölejiklerini doga edip, egin-eşiklerine dakypdyr. Ilat arasynda «Dagdanly taýmaz, taýsa-da gaýmaz» diýen pähim hem bar. Dagdanly adam atanlykda taýsa-da, oňa hiç hili zeper ýetmändir. Eždatlarymyz dagdanyň bela-beterden goraýandygyny, dagdanly adamyň mydama ýolunyň açykdygyny aýdýarlar. Yrym edilip, öýlerde çaga sallançagynyň diregi dagdan agajyndan taýýarlanylypdyr. Bu bolsa sallançagyň berkligine hem-de uklap ýatan çaganyň düýşürgemezligine oňyn täsir edipdir. Halkymyzda sallançaga direg edilen dagdan agajy çagajyga uzak ýaş diläp durarmyş diýlen ynanç ýörgünli.

18 Sentýabr 2024

Miras

Düýedyzlyklar

Ene-mamalarymyz öý-ojaklary bezemek, hojalykda ulanmak maksady bilen dürli dokma önümlerini dokapdyrlar. Şolaryň biri-de düýedyzlykdyr. Ol torba görnüşinde dörtburç edilip dokalypdyr. Ony adaty günlerde ownuk-uşak zatlary salmak üçin torbalyk hökmünde ulanypdyrlar. Ikitaraplaýyn düýedyzlyklar hem dokalyp, ol düýäniň, atyň üstüne atylýar. Türkmençilikde düýe ýüňünden öndürilýän önümler mukaddeslik hasaplanylýar. Däp boýunça gelniň köpelip-känelip gitmegi yrym edilip, bezelen düýäniň yzyna köşek tirkelipdir. Şonuň üçinem ene-mamalarymyz ýörite köşek ýa-da torum üçin düýe asmalygyny hem dokapdyrlar.

18 Sentýabr 2024

Miras

Sazlaşyk

Sahawatly türkmen topragy — toý-meýlisiň mesgeni. Sahy güýzde şatlyk-şüweleňli toý-baýramlar biri-birine utgaşyp, biziň her günümizi bezeýär we kalplarymyza egsilmez joşguny bagyşlaýar. Ynha, altyn güýzüň rysgal-berekede beslenýän günlerinde, ene ýeriň genji-hazynasyny jomartlyk bilen eçilýän çagynda ata Watanymyzyň özygtyýarlylygynyň we baky berkararlygynyň toýunyň toýlanylmagynda hem özboluşly sazlaşyk bar.

18 Sentýabr 2024

Miras

Ylym äleminiň ägirdi

Soltan Mahmyt Gaznaly 1007-nji ýylda ibn Sinany köşgüne getirmek üçin wezirini we beýleki ýakynlaryny belli lukmanyň ýanyna iberýär. Emma Abu Aly gazaply hökümdara gulluk etmekden ýüz öwrüp, halypasy Abu Sähl bilen maslahatlaşýar-da, ýanlaryna kitaplaryny, şägirdi Rehmedi alyp, Nusaýa gaçyp barmaly diýen karara gelýär. Ýoluň ýaryndan gowragyny geçenlerinde, bular garakçylara sataşýar. Zordan olardan gaçyp gutulýarlar. Emma şol gaçha-kowlukda bir näkesiň ýaýyndan sypan ok gelip, Abu Sähliň egnine çümýär. Garagumuň jöwzaly yssysynda ýarasy azyp, halys tapdan düşen halypasy Abu Sähle em edeýin diýse, ibn Sinanyň däri-dermanlary ýanynda däl ekeni. Olar ýaralyny halas etmek üçin Rehmet bilen golaýdaky oba tarap näçe düýeleri gyssap sürseler-de, maksadyna ýetip bilmeýär. Çarwa obasy meşhur ibn Sinany we onuň ýoldaşyny gujak açyp garşy alypdyrlar. Emma barha beterleýän ýara ol ýerde-de ýeterlik dermanlyk serişde tapylmandyr. Obanyň ýaşulularynyň biri olara şol ýerden bir günlük ýol ýöreseler, Parawanyň golaýynda tebip çarwa gyzynyň bardygyny salgy berýär. Olar Abu Sähli alyp, gyssanmaç ýola düşýärler. Düýeleri näçe gyssap sürseler-de, wagty bilen barmaly ýerine baryp ýetmändirler. Çünki erbet şemal turup, tüweleýläp, ýoldan azaşypdyrlar. Şol tupanly gün Abu

16 Sentýabr 2024

Miras

Dünýä dolan gymmatlyklar

Bagtyýar zamanamyzda Gahryman Arkadagymyzyň, hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallalary netijesinde milli mirasymyz, taryhy ýadygärliklerimiz bilen baglanyşykly alnyp barylýan işleriň gerimi barha giňeýär. Şu günki güne çenli Diýarymyzdaky muzeýlerde saklanylýan gymmatlyklar Zemine ýaýylyp, dünýäniň dürli künjekleriniň muzeýlerinde görkezildi. Özboluşly muzeýler, muzeý gymmatlyklary barada gürrüň açylanda, Türkmen halysynyň milli muzeýi bilen Türkmenistanyň milli «Ak bugdaý» muzeýi ilkinjileriň hatarynda ýatlanylýar. Sebäbi olaryň ikisi-de özboluşly. Biri ak bugdaýa bagyşlanan ýeke-täk muzeý bolsa, beýlekisi bir halkyň halylaryna şeýle uly muzeýiň bagyşlanandygy bilen täsirlidir. Türkmen halysynyň täsin nusgalaryny görmek üçin dünýäniň çar künjünden gelýän myhmanlar, ilki bilen, bu muzeýe baryp görýärler.

12 Sentýabr 2024

Miras

Şygyrlary köňülleriň çyragy

Söz şalygynyň gaýtalanmajak ussady beýik Magtymguly Pyragynyň mirasy Watanymyzyň geljegi bolan ýaşlara terbiýe mekdebidir. Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ägirtlerimiziň bitiren işlerini içgin seljerip, ylmy taýdan öwrenip, şu günki we geljekki nesillere ýetirmekde uly işler alnyp barylýar. Gündogaryň beýik akyldary, dana şahyr Magtymguly Pyragynyň ajaýyp şygyrlary islendik döwürde-de bagşylaryň dilinde, türkmeniň toýunda köňülleriň owazy bolup ýaşaýar. Magtymguly Pyragy özüniň döredijiliginde durmuş wakalaryny, türkmeniň mukaddes topragyny, tebigatyny, sähradyr düzlerini, deňizdir derýalaryny ussatlyk bilen wasp edýär. Beýik söz ussadynyň döredijiligi örän giň gerimli, ol döwrüniň derwaýys meseleleri boýunça sagdyn pikirleri ýöredýär. Magtymgulynyň şygyrlary diňe bir türkmen halkynyň däl, eýsem, tutuş dünýä edebiýatynyň ösmegine oňyn täsirini ýetirdi.

12 Sentýabr 2024

Miras

Onlaýn maslahat geçirildi

Düýn ― 11-nji sentýabrda Türkmenistanyň Döwlet çeperçilik akademiýasynda «Garaşsyzlyk ýyllarynda milli senetçiligiň ösdürilişi hem-de dünýä tejribesini öwrenmegiň derwaýys meseleleri» diýen at bilen onlaýn maslahaty we ussatlyk sapaklary geçirildi. Ony Türkmenistanyň Medeniýet ministrliginiň Maddy däl medeni miras müdirligi, ÝUNESKO-nyň işleri barada Türkmenistanyň Milli toparynyň sekretariaty hem-de Russiýa Federasiýasynyň Tatarystan Respublikasynyň Kazan şäheriniň Halk çeperçilik we amaly-haşam sungatyny dikeltmek, gorap saklamak, öwrenmek we ösdürmek boýunça merkezi bilelikde gurady. Maslahat milli senetçiligi ösdürmegiň we bu ugurdaky dünýä tejribesini öwrenmegiň meselelerine bagyşlandy.

12 Sentýabr 2024

Miras