"Garagum" žurnaly

Esaslandyryjysy: Türkmenistanyň Ministrler Kabineti
Salgysy: Aşgabat şäheri, Garaşsyzlyk şaýoly, 100, Türkmenbaşynyň erkin döredijilik mekany
Telefon belgileri: 38-61-83, 39-96-05, 39-96-07
Email: garagum_tm@sanly.tm

Makalalar

Şygryýet bossany

Güýz oýlanmalary Gün gysgalyp, uzasa-da gijeler,Güýzde durmuş öňküdenem süýjeler.* * *Ýazda ekip, tomus harman sowurdym,Ajap pikirlermi güýzde dogurdym.* * *Güýz paýhasy bilen dünýä garasam,Nepim degip, il derdine ýarasam.* * *Ýigitlikde zor bolsa-da kuwwatyň,Durmuş derýasynda azdyr öwrümiň.Güýç bilen paýhasyň deňleşen çagy,Kämillikde — güýzde giňär göwrümiň.* * *Batbörek deý al-asmanda galgaýa,Ömrüm guşlugyny baharym saýdym.Tylla güýzde — ömrümiň «ak öýläni»,Goýalan pikirdir oýumy ýaýdym.* * *Güýze ýetip, çar ýanyma syn kyldym,Geň-enaýy syrdan doly bu dünýä.Akyl ýetirere onuň syrlarna,Meniň güýzüm juda gysga görünýä.* * *Pederler pendine ýürekden uýup,Baharda öwrendim, tomus öwrendim.Güýzümde goýalyp «aklym käsesi»,Bilýänlermiň zerreligne jowrandym.* * *Güýz paýhasy bilen pikir öwürip,Ynsanlara düşünmäge synandym.«Güýze» ýeten käbir «akyl» kişiniň,Özgelere düşmeýänne gynandym.* * *Ýazda geçen biweç günleriň görner,Güýze ýetdiň, bir yzyňa gara sen!Ýene biweç günleň bolmazy üçin,Seljer bu durmuşyň agyn-garasyn!

Şygryýet bossany

Ýaş bolmaz sen(Magtymgulynyň äheňinde) Gel, göwnüm, biz sözleşeli,Bolmasa ýoldaş bolmaz sen.Panyda yz goýman gitseň,Sen ömrüňden hoş bolmaz sen.

Şygryýet bossany

Ajap döwranly Watan Magtymguly, guwan halkyň bagtyna,Köp garaşan ajap zamanaň geldi!Eýe bolduk bagtyýarlyk döwrüne,Çoh garaşan ajap eýýamyň geldi!

Şygryýet bossany

Myhmansöýer halkym Halkymda ezeli myhmansöýerlik,Damarda aýlanýan ganynda bardyr.Türkmen gonagyna hormat goýýan halk,Nygmaty baý desterhanynda bardyr.

Şygryýet bossany

Arzuwlar Bu arzuwlar şirin, şeýle ajaýyp,Çünki özüm arzuw etmän bilemok. Arzuwlar, arzuwlar size ýetäýsem, Köp eglenýär, wagty bilen gelenok.

Şygryýet bossany

Watanymda Säherimiz säherlerden ajaýyp,Gün nurundan dokalan bir haly deý.Ak süýt ýaly erňeginden çogup dur,Kalby şatlyk, joşgun bilen doly deý.

Ýaşlaryň döredijiligi

Watan Maňa ýetik dünýädäki barlygyň,Sen genji-hazynam, çäksiz baýlygym,Ýaşadýar goýnuňda ajap çaglaryň,Kalbymyň sedasy, senasy Watan!

Ýaşlaryň döredijiligi

Bitaraplyk — baky bagtymyz Bitaraplyk — baky bagty ilimiň,Asuda geçýändir her bir günümiz.Abadan, eşretli durmuşymyz bar,Nädip soň joşmasyn bagtly göwnümiz?

Ýaşlaryň döredijiligi

Arkadagly Serdarym Watan goýny läle-reýhan, gül-çemen, Tarypyna ýazjak dessan ençeme,Alyp barýar halkyn ýagty geljege,Uzak ýaşaň, Arkadagly Serdarym!

Ýaşlaryň döredijiligi

Akyldar şahyr Başym gama batanynda, Pyragy, seni çagyrdym. Derde bagly ýatanymda, Pyragy, seni çagyrdym.

Gün dogup gelýärdi (hekaýa)

Gün dogup gelýärdi. Onuň tyl­laýy çyrazlary ýylçyr gaýalara düşüp lowurdaşýardylar. Daragtlaryň ýapraklary Günüň nuruna has-da terlenip, öwşün atýardylar. Ýapraklara, parç bolup boý alan otlara siňňin seretseň, olar ýap-ýaňyja ýaşyl boýaga batyrylyp çykarylypdyr diýdirýärdi. Giň jülgeden atyny maýdalyna sürüp barýan Ärsak patyşa hem bu hözirlerden binesip däldi. Ol daş-töweregindäki gözel­liklere bakmakdan doýmaýardy.

Ketjallar (nowella)

Eger biz söhbedimizi bir daragta meňzetsek, onda onuň topraga uran kökleri birneme öňräkki döwürde galdy. Oba hojalyk ugrundan ýokary okuw mekdebinde okaýan Seýitguly Aşgabadyň günbatar-demirgazyk bölegindäki howlularda kireýine ýaşaýardy. Onuň ýanynda bolýan obadaş oglanlary Öwezdir Meret bolsa beýleki ýokary okuw mekdebinde okaýardylar. Olar irden okuwa diýip çykyp gidensoňlar giçlik dolanyp gelerdiler. Ýöne Seýitguly welin, sapaklary gutaran dessine ýaşaýan ýerine gelerdi. Garbak-gurbak edinerdi-de, eline kitabyny alyp, bolýan jaýlarynyň daş işiginde goýlan oturgyja özüni goýbererdi. Kitaba her näçe ünsüni berýän-de bolsa, onuň ýüzüniň Muhy aganyň öýüne bakyp durýandygy üçin bolmagy mümkin, öýden girip-çykýanlara gözi düşerdi. Muhy aga ölemen küştçi bolansoň, özi ýalylary çagyrardy-da, üzüm dalbarynyň aşagynda goýlan agaç sekiniň üstünde, ýumşak körpeçäniň üstünde ýanbaşyny ýere berip, küşt tagtasyna bir egildigi galmazy bolmazdy. Käte-käte käsesine çaý guýunsa-da, ondan owurtlamagy ýadyndan çykarardy. Birmahaldan soň käsesinden bir owurtlardy-da, sowap giden çaýyň galanyny gapdala serpip goýbererdi, soňundanam: «Çaýy täzeläň!» diýip, hiç biriniň adyny tutman, gygyrybrak aýdardy. Şonda içerden iki örülen saçlary öňüne atylan bir gyz Muhy

Ak sözen (hekaýa)

Biziň obamyzda ilki gülleýän agaç ak sözen. Onuň gülleri-de üýtgeşik. Obamyzyň hemme zady onuň bilen bagly. Ak sözene dahylsyz ýekeje hojalygam tapmarsyň. Şonuň üçin biziň hemmämiz oňa hormat bilen garaýarys.

Ýiten ogul (hekaýa)

Magtymguly öten agşamdan bäri myhmançylykdady. Ol häzir Allaberdi beg bilen howlynyň törüni eýeläp oturan garry tuduň kölegesinde guşluk çaýyny içýärdi. Allaberdi beg:

Aždar

Döwli aga Ýolbars bilen Akguşy süriniň ýanynda alyp gidip, Akbilegi bolsa goşda galdyr­mak kararyna geldi. Çünki ol şu gün-erte güjüklemelidi. Ýene-de garawsyz galýan goşa goragam gerekdi. Bu ýerde mallaryň suwa ýakylýan süýji suwly guýusydyr suwly nowalar, ätiýaçlyk bede küdeleri, çöp-çalamdan edilen çalmardyr agyl hem-de birnäçe arabalyk gury odunlar eýesiz galýardy. Baharda ygalyň kemräk bolanlygy sebäpli, «Gökýaýlada» ýeriň ýüzüne çykan gyrtyç­lardyr gök otlar bireýýäm gurap, samana dönüp, onuň adyndan başga gökläre zat galmandy. Şonuň üçin sürini otlurak ýere, «Garaşora» ýa-da «Sazakla» tarap sürüp görmelidi. «Düýelidir» «Böri daranda-da» ýagdaý şu ýerdäkiden öwerlik däldi. Şonuň üçin Döwli çopan ilki bilen sürini «Garaşora» tarap alyp gitmegi göwnemakul gördi. Kim bilýär, näçe günde yza dolanyljagyny. Hemişe şeýle bolanda bir hepde, hatda ondan-da gowrak günläp, goşdan uzaklara gidilerdi. Şuny göz öňünde tutan ätiýaçly çopan çolugyna iki hepdelik azygy eşeginiň yzyna bökdermegi tabşyrdy. Döwli çopanyň özem şeýtdi. Garagumda goýun bakýan çopanlaryň bir gowy edähedi bar. Olar süri bir günlük goşdan daşa sürülse-de, bir hepdäniň azyk-suwlugyny ýany bilen göterýärler. Çünki ymgyr sährada ýoldan azaşan ýa-da heläkçilige

Gysga gepim — gymmatym (kyssaýy rubagylar)

Uly sürä sygmadyk iki goçuň şahlaryny kesdiler-de, bir gazana sygdyrdylar. * * *

Gyz göwni gülden näzik (hekaýa)

Söýgi adamda ýaşaýşa höwes döredýär. Söýmek we söýülmek ajaýyp duýgy bolup, Allatagalanyň her bendesine eçilen peşgeşidir. Gyz bolsaň, edepli ýigit bilen durmuş gurmak, agzybir öýüň bikesi bolmak barada kalbyňda ýagşy arzuwlar besleýärsiň. Edil şonuň ýaly, ýigit bolsaň-da, bile durmuş gurjak gyzyň barada päk arzuwlarda, ýagşy niýetde bolýarsyň. Gülaýym hem şeýle arzuwlar bilen ýaşaýardy. Ol ejesi ýarawsyz bolansoň, «Abraýly, başym gyzyl kürteli durmuşa çykyp gidenimi bir görse, käbäm» diýip, dileg edýärdi. Gülaýym maşgalada ýeke gyzdy. Olaryň agzybir maşgalasy bardy. Ol ýokary okuw mekdepleriniň birinde okaýardy, sapaklaryna diýseň gowy ýetişip, mugallymlarynyň söýgüsini gazanypdy. Gülaýym ýuwaş, çekinjeň, asylly gyzdy. Şonuň üçin bile okaýan ýoldaşlary-da ony hormatlaýardylar.

Edebi älemleriň gözleginde

Döredijilikde gabat gelýän ýagdaýlar bolýar. Bu Amannepes Şyhnepesow babatda-da şeýle boldy. Edebiýatçy alym Kakajan Ataýew barada birinji gezek makala ýazanymda onuň seýregem bolsa döreden rubagylaryndan «Çuňluga gitse kökler» diýen setirini sözbaşa çykarypdym. Ara ýyllar salyp, ikinji gezek söhbetdeşlikden soň ýazan makalamy bolsa «Oguz dünýäsiniň gözlegçisi» diýip atlandyrypdym. Edebiýatçy alym Amannepes Şyhnepesow hakda makala ýazmak üçin ýurdumyzyň Döwlet medeniýet merkeziniň Döwlet kitaphanasynyň gaznasynda saklanýan gazet-žurnallaryň nusgalaryny agtaranymda, onuň okuwçy döwri ýazan şygyrlaryna duş geldim. Şonda makalama «Olaň beren sowgadyn berip bilmez başgalar» diýen şahyrana setirini sözbaşy edip almagy göwne makul bilipdim. Bu günki gün, ýurdumyzda we halkara derejesinde uly wakalaryň biri hasaplanylýan Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygynyň giňden bellenilýän ýylynda akyldar şahyryň ömri we döredijiligini öwrenmekde düýpli işleri alyp barýan alymlaryň biri hökmünde, Amannepes mugallym bilen söhbetdeş boldum. Şu makalanyňam ady onuň bu günki günde alyp barýan işleri bilen baglanyşdyrmagy dogry hasapladym. Döredijilikdäki bu baglanyşygyň iň esasy sepi Kakajan Ataýew Amannepes Şyhnepesowyň ylmy ýolbaşçysy bolan. Bu ýerde diňe bir makalal

Durmuşyň özi sungat

Bir gezek döredijilik sapary bilen Balkan welaýatynyň Magtymguly etrabyna gitmeli bolduk. Bu etrapda Magtymguly Pyragynyň muzeýiniň ýaňy açylan döwürleridi, beýik söz ussadynyň hormatyna etjek işlerimiz kändi. Ýanymyzda şol mahalky «Altyn asyr: Türkmenistan» teleýaýlymynyň redaktory Dursun Hezretowa, «Miras» teleýaýlymyndan Türkmenistanyň at gazanan žurnalisti Bibisara Hapyzowa hem bardy. Jülgedäki salkym zeýtunlary, dagdaky kaktuslary, owadan tebigaty, adamlary surata düşürip, teleoçerk ýazylmalydy. Üstesine täze teklipler hem çykdy. Uzak ýaşlylar, sebite belli daýhanlar bilen hem gepleşik taýýarlamalydy. Şol aralykda hem aramyzdan biri: «Şu ýerde belli artist Şirli Mollaýew dünýä indi» diýip, bir gep tapdy. Barymyz onuň barmagyny uzadan howlusyna aňalyşyp seretdik. Şol halat hem öýden çykan aýal maşgala bize habar gatdy: «Myhmanmysyňyz?!». Biz oňa ilgeziklik bilen jogap berdik. Söhbet gyzygyp gitdi. Ahyrynda türkmençilik edip, ol hezzet etdi. Döredijilik toparymyz bolup, Şirli agalara baryp, duz-tagam datdyk. Özümiz hem belli režissýoryň, artistiň doglan ýeri hem üýtgeşik bolmaly ýaly pikirde, eýlämize-beýlämize äňedişýäris. Öýüň diwarlaryna çenli seredip çykanymy bilýärin. Meşhur artisti ýatladýan zatlara gözüň düşäýjek ýaly bolýarsyň. Döredijiligiň syrlyl

«Ýürek «ýürejik» däl»

Aram-aram oturyp-oturyp oýlanýaryn: biz özümizden uly halypalarça barmykak? Böwrüňi bükgüldedýärsiň. Göwnüňe bolmasa, şolarça ýok ýaly. Ýöne arasynda ikirjiňlenýärsiň. Şonda öz sowalyňa özüň jogap tapman, alasarmyk ýagdaýda galýarsyň. Halypalaryň halypa kemi ýokdy. Olar ýazýan zatlarymyzy çintgäp-çintgäp okaýardylar, kemçiliklerimizi ýüz görüp, gapyrga syrman aýdýardylar, asgyn çekýän ýerlerimizi düşündirýärdiler. Käteler öteräk igenýärdilerem, sülä gelýän eserlerimizi ýaltanman taraşlaýardylar. Biz muny bolmaly zat hökmünde kabul edýärdik. Gowy tarapy, halypalar biz bilen deň-duş ýaly gatnaşýardylar, oturyp-turuşýardylar, begençlerini-gynançlaryny paýlaşýardylar. Gedemlik, ulumsylyk olar üçin ýatdy.