Газета "Нейтральный Туркменистан"

Esaslandyryjysy: Türkmenistanyň Ministrler Kabineti
Salgysy: Aşgabat şäheri, Garaşsyzlyk şaýoly, 100, Türkmenbaşynyň erkin döredijilik mekany
Telefon belgileri: 38-61-18, 39-95-82, 39-95-88
Email: neytralnyturkmenistan-gazeti@online.tm

Habarlar

Dillerde dessan Aşgabat

Hormatly Prezidentimiz şu ýylyň 25-nji ýanwarynda paýtagtymyz hem-de onuň töweregi boýunça iş saparyny amala aşyranda, mukaddes Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllygynyň Aşgabat şäheriniň esaslandyrylmagynyň 140 ýyllygy bilen gabat gelýändigini belläp, şu mynasybetli medeniýet we sungat işgärleriniň arasynda döredijilik bäsleşiginiň guralmalydygyny aýtdy. Bu şatlykly habar ýurdumyzyň her bir döredijilik işgäriniň göwün guşuny göge uçurdy. Bu joşgun täze-täze eserleriň döremegine badalga boldy. Saňa salam berýäs säher çagynda,Köňüller seýl edýär dostluk bagynda,Ýaşaýşyň ýalkymy ýaşyl Tugumda,Arkadagyň şa tagty sen, Aşgabat,Dünýä dolan ak bagty sen, Aşgabat!

Pyragynyň arzuwlan zamany

Türkmen ilim, eý, adamzat!Azat il, güzer gözlärin — Hor galmasyn puştdan-puşdum,Berkarar döwlet islärin —

Galmanam senden

Sensen köňlümiň hoşgähi, Galmanam, senden galmanam. Şeýda köňlüm seýilgähi, Galmanam, senden galmanam. Bagrym ýakdy yşkyň derdi, Söýmüşem seniň dek merdi, Harap bolsun Bagdat ýurdy, Galmanam, senden galmanam.

Şygryýet

Sende Ýaşa, Türkmenistanym,Gurban eziz adyňa!Gumuň bermen göwhere,Suwuň bermen altyna.

Galkynan ylham

Allaýar Çüriýewiň aýdymçy şahyrlygy onuň adaty şahyrlygyndan has ýokarda durýar. Bu-da, öz nobatynda, onuň goşgularynyň ýüregiňi gyjyklap, diliňi süýjüdip duran äheňinden ybarat. Garaşsyzlygymyzy alalymyz bäri eýýäm 30 ýyla gadar wagt geçdi. Şu ýyllaryň içinde Türkmenistan döwleti köpugurly ösüşde ägirt uly ädimler ätdi. Elbetde, özbaşdak döwletde ýüz berýän täzelikleriň başynda Gahryman Arkadagymyzyň durandygy, ykdysady, maddy we ruhy galkynyşlarymyzyň gös-göni şol mertebeli at bilen baglanyşyklydygy şübhesiz bir hakykatdyr. Şunuň bilen birlikde halkyň umumy ýaşaýşyny, galkynyşlaryny çeper edebiýatsyz göz öňüne getirip bolmajakdygyny-da bellemek gerek.

Kerim Gurbannepesowyň «Edebiýat we durmuş» atly kitabyndan

Çeper edebiýatyň diline halkdan üzňe bir zat hökmünde garamak bolmaz. Edebiýatyň ösmegi, onuň stilleriniň ösmegi tutuş halk diliniň medeniýetiniň ösmegine milli edebi diliň kämilleşmegine täsirini ýetirýär. * * *

Halypalaryň şygyr hazynasyndan (Eneler hakynda)

Ene goşgusy Mahmal sähram sen bolup,Bahar maňa bakanda,Howlukmadym hiç zada,Sen bar diýip jahanda.

Goja (hekaýa)

Gurban mergen obadan çykanda, şindi jahan ýagtylmaga ýetişmändi. Diňe arka tarapdan, gijäniň etegi az-kem çyzgalyp, bir dilkaw açyk meýdan akjaryp görünýärdi. Mergen tanyş jülge bilen biraz gidensoň, süňňüniň ýeňläp ugranyny duýdy, donuny düzedişdirip, guşagyny dartyşdyrdy. Indi oňa oba sarsgyn berip aňňyrýan eşekleriň sesi, bisaýhal üýrýän itleriň gowurdysy, horazlaryň inçeden ýiti sesleri sähelçe ýaň bolup eşidilýärdi. Soňabaka bu sesler hem gök eşegiň aýaklaryna eýgermedi. Ýezgeniň tanyş ysy burnuna uran mahaly, daş-töwerek görünmese-de, mergen özüniň Ýezgenlä gelip girendigini aňdy. Alagaraňky töweregi synlap, birmeýdan durdy. Ol sähra mundan birki ýyl öň dolanmakçydy, ony eglän, indi birnäçe ýyl bäri hemişe aňynda gezip ýören, ak köýneklije, başy tahýalyja oglanjyk boldy. Ol mergene hernä şu sypatda, şu geýimde görnerdi. Oglanjyk kämahal uzynly gün ýanyndan aýrylman tirkeşer ýörerdi. Mergen ojagaz oglanyň dünýä inerine köp garaşypdy. Öz pikir edişine görä, oglanjyk ata-baba nesilden-nesle geçip gelýän hyrla hem mirasdüşerlik etmelidi, çerkezli-çetili sährada oýnap ösmelidi. Goja käte özüniň çagalyk oý-pikirlerini ýatlap, oglanjygy hem şol oý-pikirler bilen oýlandyrardy. Şundanam özüçe lezzet alardy. Häzirem ol oglanjygyň: «Biri çölüň aşagynda ot ýakýandyr, şonuň üçinem üsti gyzgyn bolýandyr» diýip, bir mahalky öz pikiri bilen pikirlenýändigine birjik-de şübhe edenokdy.

Ene toprak(rowaýat)

Has irki döwürlerde bar yhlasyny ýere hyzmat edip, ykbalyny daýhançylyga baglan bir daýhan ýaşapdyr. Ol ene ýeriň eçilýän rysgal-berekedinden döwlet tapyp, güzeranyny oňat dolandyrýan eken. Günlerde bir gün keseki ýurtlaryň birinden alamançylar dökülip, daýhany ýesir alyp gidipdirler. Talaňçylaryň ýurduna baranlarynda-da, ol aglap-eňräp özüni ýitirmändir. Ony ýesir alan adam maşgala ýagdaýy barada soraşdyrypdyr. Soň bolsa: «Men seni ýurduňa goýbersem, näçeräk möçberde pul tölärsiň?» diýip sorapdyr. Daýhan özünde artykmaç puluň ýokdugyny, aýalynyň, hem dört sany çagasynyň bardygyny, olaryň agzyndan kesip töleg töläp bilmejekdigini aýdypdyr. Onda hojaýyny: «Beýle bolsa men seni bazara çykaryp, soralan baha sataryn» diýipdir.

Şygryýet

Aşgabadyň baglary Mydam gülläp durandyrAşgabadyň baglary.Aýy elläp durandyrAşgabadyň baglary.

Şahyryň dostluk söhbedi

Görnükli şahyr Mämmet Seýidowyň milli ruha we çuňňur duýgulara ýugrulan goşgulary özüniň tematiki taýdan baýlygy we köpgyraňlylygy bilen tapawutlanyp, türkmen-täjik edebi gatnaşyklarynyň ösmeginde hem möhüm orny eýeleýär. Şu makalamyzda XX asyrda türkmen-täjik edebi gatnaşyklarynyň ösüşini şahyr Mämmet Seýidowyň döredijiliginiň mysalynda yzarlamagy maksat edindik. Şol döwürde täjik ýazyjydyr şahyrlary bilen Türkmenistandan gelen wekilçilikli topar Wahş jülgesine gezelenç edip, şol ýerdäki mekdepleriň birinde geçirilen duşuşyga gatnaşýar. Şahyr M.Seýidow bu ýerdäki döredijilik duşuşygy barada ýazan «Ýatlar ýaly zat kän» publisistik ýatlamasynda: «Wahş jülgesiniň mekdepleriniň birinde garaýagyz oglanjyk maňa bir desse gül getirip berdi. Men ol oglanyň özüne aýtmasam-da, onuň ajaýyp şahyr bolmagyny arzuw etdim. Näme üçin? Täjigistanda şahyr azmy? Kän. Onda-da Mürze Tursunzada, Mirseýit Mirşeker, Dehoti, Baky Rahymzada ýaly meşhur şahyrlar köp. Emma ol oglanyň öz wasp etmeli zatlary bar» diýip belleýär. Oglanjygyň geljekki durmuş ýoly baradaky pikir, şahyry öz erkine goýmaýar. Netijede, M.Seýidow «Gül beren oglan» atly şygryny ýazyp, öz pikir-arzuwyny şeýle teswirleýär:

Duýgular düwünçeginden (Sere gelen setirler)

Eneden galyp biljek iň gymmatly miras edepdir. * * *

Rowaýatlar ummanyndan

Öz diliňe söýgi Mahmyt Zamahşarydan:

Sungat hakynda pähimler

Diňe balarylaryň gülüň gizlin tagamyny bilşi ýaly, suratkeşler hem ähli ajaýyp zatlaryň gözelligini duýýar. Afanasiý Fet. Sungatyň terbiýeçilik ähmiýeti bolmalydyr, ýöne onuň esasy maksady lezzetdir. Bertold Breht.

Ýaşlar biz

Ata-baba wesýetine wepaly,Berkarar döwletli, bagtly ýaşlar biz.Ylym bilen açyp, dünýä şaýoly,Öňe barýan bedew batly ýaşlar biz. Sagdyn ösýäs, ruhumyz belentde,Okaýas, döredýäs beýik döwletde,Abraý alýas sportda hem sungatda,Eziz Arkadagly, bagtly ýaşlar biz.

Mukaddes Watan

Zamana bagtyýar, ajap eýýamyň, Her künjegiň täji-tagtdyr, Watanym. Köňüller küýsegi, jennet mekanym, Goýnuňda ýaşamak bagtdyr, Watanym. Topragyňa togap, Tuguňa tagzym, Çöregiňe togap, duzuňa tagzym, Watansöýer ogul-gyzyňa tagzym, Saňa tagzym etmek bagtdyr, Watanym.

Şygryýet bossany

Köňül joşguny Diýaryma seýran eýläp,Dünýä nusga döwlet gördüm.Güler ýüzde şatlyk, mähir,Bir-birege hormat gördüm.

Gar

Sahydyň kärende ýerine bolan yhlasyny diýsene. Haçan görseň, ekin meýdanyna tarap haýdap barýandyr. Öýlerinden iki menzillikde ýerleşýän güýzlük ak bugdaý ekilen ýaşyl öwsüp, begres don geýnen bugdaýly meýdan Sahydy görende, has-da reňk açýar. Sahyt her günki howa maglumatyny hökman diňläýmeli. Ertir gar ýagjagyny eşideninde, Sahydyň hem-ä keýpi çaglandy, hemem birhili aladasy artdy. Bu garyň şu ýylyň ilkinji garydygy kalbynda şatlyk uçgunlaryny döretdi. Ýaşyl öwsüp oturan giň meýdanyň ak garyň aşagynda galjakdygy welin, böwrüne iňkis saldy. «Ak zat alnyňa ýagşy» diýlip, ýöne ýere aýdylan däldir. Ýöne irki döwürlerden bäri ata-babalarymyz her Täze ýylyň ilkinji günlerini, mübärek Nowruzy ýaşyl maýsalar bilen, ýaşyl maýsadan taýýarlanýan semeni tagamy bilen garşy almagy söýüpdirler. Bu barada atasy kän sapar gürrüň beripdi. Ol gürrüňlerden çagalykda göwni ganan Sahydyň ýaşyl maýsaly meýdany eziz görýändigi şundandyr. Şonuň üçinem ol ertir ýaşyl maýsalaryň üstüni gar örtmänkä, kärende ýerine barar-da, olara guwanar. Ýaşyl maýsaly meýdan bilenem gürleşer. Ol:

Şygryýet bossany

Eziz Watan Erkana gülleýän Türkmenistanym,Ösüşlerňe älem guwanýar, bakýar.Oba, şäheriňde eziz mekanym,Beýik bagtyň ajap derýasy akýar.

Şygryýet bossany

Arkadagymyz Täze ýyl ýylgyryp girdi gapydan,Sag bolsun Gahryman Arkadagymyz!Ýurdumda bagt, bereket tapylar,Sag bolsun Gahryman Arkadagymyz!