Barha kämilleşýän ulgam

«Türkmenistan Sport»: № 4 (24), 2024 Bi­lim ul­ga­my­ny ös­dür­mek hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň pa­ra­sat­ly döw­let sy­ýa­sa­ty­nyň ile­ri tu­tul­ýan ugur­la­ry­nyň bi­ri bo­lup, ýaş ne­sil­le­ri­mi­ze be­ril­ýän bi­li­miň hi­li­ni ýo­kar­lan­dyr­mak, ul­ga­myň mad­dy-en­jam­la­ýyn bin­ýa­dy­ny ber­kit­mek bo­ýun­ça ba­dal­ga be­ril­ýän öz­gert­me­ler ro­waç­lyk­la­ra bes­len­ýär.

Özbaşdak many aňladýan söz toparlaryny öwretmek

Ýaş nesilleri milli ruhda terbiýelemek asylly ýörelgelerimizdir. Şunda ene diline bolan sarpany kemala getirmek, nusgawy edebiýatymyzy öwretmek esasy ugurlaryň biri bolup durýar. Şonuň üçin hem türkmen dili dersi boýunça sapaklarda dilimiziň ylmy esasda öwrenilişi hakynda giňişleýin maglumatlary berýäris. Asyrlardan asyrlara geçip gelen türkmen dilimiz iň bir gadymy dilleriň biri bolup, häzirki döwürde ylmy esasda öwrenilýär, ýaş nesillere ýetirilýär. Şonuň üçin hem her bir sapagy täsirli, döwrebap şertlerden peýdalanyp guraýarys. Munuň özi okuwçylaryň öwrenmäge bolan höwesini artdyrýar. Türkmen dili dersi boýunça guran sapagymda okuwçylara özbaşdak many aňladýan söz toparlary hakynda giňişleýin düşünje berdim. Özbaşdak many aňladýan söz toparlaryna işlikleriň hem degişlidigini, okuw kitabynda bu barada ýörite kesgitlemeleriň berlendigini gürrüň berdim. Şeýlelikde, gymyldy-hereketi aňladýan sözlere işlikler diýilýändigini okuw kitabyndan labyzly okaýarys. Şeýle hem multimedia tagtasynda taýýarlanan slaýd şekillerinden giňişleýin peýdalanýarys. Bu şekillerde türkmen dilinde işlikler hakynda kesgitlemeler ýerleşdirilendir. Şeýle hem slaýdyň dowamynda birnäçe mysallar, sözler getirilýär. Okuwçylar bu mysallary depderlerine ýazyp alýarlar. Bu bolsa olaryň sa

Okuwçylarda ýagşy häsiýetleri terbiýelemek

Ýaş nesle maşgala mukaddesligini düşündirmek, olara sagdyn durmuş ýörelgelerini wagyz etmek, tebigatymyzy we daşky gurşawy aýawly saklamagy öwretmek esasy wezipeleriň biri bolup durýar. Şol maksat bilen orta mekdeplerde ýaşaýyş-durmuş esaslary dersi boýunça okuwçylara çuňňur bilim we terbiýe berilýär. 4-nji synpda ýaşaýyş-durmuş esaslary dersinden «Ýaşlarda ýagşy häsiýetleri terbiýelemek. Mekdepde özüňi alyp barmagyň düzgünleri» diýen tema boýunça gyzykly sapagy guradym. Sapakda okuwçylaryň ünsüni peýdaly maslahatlara çekdim. Multimedia tagtasynda arassaçylyk kadalaryny dogry berjaý etmegi, ony berkitmegi, öýde, ýolda, mekdepde özüňi alyp barmagyň düzgünlerini, durmuşda gabat geläýjek kynçylykly ýagdaýlardan aljyraman baş alyp çykmagy ündeýän slaýd şekillerini görkezdim. Munuň üsti bilen okuwçylara gündelik durmuşymyzda howpsuzlyk we şahsy arassaçylyk düzgünlerini ýerine ýetirmegiň şertlerini hem düşündirdim.

Bilim — ösüşleriň binýady

«Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýylynda ýurdumyzda bilim syýasaty halkymyzyň ruhy durmuşynyň kämilleşmegine, ýaş nesliň hemmetaraplaýyn sagdyn kemala gelmegine gönükdirilip, döwletimizi ösdürmegiň berk hukuk binýady, kuwwatly hereketlendiriji güýjüdir. Häzirki wagtda milli ýörelgelere we dünýäniň ösen tejribesine laýyklykda, ýurdumyzyň bilim ulgamynyň kanunçylyk binýadynyň berkidilmegine uly üns berilýär. 2021-nji ýylyň 5-nji iýunynda «Bilim hakynda» Türkmenistanyň Kanuny (rejelenen görnüşi) kabul edildi. Bu Kanun ýurdumyzda bilim ulgamynyň işiniň guralyşyny, bilim babatdaky gatnaşyklaryň hukuk esaslaryny düzgünleşdirýär. Şeýle-de bilim işini dolandyrmagyň guramaçylyk esaslaryny we döwlet bilim syýasatynyň ýörelgelerini, bu ulgamyň maksatlaryny, ýerine ýetirýän wezipelerini kesgitleýär. Ýurdumyzda beýleki pudaklar bilen bir hatarda, bilim ulgamyny ösdürmäge aýratyn ähmiýet berilýär, bu ugurda düýpli özgertmeler amala aşyrylýar. Türkmenistanda bilim ulgamyny kämilleşdirmäge gönükdirilen kanunçylyk namalary işlenip düzüldi we kabul edildi. Şeýle resminamalar milli bilim ulgamynyň hukuk binýadyny has-da berkitdi. Ýurdumyzda okuw möhletiniň dowamlylygy halkara ülňülerine laýyklykda kadalaşdyryldy, mekdebe çenli bilim edaralarynyň, orta we ýokary okuw me

Öwüt-ündew çyragy

Umumybilim berýän orta mekdeplerde zähmet çekýän ähli mugallymlaryň öňünde bilim-terbiýeçilik işleriniň netijeliligini ýokarlandyrmak, okuwçylara döwrebap bilim-terbiýe bermek wezipesi durýar. Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň beýik akyldar şahyrymyza goýýan belent sarpasy, döredijiligine berýän ýokary bahasy netijesinde Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe Magtymgulynyň eserlerini çap etmek, döredijiligini dünýä ýaýmak boýunça örän köp işler edilýär. Nusgawy şahyrymyzyň edebi mirasyny öwretmek boýunça ýurdumyzyň bilim ojaklarynda-da giň gerimli işler alnyp barylýar. Sapakda dürli görnüşli terbiýeçilik çärelerini gurap, şahyryň şygyrlaryndaky türkmen halkynyň edim-gylymlarynyň, milli häsiýetleriniň durmuş keşbini okuwçylaryma düşündirýärin.

Usulyýeti kämilleşdirmegiň möhüm ugry

«Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýylynda hormatly Prezidentimiziň Karary bilen tassyklanylan «Türkmenistanda umumybilim maksatnamalary boýunça okatmagyň usulyýetini kämilleşdirmegiň 2028-nji ýyla çenli Konsepsiýasyndan» gelip çykýan wezipeleri durmuşa geçirmekde 2024—2025-nji okuw ýylynyň birinji ýarymýyllygy boýunça mekdebe çenli çagalar edaralarynda hem birnäçe okuw-terbiýeçilik, usulyýet-guramaçylyk işleri ýerine ýetirildi. Konsepsiýanyň maksatlaryny we wezipelerini durmuşa geçirmekde biz hem çagalar bakja-bagymyzda meýilnamalaýyn işleri alyp barýarys. Rus dilini çuňlaşdyryp öwredýän ýöriteleşdirilen çagalar bakja-bagymyzda çagalaryň umumy hereketiniň, medeni we arassaçylyk endikleriniň sazlaşykly ösüşini gazanmakda netijeli işleri alyp barýarys. Terbiýe we bilim bermek işine öňdebaryjy innowasion çemeleşmeleri giňden ornaşdyrmak, ylmyň we tehnikanyň iň täze gazananlaryna esaslanyp, okuw sapaklaryny dünýä tejribesine laýyklykda guramak dowam etdirilýär.

Kitap — kalbyň açary

Şu gün kitaplaryň dünýäsine aralaşyp, olar hakynda giňişleýin gürrüň edesim geldi. Asyrlar aýlanyp, döwürler üýtgese-de, kitaplar her döwrüň öz ýüzüni, öz wakalaryny saklap galýar. Ýazyjy-şahyrlaryň ýürek sesi bolan eserlerini okanyňda hyýalyňda olaryň ýaşan döwrüne düşüp, olaryň başyndan geçiren wakalaryna ulaşmak tötänlik däl. Çünki kitap okaýan wagty okyjy şol kitaba bendi bolup, ony söýýär, kalby-ýüregi bilen kitabyň içine siňýär. Esasan hem, halka iň ýakyn bolan nusgawy edebiýatymyz adamlary durky bilen özüne kökermegi başarýar. Sebäbi milletiň, diniň-diliň, durmuşyň olardan üzňe däldigi üçin kitabyň awtorlarynyň ykbaly okyja öz ykbaly ýaly täsir edýär. Käýarym uzynly gije kitabyň yşkyna örklenen wagtymyz, bir-de tolgunyp, bir-de ýylgyryp oturyşymyza daňyň nädip agarandygyny duýman galýarys. Kitabyň yşky gijäňi gündiz etmäge mejbur edýär. Okyjy uly gyzyklanma bilen kitaba siňip, daň atýança ondaky gyzykly wakalardan, ondaky gahrymanlaryň ykbalyndan aýrylyp bilmän kitap okamagy dowam edýär. Şonuň üçin hem kitaplar täsin dünýädir. Onuň yşkyna düşene gutulma ýok. Ony söýen adam ykbalyna öwürýär. Kitabyň aşyklaryna owadan geýim-gejimlerdir naz-u-nygmatlar ilkinji zerurlyk däldir. Çünki olar ruhy taýdan iýmitlendiriji güýje, aň t

Döredijilik duşuşygy

Innowasion ösüşleriň badalgasy

Bilim bermegiň döwrebap usullary

Milli ykdysadyýetimizde alnyp barlan işleriň jemlerine bagyşlanyp, 6-njy dekabrda hormatly Prezidentimiziň sanly ulgam arkaly geçiren Ministrler Kabinetiniň nobatdaky mejlisinde hasabat döwründe bilimiň hilini ýokarlandyrmak, okuw meýilnamalaryny we maksatnamalaryny döwrebaplaşdyrmak boýunça işleriň dowam etdirilýändigini, mekdep okuwçylarynyň, talyp ýaşlaryň halkara ders bäsleşiklerinde, internet olimpiadalarynda ýokary netijeleri görkezendikleri bellenildi. Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ýurdumyzda bilim özgertmeleri üstünlikli durmuşa geçirilýär. «Türkmenistanda umumybilim maksatnamalary boýunça okatmagyň usulyýetini kämilleşdirmegiň 2028-nji ýyla çenli Konsepsiýasynda» öňde goýlan maksatlar okatmagyň usulyýetini has-da ösdürmäge, döwrebap usullary peýdalanmaga giň mümkinçilikleri döredýär. Şol sanda dil biliminiň kämil derejede ösdürilmegine, daşary ýurt dillerini öwretmegiň okuw-usulyýet binýadynyň döwrebaplaşdyrylmagyna, dünýä dilleriniň çuňlaşdyrylmagyna ähmiýet berilýär. Çünki bilim ulgamynyň çalt ösýän döwründe mekdep okuwçylarynyň daşary ýurt dillerine erk edişini kämilleşdirmek möhüm wezipeleriň biridir. Şu jähetden, çagalar baglaryndan başlap, orta hünär we