Газета "Нейтральный Туркменистан"

Esaslandyryjysy: Türkmenistanyň Ministrler Kabineti
Salgysy: Aşgabat şäheri, Garaşsyzlyk şaýoly, 100, Türkmenbaşynyň erkin döredijilik mekany
Telefon belgileri: 38-61-18, 39-95-82, 39-95-88
Email: neytralnyturkmenistan-gazeti@online.tm

Habarlar

Ylym-bi­li­mi wa­gyz et­me­giň äh­mi­ýe­ti

Mek­dep okuw­çy gyz­la­ry­ny ma­te­ma­ti­ka yl­my­na hö­wes­len­dir­mekde we hü­när­le­re ug­ruk­dyr­mak­da sa­pak­lar­da we synp­dan da­şa­ry iş­ler­de dün­ýä bel­li ma­te­ma­tik ze­nan­la­r we ola­ryň yl­my iş­le­ri bi­len ta­nyş­dyr­ma­gyň äh­mi­ýe­ti ulu­dyr. Ta­ry­hyň sa­hy­pa­la­ry ma­te­ma­ti­ka yl­myn­da uly açyş­la­ry, öz ze­hin­le­ri bi­len dün­ýä bel­li bo­lan alym ze­nan­la­ryň alyp ba­ran işi­ni be­ýan ed­ýär. Gre­si­ýa­ly Gi­pa­ti­ýa ma­te­ma­ti­ka yl­my­na go­şant go­şan ma­te­ma­tik­ ze­nan­la­ryň bi­ri­dir.

Ýürek sözi

Ýaşlaryň üstünligi 12-nji iýunda ýurdumyzda giňden bellenilen Ylymlar güni mynasybetli Türkmenistanyň Oguz han adyndaky Inžener-tehnologiýalar uniwersitetinde Türkmenistanyň Magtymguly adyndaky Ýaşlar guramasynyň Merkezi Geňeşi bilen Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasy tarapyndan bilelikde yglan edilen ýaşlaryň arasynda ylmy işler boýunça bäsleşigiň ýeňijilerini sylaglamak dabarasy boldy. Oňa Hökümet agzalary, ministrlikleriň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň ýolbaşçylary, ylmy jemgyýetçiligiň wekilleri, ýokary okuw mekdepleriniň professor-mugallymlary, talyp ýaşlar gatnaşdylar. Dabaranyň myhmanlarynyň hatarynda «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ylym, tehnika we innowasion tehnologiýalar» atly halkara ylmy maslahata gatnaşyjylar-da bar.

Paýhasyň we ösüşleriň açary

Ýaş nesilleriň türkmen ylmyna goşýan goşandyna ýokary baha berildi 12-nji iýunda Oguz han adyndaky Inžener-tehnologiýalar uniwersitetinde ýaşlaryň arasynda her ýylda Ylymlar güni mynasybetli geçirilýän ylmy işler boýunça yglan edilen bäsleşigiň ýeňijilerini sylaglamak dabarasy boldy. Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň we Magtymguly adyndaky Ýaşlar guramasynyň Merkezi geňeşiniň bilelikde guraýan bu bäsleşigine ýurdumyzyň ylmy-barlag institutlarynyň, pudaklaýyn edaralaryň we önümçilik birleşikleriniň işgärleri, ýokary okuw mekdepleriniň mugallymlarydyr talyplary, orta hünär okuw mekdepleriniň okuwçylary, şeýle-de ylmy işe höwesli dürli hünärdäki ýaşlar gatnaşdylar.

Ruhubelentlige beslenen dabaralar

Welaýatymyzda Ylymlar güni mynasybetli ýaýbaňlandyrylan baýramçylyk dabaralary ýokary ruhubelentlige beslendi. Welaýat kitaphanasynyň öňündäki meýdançada ýaýbaňlandyrylan aýdym-sazly çykyşlar «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynyň rowaçlyga beslenýän günlerini has-da dabaralandyrdy. Dabaranyň dowamynda çykyş edenler ýurdumyzda ýaşlaryň bilim almagy, ylym bilen meşgullanmagy üçin döredilip berilýän ägirt uly mümkinçilikler dogrusynda buýsanç bilen nygtadylar. Şeýle hem Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe türkmen ylmynyň rowaçlanmagy ugrunda uly tagalla edýän hormatly Prezidentimiziň, şeýle hem Gahryman Arkadagymyzyň adyna hoşallyk sözleri aýdyldy.

Ylym tükenmeýän hazynadyr

Ylymlar dünýäsinde güýjüni synaýan ýaşlarymyz ata Watanymyzyň gazanýan belent ösüşlerine mynasyp goşantlaryny goşýarlar. Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasy we Türkmenistanyň Magtymguly adyndaky Ýaşlar guramasynyň Merkezi geňeşi her ýyl ýaş alymlaryň arasynda ylmy işler boýunça bäsleşik yglan edýär. Seýitnazar Seýdi adyndaky Türkmen döwlet mugallymçylyk institutynyň mugallymlary we talyplary hem şol bäsleşige işjeň gatnaşyp, ýylyň-ýylyna uly üstünlikleriň eýeleri bolýarlar. Bäsleşigiň şu ýylky ýeňijileriniň ýürek buýsançlaryny size ýetirmegi makul bildik. Hudaýberdi  SAPARMURADOW,institutyň biologiýa we ony okatmagyň usulyýeti kafedrasynyň öwreniji mugallymy:

Ýaş alymyň ýürek buýsanjy

Jahantäç ÖWEZOWA, «Biznes reklama» gazetiniň öz habarçysy, Türkmenistanyň ýaşlarynyň arasynda yglan edilen ylmy işler boýunça bäsleşiginiň ýeňijisi, 1-nji orun.

Ylmy kuwwat ösdürilýär

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe hormatly Prezidentimiziň ýolbaşçylygynda ýurdumyzyň ylym ulgamyny özgertmek we ösdürmek boýunça düýpli işler üstünlikli durmuşa geçirilýär. Ylym milli ykdysadyýetiň bäsleşige ukyplylygyny ýokarlandyrmakda, onuň innowasion ösüşini üpjün etmekde möhüm orny eýeleýär. Bazar ykdysady gatnaşyklary şertlerinde halk hojalygynyň pudaklarynyň zerurlyklaryna gönükdirilen ylmy-barlag işlerini ýerine ýetirmek, ylmyň gazananlaryny önümçilige ornaşdyrmak bilen baglanyşykly meseleleriň derwaýyslygy has-da artýar. Berkarar döwletimizde ylmy hemmetaraplaýyn ösdürmeklige, ylmy-barlag işleriniň netijeliligini ýokarlandyrmaklyga gönükdirilen köp sanly kanunlar, kadalaşdyryjy hukuk namalary, maksatnamalar we meýilnamalar kabul edildi. Döwlet tarapyndan ylma berilýän goldawlaryň netijesinde akademiki we pudaklaýyn ylmy edaralaryň, ýokary okuw mekdepleriniň maddy-enjamlaýyn binýady berkidilýär, ykdysadyýetiň pudaklary üçin geljegi uly ylmy barlaglary, tejribe-synag we tehnologik işleri maliýeleşdirmeklige gönükdirilýän serişdeleriň möçberleri artýar.

Ýaş alymlaryň gadamlary

Häzirki täze taryhy döwürde ýaş alymlaryň, hünärmenleriň we talyplaryň tejribeli halypalaryň ýolbaşçylygynda möhüm ugurlar boýunça ylmy-barlag işlerini geçirmekleri hem-de bu ugurda guralýan ylmy bäsleşiklere gatnaşmaklary üçin ähli mümkinçilikler döredilýär. Ýaş alymlarymyz halkara derejesinde geçirilýän ylmy-amaly we ylmy-önümçilik maslahatlaryna gatnaşyp, tejribe toplaýarlar. Bu bolsa ýurdumyzyň zehinli ýaşlarynyň döredijilikli zähmet çekmegine, öňdebaryjy tejribeleri özleşdirmegine, bäsleşige ukyply, netijeli ylmy işleri alyp barmagyna mümkinçilik döredýär.

Kitap — çagalaryň iň gowy dosty

Kitaplaryň çaga ösüşindäki peýdasy we ähmiýeti Ähli ene-atalar çagalarynyň bilesigeliji hem-de öwrenmäge höwesli bolmaklaryny we durmuşda üstünlik gazanmaklaryny isleýärler. Ösüşiň iň oňat serişdelerinden biri hem kitapdyr. Çaganyň ähli tarapdan ösmeginde kitabyň esasy ornuny göz öňünde tutup, ene-atalar we mugallymlar çagalara kitaby söýmegi öwretmek wezipesi bilen ýüzbe-ýüz durýarlar.

Tä­ze­çil teh­no­lo­gi­ýa­lar — ösü­şiň bin­ýa­dy

Paýtagtymyzda hal­ka­ra yl­my mas­la­hat ge­çi­ril­ýär Aş­ga­bat, 12-nji iýun (TDH). Şu gün paý­tag­ty­myz­da “Ber­ka­rar döw­le­tiň tä­ze eý­ýa­my­nyň Gal­ky­ny­şy döw­rün­de ylym, teh­ni­ka we in­no­wa­sion teh­no­lo­gi­ýa­lar” at­ly iki gün­lük hal­ka­ra yl­my mas­la­hat öz işi­ne baş­la­dy. Ol ýur­du­myz­da giň­den bel­le­nil­ýän Ylym­lar gü­ni my­na­sy­bet­li ge­çi­ril­ýär.

Ýaş alym­lar — ýurdumyzyň yl­my kuw­wa­ty

Aş­ga­bat, 12-nji iýun (TDH). Şu gün Oguz han adyn­da­ky In­že­ner-teh­no­lo­gi­ýa­lar uni­wer­si­te­tin­de ýaş­la­ryň ara­syn­da yl­my iş­ler bo­ýun­ça yg­lan edi­len bäs­le­şi­giň ýe­ňi­ji­le­ri­ni sy­lag­la­mak da­ba­ra­sy bol­dy. Her ýyl­da Ylym­lar gü­ni my­na­sy­bet­li ge­çi­ril­ýän bu iri möç­ber­li çä­rä­ni Türk­me­nis­ta­nyň Ylym­lar aka­de­mi­ýa­sy we Mag­tym­gu­ly adyn­da­ky Ýaş­lar gu­ra­ma­sy­nyň Mer­ke­zi ge­ňe­şi bi­le­lik­de gu­ra­ýar. Yl­my bäs­le­şi­ge ýur­du­my­zyň yl­my-bar­lag ins­ti­tut­la­ry­nyň, pu­dak­la­ýyn eda­ra­la­ryň we önüm­çi­lik bir­le­şik­le­ri­niň iş­gär­le­ri, ýo­ka­ry okuw mek­dep­le­ri­niň mu­gal­lym­la­ry­dyr ta­lyp­la­ry, or­ta hü­när okuw mek­dep­le­ri­niň okuw­çy­la­ry şeý­le-de yl­my işe hö­wes­li dür­li hü­när­dä­ki ýaş­lar gat­naş­ýar­lar.  Ylym we bi­lim is­len­dik döw­le­tiň hem-de jem­gy­ýe­tiň ösü­şi­niň bin­ýa­dy, mö­hüm şer­ti bo­lup dur­ýar. Şol bir wagt­da ol Türk­me­nis­ta­nyň yk­dy­sa­dy we ylym-bi­lim müm­kin­çi­lik­le­ri­niň kuw­wat­lan­ma­gyn­da-da äh­mi­ýet­li­dir. Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Ser­dar Berdimuhamedow iň ýo­ka­ry döw­let we­zi­pe­si­ne gi­riş­me­gi my­na­sy­bet­li ge­çi­ri­len da­ba­ra­da eden çy­ky­şyn­da mil­li bi­lim ul­ga­my­ny kä­mil­leş­dir­mek, ägirt uly yl­my müm­kin­çi­lik­le­ri bo­lan giň dün­ýä­ga­ra­ýyş­ly we tä­ze­çil teh­no­lo­gi­ýa­la­ry do­lan­dyr­ma­ga ukyp­ly, mak­sa­daok­gun

Tä­ze­çil teh­no­lo­gi­ýa­lar — ösü­şiň bin­ýa­dy

Paýtagtymyzda hal­ka­ra yl­my mas­la­hat ge­çi­ril­ýär Aş­ga­bat, 12-nji iýun (TDH). Şu gün paý­tag­ty­myz­da “Ber­ka­rar döw­le­tiň tä­ze eý­ýa­my­nyň Gal­ky­ny­şy döw­rün­de ylym, teh­ni­ka we in­no­wa­sion teh­no­lo­gi­ýa­lar” at­ly iki gün­lük hal­ka­ra yl­my mas­la­hat öz işi­ne baş­la­dy. Ol ýur­du­myz­da giň­den bel­le­nil­ýän Ylym­lar gü­ni my­na­sy­bet­li ge­çi­ril­ýär.

Ýaş alym­lar — ýurdumyzyň yl­my kuw­wa­ty

Aş­ga­bat, 12-nji iýun (TDH). Şu gün Oguz han adyn­da­ky In­že­ner-teh­no­lo­gi­ýa­lar uni­wer­si­te­tin­de ýaş­la­ryň ara­syn­da yl­my iş­ler bo­ýun­ça yg­lan edi­len bäs­le­şi­giň ýe­ňi­ji­le­ri­ni sy­lag­la­mak da­ba­ra­sy bol­dy. Her ýyl­da Ylym­lar gü­ni my­na­sy­bet­li ge­çi­ril­ýän bu iri möç­ber­li çä­rä­ni Türk­me­nis­ta­nyň Ylym­lar aka­de­mi­ýa­sy we Mag­tym­gu­ly adyn­da­ky Ýaş­lar gu­ra­ma­sy­nyň Mer­ke­zi ge­ňe­şi bi­le­lik­de gu­ra­ýar. Yl­my bäs­le­şi­ge ýur­du­my­zyň yl­my-bar­lag ins­ti­tut­la­ry­nyň, pu­dak­la­ýyn eda­ra­la­ryň we önüm­çi­lik bir­le­şik­le­ri­niň iş­gär­le­ri, ýo­ka­ry okuw mek­dep­le­ri­niň mu­gal­lym­la­ry­dyr ta­lyp­la­ry, or­ta hü­när okuw mek­dep­le­ri­niň okuw­çy­la­ry şeý­le-de yl­my işe hö­wes­li dür­li hü­när­dä­ki ýaş­lar gat­naş­ýar­lar. Ylym we bi­lim is­len­dik döw­le­tiň hem-de jem­gy­ýe­tiň ösü­şi­niň bin­ýa­dy, mö­hüm şer­ti bo­lup dur­ýar. Şol bir wagt­da ol Türk­me­nis­ta­nyň yk­dy­sa­dy we ylym-bi­lim müm­kin­çi­lik­le­ri­niň kuw­wat­lan­ma­gyn­da-da äh­mi­ýet­li­dir. Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Ser­dar Berdimuhamedow iň ýo­ka­ry döw­let we­zi­pe­si­ne gi­riş­me­gi my­na­sy­bet­li ge­çi­ri­len da­ba­ra­da eden çy­ky­şyn­da mil­li bi­lim ul­ga­my­ny kä­mil­leş­dir­mek, ägirt uly yl­my müm­kin­çi­lik­le­ri bo­lan giň dün­ýä­ga­ra­ýyş­ly we tä­ze­çil teh­no­lo­gi­ýa­la­ry do­lan­dyr­ma­ga ukyp­ly, mak­sa­daok­gun­ly, ý

Ylym — ösüş­le­re ba­dal­ga

Ber­ka­rar döw­le­tiň tä­ze eý­ýa­my­nyň Gal­ky­ny­şy döw­rün­de hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň pa­ra­sat­ly baş­tu­tan­ly­gyn­da döw­le­ti­miz­de ylym ul­ga­my­na düýp­li öz­gert­me­ler or­naş­dy­ryl­ýar. Ylym ul­ga­my­nyň işi­ni kä­mil­leş­dir­mek­de, bin­ýa­dy­ny ber­kit­mek­de döw­re­bap iş­ler dur­mu­şa ge­çi­ril­ýär. Ylym-bi­li­me sar­pa goý­ýan hal­ky­my­zyň dur­mu­şyn­da yl­myň nä­de­re­je­de uly güýç­dü­gi­ne döw­le­ti­mi­ziň ösüş­dir öz­ge­riş­le­ri-de aý­dyň şa­ýat­lyk ed­ýär. Ýur­du­myz­da kä­mil ylym ul­ga­my­nyň bin­ýa­dy ke­ma­la ge­ti­ril­di. Yl­myň ga­za­nan­la­ryn­dan peý­da­lan­mak, dünýä­niň öň­de­ba­ry­jy teh­no­lo­gi­ýa­la­ryn­y ne­ti­je­li ulan­mak döw­let sy­ýa­sa­ty­nyň ile­ri tu­tul­ýan ugur­la­ry­nyň bi­ri­ne öw­rül­di. Ýurdumyzda Ylym­lar gü­nü­niň giň­den bel­le­ni­lip ge­çil­me­gi yl­my göz­leg­le­ri, oý­lap ta­pyş­la­ry ýü­ze çy­kar­mak­da uly äh­mi­ýe­te eýe­dir.

Ýaş alymlar sylaglandy

Şu gün — 12-nji iýunda Ylymlar güni mynasybetli Türkmenistanyň ýaşlarynyň arasynda ylmy işler boýunça geçirilen bäsleşigiň ýeňijilerini sylaglamak dabarasy geçirildi. Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasy bilen Magtymguly adyndaky Ýaşlar guramasynyň Merkezi geňeşiniň bilelikde guran bu çäresi Oguz han adyndaky Inžener-tehnologiýalar uniwersitetinde geçirildi.

Ylym — ösüşiň guraly

Şu gün — 12-nji iýunda paýtagtymyzda Ylymlar güni mynasybetli Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň guramagynda «Ber­ka­rar döw­le­tiň tä­ze eý­ýa­my­nyň Gal­ky­ny­şy döw­rün­de ylym, tehni­ka we in­no­wa­sion teh­no­lo­gi­ýa­lar» atly halkara ylmy maslahat öz işine başlady. Maslahatyň açylyş dabarasy Oguz han adyndaky Inžener-tehnologiýalar uniwersitetinde geçirildi.

Bu gün ýurdumyzda Ylymlar güni

YLYM – BAGTYŇ ÇYRAGY Baky bagta eýe bolan eziz Diýarymyzda «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynda Ylymlar güni uly ruhubelentlik bilen bellenilýär. Hormatly Prezidentimiz: «Bütin durky bilen Watan mukaddesligine uýýan, şöhratly geçmişimize, häzirki günümize hem-de nurana ertirimize buýsanýan ýaşlar biziň geljegimizdir. Beýik Watanymyzyň berkararlygy, güýç-kuwwaty, abraý-mertebesi her bir türkmen ýigidiniň we gyzynyň biliminde, şahsyýet hökmünde kämilliginde jemlenendir» diýip belleýär. Bu hakykatyň älem içre belent ykrara eýedigini nygtamak bilen, ylmyň hem-de bilimiň ähli ösüşleriň gözbaşy bolup durýandygyny aýratyn bellemek möhümdir. Adamzat ýaşaýşy üçin gymmatly hazyna ylym-bilimde jemlenendir.

Milli maksatnama: bilim arkaly beýik geljek döredilýär

12-nji IÝUN — YLYMLAR GÜNI Şöhratly taryhy, şanly şu güni, nurana geljegi bolan halkyň maksady hem beýikdir. Şu nukdaýnazardan, biz özümiziň beýik maksatly halkyň wekilidigimize buýsanmaga haklydyrys. Maksadymyzyň beýikligi halkymyzyň öz döredijilik güýjüne we has-da bagtyýar geljegine bolan ynamynyň uludygyndan habar berýär. Şeýle hem bu buýsanç we ynam biziň Watanymyza bolan söýgimizi artdyrýar, ony has-da gülledip ösdürmek boýunça giň gerim bilen ýaýbaňlandyrylan maksatnamalaýyn işlere goşant goşmaga ruhlandyrýar.

Zehin zehinden zyýada

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ýaş nesliň ylym-bilim almagy, döwrebap düşünjeli we giň dünýägaraýyşly bolup kemala gelmegi ugrundaky aladalar mynasyp dowam etdirilýär. Ýurdumyzda ylmyň, tehnologiýalaryň ösüşine, halkymyzyň aň-bilim derejesiniň ýokarlandyrylmagyna aýratyn üns berilýär. Döwletimiziň ykdysady we durmuş ösüşini üpjün etmekde ähmiýetli bolan maksatnamalar hem-de meýilnamalar düýpli ylmy esaslara daýanýar. Arkadagly Serdarymyz: «Milli bilim ulgamyny kämilleşdirmek, ýokary ylmy mümkinçiligi bolan giň gözýetimli, maksadaokgunly, innowasion tehnologiýalary dolandyrmaga ukyply, ýokary hünärli, taýýarlykly ýaşlary terbiýeläp ýetişdirmek boýunça ähli tagallalar ediler» diýip bellemek bilen, ýurdumyzda ýaşlara ylym dünýäsinde-de giň ýol açýar. Şunda ýaş alymlary taýýarlamak, ýaşlaryň ylmy başarnyklaryny we gözleglerini höweslendirmek işleri aýratyn uly ähmiýete eýe bolýar. Her ýylyň 12-nji iýunynda ýurdumyzda Ylymlar güni uly dabaralara beslenip baýram edilýär. Şeýle baýramçylyk mynasybetli guralýan çäreleriň biri-de ýurdumyzyň ýaşlarynyň arasynda yglan edilýän ylmy işleriň bäsleşiginiň ýeňijilerini sylaglamak dabarasydyr. «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynda ylmy işleriň bäsleşiginiň deslapky tapgyrlary ýokary guramaçylykda geçirildi. Olaryň ilkinji gezek paýtagtymyzda Gahryman Arkadagymyzyň başlangyjy bilen gurlup, ulanylmaga berlen Tehnologiýalar merk

Ekologik taýdan aras­sa ýan­gyç

Ýur­du­myz­da dün­ýä ýurt­la­ry hem-de hal­ka­ra gu­ra­ma­lar bi­len ho­wa­nyň üýt­ge­me­gi, daş­ky gur­şa­wy go­ra­mak, te­bi­gat­dan re­je­li peý­da­lan­mak we eko­lo­gi­k howp­suz­ly­gy­ üp­jün et­mek bo­ýun­ça bir­nä­çe tek­lip­ler taý­ýar­la­nyl­dy. Bu ba­bat­da 2019-njy ýyl­da tas­syk­la­nan Ho­wa­nyň üýt­ge­me­gi ba­ra­da­ky Türk­me­nis­ta­nyň Mil­li stra­te­gi­ýa­sy­na la­ýyk­lyk­da, ýur­du­my­zyň Pa­riž Yla­la­şy­gyn­dan ge­lip çyk­ýan borç­na­ma­la­ry­nyň ýe­ri­ne ýe­ti­ri­li­şi­ne uly äh­mi­ýet be­ril­ýär. Bir­le­şen Mil­let­ler Gu­ra­ma­sy­nyň eko­lo­gi­k taý­dan howp­suz yk­dy­sa­dy­ýe­ti we se­na­ga­ty ös­dür­mä­ge ýö­ri­te­leş­di­ri­len eda­ra­sy bo­lan Se­na­gat ösü­şi bo­ýun­ça gu­ra­ma­sy bi­len hyz­mat­daş­ly­gy gi­ňelt­mä­ge uly äh­mi­ýet be­ril­ýär. Bu gu­ra­ma bi­len ýur­du­my­zyň ara­syn­da ozon gat­la­gy­ny dar­ga­dy­jy mad­da­lar­dan go­ra­mak bo­ýun­ça de­giş­li res­mi­na­ma­lar he­re­ket ed­ýär. Şu­nuň bi­len bag­ly­lyk­da, Türk­me­nis­tan­da 2030-njy ýy­la çen­li zy­ňyn­dy gaz­la­ry azalt­mak bo­ýun­ça de­giş­li çä­re­le­ri ge­çir­mek göz öňün­de tu­tul­ýar. Şun­dan ugur alyp, gaý­ta­dan di­kel­dil­ýän, hu­su­san-da, pes ug­le­rod­ly ener­gi­ýa we wo­do­rod ýan­gy­jy­na geç­mä­ge gö­nük­di­ri­len iş­le­re aý­ra­tyn äh­mi­ýet be­ril­ýär. Wo­do­rod te­bi­gat­da di­ňe bir­leş­me­ler gör­nü­şin­de ýü­ze çyk­ýar. Em­ma ast­ro­fi­zik­le­riň a