"Türkmenistanyň Prezidentiniň Metbugat çapary" gazeti

Esaslandyryjysy: Türkmenistanyň Ministrler Kabineti
Salgysy: Aşgabat şäheri, Garaşsyzlyk şaýoly, 100, Türkmenbaşynyň erkin döredijilik mekany
Telefon belgileri: 38-61-09, 38-61-11, 38-61-12
Email: metbugatchapary-gazeti@online.tm

Gazeti PDF görnüşinde ýükläp almak

Habarlar

Galyndysyz tehnologiýalar

Häzirki wagtda önümçiligiň galyndysyz tehnologiýalaryny işläp taýýarlamak ylmyň esasy meseleleriniň birine öwrüldi. Bu meseläniň oňyn çözülmegi önümiň özüne düşýän bahasynyň peselmegini, daşky gurşawa zyýanly täsiriniň öňüniň alynmagyny şertlendirýär. Şoňa görä-de, hut şu ugurdaky ylmy-barlag işleri döwlet maksatnamalarynyňdyr taslamalarynyň esasyny düzýär. Şeýle işleriň hatarynda ýod önümçiliginde ulanylan akyndy suwy gaýtadan peýdalanmagyň tehnologiýasyny işläp taýýarlamak möhüm orny eýeleýär. Türkmenistan ýoduň ätiýaçlyk gorlary boýunça dünýäde öňdäki orunlaryň birini eýeleýär. Ýurdumyzda ýody we onuň önümlerini öndürýän kärhanalaryň birnäçesi işleýär. Maglumatlara görä, 1 tonna ýody almak üçin müňlerçe kub metre barabar bolan ýerasty, duzly suwlar peýdalanylýar. Şunda düzüminden 30 — 100 g/m3 ýody alnan suw tebigy şertlerdäki bugardyjylara ugradylyp, dereksiz ýitirilýär. Akyndy suw öz düzüminde natriý, kalsiý, magniý, kaliý hloridleriniň uly möçberini, şeýle hem litiý, stronsiý, bor ýaly seýrek, emma, gymmatly himiki elementleri saklaýar. Şoňa görä-de, Himiýa institutynyň alymlary tarapyndan ýod önümçiliginiň akyndy suwuny gaýtadan peýdalanmagyň ylmy esaslary işlenip düzüldi. Şol taslamalardyr täzelikler degişli şahadatnamalar bilen berkidildi. Şunda ornaşdyrmak üçin hödürlenilýän işlerde ýod önümçiliginiň akyndy suwy howdanlarda bugardylýar, goýaldylýar, bell

14 Iýul 2022

Ylym

Sanly ulgam — ösüşlere binýat

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ýurdumyzda uly ösüşler gazanylýar, belent sepgitlere ýetilýär. Häzirki döwri zamanabap tehnologiýasyz göz öňüne getirmegem kyn. Çünki bedew batly ösüşli döwürde bütin dünýäde innowasion özgertmeler amala aşyrylyp, ähli ulgamlara öňdebaryjy tehnologiýalar giňden ornaşdyrylýar. Döwür bilen aýakdaş gidýän ýurdumyzyň bilim ulgamyny hem ösen döwrüň talaplaryna laýyk kämilleşdirmek ugrunda giň gerimli özgertmeler amala aşyrylýar. Soňky ýyllarda ýurdumyzda häzirki döwrüň talaplaryna laýyklykda, bilim ulgamynda baý tejribe toplanyldy. Ýurdumyzyň geljekki eýeleri bolan ýaş nesliň giň gözýetimli, sowatly bolup ýetişmegi üçin uly alada edilýär. Paýtagtymyz ak mermerli Aşgabatda hem-de welaýatlarda iň täze kompýuterler, okuw-tehniki enjamlary, interaktiw-multimediýa tehnologiýalary bilen üpjün edilen orta mekdepleriň we çagalar baglarynyň gurlup, ulanylmaga berilmegi ildeşlerimizi çäksiz begendirýär. Gahryman Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedow şu ýylyň 14-nji iýunynda paýtagtymyzdaky Maslahat merkezinde ýaşlar bilen duşuşyp, döwlet ýaşlar syýasatynyň, bu ulgamda milli kanunçylygy mundan beýläk-de kämilleşdirmegiň ileri tutulýan meselelerine bagyşlap maslahat geçirdi. Maslahatda Gahryman Arkadagymyz: «Maglumatlar we tehnologiýalar» asyry diýip atlandyrýan XXI asyrymyzda ylmyň iň täze gazananlary bilen aýakdaş gitmek — milli ykdysadyýeti

12 Iýul 2022

Ylym

Ýaşlar öňde goýlan maksatlary amala aşyrmakda kuwwatly güýçdür

Türkmen ýaşlary ýurdumyzyň durmuş-ykdysady, jemgyýetçilik-syýasy we medeni durmuşyna işjeň gatnaşýarlar. Häzirki döwrüň talaplaryna hem-de geljekki ösüşiň ugurlaryna laýyklykda, bu babatdaky milli kanunçylygy döwrebaplaşdyrmak boýunça degişli işler amala aşyrylýar. Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň şu ýylyň 14-nji iýunynda rejelenen görnüşi taýýarlanýan “Ýaşlar baradaky döwlet syýasaty hakynda” Türkmenistanyň Kanunynyň taslamasyna bagyşlanan maslahaty geçirmegi munuň aýdyň subutnamasydyr. Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygy öz çykyşynda ýaşlar syýasatynyň dürli ugurlaryna we ýokarda agzalan Kanunyň kämilleşdirilmegine degişli anyk başlangyçlary öňe sürüp, jemgyýetçiligiň pikirlerini hem-de maslahatlaryny, tekliplerini nazara alyp, oňa üýtgetmeleri we goşmaçalary girizmek meselelerine toplumlaýyn, ylmy esasda çemeleşmegiň wajypdygyny belledi. Şunuň bilen baglylykda, hormatly Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedow ministrlikleriň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň hünärmenlerinden, alymlardan gelip gowşan teklipleri öwrenip, umumylaşdyryp hem-de seljerip, Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Mejlisiniň garamagyna hödürlemegiň maksadalaýyk boljakdygyny nygtady. Gahryman Arkadagymyzyň parasatly sargytlary we öňdengörüjilikli taglymlary halkymyza, Watanymyza wepaly gulluk etmekdäki şahsy göreldesi häzirki zaman ýaşlary üçin möhüm durmuş çelg

11 Iýul 2022

Ylym

Kitap — paýhas çeşmesi

«Kitaby söýýän adamyň durmuşy gözeldir!» diýlen dana söz bar. Hawa, kitap — biziň durmuşymyzyň, bezegi, ol — biziň ruhy hazynamyz. Akyldarlar, ýazyjy-şahyrlar onuň jadylaýjy güýji, durmuşda ynsany terbiýelemekdäki orny hakda ençeme parasatly sözleri miras goýupdyrlar. Ajaýyp zamanada kitaphanalaryň esasy hazynasy hasaplanýan kitaplaryň jemgyýetiň, hususan-da, ýur-dumyzyň geljegi bolan ýaşlaryň aň-düşünjesini özgertmekdäki orny juda ýokarydyr. Tehnologiýalaryň ösen döwründe kitaphanalarda ýerleşdirilýän elektron kitaplar okyjylar köpçüligi tarapyndan giňden peýdalanylýar. Kitaplaryň ýaş nesilleri watansöýüjilik ruhunda terbiýelemekde, olaryň dünýägaraýşyny ösdürmekde, ata Watanyna, ene topragyna bolan söýgüsini has-da artdyrmakda ähmiýetiniň uludygyny bellemelidiris.

6 Iýul 2022

Ylym

Sement önümçiligi hem-de ekologik howpsuzlyk

Ekologik howpsuzlygyň üpjün edilmegi hereket edýän önümçilikleriň daşky gurşawa bölüp çykarýan zyýanly galyndylary bilen hem baglydyr. Şonuň üçin-de ýurdumyzda hereket edýän zawod-fabrikleriň ekologik taýdan oňaýly bolmagyna aýratyn üns berilýär. Hereket edýän önümçilikler köpugurlylygy bilen tapawutlanyp, olaryň agramly bölegi senagat pudagyna degişlidir. Senagat pudagyndaky önümçiliklerde öndürilýän önümleriň bir bölegi gurluşyk materiallarydyr. Şolaryň arasynda sement önümçiligine aýratyn orun degişlidir. Ýurdumyzyň gurluşyk meýdançasyna öwrülmegi bilen, semente bolan talaplar hem artdy. Ylmy maglumatlara görä, köp mukdarda, ýagny 1 tonna sement öndürilende, takmynan, 0,7 tonna kömürturşy gazy bölünip çykýar. Diýmek, bu önümçiligiň ekologiýasyny gowulandyrmak has-da derwaýys meseleleriň biridir. Şeýle ýagdaý nazara alnyp, TYA-nyň Himiýa institutynda bu ugurdan degişli ylmy-amaly barlaglar geçirilip, oňyn netijeler alyndy. Bu işde, ilki bilen, sement önümçiliginde daşky gurşawa bölünip çykýan kömürturşy gazynyň iki çeşmesi ýüze çykaryldy. Birinjisi, klinker almak üçin çig mal garyndysy 900 — 950°C gyzdyrylyp, kalsinasiýa prosesi geçirilende emele gelýär. Has takygy, şeýle ýagdaý çig mal garyndysynyň, takmynan, 80 göterimini düzýän hek daşynyň, ýagny kalsiý karbonatynyň 900 — 950 dereje gyzgynlykda dargamagy bilen bolup geçýär. Kalsiý karbonatynyň 44 göterimi köm

4 Iýul 2022

Ylym

Terjimeçilik - täze açyşlaryň çeşmesi

Diňe beýleki halklaryň dillerini bilip çäklenmek ýeterlik däl, şol dillerdäki ähmiýetli eserleri terjime edip, il-halkyňa ýetirip bilmek täze zatlary oýlap tapmaklyga, ýaşaýyşy has kämilleşdirmäge, gözelleşdirmäge ýol açýar. Şonuň üçin, terjimeçilik sungaty, esasanam, edebi hem-de ylmy eserleriň terjime edilmegi ykdysady-medeni ösüşe iterýän güýçleriň biri hökmünde kabul edilýär. Dünýä halklarynyň dillerinde ýazylan eserleri okap-öwrenýän wagtymyz täze pikirler, täsin garaýyşlar bilen tanyşýarys. Döredijilikli çemeleşmek arkaly zehin ukyplaryny şineledip bolýar. Täze bir zatlary döretmäge ukyply bolunýar.  Terjimeçilik, terjime etmeklik täsin bir sungatdyr. Ömrüni edebi-çeper ýa-da ylmy terjimä bagyşlan her bir ynsan bu hakykata anyk göz ýetirýändir. Käbir adamlar terjimeçilige beýleki möhüm işleriň gapdalyndan ýöredilýän güýmenje ýa pişe hökmünde garaýan bolmagy hem mümkin, emma terjimeçiligiň hupbaty käteler ýazyjylyaryň döredijilik dümtünmesinden has çuňňur hem-de çynlakaý bolubam bilýär. Çünki terjimeçilik döredijilik dünýäsiniň jümmüşindäki sungatdyr. Daşary ýurt dillerinden suwara, ol dillerde erkin gürläp ýa-da gürleşip bilýän her bir adam terjimeçi bolup bilmeýär. Ýazyjy bilen terjimeçiniň arasyndaky tapawut, ýazyjy öz döredijilik dünýäsinde peýda bolan eseri okyjylara hödürleýär. Terjimeçi bolsa şol ýazyjynyň eserini özüniň birkemsiz özleşdiren diline terjime edýä

28 Iýun 2022

Ylym

Ýaş mugallymlara ýüzlenme! Türkmen pedagogy

«7/24.tm»,№ 26 (109), 27.06.2022  Bilýäniňi öwretmegiň, öwrenmekden has kyndygyny hemmelerden beter mugallymlar gowy bilýändir. Bu babatda olaryň hersiniň özboluşly usullarynyň, iş aýratynlyklarynyň bardygyna ynanýarys. «Türkmen pedagogy» ady bilen hereket etjek täze rubrika hem ýurdumyzyň mugallymlarynyň özara tejribe alyşmagyna mümkinçilik berer. Redaksiýamyza gelip, täze rubrika açmagy teklip eden Döwranguly Annagulyýewiň mugallymdygyna, Balkanabat şäherindäki  ýöriteleşdirilen 2-nji orta mekdepde işleýändigine göz ýetiremizsoň, redaksiýamyzyň döredijilik topary onuň bilen ýakyndan tanyşmaga döwtalap boldy. Döwranguly mugallym bolsa munuň üçin ilki bilen «Mugallyma ýüzlenme» atly makalasyny okamagy maslahat berdi. Bizem täze rubrikany onuň döremegine sebäp bolan mugallymyň makalasy bilen açyp, ýurdumyzyň ähli mugallymlaryny özboluşly tejribeden, usullardan söhbet açýan materiallar bilen çykyş edip durmaga çagyrýarys! 

27 Iýun 2022

Ylym

Türkmen keşdeçiliginiň taryhy kökleri

Halkymyzyň baý taryhynyň, milli mirasynyň ylmy esasda öwrenilmegine, medeni gymmatlyklarymyzyň goralyp saklanylmagyna, ösdürilmegine aýratyn üns berilýär. Muňa mähriban Arkadagymyzyň peşgeş beren, milli sungatymyzy, medeniýetimiziň geçmişini, şu gününi we geljegini şöhlelendirýän «Türkmen medeniýeti», «Janly rowaýat», «Arşyň nepisligi», «Enä tagzym — mukaddeslige tagzym» atly kitaplary hem aýdyň mysaldyr. Gahryman Arkadagymyz «Türkmen medeniýeti» atly kitabynda: «Gaýmany, keşdäni, göldür nagşy döredip, dünýäni haýran eden türkmen zenanynyň on barmagynyň gudratyndan kemal tapan çeper el işleri bolsa ýöne bir senet däldir, ol sungatdyr, kerem-keramatdyr!» diýip, türkmen keşdeçilik sungatynyň derejesine ýokary baha berýär. Şeýle-de «Enä tagzym — mukaddeslige tagzym» atly eserinde: «Käbämiň gyzlary bilen bile oturyp keşde gaýaýandygy, jorap örýändigi hem edil janly surat eseri ýaly» diýip ýazýar.

23 Iýun 2022

Ylym

Hi­mi­ýa yl­my­ny öw­ren­me­giň äh­mi­ýe­ti

Ga­raş­syz, ba­ky Bi­ta­rap Türk­me­nis­tan döw­le­ti­miz be­ýik ösüş­ler bi­len öňe bar­ýar. Ber­ka­rar döw­le­tiň tä­ze eý­ýa­my­nyň Gal­ky­ny­şy döw­rün­de ylym-bi­li­me aý­ra­tyn üns be­ril­ýär. Şo­nuň ne­ti­je­sin­de ýur­du­my­zyň bi­lim eda­ra­la­ry, or­ta mek­dep­le­ri, ýo­ka­ry okuw mek­dep­le­ri döw­re­bap en­jam­lar bi­len en­jam­laş­dy­ryl­ýar. Mu­nuň özi bi­lim­li ýaş­la­ry ös­dü­rip ýe­tiş­dir­mek­de oňyn ne­ti­je­le­ri ber­ýär. Hä­zir­ki dö­wür­de ýur­du­my­zyň gur­lu­şyk, ne­bit-gaz, hi­mi­ýa se­na­ga­ty ýo­ka­ry de­re­je­de ös­dü­ril­ýär. Bu bol­sa hi­mi­ýa­dan we te­bi­gy bi­lim­ler­den ha­bar­ly kä­mil hü­när­men­le­ri ta­lap ed­ýär. Şo­nuň üçin hem hi­mi­ýa yl­my­ny öw­ren­mek esa­sy ugur­la­ryň bi­ri bo­lup dur­ýar. Za­wod-fab­rik­ler­de, hi­mi­ýa yl­my bi­len bag­ly kär­ha­na­la­ryň hem­me­sin­de, şol san­da has­sa­ha­na­lar­da hem tej­ri­be­ha­na­lar ýer­leş­ýär. Olar­da iş alyp bar­mak üçin hi­mi­ýa ug­run­dan hü­när­men­le­riň, la­bo­rant­la­ryň köp ge­rek bol­ýan­dy­gy öz-özün­den düş­nük­li­dir.

21 Iýun 2022

Ylym

Dil — ru­hy baý­lyk

Pe­der­le­ri­miz­den mi­ras bo­lup gel­ýän ene di­li­mi­zi yl­my taý­dan öw­ren­mek, dün­ýä dil­le­ri­ne uly üns ber­mek mö­hüm ugur­la­ryň bi­ri bo­lup dur­ýar. Ber­ka­rar döw­le­tiň tä­ze eý­ýa­my­nyň Gal­ky­ny­şy döw­rün­de ýaş­la­ryň giň dün­ýä­ga­ra­ýyş­ly, sag­dyn be­den­li, kä­mil şah­sy­ýet­ler bo­lup ýe­tiş­mek­le­ri ug­run­da uly ta­gal­la­lar edil­ýär. Ýaş ne­sil­le­ri­mi­ziň aň-bi­lim de­re­je­si­ni ýo­kar­lan­dyr­mak­da ene di­li­mi­ziň we dün­ýä dil­le­ri­niň or­ny uly bo­lup dur­ýar. Ça­ga­nyň sag­dyn pi­kir­len­me­gin­de il­ki bi­len ene di­li­ni kä­mil, ma­ny-maz­mun­ly bil­me­gi esa­sy şert­le­riň bi­ri­dir. Şeý­le hem ylym-bi­li­mi öz­leş­dir­mek, dün­ýä­niň ylym gi­ňiş­li­gi­ne ara­laş­mak üçin da­şa­ry ýurt dil­le­ri­ni bil­mek ze­rur­ly­gy ýü­ze çyk­ýar. Yn­ha, şu aý­dy­lan­lar­dan gör­nü­şi ýa­ly, dil bil­mek kä­mil­li­giň göz­ba­şy ha­sap­lan­ýar. Dil yn­sa­nyň pi­kir­le­ni­şiniň, dün­ýä­ga­raý­şynyň beýany bo­lup dur­ýar. Is­len­dik hal­kyň dün­ýä­ga­raý­şy­ny öw­ren­mek üçin, il­ki bi­len onuň di­li­ni öw­ren­ýär­ler, çün­ki dil ada­myň pi­ki­ri, aňy bi­len aý­ryl­maz bag­la­ny­şyk­ly­dyr. Şo­nuň üçin hem, hal­kyň aň-dü­şün­je­si­niň, yl­my ga­raý­şy­nyň ös­me­gi bi­len dil hem ös­ýär, kä­mil­leş­ýär, baý­laş­ýar. Hä­zir­ki dö­wür­de hem ene di­li­mi­ziň bar­ha baý­laş­ýan­dy­gy­ny gör­mek bol­ýar. Bu bol­sa hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň ylym-bi­li­m

21 Iýun 2022

Ylym

Türkmen ýaşlary üns merkezinde

Her bir ýur­duň kuw­wa­ty onuň ösüp gel­ýän ýaş nes­li bi­len kes­git­le­nil­ýär. Bi­ziň ýur­du­myz­da hem ýaş­la­ryň döw­re­bap bi­lim al­mak­la­ry, saý­lap alan hü­nä­ri­ni kä­mil­leş­dir­mek­le­ri üçin giň müm­kin­çi­lik­ler dö­re­dil­ýär. Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­my­zyň nyg­taý­şy ýa­ly, sag­dyn, bi­lim­li ýaş­lar ýur­du­my­zyň röw­şen gel­je­gi­niň ke­pi­li­dir. Wla­di­mir Na­bo­ko­wyň «Ýa­şa­lan gün­le­re däl, ýat­da ga­lan gün­le­re ömür di­ýil­ýär» di­ýen aja­ýyp söz­le­ri bar. Ýat­da ga­ly­jy pur­sat­la­ryň bi­ri, ýag­ny bag­ty­ýar ta­lyp hök­mün­de Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­my­zyň gat­naş­ma­gyn­da döw­let ýaş­lar sy­ýa­sa­ty­nyň, bu ul­gam­da mil­li ka­nun­çy­ly­gy mun­dan beý­läk-de kä­mil­leş­dir­me­giň ile­ri tu­tul­ýan me­se­le­le­ri­ne ba­gyş­la­nan mas­la­ha­ty­na gat­naş­mak talyplar üçin çäk­siz bagt, uly mer­te­be­dir. Mas­la­ha­tda «Ýaş­lar ba­ra­da döw­let sy­ýa­sa­ty ha­kyn­da» Türk­me­nis­ta­nyň Ka­nu­ny­na üýt­get­me­le­ri we goş­ma­ça­la­ry gi­riz­mek ba­ra­da­ky tek­li­biň or­ta atyl­ma­gy we ta­lyp­la­ryň hem pi­kir­le­ri­niň ma­kul­lan­ma­gy ýur­du­myz­da ýaş­la­ryň eýe­le­ýän or­nu­nyň ýo­ka­ry­dy­gy­nyň su­but­na­ma­sy­dyr.

19 Iýun 2022

Ylym

Nobel baýragynyň taryhy

Şwesiýaly himik Alfred Nobel 1833-nji ýylyň 21-nji oktýabrynda Stokgolmda dünýä inýär. Ol çagalygyndan himiýa bilen gyzyklanyp başlaýar. Şol döwürlerde ýol çekmek, magdan känlerini gazmak, ýer asty geçelgelerini açmak ýaly işler agyr zähmeti talap edýärdi. Alfred Nobel birnäçe wagtlap ylmy barlaglary geçirip, 1864-nji ýylda dinamiti oýlap tapýar. Nobeliň açyşy bu işleri ýeňilleşdirmäge giň mümkinçilik döredýär. Bu açyş ony derrew meşhur we baý edýär. Emma gazanan meşhurlygy we baýlygy ony şeýle bir begendirmändir. Alfred Nobel ömrüniň ahyrky günlerinde özüniň meşhur wesýetnamasyny ýazypdyr we 1896-njy ýylyň 10-njy dekabrynda San-Remoda aradan çykypdyr. Alfred Nobeliň wesýetnamasynda bellenişi ýaly, onuň mirasynyň belli bir bölegi ynsanlar üçin peýdaly işleri amala aşyranlara baýrak hökmünde berilýär. Bu baýrak bäş ugurda, ýagny himiýa, fizika, edebiýat, halkara ylalaşdyryjylyk, lukmançylyk ýaly ugurlarda görnükli iş bitiren şahslara ýa-da ýörite guramalara berilýär. Ilkinji Nobel baýragy 1901-nji ýylda berlip başlanýar. Edebiýat ugrundan ilkinji baýraga şol döwrüň meşhur ýazyjylarynyň biri Rene Sýulli-Prýudom mynasyp bolýar. Bu baýragyň gowşurylyş dabarasy her ýyl Nobeliň aradan çykan güni bolan 10-njy dekabrda bolýar. Baýrak alanlara ýörite diplom, medal we belli bir mukdarda pul gowşurylýar. 1901-nji ýyldan 2021-nji ýyl aralygynda bu baýrak 118 gezek gowşuryldy. 1914, 1918, 1

17 Iýun 2022

Ylym

Ösüş­le­riň berk bin­ýa­dy

«Hal­kyň Ar­ka­dag­ly za­ma­na­sy» ýy­lyn­da ka­bul edi­len «Ber­ka­rar döw­le­tiň tä­ze eý­ýa­my­nyň Gal­ky­ny­şy: Türk­me­nis­ta­ny 2022 — 2052-nji ýyl­lar­da dur­muş-yk­dy­sa­dy taý­dan ös­dür­me­giň Mil­li mak­sat­na­ma­syn­da» yl­myň we in­no­wa­sion teh­no­lo­gi­ýa­la­ryň esa­syn­da mil­li önüm­çi­li­gi düýp­li döw­re­bap­laş­dyr­mak göz öňün­de tu­tul­ýar. Şun­da yl­my-in­no­wa­sion çöz­güt­le­re aý­ra­tyn orun be­ril­ýär. Bu ba­bat­da hä­zir­ki wagt­da Türk­me­nis­ta­nyň Ylym­lar aka­de­mi­ýa­sy­nyň Teh­no­lo­gi­ýa­lar mer­ke­zin­de «Ana­li­ti­ki hi­mi­ýa», «Or­ga­ni­ki däl mad­da­la­ryň teh­no­lo­gi­ýa­sy», «Ýer gur­lu­şy, ýer­le­riň ka­dast­ry we mo­ni­to­rin­gi», «Geoin­for­ma­ti­ka», «Geoe­ko­lo­gi­ýa», «Bio­teh­no­lo­gi­ýa (şol san­da bio­na­no­teh­no­lo­gi­ýa)», «Ener­gi­ýa­nyň gaý­ta­dan di­kel­dil­ýän gör­nüş­le­ri­niň esa­syn­da­ky ener­go­gur­naw­lar», «Ul­gam­la­ýyn sel­jer­me, in­for­ma­si­ýa­ny do­lan­dyr­mak we iş­le­mek» ýa­ly hü­när­ler bo­ýun­ça 9 as­pi­rant, 4 ylym­la­ryň kan­di­da­ty we 2 sa­ny dok­tor­lyk de­re­je­si­ne da­laş­gär­ler taý­ýar­lan­ylýar. Merkezde tä­ze in­no­wa­sion inf­rast­ruk­tu­ra­ny dö­ret­mek mak­sa­dy bi­len, Teh­no­lo­gi­ýa­la­ryň trans­fer mer­ke­zi dö­re­dil­di. Trans­fer mer­ke­zi­ne yl­my-bar­lag­la­ryň ne­ti­je­le­ri­ni tä­jir­leş­dir­me­giň müm­kin­çi­lik­le­ri­ne ba­ha ber­mek, onuň stra­te­gi­ýa­sy­ny iş­

17 Iýun 2022

Ylym

Ylym hakynda

Ylymly bolup amal etmeýän alym ýagmazak bulut ýalydyr. * * *

16 Iýun 2022

Ylym

Intellektual eýeçilik ösdürilýär

Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda ýurdumyzda ýokary ykdysady ösüşler gazanylýar. Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe, «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynda intellektual eýeçiligiň ösdürilmegine hem aýratyn üns berilýär. Bütindünýä intellektual eýeçilik guramasy (World Intellectual Property Organization) bu ugurda hereket edýän birnäçe möhüm konwensiýalaryň, maksatnamalaryň işini dolandyrýan halkara guramasydyr. Iňlis, arap, ispan, hytaý, rus, fransuz dilleri Halkara guramanyň resmi dilleri hasaplanylýar. Bu gurama agza her bir ýurt döredijiligi ösdürmek we döwletleriň arasyndaky hyzmatdaşlygyň üsti bilen dünýäde intellektual eýeçiligiň goralmagyny üpjün etmek maksady bilen baglaşylan şertnamalara laýyklykda zerur çäreleri görmäge jogapkärdir. Şeýlelik bilen, guramanyň işi döredijiligi sylaglaýan, innowasiýany höweslendirýän we jemgyýetiň bähbidine ykdysady ösüşe goşant goşýan halkara ulgamyny ösdürmäge niýetlenendir. Bütindünýä intellektual eýeçilik guramasy Birleşen Milletler Guramasynyň intellektual eýeçiligi ylymda we ykdysadyýetde täzeçil hem-de döredijilikli işläp taýýarlamalary (rugsatnama, awtorlyk hukugy, harytlyk nyşan, nusga) höweslendirmegiň serişdesi hökmünde peýdalanmak meseleleri bilen meşgullanýan gurama bolup durýar. Türkmenistan hyzmatdaşlyk edýän abraýly halkara guramalaryň we düzümleriň çäklerinde, 1995-nji ýyldan bäri doly hu

15 Iýun 2022

Ylym

Döwrüň ganatynda, bagtyň aýasynda

Gahryman Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedowyň Maslahatlar merkezinde ýaşlaryň gatnaşmaklarynda döwlet ýaşlar syýasatynyň, bu ulgamda milli kanunçylygy mundan beýläk-de kämilleşdirmegiň ileri tutulýan meselelerine bagyşlanan maslahaty geçirmegi galkynyşly günlerimize altyn harplar bilen ýazyldy. Gahryman Arkadagymyzyň hem nygtaýşy ýaly, maslahatyň esasy maksady ýaşlar hakynda Kanunyň taslamasyna seredip, bu kanunçylyk resminamasy barada ýaş nesliň wekilleriniň tekliplerini öwrenmek bilen bagly boldy.

15 Iýun 2022

Ylym

Ylymly ýaşlar — röwşen geljegimiz

Ýakynda Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň we Magtymguly adyndaky Ýaşlar guramasynyň Merkezi Geňeşi bilen bilelikde ýurdumyzyň ýaşlarynyň arasynda yglan edilen ylmy işler boýunça bäsleşigiň jemleri jemlenildi. Ýaş alymlaryň bäsleşigine Myrat Garryýew adyndaky Türkmenistanyň Döwlet lukmançylyk uniwersitetiniň Harby-lukmançylyk fakultetinden Hangeldi Rozyýew hem gatnaşyp, 1-nji orna eýe bolup, hormatly Prezidentimiziň Şa serpaýyna mynasyp boldy. Harby talybymyzyň gazanan bu ajaýyp üstünligi geljekki harby lukmanlaryň, ýagny fakultetiň harby talyplarynyň diňe bir okuw maksatnamasy esasynda bilim almak bilen çäklenmän, eýsem, döwletimiziň ylmy kuwwatyny pugtalandyrmakda, aýratyn hem harby-lukmançylyk ylmyny ösdürmekde, ylmy açyşlary, innowasion tejribeleri, ylmy barlaglary alyp barjakdyklaryna şaýatlyk edýär. Ýakup ORUNOW, Myrat Garryýew adyndaky  TDLU-nyň Harby-lukmançylyk fakultetiniň kliniki ordinatory, leýtenant.

15 Iýun 2022

Ylym

Ýurt goragçylarynyň üstünlikleri

Ýakynda Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasy we Magtymguly adyndaky Ýaşlar guramasynyň Merkezi Geňeşi bilen bilelikde ýurdumyzyň ýaşlarynyň arasynda yglan edilen ylmy işler boýunça bäsleşigiň jemleri jemlenildi. Bilşimiz ýaly, hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallalary netijesinde ýurdumyzda ýaşlaryň ylmy-barlag işleri bilen içgin meşgullanmaklary, döwrebap bilim almaklary üçin giň mümkinçilikler döredilýär. Şeýle mümkinçiliklerden peýdalanyp, ýurdumyzyň harby we hukuk goraýjy edaralary, şol sanda Türkmenistanyň Döwlet serhet gullugy hem yzygiderli işleri alyp barýar. Şu ýylky geçirilen ýaş alymlaryň bäsleşigine Türkmenistanyň Serhet institutynyň ýaş alymlary işjeň gatnaşyp, üstünlikli çykyş etdiler. Olardan Serhet institutynyň pedagogika we psihologiýa kafedrasynyň mugallymy, uly leýtenant Batyr Gylyjowyň, 5-nji ýyl harby talyby Furkatžan Matkurbanowyň 3-nji orny eýeläp, hormatly Prezidentimiziň Şa serpaýlaryna mynasyp bolandyklary aýratyn bellärliklidir.

15 Iýun 2022

Ylym

Buý­san­ja bes­le­nen ta­ry­hy wa­ka

Ber­ka­rar döw­le­tiň tä­ze eý­ýa­my­nyň Gal­ky­ny­şy döw­rün­de ýur­du­my­zyň ylym-bi­lim ul­ga­myn­da uly üs­tün­lik­ler ga­za­nyl­ýar. Eziz Di­ýa­ry­myz­da oka­mak, öw­ren­mek, dö­ret­mek we ne­ti­je­li iş­le­mek üçin dö­re­di­len aja­ýyp müm­kin­çi­lik­ler­den ruh­lan­ýan Se­ýit­na­zar Seý­di adyn­da­ky Türk­men döw­let mu­gal­lym­çy­lyk ins­ti­tu­ty­nyň pro­fes­sor-mu­gal­lym­la­ry hem-de ta­lyp ýaş­la­ry üçin hem 2022-nji ýy­lyň 9-njy iýu­ny ýat­dan çyk­ma­jak pur­sat­la­ra öw­rü­lip, ins­ti­tu­ty­my­zyň ta­ryh sa­hy­pa­sy­na al­tyn harp­lar bi­len ýa­zyl­dy. Şol gün bi­ziň ins­ti­tu­ty­my­za Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­my­zyň ga­da­my düş­di. Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň tab­şy­ry­gy bo­ýun­ça Gahryman Ar­ka­da­gy­my­zyň Le­bap we­la­ýa­ty­na sa­pa­ry­nyň çäk­le­rin­de ýur­du­my­zyň iň baý­ry ylym ojak­la­ry­nyň bi­ri ha­sap­lan­ýan Se­ýit­na­zar Seý­di adyn­da­ky Türk­men döw­let mu­gal­lym­çy­lyk ins­ti­tu­ty­na ge­lip, döw­re­bap bi­lim al­mak üçin dö­re­di­len şert­ler bi­len ta­nyş­ma­gy we ta­lyp­la­ra hä­zir­ki za­man yl­my­nyň ga­za­nan­la­ry­na la­ýyk­lyk­da, döw­re­bap ylym-bi­lim ber­ýän pro­fes­sor-mu­gal­lym­lar­dyr ýü­rek­le­ri hy­juw­ly we joş­gun­ly, yl­ma-bi­li­me hö­wes­li we giň dün­ýä­ga­ra­ýyş­ly ze­hin­li ta­lyp ýaş­lar bi­len du­şuş­ma­gy äh­li­mi­ziň göw­nü­mi­zi gal­kyn­dyr­dy. Geç­mi­şe ser sa­la­nyň­da-da mu­gal­lym­çy­lyk kä­ri­niň her bir jem­g

14 Iýun 2022

Ylym

Köňül kelamy

Ber­ka­rar döw­le­tiň tä­ze eý­ýa­my­nyň Gal­ky­ny­şy döw­rün­de ýur­du­myz­da äh­li ul­gam­lar­da bol­şy ýa­ly, ylym-bi­lim ul­ga­myn­da hem uly üs­tün­lik­ler ga­za­nyl­ýar. Ösüp gel­ýän ýaş ne­sil­le­riň ylym­ly, bi­lim­li, saý­lan hü­nä­ri­ne kä­mil ýaş­lar bo­lup ýe­tiş­mek­le­ri üçin bi­möç­ber iş­ler dur­mu­şa ge­çi­ril­ýär. Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­my­zyň ýur­du­my­zyň ylym-bi­lim ul­ga­my­ny ös­dü­rip, ony hal­ka­ra de­re­je­si­ne çy­kar­mak­da ama­la aşy­ran be­ýik tu­tum­la­ry­ny üs­tün­lik­li do­wam ed­ýän Ar­ka­dag­ly Ser­da­ry­myz bu gün­ki gün­de bi­lim-ter­bi­ýe­çi­lik eda­ra­la­ryn­da al­nyp ba­ryl­ýan iş­le­ri has-da kämilleşdirmäge aý­ra­tyn üns ber­ýär. Bu asyl­ly ýö­rel­ge­ler ýaş ne­sil­le­riň sag­dyn dur­muş­da ýa­şa­ma­gy, döw­re­bap bi­lim-ter­bi­ýe al­ma­gy, in­no­wa­sion teh­no­lo­gi­ýa­lar­dan baş çy­kar­ýan, giň göz­ýe­tim­li hü­när­men­ler bo­lup ýe­tiş­me­gi üçin amat­ly şert­le­ri dö­ret­mäge, şeý­le hem bi­lim ul­ga­my­nyň mad­dy-en­jam­la­ýyn bin­ýa­dy­ny yzy­gi­der­li pug­ta­lan­dyr­ma­ga gö­nük­di­ri­len­dir.

14 Iýun 2022

Ylym