Maşgala gymmatlygyny goramak – esasy wezipe

Ýurdumyzda maşgala gymmatlyklaryny goramak, aýamak, ony mertebelemek ýaly asylly ýörelgeler öz gözbaşyny gadymyýetden alyp gaýdýar. «Maşgalam — baş galam» diýilýär. Diýmek, sagdyn we berk maşgala her bir türkmeniň gymmatly hazynasy bolup durýar. Maşgalada edep-terbiýe, görüm-görelde bolan wagty şol ýerde beden hem ruhy taýdan sagdyn, zähmetsöýer çagalar kemala gelýär. Belent Serkerdebaşymyz Gurbanguly Berdimuhamedow ýiti zehininden syzylyp çykan «Türkmenistan — Beýik Ýüpek ýolunyň ýüregi» atly kitabynda bir tymsal getirýär. Onda türkmenleriň artykmaçlygyny suratlandyrýan on sebäbi tapmak barada arap halyfynyň beren buýrugyna küt-küt kitaplaryň içinden toplanan maglumatlaryň diňe ýekejesini, ýagny ýeňmek, üstün çykmak, gurmak, döretmek hem-de parahatçylygy gorap saklamak üçin ýaradylan halk diýen ajaýyp jümläni mysal getirmek ýeterlik bolupdyr.

Jadyly mukam (Hekaýa)

Nabat ejeleriň öýleri hem edil beýleki oba jaýlary ýaly giň otaglydy. Ýöne Maksadyň göwnüne bolmasa şu öýde üýtgeşik bir mähir, iliňkä meňzemeýän nur bar ýalydy. Her gezek dosty Merdan ony çaýa çagyranda, ol ikirjiňlenmän razy bolýardy. Bu gezek hem şeýle boldy. Maksat nädip gapynyň öňünde säginenini duýman galdy. Içerden eşidilen zenan maşgalanyň mylaýym owazy onuň kalbyny heýjana saldy: Allan, allan ak guşlar,Guşlar gaýada gyşlar.Ak guşlar öz mukamyn,Meň balama bagyşlar.

Uýalarym

Uýa sözi janyňa melhem ýaly bolup eşidilýär. Çünki ol ýürekdeşiň, kalbyňa iň golaý ynsanlaryň biri. Şahyrda: «Ah, uýajyklarym, uýajyklarym, meni ömürboýy aýajaklarym» diýen setirler uýalaryň mähribanlygynyň, jana-janlygynyň nyşany bolup ýaňlanýar. Şol pursat olaryň baryndan bazar eýläp, daşyňda hozanak bolşy hoşuňa geler. Hakydaň bolsa dessine ejeli günleriň ýatlamalaryna berlersiň. Ejem bizi gözüniň röwşeni, ykbalynyň merjeni saýardy. «Gyzlarym—göwher genjim» diýip söýgülärdi. Öý-hojalyk işlerinde biz ejeme mydama kömek bererdik. Ýanlyk ýaýanda onuň her bir hereketini gözigidijilik bilen synlardyk. Ejemiň keşbini, häsiýetlerini özünde jemleýän uýalaryma köňül hemdemim, arzyly ezizlerim diýýän. Olar bilen didarlaşmagyň özi hem ullakan bagt. Balalarynyň daşynda perwana bolup ýören uýalarymyň her biriniň hereketi ejem janyň bizi ulaltjak, kemala getirjek, il hataryna goşjak bolup yhlas edişini ýatladýar. Elbetde uýalarym meniň üçin mähriban käbämiň keşbi siňen ezizlerimdir. Olaryň owadan didary käbämiň ýürek ýylysy ýaly maňa juda ýakyn. Herdem-herdem oba gidip, çaý başynda guraýan uýa söhbetlerimiz meni birneme rahatlandyrýar, güýç-kuwwat berýär:

Bagtyň, bagtyýarlygyň gönezligi

Ir döwürlerde bütin ömrüni kitap okap, kitaphanada geçiren bir dana: «Eý, parasatly goja, siz ömrüňizi kitap okap, ylym-bilim öwrenmäge bagyş eden adam. Hatda, siziň her bir sözüňiz, hereketiňiz biziň üçin ullakan mekdep, giden bir durmuş akademiýasy. Şol okan kitaplaryňyzyň haýsysy siziň hemişelik hakydaňyzda galyp, tutuş ömrüňize täsir edip, köp zatlary öwrenmegiňize we şolardan ruhlanyp, ýene-de okamagyňyza getirdi?» diýlip, berlen sowala, ol bir sözde: «Ejem» diýip, jogap berýär. Çünki bütin ömrüne perzentleri, maşgala ojagy, ýar wepasy üçin ýaşaýan enelerimiziň ýüregi söýgüden we mähirden pürepür bolup, olaryň sözi-de, hereketi-de çagalarynyň ýagty ertiriniň gönezligidir. Ene, gör, nähili belent mukaddeslik, ol maşgalanyň söýesi, ojaklaryň ýylysy, agzybirligiň gaýasy, oba-kentlerimiziň ýaraşygy, märekeleriň gelşigi. Munuň şeýledigine, hormatly Prezidentimiziň ýiti zehininden, çuňňur pähim-parasadyndan kemal tapan «Enä tagzym — mukaddeslige tagzym» atly ajaýyp eserini okanyňda we onuň içinden eriş-argaç bolup geçýän gelin-gyz edebi, zenan mertebesi, ene mukaddesligi bilen baglanyşykly durmuş filosofiýasyna aralaşanyňda magat göz ýetirýärsiň. Çünki hormatly Prezidentimiziň ata-enesine goýýan hormaty nusgalyk ýol bolup görünýär. Kitabyň «

Ömrüň manysy (oçerk)

Kalbyň arassalygy, päk zähmet, ynsanlara bolan mähremligiň seni durmuş ýodalaryndan ýöredip, alyslara, ýagny umman ýaly uzalyp ýatan, aňyrsyna-bärsine göz ýetmeýän uzak ýollara saglyk hem-de bagtyýarlyk bilen alyp barýar. Durmuş ýollarynyň kötellikleri az däl. Ýöne aljyraman, howlukman, sabyrlylyga ten berip, ähli zady bolmalysy ýaly kabul edip, asuda, parahat ädimler bilen ýöräbermeli. Şeýle duýgulara gol bereniňde diňe özüň däl, eýsem, töwerek-daşyň hem durmuşdan ruhlanyp, lezzet alar, gözel dünýäni has-da görklendirer. Şeýle gözellikleri hemra edinseň, ömür daragtyň binýady berk bolup, gollaryny her ýana ýaýar. Ömrüň manysy hem, megerem, şularda jemlenýändir. Ömür hakdaky duýgularyň girdabyna düşüp barýarkam, ykbalyny ene topraga, tükenmez mährini çagalaryna bagyşlan Enejan ejäniň sadalyk bilen ýylgyryp oturan keşbi göz öňüme geldi. Ol ýanýoldaşy, «Türkmenistanyň hormatly il ýaşulusy» Kadyr Seýidow hem-de dowamat-dowamy bagtyýar çagalary, agtykdyr çowluklary bilen altmyş ýyla basalyk Mary welaýatynyň Garagum etrabynyň «Ak altyn» daýhan birleşiginiň Ýasydepe obasynyň Daýhan köçesinde ýaşaýar. Garagum sährasynyň jümmüşinde seleňläp görünýän obanyň bu köçesiniň ene topragy başlaryna sežde edýän Seýidowlaryň hatyrasyna «Daýhan» diýlip

Görüm-göreldäniň gözbaşy

Ata-enä hormat goýmak, olary sylamak, berýän maslahatlaryna gulak asmak, her bir etjek işiňi olar bilen maslahatlaşmak perzent üçin ilkinji borçlaryň biri bolup durýar. Ata-ene hiç wagt çagasyna ters ýoly salgy bermeýär. «Ata-eneňe sarpa goý, gojalygy ýaňsylama. Çünki seniňem ümzügiň şol tarapadyr. Özüňden ulyny syla. Şeýtseň, soň saňa-da hormat ederler» diýip, ata-babalarymyzyň gulagymyza guýan pentleri bizi diňe ýagşylyk ýollaryna rowana edýär. Nesil dowamatynyň şeýle sypaýy häsiýetleri özünde jemlemegi bolsa, ilkinji nobatda, ata-enäniň öz käbesine, kyblasyna edýän sarpasyndan başlanýar. Ata-ene her bir babatda biziň üçin görelde, biz mana düşmez çagalygymyzdan şolaryň edýän hereketlerini gaýtalaýarys. Olaryň sözleýşi, biri-birine hormat goýşy, myhman garşylaýşy, çagalaryna ýumuş tabşyryşy, ýakynlaryna bolan mähri biziň nazarymyzdan sypanok. Şeýlekin mähirli gatnaşyklar şol ojagyň binýadynyň berk bolmagyna, maşgala agzybirligine getirýär. Maşgalada zähmet terbiýesi bilen edep terbiýesi utgaşdyrylanda, ähli gowy gylyk-häsiýetler süňňüňe ornap, öz-özünden guýmagursaklyga öwrülýändigini bilýäris. «Çaga eziz, edebi ondanam eziz» diýilýär. Şeýle hem çaga terbiýesi, esasan, enäniň üstüne düşýär, sebäbi ene terbiýeleýji, ata ekleýji bo

Durmuş sapaklary

Içýaga dolanan bagyr kebaby

Gerekli önümler: 800 g sygryň bagry, 300 g içýag, bir bogdak gök arpabadyýan, sirke, duz, gara burç.

Limon şireli itburunly içgi

Gerekli önümler: 100 g itburun miwesi, 2 sany limon, 5 litr suw, 200—250 g şeker.

Goşa ganatym

Heniz uly gyz döwürlerim ejem jany her näçe söýýän hem bolsam enelik söýgüsiniň beýle keramatdygyny göz öňüme getirip bilmezdim. Ene bolmagyň nämedigini bilmek üçin hut özüň ene bolmaly eken. Eli galam tutýanlaryň ählisi ene hakynda ýazýandyr. Emma ene bolup, şol duýgyny başyndan geçirýän adam welin öz ýüregindäkini galam bilen aýan edip bilmez. Sebäbi, ene bolmak öz-özüňi tutuşlygyňa perzende bagyş etmek ahyryn. Hawa, bu söýgi diýseň üýtgeşik. Erkiňi elden, hökmürowanlygy gursakdan alýan bu ylahy duýgy çagalarym üçin näçe güýç sarp edýändigime garamazdan gün saýyn meni kuwwatlandyrýar. Uzynly günki zähmetden soň ojagyma dolanyp gelenimde aňyrdan ylgap gelip: «Ejem geldi» diýip, boýnumdan iki elini hem orap, mäkäm gujaklaýan ogullarymyň maňa bolan söýgüsi meni ukudan oýanan ýaly edýär. Şol pursat öz enedigime bolan guwanjymdan ýaňa kalbym ganat bekleýär. Ene bolmagyň iň uly bagtdygyna, şundan uly bagtyň ýokdugyna göz ýetirmek meniň ömrüme ömür goşýar.