Türkmenmetbugat

"Türkmeniň ýüpek ýoly" gazeti

Esaslandyryjysy: "Türkmendemirýollary" agentligi
Salgysy: Aşgabat şäheri, Arçabil şaýoly 162-nji jaýy
Telefon belgileri: 94-27-68

Gazeti PDF görnüşinde ýükläp almak

Habarlar

Çarwa nowruzynyň taryhy kökleri

Hormatly Prezidentimiz halkymyzyň milli gymmatlyklarymyza, däp-dessurlarymyza bolan söýgi-sarpasyny has-da artdyrdy. Türkmen halkynyň däp-dessurlary, yrym-ynançlary, milli gymmatlyklary nesilden-nesle geçip, biziň şu günlerimize çenli gelip ýetdi. Bu ýörelge ýaş nesliň kalbynda ata Watana, ene topraga, onuň taryhyna, diline, milli däp-dessurlaryna, medeni we ruhy gymmatlyklaryna hormat goýmagy özüne sapak edinmekden başlanýar. Bu babatda hormatly Prezidentimiz: «Dürdäne halk döredijiligimizde, gadymy rowaýatlarymyzda, şirin aýdym-sazlarymyzda, amaly-haşam sungatymyzda Nowruz pelsepesiniň öz hakyky beýanyny tapmagy halkymyzyň bu baýramyň mazmunyny asyrlar boýy baýlaşdyryp gelýändigine hem-de mizemez däp-dessurlarymyzy mynasyp dowam etdirýändigine şaýatlyk edýär. Türkmen halkynyň şöhratly taryhyny ebedi saklamak nesillerimiziň öňündäki mukaddes borçdur» diýip belleýär. Türkmen halkynyň özboluşly däp-dessurlaryndan söz açylanda, ajaýyp baýramlary barada aýdyp geçmek hökmanydyr. Şol baýramlaryň arasynda türkmen halkynyň Milli bahar baýramy-da özboluşly orun eýeleýär. Türkmen halkynyň bu baýramy belleýşi taryhy müňýyllyklaryň jümmüşinden gözbaş alyp gaýdýar.

16 Mart 2021

Gyzym — gyzylly halka

Türkmen halkymyz baý edebi mirasa eýedir. Atalarymyzyň döreden gymmatly ruhy baýlygynda milletimiziň mukaddes ýol-ýörelgesi, ruhy dünýäsi, ahlak kadalary, terbiýeçilik tärleri aň-paýhasyň tämiz sözlügi bilen öz beýanyny tapypdyr. Gelin-gyzlaryň ahlak päkligini, el işlerine ussatlygyny, olaryň il içindäki at-abraýynyň belentde saklanylmagyny beýan edýän edebi hazynamyzyň terbiýeçilik gymmaty egsilmezdir. Halkymyzyň döreden nakyllaryny okanyňda, muňa has aýdyň göz ýetirip bilýäris. Nakyllar halk döredijilik eserleriniň iň bir gadymy görnüşi hasaplanylýar. Şu ýerde bu gymmatly edebi mirasymyzyň nazary esaslary hakynda hem durup geçmek ýerlikli bolsa gerek. Nakyl sözüniň özi hekaýa etmek, hakykaty aýtmak, sözlemek diýen manylary aňladýan, taryhy döwürlerden gözbaş alyp gaýdýan çeper görnüşli, çuň manyly edebi eserdir. Olaryň daşky göwrümi kiçi bolup, aňladýan manysy çuň hem täsirli, paýhas ýüki ýeten, durmuşyň dürli ugurlarynda ýol görkezýän akylnamadyr. Şonuň üçin olaryň terbiýeçilik tarapy öňe saýlanýar. Ynsanyň aň kämilligini, akyl ýetiriş ukybyny artdyrýan bu paýhasnamalarda öňe sürülýän pikirler özüniň çeperçilik güýji, ruhy ahwallary tämizleýiş kuwwaty bilen hiç bir döwürde hem ähmiýetini ýitirmeýär, gymmatyny gaçyrmaýar.

16 Mart 2021

Sen-sen söwerim, ha ynan, ha ynanma!

Halk pähiminde «Bar zatdan süýji-de dil, ajy-da dil» diýilýär. Ajy dil daşrakda dursun, biz bu gün süýji söz hakda, onda-da süýjüliginden ýaňa diliňi kesip barýan şirin dil hakda söhbet etmekçi. Sebäbi gujagyny al-elwan güllerden dolduryp gelen bahar paslyna — gül meňizli gözelleriň şanyna toý tutulýan mübärek aýlara diňe süýji sözler ýaraşýar. Bu — hemişe şeýle bolupdyr. Gadymy dünýäniň ähli döwürlerinde-de her ýyl bütin tebigata täzeden jan berýän, goja ýaşly, juwan keşpli ýaz gelende söz ussatlary aýratyn joşgun bilen galama ýapyşypdyrlar, sözleriň iň süýjülerinden çemen bogup, gözelligiň nusgasy, şahyr ýürekleriň ylham çeşmesi bolan gyz-gelinlere bagyşlapdyrlar. Şeýdibem asyrlar aşyp, heňňamlar dolansa-da könelmeýän, haýsy döwürde okalsa-da, ynsan kalbyndaky näzikden-nepis duýgulary joşdurýan ölmez-ýitmez eserlerini döredipdirler. Söz mülküne aralaşmakçy bolýan Hakdan halatly şahyrymyz Möwlana Lutfy hem bahar joşguny bilen döreden eserlerine — päk söýginiň, ynsan gözelliginiň waspyny Arşy-agla ýetiren şygryýetine hut şeýle baha beripdir: «Ki datgan — til halawatdan (süýjülikden) diline (dilinsin)!» Gadymy Horasanyň saýrak bilbili, XIV—XV asyrlarda ýaşan türkmen şahyry Möwlana Lutfy özüniň «Gül we Nowruz» poemasynyň ýazylyş taryhy barada eseriň başynda: «Sebäbi nezmi kitap» diýen bölüminde şeýle maglumat berýär. Akly-gyzylly güller pajarlap açylýan «gül paslynyň» ajaýyp gü

16 Mart 2021

Elinden gelen gül eýlär

Biz çagakak ejemizden, enemizden iň köp eşiden pähimlerimiziň biri-de «Elinden gelen gül eýlär» nakyly bolupdy. Orta mekdepde okaýan döwrümiz zähmet sapaklarynda mugallymlarymyzam bu atalar sözüni köp gaýtalap, aňymyza guýupdylar. Özüm tikin-çatyn işleri bilen birlikde, kitap okamagy-da söýemsoň, bu nakylyň manysyny özümçe has giňeldip kabul edipdim. Şonuň üçinem, menem ýaşlykdan hem el işleri bilen bagly hünärleri öwrenmeli, hem köp okamaly, söýgüli käriň eýesi bolmaly diýen ýörelgä eýerdim. Türkmen gyzlaryna ýaşlykdan öwredilýän el işleri, dokma işleri ene-mamalarymyzyň bize miras galdyran nusgalyk senedidir. Keşde bejermek, gaýma gaýamak, milli egin-eşikleri biçmek we tikmek, halydyr palas dokamak, tarada keteni dokamak ýaly işler türkmen gyz-gelinleriniň kämillik derejä ýetiren hünärleridir. Bu günki gün milli hünärlerimize uly üns berilýär.

16 Mart 2021

«Teşnit» halk aýdymyndaky sanawaçlar

Türkmen halk döredijiligi eserleri halkymyzyň hakydasynda galan edebi-ruhy dürdänelerdir. Bu eserler şahyrana, kyssa we kyssawy şahyrana toparlara degişli bolan birnäçe žanrlardan we görnüşlerden ybaratdyr. Çuň many-mazmunly, nesil terbiýesinde ýokary ähmiýetli bu edebi eserleri halkymyzyň her bir wekili ýadynda saklap, kämilleşdirip, geljek nesillere ýetiripdir. Şeýdip, adaty halk köpçüliginiň kömegi bilen türkmen halk döredijiligi eserlerimiziň ýaşaýşy ebedileşdirilipdir. Halkymyzyň hakydasynda ebedileşen halk döredijiligi eserlerimiziň gündelik durmuşymyzda ýygy-ýygydan duş gelýän görnüşleriniň biri-de, şahyrana topara degişlilikde öwrenilýän aýdymlar žanrydyr. Bu žanra halk dessanlaryndan we şadessanlaryndan alnan, şeýle hem awtory näbelli bolan halk aýdymlary degişli edilýär. Aýdymlar žanryna degişlilikde öwrenilýän aýdymlardan, şeýle hem ýazary belli bolan beýleki şadessanlardan we dessanlardan, nusgawy şahyrlaryň döredijiliginden alynýan käbir tirme aýdymlaryndan soň, bagşylar tarapyndan labza goşup goşgy setirleri sanalýar. Olar halk döredijiliginiň dilinde «aýdym sanawaçlary», bagşylaryň dilinde «halk sözi» diýip atlandyrylýar.

16 Mart 2021

Göwnümiň hoşy

Durmuş pursatlary Nartäç eje adamsyndan ir galan bolsa-da, durmuşda, işde ejizlemän, ýalňyz perzendi Beglini ösdürip-ulaldyp, adam edip ýetişdirdi. Ogluny gyzlaryň içinden saýlap-seçen gyzyna — Güljerene öýerip, toý tutdy. On bir ýylyň içinde dört agtyk söýüp, arzuwyna ýetdi.

16 Mart 2021

Goşgular çemeni

Gahryman Arkadagymyz Başymyzyň berk penasy,Dillerimiziň senasy,Türkmeniň beýgi, danasy,Gahryman Arkadagymyz,Mähriban Arkadagymyz.

15 Mart 2021

Parahatçylygyň binýady (Hekaýa)

Täze jaýa göçmek nähili uly bagt. «Ýurt garşy alsyn!» diýen sözleri eşitmegiň özi-de göwnüňde öý-ojagyň yssy mährini alawladýar. Öýli-işikli bolanymdan soň, kakam-ejem, doganlarym bilen bile ýaşalanda, aşhanadaky biş-düşlükde sessiz nobata durmaly bolýardy. Ejem işden gelen doganyma aýratyn nahar bişirip goýýardy. Işi çalşykly bolansoň, nahar-owkadam şoňa laýyk taýýarlanylýardy. Käte gyssagly ýuwnup-ardynyp, bir ýere gitmeli bolsa, kiçijek hammamy doganlarymyň biriniň eýeleýän wagty seýrek bolmaýardy. Gelnim geýimlerimi ütüklemeli bolanda, gyz doganlarymyň biri ütük edilýän ýörite stolda arkaýyn geýimlerini ütükläp durandyr. Onsoň onuň göwnüne degmejek bolup: «Aý, bolýar-da, öňküje geýimim bilen oňaýaýyn-la» diýip, sozanguýruk bolup öýden çykyp gidýän. Ýöne muny aýtmak bilen men-de, gelnim-de ýaşaýşymyzdan närazy däl. Bize agzybir ýaşamagy kakamdyr ejem çagalygymyzdan baş terbiýe gönezligi edip gursagymyza guýupdy. «Maşgala näçe agzybir bolsa, öýde döwlet, bereket-rysgal-da şonça artyk bolýar». Ine, şu sözler biziň herimiziň gursagymyza mäkäm guýlupdy, biz bolsa agzybirligimizi her bir pursatda edil kanun ýaly berk düzgünde alyp barýardyk. Ynha, indi iş ýerimden nobatym ýetip, ýaş hünärmen hökmünde täze jaý berilýändiginiň hoş habary diňe bir meni däl, gelnimi-de diýseň şatlandyrdy. Türkmenler ogul öýermekden soň, olary täze öýe göçürmekden hem uly lezzet alypdyrlar. Neneň şeýl

15 Mart 2021

Owadan

Synasy mermerden, gupbasy zerden,Aşgabadyň gijeleri owadan.Gyzlary edaly, ýigidi merdem,Aşgabadyň gijeleri owadan. Arkadagym belent tutup sarpasyn,Döretdi şäherleň merjen halkasyn,Köpetdaga diräp otyr arkasyn,Aşgabadyň gijeleri owadan.

15 Mart 2021

Türkmenistanyň Prezidentiniň «Türkmeniň Altyn asyry» atly bäsleşigine

MÄHREM ELLERIŇ GUDRATY (Hekaýa)

15 Mart 2021

Naýbaşy esere jan beren ussat

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe gazanylýan üstünliklerden ruhlanýan türkmen halky edebi mirasymyzyň altyn nusgalary bolan «Oguznama», «Gorkut ata», «Görogly», «Zöhre-Tahyr», «Şasenem-Garyp», «Gül-Bilbil», «Gül-Senuber», «Saýatly-Неmrа», «Hüýrlukga-Hemra», «Ýusup-Züleýha», «Leýli-Mejnun», «Babaröwşen» ýaly ençeme meşhur dessanlarymyzy uly höwes bilen okaýar, öwrenýär. Dünýäniň ylmy ösüşiniň gadymy ojaklarynyň biri bolan türkmen topragyndan adamzat gymmatlyklarynyň iň nepisleri gözbaş alyp gaýdýar. Bu edebi miras meselesinde-de şeýle. Çünki adamzat medeniýetiniň altyn hazynasyna müdimilik giren ajaýyp eserleriň gözbaşynda türkmen topragynda dörän we soňra dünýä edebiýatynyň ösüşine badalga beren meşhur eserler bar. Pederlerimiziň paýhas ummanynyň dürlerini özünde jemleýän «Paýhas çeşmesi» atly kitapda: «Asyrlardan asyrlara, nesillerden nesillere geçirilip, kämil derejä ýetirilen ajaýyp dessanlarymyz, özüne bendi ediji ertekilerimiz, rowaýat-tymsallarymyz, şorta sözlerimiz we ýomaklarymyz, nakyllarymyz we matallarymyz, mährem zenanlarymyzyň, gelin-gyzlarymyzyň gözel şygryýeti bolan hüwdülerimiz hem-de lälelerimiz halkymyzyň taryhy hakydasydyr, durmuş mekdebidir» diýilýär.

15 Mart 2021

Yşk-söýginiň şäheri

Ak mermerden ak donuny geýipdir,Binalary bir-birinden beýikdir,Gel, myhmanym, jennet ýurda gelip gör,Yssy mähriň ojagydyr Aşgabat. Güller bilen bezelendir köçeler,Baglary bar — miwesini eçiler,Bagt görjekmi, gel-de, töre geçiber,Yşk-söýginiň gujagydyr Aşgabat.

15 Mart 2021

Tebigy dermanhananyň melhemleri «Türkmen sährasynyň ösümlik dünýäsi» atly goşgular toplumyndan

Alym Prezidentimiziň «Türkmenistanyň dermanlyk ösümlikleri» atly köp jiltli ylmy-ensiklopediki kitaplaryny okap, sere gelen setirler Ak sazak hakynda aýdym

14 Mart 2021

Ýaňyltmaçlar

O dulda bir çadyr çit, bu dulda bir çadyr çit. Çadyr çiti dikerler, çudur çiti sökerler. * * *

14 Mart 2021

Älemgoşar (hekaýa)

Jerenjik daşarda oýnap ýörkä, birden asmandaky älemgoşara gözi düşdi. — Eje, aý eje, seretsene, älemgoşar görünýär — diýip, ejesini çagyrdy. Öýde öý işleri bilen gümra bolup ýören Gözel eje gyzynyň ýanyna bardy. Jerenjigiň begenjiniň çägi ýokdy. Jedir-jedir edip, ejesine sorag baryny bermäge başlady:

14 Mart 2021

Dogan pasyllar (erteki)

Gadym wagtda Toprak ene öýünde ýeke ýaşaýarmyş. Ýekelik oňa kyn düşüpdir we ýüregini gysdyrmaga başlapdyr. Günlerde bir gün ol Asmanyň ýanyna myhmançylyga gidipdir. Onuň gapysyna baranynda, takyrdy seslerini eşidipdir. “Bu nämäniň sesi?” diýip sorapdyr. Asman: “Ol dogan pasyllaryň sesi. Çagajyklar wagtal-wagtal joşgunly oýnaýarlar” diýipdir. Toprak ene: “Olary maňa ugradaýyň. Men ýeke ýaşaýaryn” — diýipdir.

14 Mart 2021

Kemalyň nahaly

Ylla diýersiň, üstüne müňläp kebelek gonan ýaly bolup, erik baglarynyň gül açjak günleri indi daşda däldi. Öz eken ajaýyp baglary bilen ejesini begendiresi gelýän Kemal howlularyndaky ekin ýerlerine seredip otyrdy. Ejesiniň: — Kemal jan, gel, oglum! Günortanlyk taýýar boldy — diýen sesi onuň pikirini böldi. Kemalyň nahar bilen hem seri ýokdy. Ejesi Kemaljygy bimaza edýän bir zadyň bardygyny aňyp, bu barada sorady:

14 Mart 2021

Şygryýete şan beren

Türkmeniň meşhur şahyry Gurbannazar Ezizow hakyndaky gürrüňler poeziýa hakdaky pikirlerdir. Häzir onuň bilen bagly wakany ýatlamak dilde aňsat. Ol mahallar ýygra oglanlardyk. Takdyryň özi bir sebäp bilen sataşdyraýmasa, gönüläp gaşyna barmaga gaýratymyz çatjakmy? Daşyndan, ondan-mundan ol hakda bilibilen zadymyzy bilerdik. Ýürek welin, şoňa tarap telwas urýar. Onuň bilen ýüzbe-ýüz duraýsam, hut poeziýanyň özi bilen duşançarak görýärdim. Metbugatda çykýan goşgularyny, kitaplaryny doga edinýärdim. Juwanlyk ýyllarym bir söý bilen örän dogry ýoly saýlan ekenim. Hawa, döredijilikde seniň nireden ilkinji itergi alandygyň örän wajyp. Men häzir bu gürrüňi şu ýerde goýup, hakydamda surat bolup galan bir wakany ýatlaýyn. Bir gezek «Oba klubunda şahyrlar goşgy okajakmyş» diýen habar mekdebimize ýetdi. Üýşüp bardyk. Sahnada oturanlaryň arasynda Gurbannazar Ezizow hem bar eken. Ol çykyş etdi, özem «Gar» diýen goşgusyny okady.

13 Mart 2021

Baharyň işi

Bahar säher bilen başlady işe,Ak süýt guýdy erikleriň üstüne.Baldaklary gök reňke boýady,Gülälekler al öwüsdi dessine. Ellerinden dür dökülýän baharyň,Nepesi durlady çygly howany.Soňra syryp gök ýüzünden buludy,Mawy reňke boýap çykdy asmany.

13 Mart 2021

Mirasgäriň ýandepderçesinden

Tötek zagara Şu wagta çenli tötekdir zagarany bir zatdyr öýdüp ýördük. Ýöne bir gezek ýaşulularyň biri: “Parhyny aňmaza tötegem bir, zagara-da» diýleni-dä” diýip, bir nakyl aýtdy. Eşidip otursak, bu nakylyň: “Parhyny aňlamaza ýarma-da bir, köje-de” diýen görnüşi hem aýdylýan eken.

13 Mart 2021

‹
1
2
...
597
598
599
600
601
602
603
...
632
633
›