"Watan" gazeti

Esaslandyryjysy: Türkmenistanyň Ministrler Kabineti
Salgysy: Aşgabat şäheri, Garaşsyzlyk şaýoly, 100, Türkmenbaşynyň erkin döredijilik mekany
Telefon belgileri: 38-61-16, 38-61-17, 38-61-07
Email: watan@sanly.tm

Habarlar

Türkmenistan — egsilmez tebigy baýlyklaryň mekany

Garaşsyzlyk ýyllarynda milli nebitgaz senagatynyň ösüşinde ägirt uly üstünlikler gazanyldy. Şunda «Türkmennebit» döwlet konserniniň işine uly orun degişli bolup, häzir onuň gury ýerlerde ýerleşýän ýataklarynyň 30-dan gowragynda iş alnyp barylýar. Olarda nebitli, nebitgazly we gazly gatlaklaryň ýüzlerçesi bar. Konserniň kärhanalarynda çykarylýan uglewodorod çig malynyň alnyşyny durnuklylaşdyrmak, möçberini artdyrmak işleri ýataklaryň işlenip taýýarlanyşyny çaltlandyrmagyň, täze meýdançalary we düzümleri özleşdirmegiň hasabyna amala aşyrylýar. Nebitgaz toplumynda ylmyň soňky gazananlary we innowasion tehnologiýalar ornaşdyrylýar. Nebitli we gazly känlerde iş alyp barmakda baý tejribeleri bolan daşary ýurt kompaniýalary bilen hyzmatdaşlyk işjeň ösdürilýär. «Türkmennebit» döwlet konserni tarapyndan degişli känlerde nebitgaz çykarýan we gaz gysyjy desgalaryň, nebit ýygnaýjy nokatlaryň birnäçesi guruldy, ýokary basyşly gazlift usulynyň öňdebaryjy tehnologiýalary özleşdirilýär. «Hazar», «Goturdepe» we «Serdar» gaz gysyjy desgalary gurlup, ulanyşa girizildi.

Ösüşiň we abadançylygyň ýoly bilen

Gahryman Arkadagymyz tarapyndan başy başlanan toplumlaýyn ösüş we özgertmeler strategiýasy häzirki wagtda Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň parasatly baştutanlygynda üstünlikli durmuşa geçirilýär. Amala aşyrylýan giň möçberli işler döwlet hem-de jemgyýetçilik durmuşynyň ähli ugurlaryny gurşap alyp, täzeçilligi bilen tapawutlanýar. Olar halkymyzyň bagtyýar we abadan durmuşynyň üpjün edilmegine, ýurdumyzyň ösüş ýoly bilen mundan beýläk-de öňe gitmegine gönükdirilendir. Häzirki döwürde ýurdumyzda täze durmuş-ykdysady özgertmeleri çuňlaşdyrmaga, senagat-innowasion görnüşli ykdysadyýeti çalt depginde kemala getirmäge uly ähmiýet berilýär. Şunda maglumatlar makroykdysady işleri dolandyrmak we meýilleşdirmek ulgamynda, býujet taslamalaryny düzmekde, uzak möhletli durmuş-ykdysady maksatnamalary işläp taýýarlamakda örän möhümdir. Olar ilatyň demografik görkezijilerini, iş bilen üpjünçiligini, ýaşaýyş derejesini, şonuň ýaly-da, milli hasaplary, maliýe-maýa goýum işini, ykdysadyýetiň dürli pudaklarynyň ýagdaýyny häsiýetlendirýär. Ýurdumyzyň ykdysadyýetini durnukly ösdürmek babatda görülýän toplumlaýyn çäreleriň netijesinde, jemi içerki önüm yzygiderli artýar. Ykdysadyýetiň pudaklarynda oňyn önümçilik görkezijileri gazanylýar. Ähli pudaklara sanly ulgamy hem-de innowasion tehnologiýalary ornaşdyrmaga uly ähmiýet berilýär. Bu ugurda daşary ýurtly alymlar, hünärmenler bilen hyzma

Öňdebaryjy kärhanada

Ugurdaş kärhanalaryň arasynda öňdebaryjylaryň biri hasaplanýan Bäherden etrabyndaky ýüplük fabriginde önümçilik meýilnamalary aýma-aý üstünlikli ýerine ýetirilýär. «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýylynyň geçen on bir aýynyň önümçilik görkezijilerine nazar aýlanyňda hem oňa göz ýetirmek bolýar. Fabrigiň işçi-hünärmenleriniň agzybirlikli zähmetiniň netijesinde, şu ýylyň ýanwar — noýabr aýlarynda 156 million 256 müň manatlykdan gowrak nah ýüplük öndürildi. Munuň özi, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, kärhanada 154,45 göterim ösüş depgininiň gazanylandygyny görkezýär. Kuwwaty ýylda nah ýüplügiň 8100 tonnasyny öndürmäge mümkinçilik berýän öňdebaryjy kärhanada, esasan-da, 27/1, 34/1 belgili nah ýüplükler öndürilýär. Şanly ýylymyzyň başyndan bäri bu ýerde öndürilen, dünýä ölçeglerine laýyk gelýän, bäsdeşlige ukyply ýüplükler sarp edijilere bökdençsiz ugradyldy.

Sanly ykdysadyýete ynamly badalga

Berkarar döwletimiziň gurujy, dörediji, oýlap tapyjy, ösen aň-düşünjeli intellektual ýaşlary kemala getirmek Türkmenistanyň şu günki täze taryhy döwrüniň möhüm aýratynlygydyr. Ösen bazar gatnaşyklaryny nazarlaýan işjeň syýasatyň esasy ugurlarynyň hatarynda durýan ylmy-tehniki döwrebaplaşmak, ähli ulgamlarda innowasiýalaryň ornaşdyrylmagy, öňdebaryjy tehnologiýalara daýanýan ösen senagaty kemala getirmek ýurdumyzyň strategik ugurlarynyň biri bolup durýar. Hut şu jähetden önümçiligiň ähli pudaklaryna ylmyň we öňdebaryjy tejribäniň gazananlarynyň ornaşdyrylmagy we iň täze tehniki hem tehnologik enjamlaryň netijeli ulanylmagy biziň ýeten belent sepgitlerimizde, gazanan üstünliklerimizde möhüm ähmiýete eýedir. Milli ykdysadyýete sanly ulgamy ornaşdyrmak boýunça öňdebaryjy döwletleriň derejesine ýetmek, elektron senagatyny döretmek, adamyň aň-bilim maýasyna, işewürligine we maglumat-aragatnaşyk tehnologiýalarynyň soňky gazananlaryna esaslanýan ösen ykdysadyýeti kemala getirmek babatdaky uly işler sanly özgertmeleriň dünýä derejesinde ýokary tizlik bilen ýaýraýan döwründe gaýragoýulmasyz wezipeler bolup durýar.

Ýüz ýaşly kärhanada

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe hormatly Prezidentimiziň ýolbaşçylygy bilen sahawatly topragymyzda ýetişdirilýän pagtany gaýtadan işleýän senagat kärhanalarynyň işleriniň ilerlemegine gönükdirilen düýpli özgertmeler durmuşa geçirilýär. Çünki obasenagat toplumy, dokma önümçiligi milli ykdysadyýetimiziň ösüşinde möhüm orny eýeleýär. Welaýatymyzyyň ähli pagta arassalaýjy kärhanalary bilen bir hatarda Çärjew pagta arassalaýjy kärhanasynda hem zähmetkeş babadaýhanlarymyzyň ýetişdirýän gowaça hasylyny gaýtadan işlemekde uly üstünlikler gazanylýar. «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýylynda 100 ýaşy dolan bu kärhananyň agzybir işgärleriniň alyp barýan işleri aýratyn hormat-sarpa mynasypdyr. Olar geçen 2023-nji ýylda hem 39 müň 200 tonnadan gowrak pagtany gaýtadan işläp, 10 müň 600 tonna süýüm, 20 müň tonna golaý çigit,1 müň 42 tonna lint we 400 tonna golaý ulýuk almagy başardylar. Olar şu ýyl hem bu görkezijileri has-da artdyryp, Täze ýyl baýramçylygyny mynasyp zähmet sowgady bilen garşylaýarlar.

«Jeýhunda» işler ileri

Hormatly Prezidentimiziň parasatly ýolbaşçylygynda eziz Diýarymyzda azyk bolçulygynyň üpjün edilmegine gönükdirilen döwletli tutumlar uly rowaçlyklara beslenýär. Bu babatda döwletimiz tarapyndan önümçilik kärhanalaryna berilýän yzygiderli goldawdyr kömekler, döredilýän uly ýeňillikler welaýatymyzda hem oňyn netijelerini berýär. Azyk önümleriniň bolçulygynyň döredilmegine mynasyp goşant goşýan kärhanalaryň hatarynda welaýat «Azyk» önümçilik birleşiginiň «Jeýhun» miwe we gök-bakja önümlerini gaplaýjy kärhanasyny hem görkezmek bolar. Çärjew etrabynyň Kölaryk geňeşliginiň çäginde ýerleşýän bu kärhana dünýa ýurtlarynyň kämil enjamlary bilen enjamlaşdyrylyp, uly önümçilik mümkinçilige eýe. Onda her gije-gündizde gök-bakja önümleriniň we miweleriň alty tonna golaýy gaplanylyp, gaplamalaryň 10-dan gowrak görnüşi taýýarlanylýar.

Ykdysady ösüşiň ýoly bilen

Iri pudagyň gadamlary Döwlet Baştutanymyz halk hojalygynyň möhüm pudagy bolan elektroenergetika pudagynyň durnukly ösüşiniň gazanylmagyna örän uly üns berýär. Çünki, elektroenergetika pudagynyň ösdürilmegi diňe bir halk hojalygymyzyň beýleki ugurlarynyň döwrebap ösdürilmegini üpjün etmek bilen çäklenmän, halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş şertleriniň düýpli ýokarlanmagyna-da oňyn täsirini ýetirýär. Hut şonuň üçinem elektroenergetika pudagynyň depginli ösüşini gazanmak wajyp wezipe bolup durýar.

Birža täzelikleri

Geçen hepdede Türkmenistanyň Döwlet haryt-çig mal biržasynyň söwdalarynda geleşikleriň 13-si hasaba alyndy. Daşary ýurt puluna Türkiýäniň telekeçileri “Türkmennebit” döwlet konserniniň kärhanasynda öndürilen yşyklandyryş kerosinini satyn aldylar. Mundan başga-da, daşary ýurt puluna Birleşen Arap Emirlikleriniň, Germaniýanyň, Gyrgyzystanyň telekeçilerine buýan köki, jins matasy we nah ýüplük ýerlenildi. Geleşikleriň jemi bahasy ABŞ-nyň 4 million 167 müň dollaryndan gowrak boldy.

TÜRKMENISTANYŇ DÖWLET HARYT-ÇIG MAL BIRŽASYNYŇ GEÇEN HEPDEDÄKI SÖWDALARY

Türkmenistanyň Döwlet haryt-çig mal biržasynyň geçen hepdedäki söwdalarynda geleşikleriň 13-si hasaba alyndy. Daşary ýurt walýutasyna Birleşen Arap Emirliklerinden, Türkiýeden we Germaniýadan gelen telekeçiler «Türkmennebit» döwlet konserninde öndürilen yşyklandyryjy kerosini, şeýle-de Türkmenistanyň Saglygy goraýyş we derman senagaty ministrliginiň kärhanalarynda öndürilen arassalanmadyk buýan köküni we kök baldaklaryny satyn aldylar. Şol sanda Dokma senagaty ministrliginiň kärhanalarynda öndürilen dürli görnüşli dokma önümleri we halylar satyldy. Geleşikleriň jemi bahasy 4 million 167 müň 600 amerikan dollaryndan gowrak boldy.

Mahabatyň esasy wezipeleri

(Başlangyjy gazetiň geçen sanlarynda). Mahabatyň giňden ýaýran görnüşleriniň biri her bir adam üçin adaty bolan bannerler, bilbordlar (bildiriş tagtasy), afişalar (bildiriş plakatlary) we ýazgylardyr. Mahabatyň bu görnüşi köp adamyň görmegi üçin ýörite desgalarda, gurluşlarda ýerleşdirilýär. Bu görnüş diňe wizual (görüş) kabul ediş üçin niýetlenendir. Onuň oňyn taraplary her bir görkeziş üçin arzan baha, auditoriýany giňden gurşap almagy, täsiriň dowamlylygy, ýerleşdirmegiň köp görnüşliligidir. Mahabatyň bu görnüşiniň oňyn däl taraplary bolsa, desgalaryň döredilmeginiň gymmatlygy, howa, gurşaw şertlerine we günüň wagtyna baglylygy, maglumat möçberiniň azlygy bolup durýar.

Marketingiň esaslary

(Başlangyjy gazetiň geçen sanlarynda). Marketing işini gowulandyrmak we özüniň uzak wagtlyk hereket etmegini üpjün etmek üçin firma ikitaraplaýyn aragatnaşyga (gözegçilik edilmeýän daşky gurşaw, guramanyň işi we onuň marketing meýilnamasynyň netijeliligibarada maglumat) eýe bolmalydyr. Munuň üçin bolsa, sarp edijileriň kanagatlanmak derejesini kesgitlemelidir, bäsdeşlikdäki meýilleri öwrenmelidir, munda hökümet edaralary bilen özara gatnaşyklara baha berilmelidir, ykdysadyýetiň ýagdaýyna we serişdeleriň ýetmezçilik etmek mümkinçiligine syn etmelidir, köpçülikleýin habar beriş serişdelerini öwrenmelidir, harytlary ýerlemegiň we girdejiniň ösüşini seljermelidir, ýerleýiş ulgamlarynyň dürli gatnaşyjylary bilen gepleşikler alnyp barylmalydyr, şeýle hem maglumaty almagyň we peýdalanmagyň dürli usullaryny ulanmalydyr. Bu maglumatyň esasynda firma öz strategiýasyny daşky gurşawa uýgunlaşdyrmalydyr, şunda özüniň tapawutlandyryjy artykmaçlyklaryny peýdalanmagyny dowam etdirmelidir. Uzak möhletli üstünlik üçin ol marketingiň umumy meýilnamasyna laýyk gelýän täze mümkinçilikleri hemişe agtarmalydyr we marketing strategiýasyna gaýtadan garap, bazaryň bolup biläýjek howplaryna seslenmelidir.

Sanly ykdysadyýet — batly ösüşiň guraly

Täze taryhy döwrümizde Milli Liderimiziň hem-de hormatly Prezidentimiziň tagallalary bilen ýurdumyzda milli ykdysadyýetiň sanly ulgamyny ösdürmeklik halkymyzyň ýaşaýyş derejesini has-da gowulandyrmaga, maglumat giňişligini kemala getirmäge, ösdürmäge, häzirki zaman tehnologiýalaryny önümçilige ornaşdyrmak bilen öndürilýän önümleriň we hyzmatlaryň elýeterliligini we hilini ýokarlandyrmaga gönükdirilendir. Häzirki zaman dünýäsini sanly tehnologiýalarsyz göz öňüne getirmek mümkin däl. Dünýä bazarynda bäsdeşlige ukyplylyk iň täze ylmy-tehniki çözgütleriň önümçilige ornaşdyrylyşy, ösen tehnologiýalaryň netijeliligi bilen kesgitlenilýär. Aslynda, «sanlylaşdyrmak» düşünjesiniň özi harytlaryň önümçiligini we hyzmatlaryň dolandyrylyşyny döwrebap intellektual tehnologiýalardan peýdalanmak arkaly kämilleşdirmegiň täze tapgyryny göz öňünde tutýar. Ykdysadyýeti sanly ulgama geçirmegiň esasy sebäbi döwlet dolandyryşyny, maliýe ulgamyny, lomaý we bölek söwdany, jemagat-durmuş hyzmatlaryny öz içine alýan gurşawyň ösmegi bilen baglydyr.

Sirkulýar ykdysadyýete geçmegiň ösen tejribesi: DANIÝA KOROLLYGY

(Başlangyjy gazetiň geçen sanynda). Sirkulýar ykdysadyýete geçmekde hereketlendiriji güýç hökmünde kärhanalary berkitmek ugry boýunça başlangyçlar:

8,2 milliard amerikan dollaryna satyn alar

Ýaponiýanyň «Nippon Life Insurance» kompaniýasy ABŞ-nyň «Resolution Life Group» ätiýaçlandyryş kompaniýasyny 8,2 milliard amerikan dollaryna satyn almagy meýilleşdirýär. Bu barada «Nikkei» gazeti habar berýär. Ýeri gelende aýtsak, «Nippon Life» häzirki wagtda «Resolution Life» kompaniýasynyň 23 göteriminiň eýesidir. Maglumat üçin, «Nippon Life» şu ýylyň maýynda «Corebridge Financial» kompaniýasynyň 20 göterim paýyny 3,8 milliard amerikan dollary bahadan satyn alypdy.

Ýyllyk girdejisi ýokarlandy

«Taiwan Semiconductor Manufacturing» kompaniýasynyň ýyllyk arassa peýdasy 34 göterim artyp, 276,06 milliard täze taýwan dollaryna (8,48 milliard amerikan dollary) deň boldy. Kompaniýanyň düşewündi oktýabr aýynda 314,34 milliard täze taýwan dollaryna barabar boldy. 11 aýyň dowamynda bolsa kompaniýanyň düşewündi 31,8 göterim ýokarlanyp, 2,616 trillion täze taýwan dollaryna deň boldy.

Düşewündi artýar

Ispaniýanyň «Inditex» kompaniýasy 2024-nji ýylyň üç çärýeginiň jemi boýunça düşewündini 7,1 göterim, arassa peýdasyny bolsa 8,5 göterim artdyrdy. Fewral — oktýabr aýlarynda kompaniýanyň arassa peýdasy 4,449 milliard ýewro ýetdi. Görkezilen wagtyň dowamynda kompaniýanyň düşewündi bolsa 27,422 milliard ýewro deň boldy. Maglumat üçin, kompaniýa ispaniýaly milliarder Amansio Orteganyňkydyr. Şeýle-de «Inditex» kompaniýasy 5659 eşik dükanyny dolandyrýar. Olaryň arasynda «Zara» we «Zara Home», «Pul&Bear», «Massimo Dutti», «Bershka» hem-de «Oysho» dükanlaryň bardygy bellärliklidir.

Şu gün – Nebitgaz senagaty we geologiýa işgärleriniň güni

Nebitgaz pudagynyň ösüşli menzilleri Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda nebitgaz pudagynyň ösüşine aýratyn uly ähmiýet berilýär. Milli baýlygymyz bolan nebiti, gazy aýawly saklamak, geologiýa işlerini netijeli usulda alyp barmak boýunça maksatnamalaýyn işler üstünlikli alnyp barylýar. Hormatly Prezidentimiziň: «Ýurdumyzda nebitiň, gaz kondensatynyň täze ýataklaryny tapmak, olaryň senagat derejeli gorlaryny artdyrmak, geçirilýän geologiýa-gözleg işleriniň netijeliligini ýokarlandyrmak, nebitgazly ýataklary daşary ýurt maýa goýumlaryny çekmek arkaly çalt depginler bilen özleşdirmek babatda öňde goýan wezipelerimiz üstünlikli durmuşa geçirilýär» diýip belleýşi ýaly, häzirki wagtda nebitgaz pudagynyň ösüşine aýratyn uly üns berilýär.

Köpugurly ösüş — abadan ýaşaýşyň kepili

6-njy dekabrda şu ýylyň on bir aýynyň jemlerine bagyşlanyp geçirilen Ministrler Kabinetiniň mejlisinde, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, ýurdumyzyň durmuş-ykdysady ýagdaýyny häsiýetlendirýän makroykdysady görkezijileriň biri bolan jemi içerki önümiň ösüş depgininiň 6,3 göterime deň bolandygy beýan edildi. Durmuş-ykdysady ösüşde gazanylan bu netijeler häzirki döwürde amala aşyrylýan oýlanyşykly döwlet syýasatynyň miwesidir. Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda amala aşyrylýan diwersifikasiýa syýasaty dünýä ykdysadyýetiniň häzirki çylşyrymly şertlerinde hem milli ykdysadyýetiň bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmagyň netijeli ugry bolup durýar. Garaşsyzlyk ýyllarynda ýurdumyzyň çig mal öndürýän ýurtdan innowasion häsiýetli taýýar önümleri öndürýän ýurda öwrülmeginiň Gahryman Arkadagymyz tarapyndan alnyp barlan we Arkadagly Gahryman Serdarymyz tarapyndan dowam etdirilýän diwersifikasiýa syýasatynyň esasynda mümkin bolandygy aýratyn bellärliklidir. Bu syýasaty ykdysadyýetinde ýangyç-energetika pudagynyň tutýan orny uly bolan döwletlerde oýlanyşykly amala aşyrmak ykdysady howpsuzlyk nukdaýnazaryndan möhüm bolup durýar.

Tebigy baýlyklarymyz halkymyzyň rysgal çeşmesidir

Şu gün ýurdumyzda Nebitgaz senagaty we geologiýa işgärleriniň güni bellenilýär Ýurdumyzda yzygiderli durmuşa geçirilýän energetika syýasaty milli ykdysadyýetimiziň esasy pudaklarynyň biri bolan nebitgaz senagatyny hemmetaraplaýyn ösdürmäge we onuň halkara energetika ulgamyna okgunly goşulyşmagyny üpjün etmäge gönükdirilendir. Şunuň bilen baglylykda, şu gün — 14-nji dekabrda ýurdumyzda Nebitgaz senagaty we geologiýa işgärleriniň gününiň giňden dabaralandyrylmagy wajyp ähmiýete eýedir.

Milli ykdysadyýetiň strategik pudagy

Gahryman Arkadagymyzyň başyny başlan giň gerimli özgertmeleriniň Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň baştutanlygynda üstünlikli dowam etdirilmegi netijesinde, ýurdumyzda nebitgaz we geologiýa pudagy halk hojalygynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biri bolup durýar. Garaşsyz Watanymyzda nebitgaz senagatyna milli ykdysadyýetiň strategik pudagy hökmünde garalyp, ony ösdürmäge uly üns berilýär. Ýurdumyzda energiýa serişdeleri bilen diňe bir içerki sarp edijileri däl, eýsem, daşarky bazary hem ygtybarly we bökdençsiz üpjün etmek üçin uly tagallalar edilýär. Hormatly Prezidentimiz innowasion tehnologiýalary önümçilige ornaşdyrmak arkaly tebigy gazy gaýtadan işläp, ýokary hilli önümleri öndürmegiň, uglewodorod serişdelerini dünýä bazarlaryna dürli ugurlar boýunça çykarmagyň wajypdygyny belleýär. Şu maksat bilen, nebitgaz toplumynda ylmyň we tehnikanyň iň täze, öňdebaryjy gazananlary önümçilige ornaşdyrylýar. Nebit we gaz ýataklaryny işläp geçmegi işjeňleşdirmegiň usullary köpugurly bolup, tehniki, tebigy, önümçilik, ykdysady we beýleki sebäplere görä, belli bir usuly saýlap almak ylmy taýdan doly esaslandyrylmagy talap edýär. Gözleg-barlag işleri döwründe nebiti, gazy çykarmakda, olary içerki we daşarky sarp edijilere ibermekde ulag-logistika ulgamynda daşky gurşawy goramak, sebitde ekologiýa abadançylygy üpjün etmek bilen bagly işler elmydama üns merkezinde saklanýar. Ählumumy metan boýunça