Türkmenmetbugat

"Rysgal" gazeti

Esaslandyryjysy: Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesi
Salgysy: Aşgabat şäheri, A.Nyýazow şaýoly, 174
Telefon belgileri:21-23-57

Gazeti PDF görnüşinde ýükläp almak

Habarlar

Tebigat täsinlikleri hakynda

Ýakynda Türkmenistanyň Döwlet medeniýet merkeziniň Döwlet muzeýiniň «Tebigat» bölüminiň ylmy işgäri, geolog we paleontolog Aman Nigarow bilen şol bölümiň müdiri Enejan Altyýewanyň bilelikde taýýarlan «Türkmenistanyň akçagyl döwrüniň jandarlarynyň aýak yzlary» atly täze kitaby okyjylara gowuşdy. Adyndan belli bolşy ýaly, kitapda ýurdumyzyň çäginde akçagyl döwründe ýaşan düýeleriň, goşatoýnaklylaryň, ýyrtyjy haýwanlaryň we guşlaryň tebigy ýadygärliklere siňen aýak yzlary hem-de olaryň tapylan ýerleriniň tebigy şertleri barada ylmy maglumatlar we fotosuratlar esasynda gürrüň berilýär. Awtorlaryň uzak ýyllaryň dowamynda alyp baran ylmy gözlegleriniň netijesi bolan täze kitap okyjylar köpçüligini Türkmenistanyň gadymy döwürleriň ýaňyny özüne siňdiren tebigat täsinlikleri bilen tanyşdyrýar.

1 Aprel 2021

Tebigat bilen sazlaşykda

Merjen paýtagtymyz binagärlik keşbi sazlaşyklylygy we ajaýyplygy bilen haýran galdyrýar. Aşgabat dünýäniň owadan we ýaşaýyş üçin amatly şertleri özünde jemleýän şäherleriniň hatarynda eýeleýän ornuny barha pugtalandyrýar. Ýurdumyzyň baş şäheriniň birnäçe desgalary binagärlik çözgütlere eýe bolan özboluşly desgalary bilen birnäçe gezek Ginnesiň bütindünýä rekordlar kitabyna girizildi. Munuň özi paýtagtymyzda alnyp barylýan işleriň dünýä nusgalykdygynyň aýdyň nyşanydyr. Hormatly Prezidentimiz paýtagtymyz boýunça iş saparyny amala aşyryp, işewürlik we durmuş maksatly desgalaryň kemala gelýän günorta künjeginde alnyp barylýan işler bilen tanyşdy. Döwlet Baştutanymyz bu sapar ak mermerli Aşgabadyň günorta künjeginde sil suwuny sowujy akabalaryň we suw toplaýjy desgalaryň gurluşygynyň alnyp barylýan ýerine geldi. Häzir Köpetdagyň etegindäki ajaýyp ýerde birnäçe binagärlik toplumlary guruldy. Bu ýerdäki binalar ýol-ulag düzümine degişli desgalar, seýilgäh zolaklary bir bitewi sazlaşygy emele getirip, şäheriň bu künjeginiň gözelligine gözellik goşýar.

1 Aprel 2021

Eziz Diýar – bagy-bossan

Milli bagy-bossanlyga öwürmek maksatnamasynyň çäklerinde soňky ýyllarda ýurdumyzyň şäherlerinde we ilatly ýerleriniň töwereginde millionlarça bag nahallary oturdyldy. Bu bolsa howanyň üýtgemegine, ýaşaýyş we umumy ekologiýa ýagdaýy üçin şertleriň gowulanmagyna amatly täsirini ýetirdi. Bu gün Türkmenistan el bilen döredilen ýaş tokaýlyklary, gök öwüsýän baglyklary, ýurdumyzyň ähli künjeklerinde, hatda iň alys ýerlerde hem onlarça müň gektar meýdana ýaýylyp gidýän hoşboý ysly seýilgähleri we bagy-bossanlyklary bilen myhmanlary haýran edýär. Şeýle hem derýalaryň we kanallaryň boýlary-da, Hazaryň ekologiýa taýdan arassa kenarlary-da bagy-bossanlyga bürelýär. Hormatly Prezidentimiziň başlangyjy bilen başlanan gerimi boýunça örän ägirt bolan bagy-bossanlyga büremek maksatnamasynyň howanyň üýtgemeginiň ýaramaz netijelerine garşy umumydünýä göreşine ýurdumyzyň saldamly goşandy bolup durýandygyny tassyklamak bolar. Şäherleriň we obalaryň gülleýän baglyklara öwrülmegi, howadaky zyýanly gazlaryň peselmegine getirýär, howanyň kislorod bilen baýlaşmagyna ýardam edýän miweli we bezeg baglarynyň bahasyna ýetip bolmajak häsiýetleri ilatyň saglygyny goramak işinde ägirt uly ähmiýete eýedir. Elbetde, ýaprakly, saýaly we miweli agaçlardan ýurdumyzyň dürli sebitleriniň toprak-howa şertleriniň aýratynlyklaryna has durnukly tohumlary saýlanyp alynýar. Çünki şol nahallar ýakyn on ýyllyklarda öz gelje

1 Aprel 2021

Saglygym — baýlygym

Sözbaşy Sagdyn bolaýyn diýseňiz,Dogry iýmitleniň, dostlar!Şonda bedenler berk bolup,Uzalyp giderler ýaşlar.

31 Mart 2021

Tebigatyň ýaraşygy

Tebigatda her bir jandaryň özüne mahsus orny bolýar. Adamzat taryhynda gazanylan üstünliklerde hem tebigatyň we ondaky janly-jandarlaryň täsiri bar. Uçarlar — guşlara, ulaglar — atlara we beýleki jandarlara belli bir derejede meňzedilip döredilýär. 1-nji aprelde «Guşlaryň Bütindünýä güni» bellenilip geçilýär. Bu halkara baýramçylyk daşky gurşawy aýawly saklamak barada wagyz-ündewli pikirleri giň köpçülige ýaýmaga bagyşlanylýar. Mälim bolşy ýaly, ýurdumyzda bu meselä hormatly Prezidentimiziň giň halkara goldawyna eýe bolýan başlangyçlary netijesinde uly üns berilýär we daşky gurşawy, biologik köpdürlüligi goramak boýunça uly maksatnamalar durmuşa geçirilýär.

31 Mart 2021

Göwün garagumy küýseýär

Ykbal uşlyby ony howurly Garagum bilen şeýle bir baglady, bir-birine şeýle bir imrikdirdi welin, bagry badaşdy gidiberdi. Häzir başga kärde bolsa-da, ol dynç alyş günleri göwni jülgeli-zawly daglary däl-de, gyrkylyk yzly, çägesi akyp ýatan ak alaňlary küýseýär-de, nädip şol tarapa tutduryp gidenini duýman galaýýar. Garaguma bagry badaşmak bagty nesip edende, Baýrammyrat Orazgylyjow ýaňy «ýigrimi bäşiň dälijesi» diýilýän ýaşa ýetip barýardy. 1972-nji ýylda Türkmen politehniki institutyny tamamlan ýigit Türkmenistanyň öri meýdanlaryny abadanlaşdyrmak we suwlulandyrmak baradaky Döwlet önümçilik birleşigine prorablyga höwes bilen işe gaýdypdy. Ýogsam, oňa ýele ýelken, Güne galkan bolmaz ýaly, salkynjak otagda hezil edip oturmaly işem ýetdirmän durjak däldi. Gatbar-gatbar daşlardan gaýa ýasap, üstüňe howalanyp duran, iki kenary gara baglara bürenip oturan çeşme-çaýy şarlap akýan Könekesir obasynda dogup-dörän ýigit welin, «Garagumda işlemeli» diýen pikirden dänmedi. Sebäbi heniz mekdep partasynda otyrka eşiden rowaýaty obada ady Baýram diýlip tutulýan Baýrammyrady ýüpsüz kökeripdi.

31 Mart 2021

Suw — ýaşaýşyň çeşmesi

Eziz Watanymyzyň Ýer ýüzündäki at-abraýynyň, şan-şöhratynyň Arşa galýan eýýamynda — Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe, Arkadag Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda amala aşyrylýan beýik işler halkymyzyň eşretli durmuşynyň binýadyny berkidýär. Il-ýurt bähbitli tutumly işler döwlet Baştutanymyzyň Watana hem ene topraga söýgüsiniň beýikdigini äşgär edýär. Ýurdumyzyň bedew batly şeýle belent ösüşleri, özgerişleri her birimiziň kalbymyzy joşa getirýär. Mälim bolşy ýaly, dünýä ykdysadyýeti häzirki wagtda ösüşiň täze tapgyryna, ýagny innowasiýalara, nanotehnologiýalara, sanly ykdysadyýete esaslanýan döwre aýak basdy. Şonuň üçin hem, ykdysadyýetiň islendik pudagynda bäsleşikli ösüşde öňdäki hatarlary eýelemek üçin tutuşlygyna döwrebap tehnologiýalara esaslanýan ösüş ýoluny saýlap almaly. Milli ykdysadyýetimizi diwersifikasiýa ýoly bilen döwrebap ösdürmek we Türkmenistanyň senagat taýdan kuwwatly döwlete öwrülmegini ýola goýmak köp derejede ýaşlaryň hünär ussatlygyna, bilim taýdan kämilligine baglydyr. Bu bolsa biz — mugallymlaryň öňünde bilim özgertmelerini durmuşa geçirmegiň esasy ugurlaryny we täze garaýyşly, ýokary derejeli hünärmenleri taýýarlamak boýunça anyk wezipeleri kesgitleýär.

31 Mart 2021

Bulary bilmek gyzykly

Ýurdumyzyň goraghanalary, ösümlik we haýwanat dünýäsi baradaky gyzykly maglumatlar her bir okyjyny gyzyklandyrýan bolsa gerek. Şeýle bolansoň, olaryň käbiri barada gürrüň etmegi makul bildik. Häzirki wagtda Türkmenistanda dürli ekologik şertleri bolan goraghanalaryň 8-si hereket edýär. Repetek döwlet goraghanasy. Ol 1927-nji ýylda döredilip, 1952-nji ýyldan bäri hereket edýär.

30 Mart 2021

Bagy-bossanlyga bürenýär Diýar

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe hormatly Prezidentimiziň tagallasy bilen arassaçylyk, abadanlaşdyryş, bag ekmek çäreleri netijesinde, ýurdumyzyň ähli künjekleri bagy-bossanlyga bürenip, obadyr şäherlerimiz gözel keşbe gelýär. Welaýatymyzda yglan edilen arassaçylyk we abadançylyk işleriniň iki aýlygyna şäherlerdir etraplarda, obalarda raýatlar uly ruhubelentlik bilen gatnaşýarlar. Her hepdäniň şenbe güni guralýan abadanlaşdyryş işlerinde Türkmen oba hojalyk institutynyň talyplarydyr mugallymlary hem ýokary işjeňlik görkezýärler. Bu geçen hepde-de şeýle boldy. Ýokary okuw jaýynyň okuw binasynyň töweregindäki dürli agaçlary timarlamak, olaryň düýplerini ýumşatmak, sütünini agartmak, ýap-çilleri çöp-çalamlardan arassalamak ýaly işlere institutyň talyp ýaşlary işjeň gatnaşdylar. Agzybirlikde we guramaçylykly geçirilen bu işlere talyplar her bir tabşyrygyň ýerine ýetirilmeginde yhlaslylyk görkezip, il-ýurt bähbitli sogaply işe mynasyp goşantlaryny goşdular. Şeýlelikde, bellenilen ýerlerde pürli we saýaly agaçlaryň ýüzlerçe düýbi oturdyldy we suwaryldy.

30 Mart 2021

Türkmenistan ― bagy-bossan

Türkmenistanda ýaşlar baradaky döwlet syýasatynyň 2021 ― 2025-nji ýyllar üçin Döwlet maksatnamasy ýurdumyzyň ýaş raýatlaryny dürli ugurlarda goldamak, olaryň kämilleşmeklerini gazanmak, kämil bilimli, giň dünýägaraýyşly ýaşlary kemala getirmek boýunça öňde durýan esasy maksatlaryň we wezipeleriň birnäçesini öz içine alýar. Olaryň biri-de ýaşlaryň ekologiýa medeniýetini we tebigata aýawly garaýşyny kämilleşdirmek üçin toplumlaýyn çäreleri işläp taýýarlamak we olary üstünlikli durmuşa geçirmek bilen baglydyr. Bu ugurda edilmeli işlerden ugur alyp, biz hem guramamyzyň welaýat, şäher we etrap geňeşleri, welaýat Tokaý hojalygy bilen bilelikde ýörite meýilnama taýýarladyk. Ýakynda bu meýilnama laýyklykda ata Watanymyzy bagy-bossanlyga öwürmek, tebigatymyzy has-da gözelleşdirmek, şeýle hem ýaşlaryň ekologiýa medeniýetini artdyrmak we olaryň tebigata aýawly garaýşyny kämilleşdirmek maksady bilen Darganata etrabynyň Hojalyk geňeşliginiň Baýrak depe obasynda bag ekişlik çäresini geçirdik. «Biziň tebigatymyz ekologiýa taýdan amatly» diýen at bilen geçiren bu çärämize guramamyzyň welaýat, şäher, etrap geňeşleriniň hünärmenleri, beýleki jemgyýetçilik guramalarynyň işjeň agzalary, oba zähmetkeşleri, mekdep okuwçylary we ýaş meýletinçiler gatnaşdylar. Çäräniň dowamynda oba ýaşululary ýaşlara bu asylly çäräniň ähmiýeti, bag ekmegiň we olara ideg etmegiň ähmiýeti barada täsirli gürrüň berdiler

29 Mart 2021

Älemgoşaryň haýsy reňki seniňki

Bahar paslynyň gelmegi, ýaz ýagşynyň ýagmagy adamlara ruhy lezzet paýlaýan bolsa, şol ýagyndan soň älemgoşaryň çykmagy hem hemmelerde ýakymly duýgulary oýarýar. Mähriban çagalar! Siz älemgoşaryň 7 sany reňkden ybaratdygyny bilýänsiňiz. Älemgoşardaky reňkleriň nämäni aňladýandygy sizi gyzyklandyrýan bolsa gerek?! Aslynda, bu ýerde gürrüň älemgoşar hakynda däl-de, reňk hakynda barýar. Geliň, bu barada gürrüň edeliň! Adatça, älemgoşarda gyzyl reňk iň ýokarda ilkinji orunda durýar. Gyzyl gadymy reňkleriň biridir. Taryhy maglumatlara görä, ilkinji reňkli suratlarda gyzyl reňk agdyklyk edipdir. Bilermenleriň bellemeklerine görä, gyzyl çaganyň dünýä ineninden soň ilkinji görýän reňkidir. Bu reňk ýiti bolansoň, gözümiz ony beýleki reňklerden çalt saýgarýar. Gyzyl erkliligiň, özdiýenliligiň reňki hasaplanýar. Bu reňki halaýanlar wadasynda durýan, elmydama şol bir durkuny saklaýan adamlardyr.

29 Mart 2021

Tebigat — biziň öýümiz

Döwrüň derwaýys meselesi Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe hormatly Prezidentimiziň öňdengörüjilikli içeri we daşary syýasaty netijesinde Garaşsyz, Bitarap döwletimiz çalt depginlerde, durnukly ösýär we özgerýär. Ýurdumyzda amala aşyrylýan düýpli özgertmeler halk hojalygymyzyň ähli pudaklarynda gowy görkezijileriň gazanylmagyna mümkinçilik berdi. Bu bolsa öz gezeginde il-günümiziň maddy hal- -ýagdaýynyň ymykly gowulanmagyna oňyn täsirini ýetirdi. Şeýlelikde, ýurt Baştutanymyzyň öňe süren “Döwlet adam üçindir!” diýen ynsanperwer syýasatynyň il-gün bähbitli tagallalarda durmuşa geçirilýändigi guwandyrýar.

29 Mart 2021

Dünýäniň gymmatbahaly daşlary

(Başlangyjy žurnalyň geçen sanynda.) Taaffeit — ýene bir öz täsinligi bilen tapawutlanýan, seýrek duşýan gymmatbahaly daşlaryň biridir. Mineral ony ilkinji açyş eden graf Riçard Taaffeniň hatyrasyna «taaffeit» diýlip atlandyrylýar. Ol 1945-nji ýylda duýdansyz ýagdaýda bu daşyň öň hiç kime mälim bolmadyk üýtgeşik görnüşine gabat gelýär. Bu mineral näzik benewşede açyk gülgüne reňkde bolýar. Bu günki gün ajaýyp mineralyň kiçiräk möçberlerine Şri-Lankanyň, Tanzaniýanyň ýataklarynda duş gelmek bolýar.

29 Mart 2021

Altyn we kümüş metaly: gyzykly maglumatlar

Altyn dünýäde meşhur metallaryň biri bolup, maddy baýlygyň we gymmatlygyň nusgasy hökmünde müňlerçe ýyl bäri hyzmat edip gelýär. Ol häzirki zaman dünýä ykdysadyýetiniň esasy hasaplanýar, sebäbi bu metal poslamaýar, hemişe gymmatyny saklaýar we önümçilikde giňden ulanylýar. * * *

29 Mart 2021

Ýyldyzlar näme diýýär? Size gowulyk garaşýar

2021-nji ýyl Aprel 1.Hamal (Guzy 21.03—20.04)

29 Mart 2021

Howa maglumaty

Türkmenistanyň Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrliginiň Gidrometeorologiýa baradaky gullugynyň ýurdumyzda şu hepdäniň dowamynda boljak howanyň ýagdaýy barada berýän maglumaty: Balkan welaýatynda üýtgäp durýan bulutly howa bolup, hepdäniň ikinji ýarymynda ýagyş ýagar, ýyldyrym çakmagy mümkin. Gündogardan demirgazyk-günbatara ugruny üýtgedýän, tizligi sekuntda 8 — 13 metrden 12 — 17 metre ýetýän şemal öwser. Howa gijelerine +2... +7 gradusdan +10... +15 gradus aralygynda maýyl, gündizlerine +26... +31 gradus, welaýatyň kenarýaka etraplarynda +12... +17 gradus maýyl bolar.

29 Mart 2021

Bahar säher bilen başlady işe

Ak süýt guýdy erikleriň üstüne.Baldaklary gök reňke boýady,Gülälekler al öwüsdi dessine. Şahyr Gurbannazar Ezizowyň goşgy setirleri ülkämize toý bolup gelýän ýazlarymyzyň mynasyp waspyny ýetirýär. Depe-gollara reňkdar-reňkdar köýnegini paýlaýan, bulak bolup gaýadan şaglap inýän, gara daşy ukusyndan oýadýan bahar tebigatyň iň gözel paslydyr. Baglaryň şahalaryna penje-penje ak gülleri gondurýan, ýaýlalaryň gursagyna gül ýagdyryp, älemgoşar öýmesini göge bulaýan ýazlaryň tarypyny köp ýazyjylar, ençeme şahyrlar ajaýyp eserleri bilen ýetirdiler. Çünki bahar pasly döredijilik adamlarynyň ylham çeşmesidir. Geliň, indi bolsa ýaz paslynyň aýratynlyklary baradaky käbir täsin maglumatlara ünsümizi çekeliň!

26 Mart 2021

Ýagyş nädip emele gelýär?

Tebigatyň gaýtadan janlanýan döwri bolan bahar paslynyň gelmegi bilen ýagyş has köp ýagyp başlaýar. Ýer ýüzünde geografik şertlerine baglylykda ygalyň dürli görnüşleri bolýar. Howanyň has sowuk ýerlerinde gar, buz, doly ýa-da jöwenek ýagýan bolsa, yssy ýerlerde ýagyş ýagýar. Ygalyň gaty seýrek ýagýan çöllerinde bolsa ýylyň belli bir paslynda diňe çyg düşýär. Ygalyň bir görnüşi bolan ýagyş diňe bir dag eteklerinde ýa-da sähralarda otlaryň gögermegine şert döretmän, eýsem, towlanyp akýan derýalary, giň howdanlary hem suwdan doldurýar. Suw bolsa janly-jandarlaryň ählisi üçin ýaşaýyş çeşmesi hasaplanýar. Eýsem, ýagyş nähili emele gelýärkä?! Ýagyş damjalarynyň ululygy 0,5 millimetrden 6-7 millimetre çenli bolup bilýär. Pürküp ýagýan maýda ýagşa «çisňi» diýilýär. Ownujak damjalaryň tozgalap, jybarlap ýagmagyna «ýagyş çisňeýär» diýilýär.

26 Mart 2021

Adaty sosnanyň melhemlik häsiýetleri

Hormatly Prezidentimiziň «Türkmenistanyň dermanlyk ösümlikleri» atly köp jiltli ylmyensiklopedik işinde türkmen tebigatynyň, ösümlik dünýäsiniň melhemlik häsiýetleri hemmetaraplaýyn häsiýetlendirilýär. Ýurdumyzda ösýän dermanlyk ösümlikleri tebigy maddalar bolup, bedende ýeňil özleşýär. Adaty sosna bezeg hemde derman ösümligidir. Onuň dünýäde, takmynan, 100 görnüşi, şol sanda GDA ýurtlarynda, takmynan, 12, ýurdumyzda 5 görnüşi duş gelýär.

26 Mart 2021

Daşky gurşawyň goragy : her bir raýatyň ahlak borjy

Diýarymyzda tebigaty goramak, onuň baýlyklaryny rejeli peýdalanmak we daşky gurşawy sagdynlaşdyrmak döwlet syýasatynyň wajyp wezipeleriniň biri bolup durýar. Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň mejlislerinde hormatly Prezidentimiz daşky gurşawy goramagyň, tebigy serişdeleri, şol sanda suw serişdelerini rejeli peýdalanmagyň, howanyň üýtgemegi bilen baglanyşykly töwekgelçilikleriň derejesini peseltmegiň, «Ýaşyl» innowasiýalar tehnologiýalaryny ornaşdyrmagyň hem-de ýurdumyzda aýratyn üns berilýän ekologiýa howpsuzlygynyň üpjün edilmeginiň ileri tutulýan wezipeler bolup durýandygy barada nygtaýar. Ýurdumyzyň milli baýlygy bolan täsin tebigatymyzy gorap saklamak, ony netijeli peýdalanmak, şol baýlyklary halkymyzyň eşretleri üçin ulanmak, ýurtda we sebitde ekologiýa abadançylygyny üpjün etmek baradaky tagallalar Türkmenistanyň ykdysady, medeni we durmuş taýdan ösüş ýolunyň esasy ugrudyr. Munuň özi biziň döwlet-hukuk ulgamymyzyň binýady bolan Türkmenistanyň Konstitusiýasy arkaly bellenen ýörelgelere esaslanýar. Türkmenistanyň Konstitusiýasynyň tebigaty goramaga gönükdirilen 53-nji maddasynda her bir adamyň jany we saglygy üçin amatly daşky gurşawa, onuň ýagdaýy barada hakyky maglumata we ekologiýa kanunçylygynyň bozulmagy ýa-da tebigy betbagtçylyk netijesinde saglygyna we emlägine ýetirilen zyýanyň öweziniň dolunmagyna hukugy bardygy kepillendirilýär. Şeýle hem döwletiň ilatyň sagdy

25 Mart 2021

‹
1
2
...
89
90
91
92
93
94
95
...
100
101
›