Bagt ýyldyzy

(hekaýa) Orta mekdebi tamamlan oba gyzy agşamara şäheriň demir ýol menziline gelip, otludan düşdi-de, ýolugra geçip barýan ulaglara elini galdyryp başlady. Köp garaşdyrman depesinde «taksi» ýazgyly ulaglaryň biri deňinde saklandy. Obadan gelen gyz barmaly ýerini salgy berip, ulagyň yzky oturgyjyna ýerleşdi. Birdenem, sürüjiniň ýüz keşbine gözi düşen gyz allaniçiksi boldy. «Hakyt kinoda döwüň keşbini janlandyran artistiň özi-dä. Men ol adamdan kiçijekkäm nähili gorkupdym. Hiý-waý, nätsemkäm? Köpi gören sürüji gyzyň nämedir bir zada biynjalyk bolýandygyny derrew aňypdy. Ol muny bilmezlige salyp, gyza sowal berdi. Gyzam syr bildirmejek bolup sürüjiniň sowallaryna kynlyk bilen jogap bermäge synanyşdy.

Çapyksuwar

(hekaýa) Baý­gel­di us­sa­nyň ag­ty­gy Şir­my­ra­dyň har­by gul­lu­gyn­dan gel­ýän­di­gi ba­ra­da­ky ha­ba­ryň oba ýaý­ra­ma­gy bi­len Çeş­me­li oba­sy­nyň adam­la­ry­nyň äh­li­si di­ýen ýa­ly edil, to­ýa ga­raş­ýan ýa­ly, oňa ga­ra­şyp ug­ra­dy. Se­bä­bi Şir­my­ra­dyň gel­me­gi bi­len bu oba­nyň dur­mu­şy öz­ge­ren ýa­ly bo­lar. Nä­me üçin diý­ýä­ňiz­mi? «Nä­me üçi­ni­ni» dü­şün­dir­mek üçin gür­rü­ňi bi­raz uzalt­ma­ly bol­ýar. Se­bä­bi şeýt­seň, ho-ol, oba­my­zyň or­ruk or­ta­ra­syn­da­ky azyk dü­ka­ny­nyň ýa­nyn­da­ky us­sa­ha­na­da gi­je-gün­diz «tyrk-tyrk» edip otu­ran Araz­gel­di kö­wüş­çi­niň aý­dy­şy ýa­ly, gür­rüň has süý­ji bol­ýar. Tä­sir­li bol­ýar. Ine, şo­nuň üçi­nem gür­rü­ňi­mi aňyr­rak­lar­dan, en­tek Şir­my­ra­dyň ça­ga­lyk dö­wür­le­rin­den, og­lan­jyk­la­ryň öňü­ne dü­şüp, ga­ra­gol­luk­la­ryň dün­ýä­sin­de gam­syz döw­ran sü­rüp ýö­ren wagt­la­ryn­dan alyp gaý­da­ýyn.

Gysga gepim — gymmatym

(kyssaýy rubagylar) Derýanyň ýakasynda gyzyl küýzeden suw hödürlän adam-a sahydyryn diýip güpläp ýör, döwük küýzeden süýt beren kişi welin, henizem küýzesiniň döwükliginden çekinip ýör.

Behişti nygmatyň beýany

Döredijilik menzilleri

Şygryýet älemi täsin dünýä çalym edýär. Bu äleme seýli-seýrana çykanyňda, söz diýilýän gudratyň jadysyna, gözelligine aşyk bolmazlyk mümkin däl. Şahyrlaryň şahyrana kalbyndan joşup çykýan sözler şygryýet dünýäsiniň bezegine öwrülip, ynsan ýüregini ýakymly duýgudan doldurýar. Annageldi Källiýew hem indi onlarça ýyllar bäri öz goşgulary bilen türkmen şygryýetiniň baýlaşmagyna mynasyp goşant goşup gelýär. Baryp-ha obalaryndaky 6-njy orta mekdebiň 5-nji synpynda okaýarka-da, ol goşgy ýazan eken. Ol çagalyk ýyllaryndan başlap goşgy ýazmak, aýdym aýtmak, matematikany öwrenmek bilen yzygiderli meşgullanypdyr. Şol ýyllarda, has takygy, 5-nji synpda okaýarka Annageldi Källiýew matematika ugrundan etrap boýunça geçirilen olimpiadada ýeňiji bolupdyr. Şeýle hem, 5-nji synpdan başlap, ol eline mandolina saz guralanda aýdym aýtmagy öwrenipdir. Çagalykda gursagyňa ornan, ruhy syrdaşyňa öwrülen söýgi — şygryýete, çeper söze, sungata söýgi hiç haçan öçmeýär. Munuň şeýledigini şahyryň çagalyk ýyllaryndaky ilkinji synanyşyklarynyň mysalynda hem göz ýetirip bolýar.

Miweli daragt

Bahar pasly özüniň ýaşyl begrese bürenen tebigaty, al-elwan gülleri, parç bolan läle-reýhanlary bilen owadan. Türkmen sährasyna kükräp gelen bahar pasly häzirki zaman türkmen şygryýetine ýaz şemalynyň mylaýymlygy, gülleriniň näzikligi we bahar howasynyň hoştaplygy duýlup duran goşgulary bilen girip gelen Miwe Tuwakbaýewanyň döredijiliginiň esasy gönezligidir. Şahyr zenanyň dürli döwürlerde neşir edilen «Sähra gyzy» (1981 ý.), «Sallançak» (1985 ý.), «Çöregiň tagamy» (1991 ý.) atly goşgular ýygyndylary okyjylaryň gyzgyn söýgüsine mynasyp boldy. Miwe Tuwakbaýewanyň özboluşly döredijilik ýoly bar. Şahyr söz bilen inçe duýgularyň suratyny çekýär. Şygryýet dünýäsi — bu duýguly dünýä. Oňa mähir-muhabbet gerek. Döredijilik üçin irginsiz gözleg, synmajak yhlas gerek. Söz, şygyr bu — nur. Şahyr onuň bilen ynsanlaryň köňül külbesini ýagtyltmaly.

Alp attila

Ömür beýany (Dowamy. Başlangyjy žurnalymyzyň geçen sanlarynda) Rime gelen ilkinji günlerinden Attilany geň galdyran hem hopukdyran köşgüň howasy boldy. Möýüň kerebi ýaly bulam-bujarlyk, gurulan hem guruljak duzaklar, bäsdeşligiň hem basdaşlygyň netijesiniň diňe ölüm bilen soňlanmagy, haýsydyr bir maksat üçin doganlygyň, dostlugyň pida berilmegi, bähbit üçin iň pis pygyllaryň amala aşyrylmagy bu ýerde adata öwrülen eken. Sährada beýle ýagdaýlary göz öňüne getirmek, guramak asla mümkin däl. Dönüklik, biwepalyk, göriplik bardyr. Ýöne beýle derejede bolup biljegine ähtimal bermegem akyla syganok.

Gyrgyz hekaýatlary

Dünýä halklary bilen dostluk gatnaşygyny barha ösdürýän Türkmenistanyň başlangyjy bilen Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 73-nji mejlisinde 2021-nji ýyly «Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly» diýip yglan etmek hakyndaky Kararnamanyň kabul edilmegi ýurdumyzyň bütin dünýäde parahatçylygy, abadan durmuşy, howpsuzlygy we durnukly ösüşi üpjün etmäge gönükdirilen daşary syýasatynyň ählumumy ykrar edilmegi boldy. Parahatçylyk, ynanyşmak, hoşniýetli gatnaşyklar, dünýä ýurtlary bilen ikitaraplaýyn bähbitli hyzmatdaşlyk bular Türkmenistanyň döwlet syýasatynyň esasy sütünleri hasaplanýar. Biziň ýurdumyz goňşy hem alysky ýurtlar bilen dost-doganlyk gatnaşyklaryny giň gerim bilen täze derejelere çykarýar. Çünki dostluk gatnaşyklary doganlyk halklar bilen aralykdaky köprüleri has berkidýär, jebisleşdirýär. Dünýä halklarynyň medeniýeti we edebiýaty halklaryň arasyndaky dostluk gatnaşyklaryny ýygjamlaşdyrmakda mynasyp orny eýeleýär. Hut şonuň üçin-de bizem daşary ýurtlaryň ýazyjy-şahyrlarynyň eserlerini terjime edip, okyjylarymyza ýetirmegi makul bildik. Žurnalymyzyň şu sanynda gyrgyz ýazyjysy Kanybek Imanaliýewiň eserlerini okyjylara hödürleýäris.

Ýükçi

Ähli döwürde-de janly-jandar, bag-bakja, ekin-dikin üçin, umumy adamzat ýaşaýşy üçin suw ilkinji zerurlyk bolupdyr. Dagyň eteginde kärizleri gazyp, daýhanlar suwaryş işlerinde ulanypdyrlar. Derýalardan, howdanlardan suw akabalaryny çekip, tekiz ýerlerde ekin meýdanlaryny suwarypdyrlar. Iri suw akabalaryndan birnäçe menzil ýaplary gazyp, ilatly ýerlere getiripdirler. Şol ýaplary gazmak üçin ýer tekizliginde ýapgyt ugurlary bilmek kyn bolupdyr. Suw akymynyň ýapgyt ugurlaryny bilmek üçin ata-babalarymyz özleriçe usul oýlap tapypdyrlar. Suwaryş ýaplaryny çekmezden ozal ýeriň pes ýerini anyklamakda adamlar aglaba, eşegi ulanypdyrlar. Onuň üçin kürreli eşegi ot-iým bermän, iki-üç günläp aç saklapdyrlar. Eşegi münüp derýadan, howdandan ýa-da uly suw akabasyndan saka aljak ýerine gidipdirler. Gaýdyşyn eşegiň üstüne iki çuwal çäge ýükläp gaýdypdyrlar. Üsti agyr ýükli eşek hiç mahal beýik tarapa dyrmaşmaýar. Ol hem açlygyndan hem kürresini küýsäp, ýeriň ýapgyt ugruna tarap ýapbyldap gaýdýar. Ine, şeýdip, onuň ýörän yzyny belläp, soň şol ugur boýunça ýaplary gazypdyrlar. Suw baran ýerde bolsa, dürli ekinleri ekipdirler.

Saglygyň sargydy

Lukmançylykda, adamlaryň arasynda-da düşünmeli we çözmeli zadyň biri hem keseliň haýsy ulgama, ýagny hirurgiýa ýa-da terapiýa degişlidigidir. Bu öran wajyp bolup, ol näsagyň keseliniň döreýşine, geçişine we bejergisine gönüden-göni täsir edýär. Meselem, terapiýa degişli keselleriň köpüsi adamyň durmuşda özüni alyp barşyndan gözbaş alyp, bejergisinde-de köp zatlary şahsyň ruhy we içki agzalarynyň işleýşine bagly bolup, näsagyň sagalmagyna göni täsiri bar. Bu kesellerde lukmanyň hereketi ikinji ýerde durýar diýsek ýalňyşmasak gerek. Terapiýa kesellerinde wagt näsag üçin işläp, onuň sagalmagyna esas bolup hyzmat edýär, köp halatlarda öý şertlerinde bejerip bolýar. Hirurgiýa kesellerinde onuň tersine, köplenç adamyň ösüşinde näsazlygyň barlygyny görkezip, lukmanyň hünär başarjaňlygyna we wagta bagly bolup, gyssanmaç dogry hereketi talap edýär. Adamlarda uly bolsun, kiçi bolsun iç agyry köp duşýar. Ol ýönekeý zatdan başlap, gaty agyr geçýän kesellerde duşýar. Käbir adamlar agyry ýüze çykanda biperwaýlyk edip, agyry aýyrýan derman içýärler. Bular ýaly gylyk gaty ýalňyş bolup, soňy gaýra üzülmä getirmegi mümkin. Eger agyry çalt geçýän bolsa, onda onuň sebäbini biljek bolmaly, eger agyry ýarym sagatdan geçmese, onuň üstesine güýçlense, onda hök

Dostlugyň nusgasy

Gahryman Arkadagymyz türkmen halkynyň uzak müňýyllyklaryň dowamynda döreden däp-dessurlaryny, gyzyla gaplaýmaly hekaýatlaryny, adamzadyň genji-hazynasyna öwrülen ruhy gymmatlyklaryny özünde jemleýän «Türkmeniň döwletlilik ýörelgesi» atly kitabyny bize peşgeş berdi. Mähriban Prezidentimiz «Türkmeniň döwletlilik ýörelgesi» atly kitabynda taryhy şahsyýetler bilen baglanyşykly gyzykly, täsin rowaýatlary hem beýan edýär. Şol hekaýatlardyr rowaýatlarda meşhur şahsyýetleriň taryhy keşbi janlanýar. Dostlugyň we dilewarlygyň ajaýyp nusgasyna öwrülen Soltansöýün bilen Myralynyň ömür ýoly baradaky rowaýatlaryň terbiýeçilik ähmiýeti uludyr. Mähriban Prezidentimiz Soltansöýüniň Myralynyň akyl-paýhasyny synap görmek üçin ondan: — Ýalan bilen çynyň arasy näçe menzildir? — diýip, sorandygyny ýazýar.

Hekaýatlar — ruhy-ahlak çeşme

Halk döredijiligi ertekiler, mifler, efsanalar, rowaýatlar, şorta sözler ýaly birnäçe görnüşleri öz içine alýar. Bu žanrlaryň iň gadymy görnüşleriniň biri-de hekaýatlardyr. Hormatly Prezidentimiz «Türkmen medeniýeti» kitabynda: «Halk döredijilik eserleriniň ýaremezan, erteki, rowaýat, hekaýat, tymsal, dessan, epos... ýaly görnüşleriniň hem halkymyzyň ruhy medeniýetini öwrenmekde we ýaş nesli terbiýelemekde ähmiýeti bimöçber uludyr» diýip jaýdar belleýär. Alym R. Rejebow «Edebiýat ylmyna degişli terminleriň sözlügi» atly ylmy işinde hekaýat diýip nusgawy edebiýatda öwüt-nesihat mazmunly, gowy adamçylyk häsiýetlerini ündeýän goşgy, köplenç mesnewi bilen ýazylan eserlere aýdylýandygyny belleýär.

Milliligiň çeper beýany

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallalary bilen halkymyzyň maddy-ruhy medeniýetini öwrenmek üçin ähli mümkinçilikler döredildi. Bu babatda edebi çeşmelere ýüzlenmek, olaryň üsti bilen halkymyzyň etnografiýasyny seljermek möhüm ylmy wezipe bolup durýar. Türkmen halkynyň etnografiýasynyň şöhlelendirilşi 1950—1970-nji ýyllaryň edebi eserlerinde öz beýanyny tapypdyr. Bu döwürlere degişli etnografik maglumatlar Naryman Jumaýewiň (1925—1984) eserlerinde-de giňden beýan edilýar. Tanymal ýazyjynyň kitaplary çeper dil bilen durmuşy ýagdaýlary iňňän anyk suratlandyrmagy bilen halkyň kalbynda giň orun aldy. Naryman Jumaýewiň «Ýuwaş gelin» powesti 1962-nji ýylda çapdan çykdy. Onuň esasynda 1969-njy ýylda adybir kinofilm hem surata düşürildi. Kinofilmde-de halkymyzyň däp-dessurlary, maşgala gatnaşyklary görkezilýär. Powestde bu babatda has köp maglumatlar bardyr. Olaryň üsti bilen ХХ asyryň 50-60-njy ýyllarynda halkymyzyň etnografiýasyny öwrenmek bolýar. Eserde maddy-ruhy medeniýetiň köp taraplary beýan edilýär. Eseriň baş gahrymanlary Selbi we Jemşit birek-biregi gowy görýärler, toý tutýarlar. Wakalar olaryň toýuna çenli we ondan soňky bolup geçýän ýagdaýlary şöhlelendirýär. ХХ asyryň 50-60-njy ýyllarynyň durmuşynyň waka

Döredijilik adamlarynyň durmuşyndan

Myhmançylykda dörän saz Wiktor Uspenskiý 1927-nji ýylyň ýanwar aýynyň başynda Türkmenistan boýunça ikinji saz-etnografik saparyna çykmak üçin Aşgabada gelipdir. Saparyň birinji böleginde Kerkiden Amyderýa boýunça aşaklygyna — Çärjewe çenli (häzirki Türkmenabat) gaýykly geçmek meýilleşdirilipdir. Sapara girmek üçin ähli zerur resminamalar taýýar edilipdir. Emma birdenkä, ol näsaglap, lukman oňa sapara gitmäge rugsat bermändir. Ol lukmana özüni bejerdip, Aşgabat töwereklerinde işlemäge mejbur bolupdyr. Hally bagşynyň, Amangeldi Gönibegiň, Täçmämmet Suhangulyýewiň hem-de Sary bagşynyň çalan aýdym-sazlaryny ýazga geçiripdir. Kerkä aprel aýynyň ortalaryna gelip, şäheriň Daýhanlar öýünde düşläpdir.

Arheologik tapyndylaryň täsin nusgalary

Ta­ry­hy­myz­da ata-ba­ba­la­ry­my­zyň dö­re­den mil­li gym­mat­lyk­la­ry, şol san­da sun­gat eser­le­ri ha­kyn­da­ky mag­lu­mat­lar we ýa­dy­gär­lik­ler bu gün­ki gün­de ýaş ne­sil­ler üçin ba­ha­sy­na ýe­tip bol­ma­jak baý­lyk ha­sap­la­nyl­ýar. Se­bä­bi eziz Wa­ta­ny­my­zyň iň ga­dy­my ýa­şaý­jy­la­ry il­kin­ji di­ni ynanç­la­ry­ny, ru­hy me­de­ni­ýe­ti­ni di­ňe sun­gat eser­le­ri­niň üs­ti bi­len be­ýan edip­dir­ler. Şol sun­gat eser­le­ri­niň ha­ta­ryn­da Wa­ta­ny­my­zyň çä­gin­de ýer­leş­ýän ar­heo­lo­gik ýa­dy­gär­lik­ler­den ta­py­lan ze­nan keşp­li heý­kel­le­r aý­ra­tyn bel­len­mä­ge my­na­syp­dyr. Bu ze­nan heý­kel­le­ri di­ňe bir bi­ziň ata-ba­ba­la­ry­my­zyň dö­re­den il­kin­ji ru­hy me­de­ni­ýe­ti­niň ýa­dy­gär­li­gi bol­man, eý­sem, iň ga­dy­my dö­wür­ler­de ila­tyň ze­nan­la­ra go­ýan hor­ma­ty­ny, me­de­ni­ýet­de, sun­gat­da ýe­ten sep­gi­di­ni şöh­le­len­dir­ýän ta­ry­hy çeş­me bo­lup hyz­mat ed­ýär. Ze­nan heý­kel­le­ri­ni ýa­sa­mak tä­ze daş asy­ryn­dan (bi­ziň eý­ýa­my­myz­dan öň­ki VII-VI asyr) göz­baş alyp gaýd­ýar. Olar şol dö­wür­de öz­bo­luş­ly sa­da gör­nüş­de ýa­s

Halk hekaýatlaryndan

Beýiklik Bagban ýoluň gyrasynda almanyň nahalyny oturtdy. Ol baharda ýaşyl pyntyk çykardy. Soňam topragyň yssy mährini, Günüň ýyly çoguny sorup ösmäge başlady. Şeýde-şeýde kölegesi Gün bilen aýlanyp duran daragt boldy.

Habarlar

1-nji dekabr. Hormatly Prezidentimiz sanly wideoaragatnaşyk arkaly Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň käbir orunbasarlarynyň hem-de ýangyç-energetika toplumynyň ýolbaşçylarynyň gatnaşmagynda ýurdumyzyň ýangyç-energetika toplumyny ösdürmek baradaky meselelere bagyşlanan iş maslahatyny geçirdi. 2-nji dekabr. Türkmenistanyň Prezidenti, ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysy goşun generaly Gurbanguly Berdimuhamedow bikanun dolanyşykdan alnan neşe we beýleki serişdeleri ýakyp, ýok etmek üçin niýetlenen täze toplumyň açylyş çäresine gatnaşdy, şeýle hem Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň göçme mejlisini geçirdi. Mejlisde harby we hukuk goraýjy edaralaryň 2020-nji ýylyň on bir aýynda ýerine ýetiren işleriniň jemlerine hem-de döwletimizde howpsuzlygy we parahatçylygy üpjün etmek, bu düzümleriň maddy-üpjünçilik binýadyny mundan beýläk-de pugtalandyrmak hem-de alyp barýan işlerini kämilleşdirmek meselelerine garaldy.

Şygryýet bossany

Arkadagymyz Täze ýyl ýylgyryp girdi gapydan,Sag bolsun Gahryman Arkadagymyz!Ýurdumda bagt, bereket tapylar,Sag bolsun Gahryman Arkadagymyz!

Şygryýet bossany

Mähriban watanym — eziz diýarym Täze ýyly görüp, joşdy ýüregim,Mähriban Watanym — eziz Diýarym!Şatlygyna şatlyk goşdy ýüregim,Mähriban Watanym — eziz Diýarym!

Şygryýet bossany

Bitarap mekanym meniň Täze ýyly garşy alýan —Bitarap mekanym meniň.Kalplary heýjana salýan—Bitarap mekanym meniň.