HABARLAR

Ilkinji okuw sapagy

Bilim edaralarynda 2020 — 2021-nji okuw ýylynyň ikinji ýarymýyllygynyň ilkinji okuw sapagy «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» diýen at bilen başlanar Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedow ýurdumyzda bilim-ylym ulgamyny döwrebaplaşdyrmak, ýaş nesliň häzirki zaman bilimlerini özleşdirmekleri üçin ähli şertleri döretmek, jemgyýetiň aň-paýhas kuwwatyny yzygiderli ýokarlandyrmak, milli bilim ulgamynyň maddy-enjamlaýyn binýadyny berkitmek hem-de hukuk binýadyny kämilleşdirmek bilen baglanyşykly meselelere aýratyn ähmiýet berýär. Hormatly Prezidentimiziň bu möhüm ugra degişli kabul eden Permandyr Kararlarynyň uly ähmiýete eýedigini bellemek gerek.

12 Ýanwar 2021

Bilim

Kämil ýaşlar ýetişdirilýär

Häzirki bagtyýarlyk döwrümizde ýaşlarymyz milli ruhda terbiýelenip, kämil hünärmenler bolup ýetişýärler. Bu günki ýaşlarymyzyň ylym-bilimli bolmagy üçin hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow giň mümkinçilikleri we şertleri döredip berdi. Şonuň üçin hem ýaşlarymyz her bir hünärden başy çykýan, sagdyn nesiller bolup kemala gelýär. “Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany” ýylymyzda ýaşlara bilim-terbiýe bermek, olary giň dünýägaraýyşly edip ýetişdirmek mugallymlaryň baş maksadydyr. Hormatly Prezidentimiz ýaşlaryň giň dünýägaraýyşly bolmagyna, milli ruhda terbiýelenmegine aýratyn üns berýär. Şonuň üçin hem, häzirki döwürde ýaşlaryň bilim derejesini, dünýägaraýşyny ýokarlandyrmak esasy ugurlaryň biri bolup durýar. Munuň üçin sanly bilim bermegiň iň täze usullary işlenip düzülýär, ene dilimizi we daşary ýurt dillerini öwretmek kämilleşdirilýär. Milli bilim ulgamynyň iň täze usullar bilen baýlaşdyrylmagy bolsa ýurdumyzda ylym-bilimiň döwür bilen deň gadam basýandygyny aýdyň görkezýär.

12 Ýanwar 2021

Bilim

Ýaşlar size alkyş aýdýar, Arkadag!

Welaýat häkimliginiň mejlisler zalynda TMÝG-niň welaýat geňeşiniň hem-de welaýat sport we ýaşlar syýasaty Baş müdirliginiň bilelikde guramaklarynda hoşallyk maslahaty geçirildi. Ol hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň şu ýylyň 8-nji ýanwarynda sanly wideoaragatnaşyk arkaly geçiren ýurdumyzyň Ministrler Kabinetiniň mejlisinde tassyklan «Türkmenistanda ýaşlar baradaky döwlet syýasatynyň 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Döwlet maksatnamasyndan» hem-de şol maksatnamany amala aşyrmak boýunça ýerine ýetirilmeli çäreleriň Meýilnamasyndan gelip çykýan wezipeleri üstünlikli durmuşa geçirmek bilen baglanyşykly boldy. «Ýurdumyzda ösüp gelýän ýaş nesle döwrebap bilim-terbiýe bermek, olaryň kämil şahsyýetler bolup ýetişmekleri üçin ähli şertler, giň mümkinçilikler döredilýär. Arkadag Prezidentimiziň tassyklan «Türkmenistanda ýaşlar baradaky döwlet syýasatynyň 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Döwlet maksatnamasy» hem-de ony ýerine ýetirmek boýunça çäreleriň Meýilnamasy ýaşlaryň durmuş goraglylygyny üpjün etmekde, olarda milli gymmatlyklarymyza, medeniýetimize, sungatymyza, edebiýatymyza we halkymyzyň taryhyna söýgi döretmekde, ýaş nesli milli ruhda terbiýelemek bilen bagly geçirilýän wagyz-ündew hem-de aň-bilim işleriniň derejesini ýokarlandyrmakda, ýaşlary

12 Ýanwar 2021

Bilim

Lukmançylyk bilimi: döwrebap mümkinçilikler, täze talaplar

Hormatly Prezidentimiz ýurdumyzyň geljegi bolan ýaşlaryň döwrebap bilim almaklary, hünär öwrenmekleri, beden we ruhy taýdan sagdyn ösmekleri üçin ähli zerur mümkinçilikleri döredip berýär. Ýurdumyzyň ähli ýokary okuw mekdeplerinde bolşy ýaly, Myrat Garryýew adyndaky Türkmenistanyň Döwlet lukmançylyk uniwersitetinde hem ähli işler, şol sanda okuw, usuly, terbiýeçilik ylmy we bejeriş işleri öňdebaryjy milli we halkara tejribeleri yzygiderli öwrenmek hem-de özleşdirmek arkaly amala aşyrylýar. Häzirki döwürde uniwersitetimizde milli Liderimiziň ýurdumyzyň ýokary okuw mekdeplerini 2024-nji ýyla çenli halkara derejeli ýokary okuw mekdepleriniň sanawyna goşmak boýunça tabşyrygyny ýerine ýetirmek maksady bilen, degişli meýilnama esasynda okuw we usuly işlere degişli kadalaşdyryjy resminamalary halkara derejesine laýyklykda döwrebaplaşdyrmak, halkara akkreditasiýasyny almagy ýola goýmak, bilim we saglygy goraýyş ulgamlary boýunça halkara taslamalara gatnaşmak we daşary ýurtly professor-mugallymlary işe çagyrmak, olaryň uzak aralykdan bilim bermegini işjeňleşdirmek, professor-mugallymlaryň we ylmy işgärleriň halkara žurnallarda makalalary çap etmegini, olaryň halkara ylmy maslahatlara gatnaşmagyny dowam etdirmek babatda zerur çäreler durmuşa geçirilýär. Hususan-da, lukmançylyk bili

11 Ýanwar 2021

Bilim

Gündelik durmuşda köp ulanylýan 10 aňlatma

Her bir diliň özüne mahsus gündelik durmuşda ulanylýan gysga, emma düşnükli aňlatmalary bolýar. Mysal üçin, işläp oturan adamlaryň ýanyna barlanynda: «Salawmaleýkim, ýadaman işleýäňizmi?» diýen sözleriň deregine: «Salawmaleýkim, armaweriň!» diýlen aňlatma has ýerlikli hasap edilýär. Şunuň ýaly aňlatmalary iňlis dilinde hem öwrenmek biziň söz baýlygymyzy artdyrar we aýtmak isleýän zadymyzy gysga hem-de düşnükli beýan etmäge ýardam eder. Geliň, onda başlalyň! 1. Want a hand?

11 Ýanwar 2021

Bilim

Halkara ders bäsleşigi

Mälim bolşy ýaly, 7-nji ýanwarda Gazagystan Respublikasynda uzak aralykdan geçirilýän fizika, matematika we informatika dersleri boýunça halkara ders bäsleşigi başlandy. Oňa Türkmenistanyň mekdep okuwçylarynyň hem topary gatnaşýar. Her ýylda geçirilýän şeýle bäsleşige dünýäniň ençeme döwletlerinden zehinli okuwçylar gatnaşýar. Ynha, bu ýyl hem dünýäniň 21 döwletinden, şol sanda Ermenistandan, Awstriýadan, Belarusdan, Daniýadan, Gruziýadan, Hindistandan, Indoneziýadan, Eýrandan, Gyrgyzystandan, Mongoliýadan, Rumyniýadan, Russiýa Federasiýasyndan, Serbiýadan, Täjigistandan, Ukrainadan, Özbegistandan, Gazagystandan we beýlekilerden zehinli ýaşlaryň 1006-sy gatnaşyp, öz ukyp-başarnyklaryny görkezerler.

10 Ýanwar 2021

Bilim

Sanly tehnologiýalar arkaly okatmak

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda geçirilýän bilim özgertmeleriniň esasynda uly işler durmuşa geçirilýär. Hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallalary netijesinde, ýurdumyzyň bilim ulgamyny döwrüň talaplaryna laýyklykda ösdürmek boýunça amala aşyrylýan işleriň barşynda pudaga sanly ulgam ornaşdyrylýar. Soňky döwürde ýurdumyzda sanly bilim ulgamyna hem-de sanly ykdysadyýete geçmek boýunça okuw sapaklarynyň üstünde işlemäge aýratyn uly üns berilýär. Mugallymlara onlaýn okuwlary işläp taýýarlamagy öwretmek möhüm wezipeleriň biridir. Ol mugallymlardan guraýan sapaklaryna täzeçe çemeleşmegi, ýurdumyzyň durmuş-ykdysady taýdan ösüşinde, ykdysadyýetinde, maliýe, durmuş we beýleki ulgamlarynda bolup geçýän özgertmeleri bilmegi talap edýär. Täze innowasion enjamlary ulanmak arkaly okatmak okuwçylar bilen işlemegiň kämil usullaryny işläp taýýarlamagyň zerurlygyny kesgitleýär. Häzirki sanly ulgama geçilýän döwürde mugallym sanly dünýäniň çylşyrymly gurluşy boýunça okuwçylaryň ýolbeledine öwrülýär. Maglumatly medeniýetiň döremegi bilen bir hatarda täze bilim medeniýeti emele gelýär.

10 Ýanwar 2021

Bilim

Barha kämilleşdirilýän ulgam

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň baştutanlygynda ýurdumyzda bilim ulgamyny kämilleşdirmek ugrunda giň gerimli özgertmeler durmuşa geçirilýär. Çagalar baglaryndan başlap, orta we ýörite orta, şeýle hem ýokary okuw mekdepleri, ylmy-barlag merkezleri dünýä ülňülerine laýyk gelýän täze kompýuter tehnologiýalary, multimedia serişdeleri bilen üpjün edilýär. Ýurdumyzyň ilatynyň biliminiň ýokary derejede bolmagyny gazanmaga hem-de hünärmenleri taýýarlamak boýunça bitewi ulgamyň işjeň hereketine aýratyn ähmiýet berilýär. Ýaş nesliň daşary ýurt dillerini çuňlaşdyryp öwrenmekleri, olaryň dünýäniň öňdebaryjy tehnologiýalaryndan oňat baş çykaryp bilýän ýokary derejeli hünärmenler bolup ýetişmekleri ugrunda irginsiz tagallalar edilýär. Gahryman Arkadagymyzyň parasatly syýasaty bilen bilim babatda amala aşyrylýan innowasion özgertmeleriň barşynda ylym-bilim ulgamynyň öňünde durýan wezipeleriň çägi barha giňeýär.

10 Ýanwar 2021

Bilim

Matematiki modelirleme biziň durmuşymyzda

Daşymyzy gurşap alýan hakykylygy öwrenmekde, ilki bilen, onuň matematiki modelini düzmek özüniň oňyn netijelerini berýär. Matematiki modeller daşky gurşawa göz ýetirmegiň esasy gurallarynyň biri bolup durýar. Matematiki model diýlip, öwrenilýän hadysa mahsus bolan esasy kanunalaýyklyklaryň we baglanyşyklaryň matematikanyň dilinde aňladylmagyna düşünilýär. Bular formulalar, deňlemeler, düzgünleriň we ylalaşyklaryň toplumlary bolup biler. Matematikada, fizikada, mehanikada we beýleki tebigy ylymlarda öwrenilýän hadysany aňlatmak üçin matematiki modeller öňden ulanylyp gelinýär. Meselem: Nýutonyň kanunlary planetalaryň Günüň daşyndan aýlanmagynyň kanunalaýyklyklaryny doly kesgitleýär. Mehanikanyň esasy kanunlaryny ulanyp, emeli hemralaryň hereketiniň deňlemesini düzmek kyn däldir. Köp halatlarda bu deňlemeleri ýönekeý usullarda çözmek mümkin bolmaýar. Şonuň üçin hem häzirki wagtda matematiki modelirlemekde kompýuter serişdeleri giňden ulanylýar. Şol sebäpli hem orta mekdeplerimizde okuwçylara modelirleme we grafika dersi öwredilýär. Şu günki günde matematiki modelirleme fiziki we tebigy tejribeler bilen bir hatarda, tebigy bilimleriň dürli ugurlaryny öwrenmekde esasy gurallaryň birine öwrüldi. Geljekde onuň orny has hem artar. Matematiki modelirlemegiň ylma giňişleýin ornaşm

10 Ýanwar 2021

Bilim

Tekstde abzas bölünişi

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň parasatly bilim syýasaty netijesinde döwlet dilimiz bolan türkmen dili barha ösdürilýär we kämilleşdirilýär. Türkmen dili häzirki wagtda dünýäniň birnäçe ýurtlarynda giňden öwrenilyär. Netijede, ençeme döwletler bilen dostluk-doganlyk gatnaşyklarymyz ösdürilýär. Şeýle hem, ýurdumyzda daşary ýurt dillerini öwrenmäge-de giň mümkinçilikler döredilýär. Daşary ýurt dillerini öwrenmekde diliň sintaksis bölümine degişli bolan abzas gurluşlary we olaryň bölüniş aýratynlyklary möhüm ähmiýete eýedir. Iňlis dili öwrenilende, türkmen dili bilen deňeşdirme seljermeleri dillerdäki umumylyklara we häsiýetli aýratynlyklara göz ýetirmäge ýardam berýär. Dilleriň sintaksisiniň öwrenilmegi sözleýiş dilini kämilleşdirmäge hyzmat edýär.

10 Ýanwar 2021

Bilim