Maşgala gymmaty

Günlerde bir gün täze öýlenip, öý-işikli bolan oglunyň öýüne kakasy gezmäge gelipdir. Ol: — Hany, oglum, ak kagyz bilen galam, bozguç al — diýipdir. Ogly getiripdir. Kakasy:

Edep-terbiýe — ynsan bezegi

Adamyň ýaşamagy üçin jemgyýet, jemgyýetiň ýaşamagy üçin döwlet zerurdyr. Döwletiň ösüşi bolsa hünärine ökde, giň dünýägaraýyşly hünärmenlere, edep-terbiýeli şahsyýetlere bagly bolup durýar. Jelaleddin Rumy edebi ynsan bedenindäki ruha meňzedipdir. Edepli kişi jemgyýetiň bezegidir. Edep-terbiýe ynsany janly-jandardan tapawutlandyrýan gymmatlykdyr. Halkymyz perzentleriniň edep-terbiýeli nesiller bolup ýetişmegini ähli zatdan ileri tutupdyr.

Ene sözi — keramat

Maşgalanyň mukaddesligi enäniň söýgüsinde, onuň mylaýym owazly ýaňlanýan hüwdi setirlerinde jemlenýär. Şonuň üçin maşgala barada gürrüň gozgalanda, enäniň keşbi ýüregiňde janlanyp, ynsan kalbynyň owazyna öwrülen mylaýym hüwdüsi gulagyňda ýaňlanýar. Her bir zadyň, hatda aňyrsyna-bärsine göz ýetmeýän ummanlaryň hem serhedi bolýar. Emma ynsanyň ýüreginde özüniň mukaddesligi bilen aýratyn orun eýeleýän, hiç bir zat bilen öwezini dolduryp bolmaýan ene söýgüsiniň çägi, serhedi asla bolmaýar. Dünýädäki iň keramatly sözler ene sözünden gözbaş alýar. Çünki «Ene» diýen sözüň mähir-muhabbeti, keramatly güýji bar. Eneler maşgalanyň mizemez sütünidir. Şonuň üçin mährem enelerimiziň waspy şahyrlaryň şygyrlarynda belentde ýaňlanýar. Gözelligi dünýä nusga enelerimiziň çäksiz söýgüsini şahyr Berdinazar Hudaýnazarow «Ene we ogul» atly şygrynda şeýle beýan edýär:

Gelnejem — gelen ejem

Tomsuň jöwzaly günleri öz hökümini ýöredýär. Ol baglardaky ir-iýmişleri ballar kimin akdyrdy. Bu döwürde oba durmuşy has-da gyzykly bolýar. Her kim ir säher bilen turup, baglardaky miweleri, ekinlerdäki gök önümleri howanyň salkynynda ýygnaýarlar. Arylar, kebelekler, garynjalar hem adamlar bilen deňine hereket edip, olar hem özleri üçin iýmit ýygnaýarlar. Bu pasylda gijeleriň pursady juda az. Gün çaltlyk bilen dynjyny alyp, al-asmana galmak bilen bolýar. Soňra ýiti naýzalaryny Zemine dikýär. Ir bilen günortanlyk naharyny taýýarlap, başagaý bolup ýörşüme duýgularyň dünýäsine berildim. Ýakymly ýatlamalar meni çagalygyma sary alyp gitdi.

Sagdyn maşgala — mizemez gala

Asylly terbiýe

Ynsan ýaşlykdan niýet eden ugry bilen ýörese, onuň ömri many-mazmuna baý bolýar. Çagalyk ýyllaryndan kitaba ysnyşan adamyň durmuşy jemgyýete nusgalyk işlere gönügip gidiberýär. Ylaýta-da, çaga terbiýesi kitap bilen utgaşanda aýratyn guwandyryjy netijeleri berýär. «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýylynda Gahryman Arkadagymyzyň, Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň taýsyz tagallalary netijesinde akyldar şahyryň döredijiligi dünýä ýaýylýar, kitaplary neşir edilýär. Biz bu kitaplary öz işimiziň gözbaşynda goýup, çaga terbiýesiniň pederlerden miras galan däpleriniň ýöredilmegini asylly iş hasaplaýarys. Akyldar şahyryň kitaplaryna bolan mukaddes garaýşy kemala getirmek, goşgularynyň many-mazmunyny düşündirmek sagdyn nesli terbiýeläp ýetişdirmegiň kepili bolup durýar. Şahyr «Gyş bolar» goşgusynda: Aýdar Magtymguly: sözüm älemdir, Nesihatym uly ile ylymdyr — diýmek bilen, durmuşda ylym-bilimiň, terbiýäniň älem ýaly giňdigini beýan edýär. Ol terbiýeli bolmak üçin her bir adamda Watana söýginiň zerurlygyny hem nygtaýar. Dana şahyr «Mert bolmaz» şygrynda: Eşit adam, dogan ilden, Gaýry mähriban ýurt bolmaz — diýip, Watany ezizlemegiň juda zerurdygy hakynda aýdýar. Şunuň ýaly nesihatlar Magtymguly Pyragynyň kitaplarynyň edep-terbiýäniň gönezligine öwrülme

Maşgalanyň berkligi — jemgyýetiň abadanlygy

Döwletimiziň we jemgyýetimiziň ösüşlerini hem-de jebisligini berkitmekde maşgalanyň paýy uludyr. Şonuň üçin ýurdumyzda maşgala gatnaşyklaryny sazlaýan, onuň abadançylygyny üpjün edýän hukuk esaslary hem hereket edýär. Türkmenabat şäher kazyýetinde raýatlara maşgala we maşgala gatnaşyklary, hukuklar we borçlar hakynda hereket edýän kanunlar boýunça yzygiderli düşündirişler berlip durulýar. Ýakynda hem maşgala gatnaşyklarynyň hukuk esaslaryny berkitmäge, maşgalalaryň abadançylygyny üpjün etmäge gönükdirilen kämil hukuk resminamalary barada giňişleýin düşündirişler berildi. Onda maşgalanyň türkmen jemgyýetiniň özeni bolup durýandygy, maşgalada gatnaşyklaryň köpugurly görnüşleriniň kemala gelýändigi we dürli meseleleriň çözülýändigi, olaryň kanuny goraglylygynyň kepillendirilýändigi, her bir maşgalanyň maddy we ruhy taýdan üpjün bolmagy barada döwletimiziň edýän aladalary barada giňişleýin aýdyldy. Maşgala näçe berk boldugyça, jemgyýet şonça-da sagdyn ösýär. Milli kanunçylygymyz türkmen maşgalasynyň sütünlerini gorap saklamak we berkitmek maksady bilen yzygiderli ösdürilýär. Türkmenistanda maşgala, eneler we çagalar döwlet tarapyndan goralýar. Maşgalanyň döwlet tarapyndan goralmagy diňe bir durmuş goldawyny däl, eýsem, hukuk gora

Terbiýäniň nusgalyk ýörelgeleri

Ynsan mertebesini saklaýan we ony belende göterýän däp-dessurlar hiç wagt könelmeýär hem-de öz ähmiýetini ýitirmeýär. Elbetde, şol asylly däpleriň iň ähmiýetlisi hem ata-enäni hormatlamak edebidir. Durmuşda her bir ynsan öz nobatynda atadyr ene bolmaly. Has dogrusy, ata-ene perzendiň asly bolup durýar. Perzendi ekläp-saklamak, edep-terbiýe bermek, öýli-işikli etmek, gör, näçe zähmeti talap edýär?! Bu zatlaryň öwezini dolmak üçin perzent bütin ömrüne ata-enesine hyzmat etmeli. Dünýäde näçe adam bar bolsa, şonça-da gylyk-häsiýetiň bolşy ýaly, her bir çaganyň hem dürli gylyk-häsiýeti bolýar. Muňa garamazdan, ata-eneleriň hemmesi öz çagalaryny eý görýärler. Şonuň üçin-de perzent öz aslyna — ata-enesine hormat goýmalydyr, perzentlik borjuny berjaý etmelidir. Ata-ene, perzent gatnaşyklaryndan edilýän talaplar durmuşdan alnyp, ata-babalarymyz tarapyndan kämilleşdirilip, nesilden-nesle geçip, halkymyzyň asylly däplerine öwrülipdir. Türkmenleriň perzentlik borjy hakynda gürrüň edilende, beýik akyldarymyz Magtymguly Pyragynyň kakasy Döwletmämmet Azadynyň döredijiliginde bu asylly ýörelge görnetin şöhlelenýär. Çünki onuň «Wagzy — Azat» atly eserinde perzendiň ata-enäniň öňündäki borjy anyk beýan edilýär.

Dünýäniň ýaraşygy, manysy — ene

Ene mukaddesligi — terbiýe mekdebi Zenan mukaddesliginiň iň ýokary derejesi ene mukaddesligidir. Maşgalada, çaga terbiýesinde enäniň orny, türkmen ojagynyň ýylysy, mähir eýesi hasaplanýan enäniň nusgalyk häsiýetleri mukaddeslik bolup kalplara ornandyr.

Mähir ojagy

(Başlangyjy žurnalyň geçen sanynda). Ejemiň işleklisi. Göwnüme bolmasa, ejemiň hiç kimiňkä meňzemeýän özboluşly işlekli bişiriş usuly bardy. Çünki işlekliniň şol usulda bişirilişine soňy bilen hiç ýerde gabat gelmedim. Ejemiň nahar bişirýän ojagynyň öň (agyz) tarapynda ýer bilen gyradeň edilip, bir inedördül metr meýdança oda çydamly bişen kerpiçlerden tekiz örülendi. Kerpiçleri ojagyň agzyna golaý aralykda örmeginiň sebäbini öten-geçeniň ony basgylamazlygy üçin diýip düşündirerdi. Işlekli bişirjek mahaly şol kerpiçleriň üstüne 5-6 sm galyňlykda arassa çägäni ýazyp, onuň üstünde ojar (sazak) böleklerini üsti-üstüne tertipli örerdi. Soňra ojar oduny tutaşdyryp goýbererdi.