"Esger" gazeti

Esaslandyryjysy: Türkmenistanyň Ministrler Kabineti
Salgysy: Aşgabat şäheri, Garaşsyzlyk şaýoly, 100, Türkmenbaşynyň erkin döredijilik mekany
Telefon belgileri: 38-62-23, 38-60-09, 38-61-93
Email: esger-gazeti@sanly.tm

Habarlar

Gadymy Amul galasy: geçmişiň syrlarynyň goragçysy

26-njy aprelde Türkmenabat şäherinde «Beýik Ýüpek ýoly: Zerewşan — Garagum geçelgesiniň» çägindäki Amul galasynyň ÝUNESKO-nyň Bütindünýä mirasynyň sanawyna girizilmegi mynasybetli «Gadymy Amul galasy: geçmişiň syrlarynyň goragçysy» atly halkara ylmy-amaly maslahat geçirildi. «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýylynda geçirilýän bu çäre Ylymlar akademiýasy, ÝUNESKO-nyň işleri barada Türkmenistanyň milli topary we Lebap welaýat häkimligi tarapyndan bilelikde guraldy. Ilkinji gezek geçirilýän halkara ylmy-amaly maslahatyň esasy maksady Beýik Ýüpek ýolunyň ugrunda ýerleşen, strategik taýdan ähmiýetli geçelge bolan bu gala dünýäniň ylmy jemgyýetçiliginiň, taryhçylaryň, arheologlaryň ünsüni çekmekden, gazuw-agtaryş we ylmy-barlag işlerini dowam etdirmek arkaly ylmy binýady döretmekden, medeni diplomatiýany ösdürmekden, ony halkara giňişlige giňden ýaýmakdan ybaratdyr.

Türkmenistanyň taryhy-medeni mirasy Parižde görkezildi

Birleşen Milletler Guramasynyň Bilim, ylym we medeniýet meseleleri boýunça guramasynyň (ÝUNESKO) we Türki medeniýetiň halkara guramasynyň (TÜRKSOÝ) Gündogaryň beýik akyldary, ajaýyp türkmen şahyry Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygyny bilelikde baýram etmeginiň çäklerinde şu ýylyň 22 — 24-nji apreli aralygynda Parižde döredijilik çäresi üstünlikli geçirildi. Ol Türkmenistanyň ÝUNESKO-nyň ýanyndaky hemişelik wekilhanasy, ýurdumyzyň Fransiýadaky ilçihanasy hem-de Türkmenistanyň Medeniýet ministrligi tarapyndan guraldy. Esasy çäreleriň hatarynda «Magtymguly Pyragy we Türkmenistanyň medeni mirasy» atly sergini, Türkmen-fransuz arheologik toparyň işiniň 30 ýyllygyna gabatlanan ylmy maslahaty, şeýle hem ýurdumyzyň sungat ussatlarynyň konsertini görkezmek bolar.

Türkmenistanyň, Gazagystanyň we Owganystanyň arasynda ulag-üstaşyr geçelgelerini ösdürmek barada üçtaraplaýyn duşuşyk geçirildi

Kabulda Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň ýanyndaky Ulag we kommunikasiýalar agentliginiň Baş direktory Mämmethan Çakyýewiň, Owganystanyň söwda-senagat ministri Nuriddin Aziziniň we Gazagystanyň Premýer-ministriniň orunbasary Serik Jumangariniň arasynda üçtaraplaýyn duşuşyk geçirildi. Onda bilelikdäki ulag-üstaşyr geçelgelerini ösdürmek barada ylalaşyk gazanyldy. Bu barada Owganystanyň Söwda-senaga ministrligi habar berýär. Ylalaşyk esasynda Türkmenistanyň, Gazagystanyň we Owganystanyň arasynda bilelikdäki üstaşyr ulag geçelgelerini ösdürmek maksady bilen, amatly nyrh şertleri dörediler. Netijede, ýük otlularynyň Hytaýdan Gazagystanyň we Türkmenistanyň üsti bilen Owganystana hem-de ondan aňyrlygyna Pakistana, Hindistana we Ýakyn Gündogar ýurtlaryna amatly şetlerde gatnamagyna mümkinçilik berer. Şeýlelikde, deslapky hasaplamalara görä, Sian we Urumçi şäherlerinden (HHR) Owganystana (Turgunda we Andhoýa çenli) has ýakyn ugur arkaly harytlary eltmegiň wagty 10-12 güne çenli azalar.

Türkmenistan we Owganystan Turgundy şäherinde Bilelikdäki logistika merkezini döretmegi meýilleşdirýär

26-njy aprelde Kabulda Owganystanyň söwda-senagat ministri Nuriddin Aziziniň we Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň ýanyndaky Ulag we kommunikasiýalar agentliginiň Baş direktory Mämmethan Çakyýewiň ýolbaşçylygyndaky türkmen-owgan gepleşikleri geçirildi. Owganystanyň Söwda-senagat ministrliginiň habar bermegine göre, duşuşygyň dowamynda iki ýurduň strategik ýerleşişine laýyklykda, üstaşyr ugradylýan owgan eksport harytlaryna ýeňillikli nyrhlaryň ulanylmagy, mermer, hek daşy, sement we beýleki mineral serişdeleriň Owganystandan eksportyny artdyrmak, iki ýurduň arasyndaky söwda hyzmatdaşlygyny ýokarlandyrmak, Owganystanyň, Türkmenistanyň we Gazagystanyň arasynda üçtaraplaýyn üstaşyr-ulag şertnamalaryny baglaşmak, Turgundy şäherinde Bilelikdäki logistika merkezini döretmek, Owganystanda demir ýol infrastrukturasyny ösdürmek, Türkmenistandan Owganystana nebit we gaz iberilmegine ýardam bermek, Owganystanyň eksport we üstaşyr harytlarynyň karantin meselesini döwrebaplaşdyrmak, ulag we tranzit çykdajylaryny azaltmak, ýurtlaryň arasynda bankara gatnaşyklary ösdürmek bilen bagly meseleler boýunça pikir alşyldy.

Türkmen işewürleri Tähranda geçiriljek ilkinji ECOTEX sergisine gatnaşmaga çagyrylýar

Türkmen işewürleri Eýran Yslam Respublikasynyň paýtagty Tähran şäherinde geçiriljek Ykdysady hyzmatdaşlyk guramasynyň ilkinji Tehnologiýalar we innowasiýalar sergisine (ECOTEX) gatnaşmaga çagyrylýar. Ykdysady hyzmatdaşlyk guramasynyň ilkinji ECOTEX sergisi 2024-nji ýylyň 7-10-njy maýynda Tähran şäherinde geçirilýär. Bu barada Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesi sişenbe güni habar berdi.

Özbegistan we Täjigistan üstaşyr ýük daşamalarynda rugsatnamalary aýyrarlar

Özbegistan we Täjigistan üstaşyr ýük daşamalarynda talap edilýän rugsatnamalary ýatyrýarlar diýip, Täjigistanyň ulag ministrliginiň metbugat gullugy habar berýär. Munuň özi ýük daşamalaryň wagtyny azaldar hem-de ýüklere zeper ýetmek töwekgelçiligini azaldar. Üýtgeşmeler iki ýurduň degişli resminamany tassyklan pursatyndan güýje girer.

Türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygynyň Russiýa Federasiýasynyň Tatarystan Respublikasynyň Raisi bilen duşuşygy

Aşgabat, 28-nji aprel (TDH). Şu gün Halkara ahalteke atçylyk sport toplumynda guralan baýramçylyk dabaralary tamamlanandan soňra, türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow Russiýa Federasiýasynyň Tatarystan Respublikasynyň Raisi Rustam Minnihanow bilen duşuşdy. Duşuşmaga döredilen mümkinçilik we Türkmen bedewiniň milli baýramy mynasybetli guralan giň möçberli dabaralara gatnaşmaga çakylyk üçin hoşallyk bildirip, myhman Gahryman Arkadagymyza Russiýa Federasiýasynyň Prezidenti Wladimir Putiniň hoşniýetli arzuwlaryny we gutlaglaryny ýetirdi. Bellenilişi ýaly, biziň ýurtlarymyzy iki halkyň taryhyň dowamynda emele gelen medeni-ruhy umumylyklaryna esaslanýan özara bähbitli hyzmatdaşlyk baglanyşdyrýar.

Türkmenistanyň Prezidentiniň we Russiýa Federasiýasynyň Tatarystan Respublikasynyň Raisiniň duşuşygy

Arkadag şäheri, 28-nji aprel (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Türkmen bedewiniň milli baýramy mynasybetli dabaralara gatnaşmak üçin ýurdumyza sapar bilen gelen Russiýa Federasiýasynyň Tatarystan Respublikasynyň Raisi Rustam Minnihanow bilen duşuşdy. Myhman baýramçylyk çärelerine gatnaşmaga çakylyk hem-de bildirilen myhmansöýerlik üçin tüýs ýürekden hoşallygyny beýan edip, Russiýa Federasiýasynyň Prezidenti Wladimir Putiniň mähirli salamyny we gutlaglaryny ýetirdi. Tatarystanyň Raisi şu gezekki giň gerimli dabaralaryň diňe bir türkmen halkynyň däl, eýsem, dünýä siwilizasiýasynyň hem bahasyna ýetip bolmajak genji-hazynasy bolan ahalteke bedewleriniň şan-şöhratynyň barha artýandygynyň aýdyň güwäsidigini belledi.

Budapeştde Türkmenbaşy deňiz portunyň Hazar deňzi geçelgesini ösdürmek babatda mümkinçilikleri tanyşdyryldy

25-26-njy aprelde Wengriýanyň paýtagty Budapeştde Türki Döwletleriň Guramasynyň Ulag boýunça utgaşdyryjy komitetiniň 2-nji mejlisi geçirildi. Duşuşyga gatnaşyjylar Gündogar-Günbatar Hazarüsti halkara geçelgesi boýunça ulag-üstaşyr amallaryny ýeňilleşdirmek, ýük daşamalary amallaryny sanlylaşdyrmak, multimodal arabaglanyşygy oňaýlaşdyrmak bilen bagly meseleleri ara alyp maslahatlaşdylar. Duşuşyga “Türkmendeňizderýaýollary” agentliginiň başlygy Batyr Annaýew gatnaşdy. Ol öz çykyşynda Ýewraziýa üstaşyr ýük daşamalary ulgamyny döretmekde ýurdumyzyň çäk taýdan artykmaçlyklaryndan netijeli peýdalanmak maksady bilen, Türkmenistanyň ulag-logistika ulgamynda durmuşa geçirilý än özgertmelere ünsi çekdi.

«S7 Airlines» ýylyň ahyryna çenli elektron awiaulgamy arkaly ýük daşamagynyň geografiýasyny giňelder

«S7 Airlines» 2024-nji ýylyň ahyryna çenli «e-AWB» elektron awiaulgamynyň («Electronic Air Waybill» adynyň gysgaldylan görnüşi) üsti bilen ýük daşamagynyň geografiýasyny giňelder. Bu barada ýük daşaýjy kompaniýanyň metbugat gullugy «Logirusa» habar berdi. Mart aýynda kompaniýa şu tehnologiýany ulanyp ýükleriň 11 000-den gowrak toplumyny daşady. Häzirki wagtda «e-AWB» tehnologiýasyny «S7 Airlines» kompaniýasynyň howa menzilleriniň üçüsi — Domodedowo (Moskwa), Tolmaçewo (Nowosibirsk), we Irkutsk, galyberse-de, Wladiwostok, Krasnoýarsk, Tümen, Sankt-Peterburg, Ýekaterinburg, Mirnyý ýaly uçuş duralgalary ulanýar. — «Wladiwostok – Irkutsk» we «Nowosibirsk – Tümen» howa gatnawlarynda «e-AWB» tehnologiýasy arkaly ýük daşamagy resmileşdirmegiň derejesi 100 %-e ýetýär. Nowosibirsk bilen Wladiwostok, Nowosibirsk we Irkutsk aralygyndaky uçuşlarda resminamalaryň 80 %-den gowragy kagyz hasap-fakturalaryny ulanmazdan berilýär, Moskwadan Irkutskä uzaýan gatnawlarda bolsa 50 %-den gowragy — diýip, «S7 Airlines» kompaniýasynyň ýük daşamagy we ýerdäki üpjünçiligi guramak bölüminiň baş direktoryň orunbasary Nikita Fedorin aýtdy.

Asman atlarynyň muşdagy

Güneşli Diýarymyzda giňden bellenilýän Türkmen bedewiniň milli baýramy mynasybetli geçirilen çärelere dünýäniň dürli künjeklerinden myhmanlar, atşynaslar gatnaşdylar. Biz hem Germaniýa Federatiw Respublikasyndan behişdi bedewlerimize bagyşlanan dabaralara gatnaşmaga gelen, öz ýurdunda uzak ýyllaryň dowamynda arassa ganly ahalteke bedewlerini wagyz etmek bilen meşgullanýan, Halkara ahalteke atçylyk assosiasiýasynyň agzasy, Türkmenistanyň at gazanan atşynasy, «Jeýkob Ferdezuçt GBR» atçylyk firmasynyň direktory Katarina-Irena Anna-Margarita Ýakob bilen söhbetdeş bolup, onuň beren gürrüňlerini okyjylara ýetirmegi makul bildik. — Hanym Katarina Ýakob, söhbedimize ahalteke bedewleri bilen ilkinji gyzyklanmalaryňyz baradaky gürrüňlerden başlaýsak!

Uly maksatlara ugrukdyran forum

Mälim bolşy ýaly, 24-25-nji aprelde Fransiýanyň Pariž şäherinde Türkmenistanyň nebit-gaz pudagyna daşary ýurt maýa goýumlaryny çekmek boýunça halkara göçme forumy geçirildi. Oňa 31 döwletden 300-den gowrak wekil gatnaşdy. Olaryň arasynda abraýly halkara guramalaryň: BMG-niň, Ýewraziýanyň Ykdysady bileleşiginiň, Halkara energetika agentliginiň, Ählumumy gaz merkeziniň, OPEK-iň, şeýle-de Türkmenistanyň köp ýyllyk hyzmatdaşlary «Petronas», «CNPC», «ADNOC», «Dragon Oil», «Bouygues Bâtiment International», «GaffneyCline» ýaly kompaniýalaryň wekilleri bar. Foruma türkmen tarapyndan ýangyç-energetika pudagynyň ýolbaşçylary hem-de Türkmenistanyň Merkezi bankynyň, Türkmenistanyň Döwlet daşary ykdysady iş bankynyň, «Türkmengaz», «Türkmennebit», «Türkmenhimiýa» döwlet konsernleriniň, «Türkmengeologiýa» döwlet korporasiýasynyň, «Türkmenaragatnaşyk» agentliginiň ýolbaşçylary gatnaşdylar. Forumda edilen çykyşlarda, esasan hem, häzirki wagtda dünýäde şäherleşme depgininiň ösýändigi (diňe 2030-njy ýyla çenli ýene bir milliard adam şäherlere göçer, bu bolsa Parižiň ululygyndaky 50-ä golaý täze şäheriň gurulmagyny talap edýär), barha ýokarlanýan ykdysady işjeňligiň has köp energiýa talap edýändigi barada aýratyn durlup geçildi.

Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygyna bagyşlandy

23-nji aprelde Russiýa Federasiýasynyň Astrahan sebitiniň Funtowo obasyndaky Magtymguly Pyragynyň adyny göterýän orta mekdepde Magtymguly Pyragynyň muzeýi açyldy. Muzeýiň açylyşyna türkmen wekiliýetiniň agzalary, Türkmenistanyň Astrahandaky konsullygynyň ýolbaşçysy we wekilleri, sebitiň degişli düzümleriniň wekilleri hem-de orta mekdebiň mugallymlarydyr okuwçylary gatnaşdylar. Türkmen tarapy täze muzeýe gymmatly suratlary we şaý-sepleri gowşurdy. Türkmen medeniýetini açyp görkezýän muzeýde milli eşikler, bezegler we döredijilik eserleri, Magtymguly Pyragynyň suratlary ýerleşdirilipdir. Şeýle hem şol gün Türkmenistanyň Russiýa Federasiýasynyň Astrahandaky konsullygynda Gündogaryň beýik akyldary we nusgawy şahyry Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygy mynasybetli maslahat geçirildi hem-de onuň çäklerinde sergi guraldy.

Türkmenistanyň BSG-ä agzalygy bilen bagly mejlis geçirildi

26-njy aprelde Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginde Türkmenistanyň Bütindünýä Söwda Guramasyna agza bolmagy bilen bagly meseleleri öwrenmek maksady bilen, Hökümet toparynyň nobatdaky mejlisi geçirildi. Oňa degişli ministrliklerden we pudak edaralaryndan düzülen toparyň agzalary gatnaşdylar. Mejlisiň dowamynda oňa gatnaşyjylar Türkmenistanyň daşary ykdysady işini ösdürmegiň 2020 — 2025-nji ýyllar üçin Maksatnamasynyň hem-de Türkmenistanyň 2021 — 2030-njy ýyllar üçin Daşary söwda Strategiýasynyň durmuşa geçirilmeginiň çäklerinde türkmen tarapy bilen Guramanyň arasyndaky işjeň gatnaşyklaryň ähmiýeti dogrusynda nygtadylar. Gatnaşyjylar bu babatda 2023-nji ýylda amala aşyrylan işleriň netijelerini gözden geçirdiler hem-de 2024-nji ýyl üçin gün tertibini kesgitlediler. Şeýle-de Hökümet toparynyň agzalary hyzmatdaşlygy mundan beýläk hem giňeltmek bilen bagly birnäçe meseleleri ara alyp maslahatlaşdylar.

Türkmenistanyň Söwda-senagat edarasynyň Metbugat bölümi:

Şri-Lankanyň eksport ösüşi baradaky Geňeşiniň wekilleri bilen wideoaragatnaşyk arkaly duşuşyk geçirildi 24-nji aprelde Türkmenistanyň Söwda-senagat edarasynda Şri-Lankanyň eksport ösüşi baradaky Geňeşiniň wekilleri bilen wideoaragatnaşyk arkaly duşuşyk geçirildi.

Türkmenistan, Gazagystan we Owganystan bilelikde üstaşyr ulag geçelgelerini ösdürerler

Türkmenistanyň, Gazagystanyň we Owganystanyň arasynda bilelikdäki üstaşyr ulag geçelgelerini ösdürmek maksady bilen amatly nyrh şertleri dörediler. Bu bolsa konteýner otlularynyň Hytaýdan Gazagystanyň we Türkmenistanyň üsti bilen Owganystana hem-de ondan aňyrlygyna — Pakistana, Hindistana we Ýakyn Gündogar ýurtlaryna geçmegini üpjün eder. Deslapky hasaplamalara görä, Sian we Urumçi şäherlerinden (HHR) Owganystana (Turgunda we Andhoýa çenli) has ýakyn ugur arkaly harytlary eltmegiň wagty 10 — 12 güne çenli azalar. Şoňa laýyklykda, agzalan ugur boýunça bilelikdäki ulag-üstaşyr geçelgelerini ösdürmek barada Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň ýanyndaky Ulag we kommunikasiýalar agentliginiň Baş direktory Mämmethan Çakyýewiň, Owganystanyň Söwda we senagat ministri Nuriddin Aziziniň we Gazagystanyň Premýer-ministriniň orunbasary Serik Jumangariniň arasynda Kabulda geçirilen üçtaraplaýyn duşuşykda ylalaşyk gazanyldy.

Daşary ýurtlaryň awiakompaniýalary ýurdumyza howa gatnawlaryny artdyrýarlar

Türkmenistanyň daşary ýurtlar bilen dostlukly gatnaşyklarynyň we özara bähbitli hyzmatdaşlygynyň artmagy netijesinde daşary ýurtlaryň awiakompaniýalary tarapyndan ýurdumyza amala aşyrýan howa gatnawlarynyň sany hem yzygiderli artýar. Muňa mysal edip, Hytaýyň «China Southern Airlines» awiakompaniýasynyň Urumçi— Aşgabat — Urumçi ugry boýunça ýolagçy howa gatnawlarynyň sanyny artdyrmagy meýilleşdirýändigini görkezmek bolar. Has takygy, kompaniýa tarapyndan agzalan ugur boýunça howa gatnawlary şu ýylyň 18-nji maýyndan başlap, hepdede iki gezek amala aşyrylar. Maglumat üçin, häzirki wagtda «China Southern Airlines» kompaniýasy tarapyndan Urumçi — Aşgabat — Urumçi ugry boýunça howa gatnawy hepdede bir gezek, ýagny her hepdäniň çarşenbe güni amala aşyrylýar.

5G ulgamyny döretmäge gatnaşar

Finlýandiýanyň «Nokia» kompaniýasy Özbegistanyň «Perfectum Mobile» kompaniýasy bilen Merkezi Aziýada ilkinji awtonom 5G toruny işe girizmek boýunça şertnama baglaşdylar. Bu sebitiň telekommunikasiýa infrastrukturasyny ösdürmekde möhüm ädim bolar. Ylalaşyga laýyklykda, «Nokia» «Perfectum Mobile» üçin özbaşdak 5G çözgüdiň ýeke-täk üpjünçisi hökmünde çykyş eder. 5G ulgamyny 2024-nji ýylyň dördünji çärýeginde Daşkentde täjirçilik taýdan işe girizmek meýilleşdirilýär.

Italiýa uly ýediligiň ýurtlaryny kömürden ýüz öwürmäge çagyrýar

Italiýa uly ýediligiň (G7) ýurtlarynyň arasynda elektrik energiýasyny öndürmekde kömürden peýdalanmagy bes etmek boýunça umumy senäni bellemek üçin ylalaşyk gazanylmagyny teklip etdi. Bu barada «Reuters» habar berýär. Şu ýyl uly ýedilige başlyklyk edýän Italiýanyň özi 2025-nji ýylda Sardiniýa adalaryndakylardan daşary ähli kömürden elektrik energiýasyny öndürýän elektrik stansiýalaryny ýapmagy meýilleşdirýär.

Dost-doganlygyň aýdyň beýany

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe halkymyzyň maddy we ruhy gymmatlyklary ösüşler üçin egsilmez çeşmedir. Hut şonuň üçin halkymyzyň asyrlar aşyp kämilleşen milli medeniýeti, dili, edebiýaty, sungaty, taryhy we gadymy mirasy ylmy esasda öwrenilýär. Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň tagallasy bilen milli gymmatlyklarymyz dünýä ýaýylýar. «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýylynda nusgawy edebiýatymyzy dünýä ýaýmak we ýaş nesillere öwretmek asylly ýörelgeleriň biridir. Ýaş nesil barada döwlet derejesinde edilýän aladalar bilen bir hatarda, milli ruhda terbiýelemek ýaly asylly ýörelgelerimiz hem öz miwesini berýär. Watanymyza, halkymyza, ata-babalarymyzyň ajaýyp ýörelgelerine, milli däp-dessurlarymyza wepaly, ruhubelent, bilim almaga, hünär öwrenmäge, zähmet çekmäge höwesli ýaşlar kemala gelýär.