"Türkmen gündogary" welaýat gazeti

Esaslandyryjysy: Lebap welaýatynyň häkimligi
Salgysy: Türkmenabat şäheri, S.A.Nyýazow şaýoly, 42
Telefon belgileri: 3-14-36, 3-26-83, 3-26-82
Email: turkmengundogary-gazeti@sanly.tm

Habarlar

Depginli ösüşler halkymyzyň abadan durmuşyna gönükdirilendir

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistanda durmuş-ykdysady ösüşiň möhüm wezipelerini üstünlikli çözmeklige oýlanyşykly çemeleşilýär. Täze taryhy döwürde eýelenýän belent sepgitler Gahryman Arkadagymyz tarapyndan başy başlanyp, hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda üstünlikli dowam etdirilýän parasatly we öňdengörüjilikli syýasatyň netijesidir. Giň gerimli özgertmeler strategiýasy, ilkinji nobatda, milli ykdysadyýetimizi döwrebaplaşdyrmaga we senagatlaşdyrmaga, daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan eksport ugurly önümleri öndürmäge ýöriteleşen döwrebap kärhanalary döretmäge gönükdirilendir. «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasynyň», «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynyň», Oba milli maksatnamasynyň, «Türkmenistany 2024-nji ýylda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň we maýa goýum Maksatnamasynyň» hem-de beýleki Prezident maksatnamalarynyň üstünlikli amala aşyrylmagy netijesinde, döwletimiziň ykdysady kuwwaty artyp, halkara abraýy pugtalanýar, halkymyzyň hal-ýagdaýy barha ýokarlanýar. Ýurdumyzyň baş şäheri Aşgabat bu günki günde Türkmenistanyň däl, eýsem, dünýäniň iň arassa we gözel şäherleriniň birine öwrüldi. Paýtagtymyzda saglyk, bilim, te

Gyşy guramaçylykly garşylaýarlar

Şu günler «Daşoguzgazüpjünçilik» müdirliginiň ýerlerdäki gaz hojalyk edaralarynyň işçi-hünärmenleri üçin iň bir jogapkärli möwsüm dowam edýär. Munuň şeýledigine düşünýän müdirligiň gazçylary howanyň sowuk döwri bolan gyş möwsümini hemmetaraplaýyn ýokary taýýarlykly garşy alýarlar. Bu ugurda müdirligiň welaýat merkezinde ýerleşýän «Daşoguzşähergaz» gaz hojalyk edarasynyň gazçylarynyň şäheriň ilatyny we edara-kärhanalaryny tebigy gaz bilen üznüksiz üpjün etmekde häzirki günlerde alyp barýan derwaýys işleri bilen ýakyndan tanyşmak maksadynda ol ýerde bolanymyzda, edarada işleriň döwrüň ruhuna mahsus derejede guralýandygynyň şaýady bolduk. Bu ýerde edaranyň ähli gulluklarynyň, ýagny näsazlygy habar beriş we hasaba alyş, daşary gaz geçirijilere we gaz sazlaýjylaryna gözegçilik, içeri öý gaz enjamlaryny bejeriş, gaz ölçeýji enjamlary oturdýan we hasabyny ýöredýän gözegçilik hem-de hyzmat ediş, şeýle hem gaz ýerleşdiriş we hasabaty ýaly düzümleriň işçi-hünärmenleriniň ählisiniň bir bitewi güýje öwrülip, öz öňlerinde goýlan wezipe-borçlaryny birkemsiz berjaý edýändiklerini turuwbaşdan belläsimiz gelýär. Netijede, Daşoguz şäheriniň çäginde bar bolan dürli basyşly gaz geçirijileriň alty ýüz kilometrden gowrak ýeriniň, gaz paýlaýjy we sazlaýjy enjamlaryň bolsa dört ýüz ellä golaýynyň gije-gündiziň dowamynda saz işlemegi üpjün edilýär. Degişli hünärmenleriň gürrüňlerine görä, edaranyň gazç

Ulag diplomatiýasy — ählumumy ösüşleriň binýady

Bilşimiz ýaly, geçen ýylyň maýynda Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 77-nji sessiýasynyň 70-nji plenar mejlisinde Türkmenistanyň başlangyjy bilen her ýylyň 26-njy noýabryny «Bütindünýä durnukly ulag güni» diýip ykrar etmek hakynda Kararnama kabul edildi. Munuň özi döwletimiziň öňe sürýän dünýä ähmiýetli başlangyçlarynyň giň goldawa eýe bolýandygynyň ykrarnamasydyr. Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ýurdumyz ulaglaryň ähli görnüşlerini ösdürmek üçin ägirt uly mümkinçiliklere eýe bolup, bu babatda halkara hyzmatdaşlygyny ilerletmäge aýratyn ähmiýet berilýär. Şunuň bilen baglylykda, her ýylyň 26-njy noýabrynda Bütindünýä durnukly ulag gününiň halkara derejede bellenilmegi uly mana eýedir. Mälim bolşy ýaly, 2016-njy ýylyň 26-njy noýabrynda Aşgabatda Birleşen Milletler Guramasynyň Durnukly ulag ulgamy boýunça birinji ählumumy maslahaty geçirildi. BMG-niň Baş Assambleýasynyň her ýylyň 26-njy noýabryny «Bütindünýä durnukly ulag güni» diýip yglan etmeginde — Türkmenistanyň başlangyjy esasynda ilkinji gezek guralan ählumumy maslahatyň geçirilen senesiniň saýlanyp alynmagynda çuňňur many bar. Şeýle hem bu ugurda Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 69-njy, 70-nji, 72-nji, 75-nji, 77-nji we 78-nji sessiýalarynda Türkmenistanyň başlangyjy bilen durnukly ulag ulgamyna degişli Kararnamalaryň birnäçesiniň kabul edilendigi bellenilmäge my

Täze tebigy gaz akymy alyndy

«Galkynyş» gaz känindäki 265-nji belgili ulanyş guýusynda 4485 metr çuňlukda buraw işleri üstünlikli geçirilip, netijede, ýer astyndaky 4417 — 4281 we 4266 — 4226 metr aralyklardaky gatlaklarda çykymy bir gije-gündizde 2 million kub metr bolan täze tebigy gaz akymy alyndy. Burawlaýjylaryň bu işde netijeli, şol bir wagtda-da ýokary hünär derejesini talap edýän çylşyrymly tehnologiýalary ulanýandyklary bellärliklidir. Gorlary boýunça ägirt uly, tehniki görkezijileri babatda deňsiz-taýsyz hasaplanýan «Galkynyş» gaz käni bu gün mawy ýangyjyň iň ygtybarly çeşmesi bolup hyzmat edýär. Munuň özi tebigy gazyň gorlary babatda dünýäde dördünji orny eýeleýän Türkmenistanyň kuwwatly energetika döwleti hökmündäki derejesini tassyklaýar.

Watanymyzyň ykdysady kuwwatyny pugtalandyrmak, halkymyzyň abadançylygyny üpjün etmek — döwlet syýasatynyň baş ugry

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda milli ykdysadyýetimiziň ähli pudaklarynda giň möçberli özgertmeleriň üstünlikli durmuşa geçirilmegi Garaşsyz, Bitarap Watanymyzyň ösüşiň we abadançylygyň ýoly bilen ynamly öňe gitmegini şertlendirýär. 18-nji noýabrda döwlet Baştutanymyzyň geçiren iş maslahatynda oba hojalyk toplumyny ösdürmek, Oba milli maksatnamasynyň ýerine ýetirilişi bilen bagly meselelere garaldy. Iş maslahatynda welaýatlarda pagta hasylyny ýitgisiz ýygnap almak, hasyly gaýtadan işlemek üçin kabul ediş harmanhanalarynda we pagta arassalaýjy kärhanalarda bökdençsiz kabul etmek boýunça zerur çäreleriň görülýändigi barada aýdyldy.

Türkmenistanda senagat ähmiýetli täze tebigy gaz akymy alyndy

«Galkynyş» gaz känindäki 265-nji belgili ulanyş guýusynda 4485 metr çuňlukda buraw işleri üstünlikli geçirilip, netijede, ýer astyndaky 4417 — 4281 we 4266 — 4226 metr aralyklardaky gatlaklarda çykymy bir gije-gündizde 2 million kub metr bolan täze tebigy gaz akymy alyndy. Burawlaýjylaryň bu işde netijeli, şol bir wagtda-da ýokary hünär derejesini talap edýän çylşyrymly tehnologiýalary ulanýandyklary bellärliklidir. Gorlary boýunça ägirt uly, tehniki görkezijileri boýunça deňsiz-taýsyz hasaplanýan “Galkynyş” gaz käni bu gün mawy ýangyjyň iň ygtybarly çeşmesi bolup hyzmat edýär. Munuň özi tebigy gazyň gorlary babatda dünýäde dördünji orny eýeleýän Türkmenistanyň kuwwatly energetika döwleti hökmündäki derejesini tassyklaýar.

Milli ykdysadyýetiň rowaç gadamlary

15-nji noýabrda sanly ulgam arkaly geçirilen Ministrler Kabinetiniň mejlisinde 2025-nji ýyl üçin Döwlet býujetiniň, Türkmenistany durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň esasy ugurlarynyň hem-de maýa goýum Maksatnamasynyň taslamalarynyň taýýarlanylandygy aýdyldy. Geljek ýylda Watanymyzy hemmetaraplaýyn ösdürmäge gönükdirilen bu resminamalar «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasy» hem-de şu ýylyň maýynda kabul edilen degişli Kararyň esasynda işlenip taýýarlanyldy. Hormatly Prezidentimiz 2025-nji ýyl üçin Döwlet býujetiniň taslamasyny Mejlisiň garamagyna iberdi. Ýurdumyzy dünýäniň ösen döwletleriniň hataryna çykarmaga, halkyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini ýokarlandyrmaga gönükdirilen umumymilli, pudaklaýyn, sebitleýin maksatnamalaryň giň gerimi we bellenilen wagtda üstünlikli ýerine ýetirilmegi Türkmenistanyň ykdysady ösüşiniň esasy aýratynlygy bolup durýar. Üstünliklere getirýän şertler hakda aýdylsa, ol içerki we daşarky ykdysady ýagdaýlara dogry baha berilýänligidir, ähli mümkinçiliklerden, has anygy, geografik şertlerden, adam, maliýe, çig mal, intellektual, önümçilik serişdelerinden akylly-başly, ýerlikli peýdalanylýanlygydyr. Munuň özi halkara maliýe hem ykdysady düzümleriň ygtybarly we jogapkär hyzmatdaş hökmünde Türkmenistana ynamyny artdyrýar.

Birža täzelikleri

Geçen hepdede Türkmenistanyň Döwlet haryt-çig mal biržasynyň söwdalarynda geleşikleriň 22-si hasaba alyndy. Daşary ýurt puluna Birleşen Arap Emirlikleriniň, Türkiýäniň, Özbegistanyň işewür toparlarynyň wekilleri “Türkmennebit” döwlet konserniniň kärhanasynda öndürilen suwuklandyrylan gazy we yşyklandyryş kerosinini, Täjigistanyň telekeçileri bolsa “Türkmengaz” döwlet konserniniň kärhanasynda öndürilen suwuklandyrylan gazy, Owganystanyň işewürleri “Türkmenhimiýa” döwlet konserniniň kärhanasynda öndürilen ECO-93 kysymly awtobenzini satyn aldylar. Geleşikleriň jemi bahasy ABŞ-nyň 42 million 586 müň dollaryna barabar boldy.

Milli ykdysadyýetiň ygtybarly binýady

Ýurdumyzda döwrebap, köpugurly ulag-kommunikasiýa ulgamyny döretmek boýunça iri taslamalar üstünlikli durmuşa geçirilýär. Sebit we halkara ulag geçelgeleriniň möhüm bölegi bolup durýan awtomobil, demir ýollaryň, täze köprüleriň, howa menzilleriniň, Merkezi Aziýanyň «deňiz derwezesi» hasaplanýan Türkmenbaşy Halkara deňiz portunyň gurulmagy, şu ýylda Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň Tejen — Mary böleginiň açylyp ulanmaga berilmegi, Garabogazköl aýlagynyň üstünden geçýän köpriniň gurluşygy, «Balkan» gämi gurluşyk we abatlaýyş zawodynda gury ýük gämileriniň gurluşygyna girişilmegi ulag ulgamynda ägirt uly kuwwatyň bardygyny görkezýär. Häzirki döwürde ýurdumyzda alnyp barylýan durmuş-ykdysady syýasatyň esasy ugurlary «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasynda» öz aýdyň beýanyny tapýar. Şoňa görä-de, ýokary depginli ykdysady ösüşi gazanmakda, ykdysadyýetiň pudaklaýyn düzümini diwersifikasiýalaşdyrmakda, ilatyň ýaşaýyş-durmuş derejesini ýokarlandyrmakda, bazar-ykdysady özgertmeleri çuňlaşdyrmakda, ýurduň sebitleriniň we pudaklarynyň ösüşini gazanmakda netijeli işler durmuşa geçirilýär.

Türkmenistanyň Döwlet haryt-çig mal biržasynyň geçen hepdedäki söwdalary

Türkmenistanyň Döwlet haryt-çig mal biržasynyň geçen hepdedäki söwdalarynda geleşikleriň 22-si hasaba alyndy. Daşary ýurt walýutasyna Özbegistandan,  Owganystandan, Birleşen Arap Emirliklerinden, Türkiýeden we Täjigistandan  gelen telekeçiler «Türkmennebit» döwlet konserninde öndürilen yşyklandyryjy kerosini, suwuklandyrylan gazy, dizel ýangyjyny, şeýle-de «Türkmenhimiýa» döwlet konserninde öndürilen awtobenzini satyn aldylar. Şol sanda Dokma senagaty ministrliginiň kärhanalarynda öndürilen dürli görnüşli  dokma önümleri satyldy. Geleşikleriň jemi bahasy 42 million 586 müň amerikan dollaryndan gowrak boldy.

Mahabatyň esasy wezipeleri

(Başlangyjy gazetiň geçen sanlarynda). Mahabatyň maksaAtlara görä toparlara bölünişi:

Marketingiň esaslary

(Başlangyjy gazetiň geçen sanlarynda). Bazar we marketing

Bitkoiniň bahasy ýene ýokarlandy

Bitkoiniň bahasy barha ösmegini dowam edýär. 21-nji noýabrda kriptowalýutanyň hümmeti geçen hepdä seredeniňde, 4 göterim ösüp, 98 207 amerikan dollaryna ýetdi. Ýeri gelende bellesek, bitkoiniň bahasy soňky üç hepdäniň dowamynda 40 göterim gymmatlady.

«Starbucks» hytaý paýyny satmagy meýilleşdirýär

Kofe ulgamynda dünýä belli «Starbucks» amerikan kompaniýasy hytaý bazaryndaky paýynyň belli bir bölegini satmagy meýilleşdirýär. Bu barada «Bloomberg» habarlar agentligi aýdýar. Hytaý «Starbucks» üçin ABŞ-dan soňra iň köp girdejili bazardyr. Kompaniýa geçen ýyl Hytaýda 3 milliard amerikan dollary girdeji gazandy. Şeýle-de ýurduň çäginde 7,6 müň kofehanalaryň ilata hyzmat edýändigi bellärliklidir.

Altyn gymmatlaýar

UBS şweýsar bankynyň hünärmenleri 2025-nji ýylda bir unsiýa altynyň bahasy 2900 amerikan dollary möçberinde bolar diýip çaklaýarlar. 2026-njy ýylda bolsa altynyň 2950 amerikan dollardan bahalanmagyna garaşylýar. Ýeri gelende bellesek, häzirki wagtda bir unsiýa altynyň bahasy 2630 amerikan dollary möçberinde bolup, ol ýylyň başyndan bäri 28 göterim gymmatlady.

Ilon Mask ilkinji

Amerikaly milliarder Ilon Mask dünýäde ilkinji bolup «X» sosial torunda yzarlaýjysy 200 milliondan geçen adam boldy. Häzirki wagtda onuň yzarlaýjysynyň sany 205 milliona ýetdi. Bu sanawda Maskyň yzýanyndan Barak Obama (131,2 million yzarlaýjy), Kriştianu Ronaldu (113,8 million yzarlaýjy), Jastin Biber (109,7 million yzarlaýjy) hem-de Rianna (108,2 million yzarlaýjy) gelýär. Maglumat üçin, «X» sosial torunyň häzirki eýesi Ilon Mask bolup, ol platformany 2022-nji ýylda 44 milliard amerikan dollaryna satyn alypdy.

Tebigy gazyň gazylyp alnyşy artýar

Norwegiýada 2024-nji ýylyň oktýabr aýynda 10,57 milliard kub metr tebigyz gaz gazylyp alyndy. Bu görkeziji geçen ýylyň degişli döwründäkiden 3,6 göterim köpdür. Ýurtda ýanwar — oktýabr aýlarynda gazylyp alnan tebigy gazyň umumy mukdary bolsa 104,1 milliard kub metre barabar bolup, ol geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, ep-esli ýokarydyr. Bilermenler Norwegiýanyň tebigy gazyň gazylyp alnyşyny yzygiderli artdyrmagynyň esasy sebäbiniň Ýewropanyň energetika bazarynda bahalaryň we üpjünçiligiň durnuklylygyny gazanmakdygyny belleýärler.

Ýaponiýanyň eksporty artýar

2024-nji ýylyň oktýabr aýynda Ýaponiýanyň eksporty 3,1 göterim ýokarlandy. Agzalan aýyň jemi boýunça Ýaponiýa eksportdan 60,7 milliard amerikan dollary möçberinde girdeji gazandy. Ýurduň eksporty Hytaýa 1,5 göterim, Russiýa 52,8 göterim, Hindistana 18,9 göterim artdy. Muňa garamazdan, şol döwürde ýurduň eksporty ABŞ-a 6,2 göterim, Germaniýa 9 göterim, Ýewropa Bileleşigine agza ýurtlara 11,3 göterim peseldi.

SIRKULÝAR YKDYSADYÝETE GEÇMEGIŇ ÖSEN TEJRIBESI: NIDERLANDLAR KOROLLYGY

Niderlandlar Korollygy Birleşen Milletler Guramasynyň, Ýewropa Geňeşiniň, Ýewropa Bileleşiginiň, Ykdysady Hyzmatdaşlyk we Ösüş Guramasynyň, Bütindünýä Söwda Guramasynyň agzasy bolup, dünýäde ýokary hünärli işçi güýjüne eýe bolan, kämil infrastukturalary döredilen, ykdysady taýdan has ösen döwlet hökmünde tanalýar. Bu ýurduň möhüm pudaklaryna maşyn gurluşygy, elektron, nebithimiýa, gämi gurluşygy, gara metallurgiýa, dokma, mebel we kagyz senagatlary degişlidir. Jemi içerki önümiň 73 göterimi hyzmatlar gurşawynyň paýyna düşýär. Hyzmatlar gurşawynda ulag we aragatnaşyk, karz we maliýe, ylmy-barlag we tejribe konstruktorçylyk işleri, bilim, halkara syýahatçylyk, işewürlik hyzmatlary agdyklyk edýär. Niderlandlarda «Royal Dutch Shell», «Unilever», «Royal Philips Electronics» ýaly transmilli kompaniýalarynyň ştab-kwartiralary we önümçilik desgalary ýerleşýär.

Ykdysadyýet ylmynda täze ugur — maglumatlar ykdysadyýeti

Maglumatlar ykdysadyýeti (Data economics) — ykdysadyýet ylmynda täze ugur bolup, ol häzirki zaman ykdysadyýetinde maglumatlaryň ornuny, olary toplamagyň, işläp taýýarlamagyň, seljermegiň, ýaýratmagyň we ulanmagyň usullaryny öwrenýär. Bu ugurda işleýän alymlar maglumatlaryň nädip ykdysady gymmatlygy emele getirip bilýändigini, olaryň nädip bazarlaryň düzümini, işewürlik modellerini we döwlet dolandyryşyny üýtgedýändigini öwrenýärler. Şeýle ylmy barlaglar ykdysady gymmatlygy döretmek, töwekgelçilikleri azaltmak we innowasiýalar bilen sarp edijileriň hukuklaryny goramagyň arasynda deňagramlylygy saklamak üçin maglumatlary nädip dogry ulanmalydygyna düşünmäge kömek edýär. Sanly üýtgeşmeler şertlerinde maglumatlar, edil nebit ýa-da altyn ýaly esasy ykdysady çeşmä öwrülýärler, olaryň pula çalşylmagy, düzgünleşdirilmegi we goralmagy meseleleri bolsa wajyp ähmiýete eýe bolýar. Bu ugurdaky käbir öňdebaryjy alymlar — «Google» kompaniýasynyň baş ykdysatçysy Hel Werian maglumatlaryň ykdysadyýet ylmyna täsirini öwrenýär, şeýle-de Erik Brinýolfsson we Awinaş Kolkarn sanly ykdysadyýet we awtomatlaşdyrma meseleleriniň üstünde işleýärler. Maglumatlar ykdysadyýetiniň esasy jähetleri şu aşakdakylardan ybaratdyr: