"Türkmenistan" gazeti

Esaslandyryjysy: Türkmenistanyň Ministrler Kabineti
Salgysy: Aşgabat şäheri, Garaşsyzlyk şaýoly, 100, Türkmenbaşynyň erkin döredijilik mekany
Telefon belgileri: 38-60-88, 39-95-06, 39-95-67
Email: turkmenistan-gazeti@sanly.tm

Habarlar

Şadiwanyň şuglasy

Eziz Arkadagymyzyň «Türkmeniň döwletlilik ýörelgesi» kitabyndaky hekaýatlar we rowaýatlar ummanyndan ...Häzirki wagtda hem Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistanyň aýdyň ösüş ýollary dünýä ösüşlerinde öz ornuny tapmaga gönükdirilendir. Çünki ösüşiň mazmunynda her bir halkyň dünýä bagyş eden gymmatlygy geljek üçin döredijiligiň we paýhasyň ynamly sütüni bolup durýar. Şuňa degişli tymsalda bu şeýle beýan edilýär: «Üç sany dana goýry kölegeli agajyň aşagynda oturyp, adama geçmişiň, häzirki wagtyň we geljegiň haýsy biriniň has gereklidigini kesgitlemekçi bolýarlar. Hawa, şonda olaryň birinjisi:

Meşhur eserler

Kitap adamzadyň iň ýakyn syrdaşy hasaplanýar. Her bir adam öz ukyp-başarnygyny kitabyň üsti bilen kämilleşdirýär. Soňky ýyllarda kitaba bolan isleg has-da ýokarlanýar. Şowly çykan kitaplar birnäçe dillere terjime edilip, dünýäniň okyjylaryna ýetirilýär. Çuň parasata ýugrulan kitaplar okyjylaryň arasynda baky ýaşaýar. Biz hem şu nukdaýnazardan ugur alyp, dünýä edebiýatynda ähli döwürleriň iň gowy kitaplary barada käbir gyzykly maglumatlary size ýetirmegi makul bildik. Görnükli rus ýazyjysy Lew Tolstoýyň «Anna Karenina» atly romany dünýä edebiýatynda iň meşhur eserleriň biri hasaplanýar. Roman ilkinji gezek 1878-nji ýylda kitap görnüşinde çap edilýär. Bu romany meşhur ýazyjylar dünýä edebiýatynyň iň naýbaşy eserleriniň biri hasaplaýar. Kitap iki tomdan ybarat. Romanda maşgala, nikalaşmak, oba we şäher durmuşy barada gürrüň berilýär. «Anna Karenina» romany ussat terjimeçiler tarapyndan birnäçe dillere terjime edildi. Mundan başga-da, roman esasynda birnäçe filmler, teatr we radio oýunlary ýerine ýetirilip halka ýetirildi. Roman birnäçe abraýly döredijilik baýraklaryna hem mynasyp boldy.

Esger haty

­­Düýşüme oglan bäbejigiň girmegi meni diýseň begendirdi. Ejem pahyr aýtmyşlaýyn, şeýle düýş hökman bir hoş habary getiräýmelidi. «Entek aýlyk geçmegine-hä ep-eslije gün bar. Tüweleme, goňşymyzyň toý sähedini alanyny çagalar düýn buşlady. Gaýynatasyna tiken akgaýmasyny dynandygyny aýdyp, gelnimiziň meni begendirenine ýaňy iki gün geçdi. Alla janym, elmydama begenenden bolubereli-dä, hernä!» diýip, içimi gepledip oturyşyma, birden ýadymy bir zadyň gyjyklaýandygyny duýdum. «Hatlar, gazetler» diýip, daşymdan seslendim-de, çaltlyk bilen poçta gutymyzy barlamaga howlukdym. Pagtaçylar aýtmyşlaýyn, «pagtadan depip doldurylan haltalar» ýaly diýdirýän bukja gözüm düşübem, düýşümiň oraşan gelendigine tolgunyp gitdim. «Şükür Alla, oglumdan hat gelipdir, esger balamdan hat gelipdir» diýibem, bukjany açmaga durdum. Göwnüme bolmasa, mähirlije balamyň ellän sahypalarynyň ýylysy meniň barmaklaryma geçip, ýüregimi eredýän ýalydy. Onuň mydam gülüp duran ýüzüni, merdemsi keşbini, göni seredýän göreçlerini ýatlap oturyşyma, hatlaryň bir däl-de, üçdügine göz ýetirdim. Dessine-de özüme degişlisini alyp, okamaga durdum. «Salam, mähriban käbäm! Ýagşymy taplaryňyz? Sag-aman işläp ýörsüňizmi, kakam, doganym, gelnejemdir jigilerim gurgunçylykmy? Maňa bu gözel dünýäni peşgeş berip, durmuşyň dogry ýollaryny öwredip, ösdürip ýetişdireniňize müň keren taňryýalkasyn aýdyp, siz bilen ýürek buýsançlarymy paýla

Kalba — ynam, köňle — ylham

Biz ýerine düşen islendik bir işi synlanymyzda: «Bäh, munuň üçin bu adam, gör, näçe zähmet çekendir» diýip içimizi gepledýäris. Aýal-gyzlarymyzyň nepislik bilen dokan halylary, suratkeşiň çeken ajaýyp suraty synlananda, teatrda artistleriň ýerine ýetirýän keşplerine tomaşa edilende, ýa-da gazetdir žurnallarda ýazylýan eserleri okalan pursadynda «Ine, hakyky ussat, tüweleme!» diýip, olaryň öz işlerine bolan höwesi üçin buýsanylýar. Her kim öz zähmet çekýän kärinde uly üstünlige ýetmegi, edýän işiniň jüpüne düşmegini arzuw edýär. Siz Russiýa Federasiýasynyň Sankt-Peterburg şäherinde trolleýbus konduktory bolup işlän Wiktor Lukýanowyň başdan geçiren wakasy hakynda eşidipmidiňiz?! Ol günde işine gelşikli geýimlerini geýip, uly höwes bilen gatnapdyr. Çagalardan süýjülikleri, işe barýan uly ýaşly adamlardan bolsa süýji sözlerini gaýgyrmandyr. Trolleýbusyň içini bolsa owadan güller bilen bezäp, işe gyssanyp barýan adamlaryň ýüzlerinde şatlyk duýgusyny döredip, şähtlerini açmagy başarypdyr. Köp wagt geçmänkä bu täsin adam hakynda halkara syýahatçylyk kompaniýalarynyň biriniň eşitmegi we Wiktora öz kompaniýasynda stýuard wezipesini hödürlemegi bilen, indi ol öz şadyýan ýylgyryşy bilen syýahatçylary garşy alýar.

Täsin çözgüt

Günlerde bir gün gyzy kakasyna durmuş kynçylyklaryndan halys bolandygyny, olary çözmäge hiç hili güýjüniň galmandygy barada gürrüň beripdir. Ol göräýmäge bir meseläni çözdüm etse-de yzysüre ýene biriniň peýda bolýandygy hakynda kakasyna aýdypdyr.Gyzyň kakasy aşpez eken. Aşpez gyzyny öz ýany bilen aşhana alyp gelipdir. Kakasy üç sany gaby suwdan dolduryp, olary ýanýan oduň üstünde goýupdyr. Suw gaýnap başlan badyna gaplaryň birine ýeralma, ikinjisine ýumurtga, üçünjisine bolsa kofe atyp, olary gaýnatmaga başlapdyr. Gyzy kakasynyň näme düşündirjek bolýandygyna sabyrsyzlyk bilen garaşypdyr. Kakasy ýigrimi minutdan soň gaplary otdan aýryp, ýeralma bilen ýumurtgany her haýsyny aýratyn gaba salyp, kofäni bolsa käsä guýupdyr. Aşpez bularyň üçüsini hem gyzynyň öňünde goýup, gyzym, sen näme görýäň? — diýip sowal bilen ýüzlenipdir. Ýeralma, ýumurtga we kofe — diýip, gyzy jogap beripdir. Kakasy gowy synlamagy we elläp görmegi haýyş edipdir. Gyzy ilki gaýnan ýeralmany elläp görende onuň ýumşandygyny duýýar. Ýumurtganyň gabygyny aýyrýar we onuň gaýnap, gatyja bolup, bişenini görýär. Soňra kakasy gyzyna kofäni içip görmegi soraýar. Gyzy hoşboý ysly kofeden içensoň, kakasyndan bu zatlaryň nämäni aňladýandygyny sorapdyr. Kakasy:

Gülýüzli (nowella)

«Her kimiň keşbi ýaşaýan ýeriniň tebigaty bilen belli bir derejede baglanyşykly bolýar» diýilýän gürrüňiň hakykata golaýdygyny Gülýüzlä seredene aýan bolup durdy. Deňiz ýakasynda önüp-ösen gyzyň keşbinde deňziň düre meňzeş damjasynyň owadanlygy bardy. Gülýüzliler Hazaryň Gyzylsuw adasynda ýaşaýardy. Kakasy ol ýere paýtagtdan iş üsti bilen iberilensoň, olar indi şu adaly bolup galypdylar. Deňiz durmuşy-da, olaryň maşgalasy üçin öwrenişikli bolup gidipdi. Kakasynyň deňizde balyk tutuşyny Gülýüzli kän saparlar synlapdy, onuň çaklaňja gaýygyna münüp, deňziň öz ýüzüni öpüp öwüsýän mylaýym ýellerine maýyl bolupdy.

Gündogaryň meşhur alymy

Hormatly Prezidentimiz gadymy we baý taryhymyzy, medeniýetimizi çuňňur öwrenmäge giň mümkinçilikleri döredýär. Paýtagtymyzdaky “Ylham» seýilgähinde halkymyzyň taryhy, medeni durmuşynda öçmejek yz galdyran şahsyýetleriň ýadygärlikleriniň ýerleşdirilmegi hem muňa mysaldyr. Olaryň hatarynda geçmiş taryhymyzda mähriban Watanynyň we halkynyň öňünde uly hyzmatlary bitiren meşhur şahsyýetler bar. Şolaryň biri hem orta asyrlarda ýaşap geçen Burhaneddin Ahmetdir. Ol diňe bir türkmen halkynyň taryhynda, edebiýatynda däl, eýsem, beýleki halklaryň taryhynda, medeniýetinde öçmejek yz galdyran şahsyýetleriň biridir. Şeýle şahsyýetlerimiziň durmuş ýoly we döredijiligi bize gymmatly miras bolup durýar. Bar bolan maglumatlara görä, Burhaneddin Ahmediň asly oguzlaryň salyr boýundan bolupdyr. Onuň nebereleri XIII asyryň başlarynda mongol ýörişleri döwründe Horezmden Anadolydaky Kastamonynyň töwereklerine ýerleşipdirler. Şol asyryň ortalarynda bolsa Kastamonydan Kaýsara göçüpdirler.

Gözlegim

Men seni guş bolup tapyp bilmerin,Kötelli ýollarda ganatym gyryp.Mümkin, al-Asmandan ýere inerin,Mümkin, seň ýanyňa bilmerin baryp. Men seni gyş bolup tapyp bilmerin,Gardyr ýagyş bilen ýitirip erkim.Seni «söýgim» bilen bagryma basyp, Söýgimiň pidasy etmegim mümkin.

Alkyş size Arkadag!

Bitarap, parahat, eziz DiýarymMeniň şatlygymdyr gursagymdaky.Bu gün taryplaýar dilleň hünäri:«Watan ýüregmizde ýaşaýar baky»Ýurdumyz parahat, ilim bagtyýar,Alkyş size, şöhrat size Arkadag! Ak guşlaryň ýaýan ganatlarynda,Abadan ýaşaýşyň ýaňy duýulýar.Uzak menzillerden salam getirenGökde durnalaryň heňi duýulýar.Dünýä uzan ýollarymyz ýagtylýar,Alkyş size, şöhrat size Arkadag!

Şahyrym

Meňli gyzyň menek-menek halyny, Çykarmadyň, Magtymguly, ýadyňdan.

Ömür hakda oýlanýarsyňyzmy?!

Galan işe gar ýagar Daň saz berip, nurly Güneşiň öz ýyly şöhlesini eçilip başlanam ýaňy ýalydy. Eýýäm şapak gyzaryp, iňrik garalyp barýar. Ýaňyja-da duşenbedi, eýýäm hepde soňlanyp barýar. Aýam-a ýaňy başlanypdy, indi ahyrlap barýar. Hä diýmän, bu ýylam geçip gider.

Dana sözler — ýol - ýörelge

Durmuş sapaklary diýenimde şahyrlaryň Adamatasy hasaplanylýan Rudakiniň: Kimse-ki ömür sürüp, ömürden pähm eýlemese,

Tymsallar

Baý täjir Ir zamanlarda bir baý täjir öz nökerlerini alyp, at üstünde şähere gelipdir. Ýoluň ugrundaky adamlar bolsa oňa iki bükülip, salam berýärler. Olaryň arasynda bir çetde oturan adamyň weli hiç zat bilen işi ýokmuşyn. Täjiriň hem bu adama gözi düşýär. Baý saçy-sakgaly buýr-bulaşyk, üsti-başy sal-sal bolan bu adamyň ýanyna barýar. Atyndan düşmän, gaty ses bilen oňa gygyryp, şeýle diýýär:

Mähir ýylysy (Käbäme ýazan hatlarymdan)

Işden soň, öýe gaýdyp barýarkam, uzyn boýly, eginlek, ýeňseligine daralan şar gara saçlary ýüzüne gelşik berip duran nurana ýüzli bir ýaş ýigit öňümden çykdy. Ol golaýladygyça ädimini haýalladýardy. Oňa gözüm düşeninden, özümden bir zat soramakçy bolýandygyny aňyp, ýöreýşimi haýallatdym. Aramyz has ýakynlaşanda, ol saklandy-da, maňa salam berdi. Salamyny alanymdan soň, oňa «diňleýän» diýen manyda seretdim. Ol çekinibräge-de söze başlady: «Bagyşlaň, sizden bir zat sorasam bolarmyka?! Umuman, özüňiz hem bilýäňiz, 8-nji mart — Halkara zenanlar güni ýetip gelýär. Men bu baýramda ejeme näme sowgat etsem gowy bolarka diýip, kän oýlandym. Emma belli bir netijä gelip bilmedim we bu babatynda ejemiň deň-duşuragydyr öýden zenan maşgalamdan maslahat alsam, has göwnejaý bolar diýip pikir etdim. Haýyş edýän, eger kyn görmeseňiz, maňa maslahat beriň, mähriban käbämi nähili sowgat bilen begendirip bilerkäm?» Ýaş ýigidiň sowaly meni tolgundyrdy. Men oňa: «Mähriban käbäňi begendirmek isleýäniň örän gowy pikir. Eger maslahatymy alsaň, sowgady ýagdaýyňa görä saýla, çünki perzendiniň beren islendik sowgady, bahasyna seretmezden, eneler üçin iň gymmatly sowgatdyr. Ýöne, esasy aýtjak zadym, näme sowgat etseň-de, ýany bilen öz perzentlik söýgiňi sowgat etmegi ýatdan çykarma. Ýüregiň çuňlugyndan çykan mähirli sözleriňi aýt. Şony başaryp bilseň, ene üçin başga hiç zat gerek däl».

Hasap näçe? (kyssa)

Bu wakany şu gün ýatlamagyma-da onuň özi sebäpkär boldy. Ýeri, sadakada oturan halyňa futbol nireden ýadyňa düşdi diýsene! Bu ýaşdan soň: “Hasap näçe?” diýmäň näme?! Ýedinji onlugyň birki ýylyny arka atan adam futboldan-beýlekiden ara açaýjak ýaly welin, ýa men ýalňyşýarmykam?! Men ýoldaşym bilen baranymda, sadaka sowluberen eken. Gijä galybrak baranymyza birhili müýnürgäp, derrew turmagyňam ebeteýini tapman, ondan-mundan gürrüň eden boldum. Emma meniň mesawy gürrüňim Gully agany gyzyklandyrmady. Ol:

«Kalp damjalary» kyssalar toplumyndan

«Bagt nämede?». Bu — adamzat döräli bäri özüne anyk we takyk jogaby talap edip gelýän sowal. Oňa ýüzlerçe, belki-de, müňlerçe jogap oýlanyp tapylandyr. Ýöne olaryň haýsysy dogruka? Kimdir biri ýüregi bilen söýen gyzyna ýetip bilse, şondan uly bagt bardyr öýdenok. Ýene biri ilden üýtgeşik tagam iýip, eşik geýip, ulag münüp, jaý gurup bilse, bagt diýilýän zadyň şolardan ybaratdygyna asla şübhelenenok. Ýöne ýaşy birçene barandan soňra hat-sowat öwrenen adamyň ilkinji sapar kitap okap göreninde, begenjinden, buýsanjyndan ýaňa özüni dünýäde iň bagtly adam saýan pursadynam göz öňüne getirip görüň! Umuman, «Bagt nämede?» diýlen sowalyň belli bir jogaby ýok bolsa gerek. Bagtyň baýlykdadygyna, puldadygyna ynanýanlara bolsa aşakdaky tymsaly okap görmekligi maslahat berýäris.

Şygryýet çemeni

BAGTYÝAR ILLER Bagtyýar illeriň dilinde alkyş,Alkyş Watanymyň Arkadagyna!Ýurdum gül-gülzarly owadan durmuş,Seýl edeliň ylham känli bagyna.

Ylham ýaýlasy

MENI UNUT! Peýdasy ýok, indi ajy ökünjiň,Ezizim, sen meni, sen meni unut!Öýke-kine bizden çete çekilsin,Ezizim, sen meni, sen meni unut!

«Paýhas çeşmesiniň» dürdäneleri

■ Ulusyny sylan beg bolar, begini sylan — ýeg. ■ Kitap bilen söhbetdeş bolsaň, ýüregiň gysmaz.

Ukyply serkerde, görnükli döwlet işgäri we ussat şahyr

Muhammet Baýram han Türkmen hakynda söhbet Şöhratly taryhymyza nazar aýlasaň, adynyň yzyna «Türkmen» tahallusy goşulyp, dürli döwletleriň syýasy durmuşynda möhüm orny eýelän şahsyýetleriň birnäçesini görmek bolýar. Şolaryň hatarynda Mürze Barhurdar Türkmen (XVI asyr), Isgender beg Türkmen (1560 — 1634), Muhammetguly Kutubşa Türkmen (1580 — 1611) we Muhammet Baýram han Türkmen (1498 — 1561) aýratyn orny eýeleýärler. Bu şahsyýetleriň arasynda Muhammet Baýram han «Türkmen» tahallusyny göteren şahslaryň iň görnüklisidir. Ýokarda sanap geçen şahsyýetlerimiziň ikisi döwlet işgäri we taryhçy, beýleki biri hökümdar hem şahyr bolsa, Baýram han Türkmen ukyply serkerde, görnükli döwlet işgäri, ussat şahyr hökmünde taryhda öçmejek yz goýandyr. Olar bir maksada — döwlete we çeper söze gulluk edipdirler.