"Maru-şahu jahan" welaýat gazeti

Esaslandyryjysy: Mary welaýatynyň häkimligi
Salgysy: Mary şäheri, Magtymguly köçe, 35
Telefon belgileri: 7-01-01, 7-01-81, 7-02-03
Email: marushahujahan@sanly.tm

Gazeti PDF görnüşinde ýükläp almak

Habarlar

«Bar nygmatdan ýegdir saglyk mazasy»

Gahryman Arkadagymyz: «Magtymguly Pyragy adamzada tämiz ruhly, sagdyn ahlakly, şirin zybanly, ajaýyp şygyrlary miras galdyran akyldar şahyrdyr» diýip, külli türkmeniň ruhy hemaýatkärine we onuň umman ýaly döredijiligine ýokary baha berýär. Täze taryhy döwürde türkmen danasynyň sarpasy dünýä jemgyýetçiligi tarapyndan ýokary derejede saklanylýar. Şahyryň edebi mirasynyň many çuňluklaryny, logiki hem-de pelsepewi garaýyşlaryny öwrenmekde, olary il-ulsa, bütin adamzada wagyz etmekde bimöçber işler amala aşyrylýar. Magtymguly atamyzyň çuňňur many-mazmuna ýugrulan özboluşly, baý döredijiligi bar. Şol döredijiligiň dürli-dürlüligi bolsa, akyldaryň islendik ugurdan habarly bolandygyny görkezýär. Olaryň arasynda ynsanyň beden we ruhy saglygy, jemgyýetiň sagdynlygy bilen bagly birnäçe öwüt-ündewe, pelsepewi pikirlere ýugrulan ençeme goşgy setirlerine gabat gelýärsiň.

26 Noýabr 2024

Edebiýat

Sungata siňen ömür

Ýaşan ömründe indiki nesillere-de nusga boljak işleri bitiren ussatlaryň döredijiligini öwrenmek ýaşlar üçin uly mekdep bolup durýar. Türkmen şekillendiriş sungatynda öçmejek yz galdyran şeýle ussatlaryň biri-de Türkmenistanyň halk suratkeşi, Magtymguly adyndaky Halkara baýragynyň eýesi, sungaty öwreniş ylymlarynyň kandidaty, professor Aýhan Hajyýewdir. Aýhan Hajyýew Magtymguly Pyragynyň kanoniki keşbini dörediji hökmünde tanalýar. Beýik şahyryň keşbini döretmek üçin irginsiz zähmet çekmek bilen, suratkeşiň alyp baran giň gerimli gözleg we döredijilik işleriniň netijesinde, 1947-nji ýylda Magtymgulynyň portreti döredilýär. Bu eser bäsleşikde birinji orna mynasyp bolan-da bolsa, Aýhan Hajyýew üçin onuň iň ähmiýetli tarapy garyndaşlary tarapyndan şahyryň keşbiniň gowy kabul edilmegi bolýar. Ol söz ussadynyň hakyky keşbine golaý kanoniki nusga hökmünde ykrar edilýär. «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýylynda Magtymguly Pyragynyň 300 ýyllygynyň, şu ýylyň aprel aýynda Aýhan Hajyýewiň hem 100 ýaş toýunyň bellenilmegi aýratyn bellärliklidir.

26 Noýabr 2024

Edebiýat

Daglar

Oglanlykda gezdim ýördüm,Hergiz göwnüm açdy daglar.Taryh hakda sowal berdim:«Sizden kimler geçdi, daglar?» Depäňize çykyp gördüm,Başyňyz ak garly daglar.Gyýak, sonaryňdan ordum,Ir-iýmişli, barly daglar.

26 Noýabr 2024

Edebiýat

Halypa sarpasy

Mollanepes Hywa medresesinde okap ýörkä Magtymguly Pyragynyň şygyrlary bilen ymykly tanşyp, çuňňur oý-pikirlere berildi. Bu täzeçe oýlanyş öz-özünden döremedi. Magtymguly Pyragynyň şygyr diwanyny okap çykan Mollanepes çuňňur gözýetmez umman bilen ýüzbe-ýüz boldy. Bu ummanyň haýsy kenaryndan baryp, haýsy many joşgunyna eýe bolmaly? Mollanepes köp pikirlenensoň: «Bu uç-gyraksyz edebi ummanyň bir şahasyny saýlap almaly» diýen karara geldi. Ýogsam «Aňsa» atly şygryny okap gören danyşment Sadyk molla haýran galyp, Mollanepese şeýle diýipdi: — Ertiriň özünde baş pire aýdaýyn. Sen arkaýyn Magtymgulynyň hüjresinde ýaşaber.

26 Noýabr 2024

Edebiýat

Magtymgulynyň döredijiligi milli medeniýeti ösdürmekde ähmiýetlidir

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe türkmeniň beýik ogly Magtymguly Pyragynyň şahsyýeti has belent mertebä göterildi. Akyldaryň döredijiligi nusgawy edebiýatymyzyň görnükli şahyrlarynyň, soňky döwürlerdäki döredijilik adamlarynyň kämilleşmegine batly itergi berdi. Nusgawy edebiýatymyzyň görnükli wekiliniň eserleri milliligi we halka ýakynlygy bilen kalplarda baky orun aldy. Milli medeniýetimizi öwrenmekde Magtymguly Pyragynyň şygryýet dünýäsi gymmatly hazynadyr. Halkymyz şygryýet äleminiň ägirdi Magtymguly Pyragynyň döredijiligine uly sarpa goýup, ony ýankitap hökmünde peýdalanýar. Türkmeniň beýik akyldar şahyry durmuşyň dürli taraplary barada ajaýyp şygyrlary döretmek bilen, baý edebi mirasy galdyrdy. Magtymguly Pyragy ynsan kalbynyň şahyry hökmünde meşhurdyr, çünki akyldaryň goşgulary ähli ynsanlar üçin paýhasdyr, öwüt-nesihatdyr. Şahyryň millilige, ynsanperwerlige ýugrulan çeper döredijiligi ýaş nesilleri watançylyk ruhunda terbiýelemekde, kämil şahsyýetleri kemala getirmekde uly ähmiýete eýedir. Akyldar şahyryň edepliligi, agzybirligi, halallygy wagyz edýän goşgulary ynsan ruhuny baýlaşdyrýar.

25 Noýabr 2024

Edebiýat

Güýz gürrüňlerinden (Oýlanma)

Içimden geçip barýan sowugy daşarda goýup, ahyr öýe girdim. Guratmak üçin elimi peje tutdum. Ekine seretdim penjireden. Ýene aýwalar gaçypdyr. «Özüňde bolsa, hiç zadyň gadyry ýok-da» diýip, yzyma çykdym. Haýdap ýygnamaga durdum olary. Çagakam hezil edip iýsemem, indi nämeden aýwa iýesim gelenokka? Jaň kakyldy. Alazenzele bolup okuwçylar geçip gitdi deňimizden. «Ha-lap ikilikçi! Ha-lap ikilikçi!» diýip, üýşüp bir oglanjygyň çetine degýärler. Olam aýagaldygyna hersini bir kowalaýar. «Durmuş nähili gowy» diýýän olaryň sesini eşidip. «Ömür nähili süýji» diýýän aýwalara seredip. «Şol wagt çagalyk edip, hernä, Gülşirine bir şeý diýen däldiris-dä?» diýip, iňkise gidýän.

25 Noýabr 2024

Edebiýat

Sözden köşk galdyran

Umumadamzat kalbynyň şahyry, türkmen edebi diliniň düýbüni tutujy Magtymguly Pyragynyň şahyrana döredijiligi söz baýlygy, çeperçiligi, many çuňlugy bilen tapawutlanyp, çeper edebiýatymyzda özboluşly durmuş mekdebine öwrüldi. Sözden beýik köşk galdyran şahyryň döredijiligi nusgawy şygryýetiň naýbaşy däplerini özünde jemleýär. Ol şygyrlar akgynly okalýanlygy we çeperçilik gymmaty bilen özboluşlylyga eýedir. Şahyryň edebi mirasynda diliň çeperçilik serişdeleriniň ähli görnüşlerine gabat gelmek bolýar. Ussadyň gyzyldan gymmatly, baý edebi mirasynda deňeşdirmeler, meňzetmeler, janlandyrma, sypatlandyrma ýaly diliň çeperçilik serişdeleri, antiteza, inwersiýa, gradasiýa ýaly şahyrana görnüşler örän ussatlyk bilen öz ornuny tapypdyr. Şahyryň edebi mirasynda diliň çeperçilik serişdesi bolan deňeşdirmeler, meňzetmeler, sypatlandyrma hem metaforalar has köp duş gelýär. Diliň çeperçilik serişdelerinden has giňden duş gelýän deňeşdirmeler söz ussadynyň öwüt-nesihat temasyndan ýazan «Atça bolmaz» atly goşgusynda örän täsirli ulanylypdyr. Şygryň tutuş süňňünde «ça», «çe» goşulmasy arkaly ýasalan, biri-birine meňzedilýän düşünjeler sanalýar. Oňa:

25 Noýabr 2024

Edebiýat

Magtymguly Pyragynyň janköýeri

«Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýylynda dana şahyrymyzyň 300 ýyllyk ýubileýi bilen baglanyşykly ýurdumyzda ençe işler amala aşyrylýar. Magtymguly Pyragynyň edebi mirasyny düýpli öwrenmek, halk içinde wagyz etmek işleri giňden alnyp barylýar. Biz hem mirasgär, «Magtymguly Pyragy» medalynyň eýesi, hormatly dynç alyşdaky mugallym Ahmet Abdyllaýew bilen söhbetdeş bolmak üçin Kerki etrabynyň 31-nji orta mekdebinde döredilen «Magtymguly Pyragy» edebi mirashanasyna geldik. Mugallym soňky toplan maglumatlaryny gözden geçirip oturan eken. Gysgajyk hal-ahwal soraşmadan soň, sowal-jogaba girişip gitdik.

25 Noýabr 2024

Edebiýat

«Ol şygy Fuzulyga sözüm bolsa barabar»

Türkmen nusgawy edebiýatynyň düýbüni tutujy Magtymguly Pyragy özünden öňki ýaşap geçen ägirtleriň döredijiligine ýygy-ýygydan salgylanypdyr. Munuň şeýledigine şahyryň ençeme şygyrlary hem şaýatlyk edýär. Magtymguly Pyragynyň döredijiligini dünýä edebiýatynyň wekilleriniň çeper döredijiligi bilen deňeşdirsek, olaryň şygyrlarynda diliň çeperçilik serişdeleriniň, söz düzümleriniň we tematikasynyň meňzeşligini görmek bolýar. Muňa mysal edip, Pyragy bilen ondan iki asyr ozal Yrakda ýaşap geçen türkmen şahyry Muhammet Fuzuly Baýatlynyň şygyrlaryndaky umumylyklary agzamak bolar.  Magtymguly Pyragy Yrakda ýaşap geçen türkmen şahyry Muhammet Fuzuly Baýatla uly hormat goýupdyr we onuň edebi döredijiliginden täsirlenipdir. Dana şahyr «Ol şygy Fuzulyga sözüm bolsa barabar» diýen setirleriniň üsti bilen Muhammet Fuzuly kimin aryf, akyldar derejesine ýetmegi höwes edipdir.

25 Noýabr 2024

Edebiýat

Magtymgulyşynas halypalaryň ýürek buýsanjy

Bilşimiz ýaly, 2024-nji ýylyň ilkinji günlerinden başlap, Watanymyzda we daşary ýurtlarda beýik söz ussady Magtymguly Pyragynyň adamzadyň ruhy medeniýetiniň hazynasyna giren ynsanperwerlik, watançylyk duýgularyny terbiýelemegiň milli mekdebiniň binýadyny emele getirýän baý edebi mirasyny öwrenmek, bütin dünýäde wagyz etmek boýunça giň gerimli işler alnyp barylýar. Şu ýylyň «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýyly diýen şygarynyň many-mazmuny hem watançylyk ruhuny belende götermäge, ýaşlary terbiýelemäge goşant goşmaga, ýurdumyzy mundan beýläk-de gülledip ösdürmekde ruhlandyrmaga gönükdirilendir. Biz hem žurnalymyzyň bu sanynda Magtymguly Pyragynyň döredijiligini öwrenmäge degişli ylma uly goşant goşýan, halkymyzyň köpasyrlyk medeni gymmatlyklaryny öwrenmekde, gorap saklamakda, geljekki nesillere ýetirmekde hem-de edebi ösüşleriň ugurlarynda köp ýyllaryň dowamynda şahyrana taglymatlary wagyz edip gelýän birnäçe magtymgulyşynas halypalaryň ýürek buýsanjyny okyjylarymyza ýetirmegi makul bildik.

25 Noýabr 2024

Edebiýat

Pyragynyň Britaniýadaky golýazmasy

Gündogaryň beýik akyldary Magtymguly Pyragynyň golýazmalarynyň nusgalary dürli ýyllarda dünýäniň dürli künjeklerine ýaýrapdyr. Dana akyldaryň Ýewropada üç sany golýazmasynyň saklanýandygy mälimdir. Olar Arminiý Wamberiniň Budapeşte elten golýazmasy, Germaniýanyň Bremen golýazmasy hem-de Britan muzeýindäki golýazmadyr.  Britan muzeýiniň Gündogar bölümine indi otuz ýyldan gowrak wagt bäri iňlis alymy Džon Hartli ýolbaşçylyk edip gelýär. Rus, arap-pars dillerinden ýeterlik baş çykarýan, musulman dinini kabul edip, Muhammet Isa Weýli diýen ady alan bu alym bilen biz eýýäm birnäçe ýyl bäri döredijilik gatnaşygyny saklap gelýäris. Bu gatnaşygymyzyň düýp özeni Pyragynyň muzeýde saklanýan golýazmasy bilen baglanyşyklydyr. Beýik akyldaryň golýazmasynyň gymmatynyň egsilmezligi bizi bu ugurda yzygiderli söhbet etmäge iterýär. Şu jähetden, Muhammet Isa Weýliniň beren gürrüňleri esasynda taýýarlan makalamyzy okyjylara ýetirmegi müwessa bildik.

25 Noýabr 2024

Edebiýat

Azadynyň gymmatly mirasy

 Akyldar şahyrlarymyz Döwletmämmet Azadynyň we Magtymguly Pyragynyň ýaşan döwürlerine ser salsaň, türkmenleriň agyr durmuşy, galagoply döwri başdan geçirendigine göz ýetirýärsiň. XVIII-XIX asyryň sepgitlerinde halkymyz daşky hökümdarlaryň gazaply syýasatyna, rehimsiz urgulara, talaňçylyklara sezewar bolupdyr. Türkmen halkynyň şeýle agyr jemgyýetçilik-syýasy we durmuş-ykdysady ýagdaýy, çylşyrymly zamanasy parasatly Azadyny we akyldar Magtymguly Pyragyny orta çykarypdyr. Döwletmämmet Azady «Wagzy-azat» atly taryhy eserinde özbaşdak döwlet gurmak baradaky pikirleri we ýörelgeleri ündän, ötgür galamy bilen halkynyň bagtly geljegi üçin ynamly we batyrgaý hereket eden beýik şahsyýetdir. Azady bu kitabyny ýazmakda Gündogaryň Firdöwsi, Nyzamy, Sagdy, Nowaýy ýaly beýik şahyrlarynyň wagyz-nesihat beriji «Şanama», «Syrlar hazynasy», «Gülüstan», «Bossan», «Haýratul-ebrar» eserlerinden we beýleki traktatlaryndan, poemalaryndan görelde alyp, olary döredijilikli özleşdiripdir. «Wagzy-azat» eseri hem beýleki birnäçe orta asyr eserleri ýaly, Allatagala, Muhammet pygambere we dört çaryýara mynajat sözleri bilen başlanýar. Eseriň ilkinji baby, däp bolşy ýaly, hökümdarlar we olara mahsus bolmaly gylyk-häsiýetler hakyndadyr. Akyldar şahyrymyz bu eserinde taryhda uly yz galdyran Gaznaly hökümdarlary Söbüktegini hem-de soltan Mahmydy nusgalyk hökümdarlaryň keşbinde wagyz edýär. Mahmyt Gaz

25 Noýabr 2024

Edebiýat

Dur­muş mu­hab­be­ti (hekaýa)

Güljahan Garaýewanyň çeken suraty. Toý sowuldy. Iki günden bäri hysyrdysy ýeten toý dabarasy bu gün birneme kiparlady. Ýeke dikraryny gözli-başly eden Oguldöndi ýeňňäniň gerdeninden agyr ýük aýrylyp, arkasyna birneme ýel çalan ýaly boldy. Säheriň sergin howasy aýnanyň perdelerini ikiýana galgadyp: «Hany, Aý gelni menem bir synlaýyn» diýen terzde ýuwaşjadan şuwwuldaýardy. Güýz günlerem bolsa, howa entek çigreklemändi. Bady-saba jana hoş ýakýardy. Öýe täze gelin gelende, howasy täzelenip, otaga müň bir gülüň müşki-anbary pürkülen ýaly bolaýýar. Megerem, ol päk söýginiň, mähir-muhabbetiň ysydyr.

25 Noýabr 2024

Edebiýat

Güýz şe­ma­ly

«7/24.tm»: №48 (235) 25.11.2024 Ýe­ne-de güýz gel­di, sa­ral­dy ýap­rak, Pas­lyň jüm­mü­şin­den ge­tir­di ha­bar.Ser­gin şe­mal ça­la yrap bag­la­ry,Tä­nip dü­şen ýap­rak ze­mi­ni ta­par.

24 Noýabr 2024

Edebiýat

«Gö­rog­ly» şadessany — ter­bi­ýe­çi­lik mek­de­bi

«7/24.tm»: №48 (235) 25.11.2024 Ýe­di-se­kiz ýaş­la­rym­da­ky ça­ga dö­wür­le­rim­de ata­myň ýa­nyn­dan aý­ry­la­mok­dym. Ata­myň bir ada­ty bar­dy, boş wagt ta­pyn­dy­gy agaç san­dy­gyn­dan bir­nä­çe mag­ni­to­fon kas­se­ta­la­ry­ny çy­ka­ryş­dy­ryp, bir dö­wür­ler meş­hur bo­lan «Ro­man­tik» at­ly mag­ni­to­fo­nyn­da gu­la­ga öw­rü­lip, des­san diň­lär­di. Ata­myň ýa­nyn­da bo­la­nym­dan soň­ra me­nem diň­le­me­li bo­lar­dym. Ça­ga bol­sa­mam, des­sa­nyň ma­ny­sy­na o di­ýen dü­şü­nip bar­ma­ýan bol­sa­mam, şol des­san­lar me­niň ün­sü­mi özü­ne çe­ker­di. Atam bol­sa bar dur­ky-düýr­me­gi bi­len ber­lip diň­lär­di. Ara­syn­da ba­şy­ny ýaý­kap-ýaý­kap goý­be­rer­di. Atam des­san diň­le­ýär­kä, on­dan bir zat so­ra­saň, ün­sü­ni böl­seň ha­la­maz­dy. Wag­ty bi­len jo­ga­bam ber­mez­di, nä­gi­le­lik bi­len hü­ňür­där­di.

24 Noýabr 2024

Edebiýat

Gysgajyk kyssalar

«7/24.tm»: №48 (235) 25.11.2024 Ru­hu­be­lent­lik we sag­lyk

24 Noýabr 2024

Edebiýat

ÇY­KAR

Sar­pa­la öý­lä­ne san­man­ka wag­tyň,Şu gü­nüň er­tä­ge düýş bo­lup çy­kar.Şat­lan, gad­ry bi­lin­me­se ak bag­tyň,Gi­der, göz­den ajy ýaş bo­lup çy­kar. Yn­sa­byň ger­şin­de gül­läp dur Ze­min,Ömür çäk­li, ýö­ne men­zil, gör, ne giň! Gö­rül­män, ulan­man, ýa­ky­lan ze­hinDo­ňar-da, beý­ni­den çiş bo­lup çy­kar.

23 Noýabr 2024

Edebiýat

Duýguly dünýä

KÖŇÜL Köp syry bar, bar syryny                            äşigär etmez köňül,Öz ýoly bar, her göreniň                            ýoluna gitmez köňül,Ogrudan ýa jümrüden hiç                            ätiýaç etmez köňül,Hakdan gelen emri bardyr,                          pos basyp ýatmaz köňül,Hergiz köňül hazynasyn                          bir pula satmaz köňül,Misli Güneş,                    nury birle nirlere ýetmez köňül,Uzak-uzak bu ýollarda çat açmasyn,                                                  synmasyn,Iki dünýe abat bolsun, döwülse,                                           bitmez köňül...

22 Noýabr 2024

Edebiýat

Depder sahypasynyň gyralaryndaky ýazgylar (Dostluk köprüsi)

ÖTGÜR HAŞIMOW (1941 — 2013),Özbegistanyň halk ýazyjysy. AÝ BILEN GÜN

22 Noýabr 2024

Edebiýat

Garaşylmadyk duşuşyk (Hekaýa)

«KIÇIJEK ADAMYŇ GÜRRÜŇLERI» HEKAÝALAR TOPLUMYNDAN Men ony gören dessime begenjimden ýaňa ýüregim agzymdan çykaýjak boldy. Bu şoldy, maňa köp ýagşylyk eden, birwagt elimden tutup, goldan-goran, meniň şu günki ýeten derejäme sebäp bolan adamdy. Men ony köp wagt bäri görmändim, nirededigini, näme iş bilen meşguldygyny, haýsy künjekde ýaşaýandygyny sorap-idäp anyklapdym, emma ýanyna barmaga aýgyt edip bilmeýärdim.

22 Noýabr 2024

Edebiýat