Türkmenmetbugat

"Maru-şahu jahan" welaýat gazeti

Esaslandyryjysy: Mary welaýatynyň häkimligi
Salgysy: Mary şäheri, Magtymguly köçe, 35
Telefon belgileri: 7-01-01, 7-01-81, 7-02-03
Email: marushahujahan@sanly.tm

Gazeti PDF görnüşinde ýükläp almak

Habarlar

Köýtendag - täsin mekan

Hormatly Prezidentimiziň ýolbaşçylygynda Berkarar döwletimiziň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe güneşli ýurdumyzyň gündogar çetinde ýerleşýän Köýtendag jülgesi tebigaty söýüjileriň we syýahatçylaryň has köp gelýän ýerleriniň birine öwrüldi. Köýtendagyň asyrlaryň syrlaryny goýnunda saklaýan, asyrlaryň jümmüşinden gelýän taryhymyzyň dilsiz şaýatlaryna öwrülen gaýalar bilen berk gurşalan täsin ýerleri göreni haýrana goýýar. Köýtendagyň geografiki ýerleşişi - Köýtendag gündogarda Täjigistanyň, Özbegistanyň çäklerinde günbatara uzalyp gidýän Gissar dag ulgamynyň iň günbatarky bölegi - kiçeňräk gerşi bolup durýar. Köýtendag Gissar dag ulgamynyň umumy ulgamynyň uzalýan ugrundan tapawutlylykda demirgazyk-gündogardan günorta-günbatara ugrugyp gidýändir. Dag gerşi bilen uzalyp gidýän jülgäniň düýbünden Köýten derýasy akyp, Köýtendagyň günbatarynda tebigy çäk emele getirýär. Köýtendag demirgazyk-gündogarda geriş şekilini ýitirmän, doganlyk ýurt bolan Özbegistanyň çäklerine geçip gidýär. Umuman, Köýtendagyň suw bölüji gerşinden Türkmenistanyň Özbegistan bilen araçägi geçýär. Bu gerşiň iň beýik depesi 3139 metr belentlikdäki Aýrybaba depesidir. Aýrybaba ýurdumyzyň çäklerindäki iň beýik depe, ýagny Türkmenistan Watanymyzyň iň beýik nokady hasaplanylýar. Köýtendag demirgazykdan günorta tarap uzalyp, günortada Şirbat, günbatarda Köýten derýalarynyň aralygynda ýerleşýär. O

13 Ýanwar 2024

Il-ýurt bähbitli işiň öň hatarynda

Umumy öýümuz bolan tebigatyň ekologik deňagramlylygyny saklamakda tokaýlar möhüm hyzmaty ýerine ýetirýär. Ýurdumyzda tokaýlary gorap saklamak, gaýtadan dikeltmek meseleleri hormatly Prezidentimiziň üstünlikli amala aşyrýan döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biridir. Bu möhüm işe welaýat tokaý hojalygynyň işgärleri agzybirlik bilen gatnaşýarlar. — Biz döwlet Baştutanymyzyň bagçylygy ösdürmek, oba-şäherlerimizi bagy-bossanlyga öwürmek boýunça öňde goýan jogapkärli wezipelerini durmuşa geçirmek ugrundaky ählihalk hereketiniň öň hatarlarynda bolýarys. Bu babatda Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynda gowy görkezijilere eýe bolduk — diýip, welaýat tokaý hojalygynyň baş bagbany Rüstem Joraýew höwes bilen gürrüň berýär.

10 Ýanwar 2024

Gyşyň örküji

Türkmen halkynyň milli senenamasynda uly çille döwri gyşyň örküji hasaplanylýar. Ol dekabr aýynyň 8-inden başlanyp, tä ýanwar aýynyň 17-sine çenli dowam edýär. «Çille» pars sözi bolup, ol «kyrk» diýen manyny aňladýar. Uly çille döwri 40 günläp dowam edip, sowuk, garly, çygly howasy bilen tapawutlanýar. Uly çille çopandyr çoluklar üçin iň jogapkärli döwürleriň biri hasaplanylýar. Olar mallary dok we ýyly gyşlatmak üçin yhlasly zähmet çekýärler. Daýhanlarymyz bolsa täze hasylyň düýbüni tutmak ugrunda ýadawsyz alada edýärler. Halkymyz gyşyň bu döwri bilen bagly birnäçe nakyllary hem döredipdirler. Olara «Çille gary ― ýeriň gany», «Çillede suw içen üzüm hiç haçan suwsamaz», «Çillede ― çepek, jöwzada ― içmek» ýaly pähimler degişlidir. Şeýle-de halkymyzyň arasynda çille bilen bagly «Çille dolmak — gyş pasly tamamlanmak» diýen düşünje ýörgünlidir. Bular halkymyzyň köp asyrlaryň dowamynda tebigata, onda bolup geçýän hadysalara eden gözegçilikleriniň, durmuşy tejribeleriniň önümidir.

10 Ýanwar 2024

Hazar deňzi hakda

Hazar deňzi dünýä ummanyna çykalgasy bolmadyk ýapyk suw howdany bolsa-da, onda balyklaryň köp görnüşleri ýaşaýar. Ihtiologlaryň tassyklamalaryna görä, deňizde ýaşaýan balyklaryň görnüşleri 140-dan hem aşýar. Olaryň arasynda uzynlygy adaty otluçöpden geçmeýän kinniwan balyjyklar bilen birlikde uzynlygy birnäçe metre ýetýän uly balyklar hem bardyr. Munuň özi Hazaryň suwunyň duzlulyk derejesiniň dürlüdigi bilen düşündirilýär. Onuň demirgazyk bölegindäki, Wolga derýasynyň deňze guýýan ýerindäki suwunyň düzüminde duz ýok diýen ýalydyr. Akbalyk

10 Ýanwar 2024

Paratetis — iň uly köl

Paratetis Ýeriň taryhynda iň uly köl hökmünde Ginnesiň rekordlar kitabyna girizildi. Niderlandlaryň Utreht uniwersitetiniň alymlary braziliýaly, russiýaly we germaniýaly kärdeşleri bilen iňňän gadymy döwürde bu kölüň 2,8 million inedördül kilometr meýdany eýeländigini anykladylar. Munuň özi häzirki Orta ýer deňziniň tutýan meýdanyndan hem uludyr. Mundan, takmynan, 11 million ýyldan hem ozal bu suw howdany günbatarda Alp daglaryna, gündogarda bolsa Türkmenistana çenli aralygy eýeläpdir. Ol özünde suwuň 1,77 million kub kilometrini jemläpdir. Munuň özi onda dünýäniň häzirkizaman kölleriniň ählisindäkiden, takmynan, 10 esseden köp suwuň jemlenendiginden habar berýär. Kölde haýwanlaryň äpet görnüşleri, şol sanda, murtly läheňler ýaşapdyr. Onuň kenaryndaky batgalyklar bolsa häzirki pillerden hem äpet holtumly deýnoteriýalaryň mesgeni bolupdyr. Bu suw howdany 350 müň ýylyň dowamynda kem-kemden gurap, meýdanynyň üçden iki bölegini ýitiripdir. Gara, Hazar we Aral deňizleri onuň galyndylarydyr. Kölüň ady gadymy Tetis ummany bilen baglanyşykly bolup, ol onuň bir bölegi hasaplanylýar. Köl Alp, Karpat daglarynyň we beýleki dag ulgamlarynyň döremegi bilen bu ummandan bölünip aýrylypdyr. Utreht uniwersitetiniň bu suw howdanynyň möçberini öwrenýän alymlary Paratetisiň ýok bolmagynyň esasy sebäbini häzirki wagtda howanyň üýtgemegi bilen baglanyşdyrýarlar.

10 Ýanwar 2024

Biler bolsaňyz...

Üzüm miladydan öňki 6000-nji ýyldan bäri ösdürilip ýetişdirilýär. ***Banan miwe däl-de, ösümlikdir. ***Gülleýän ösümlikler 130 million ýyl ozal peýda bolupdyr.***Dünýäde 298 müň ösümlik görnüşiniň bardygy çak edilýär. ***Ösümlikleriň 70 müň töwerek görnüşi lukmançylykda ulanylýar. ***Dünýäde ösdürilip ýetişdirilýän ösümlikleriň 80 müň sanysyny iýip bolýar. ***XVII asyrdan ozal käşirleriň ählisi gyrmyzy reňkde ekeni.

10 Ýanwar 2024

Ýelda

Ýelda — güýz paslynyň ahyrky güni we gyşyň uly çillesiniň başlangyjy. Adatça, gyş paslynyň bu güni ýagyş-ýagmyryň kän ýagmagy bilen häsiýetlendirilýär. Muny nusgawy edebiýatymyzyň wekili Seýitmuhammet Saýadynyň şu setirleri hem tassyk edýär: Bolup ol gije göýä ki ýeldan,Howadan ýagdy ýagmyr misli neýsan.

10 Ýanwar 2024

Palmalar

Seýilgählerde ekilýän dürli agaçlardyr güller tebigatyň gözelligine görk goşýar. Ýurdumyzda beýleki agaçlar bilen bilelikde palma agaçlaryna hem aýratyn üns berilýändigini hem-de olaryň sanynyň artdyrylmagy üçin dürli görnüşleriniň ekilýändigini bellemek gerek. Aslynda palmalar tropiki we subtropiki etraplarda ösýän agaçlardyr. Bu agajyň esasy gelip çykan watany Hindi-Malaý we Gwineý-Brazil topraklary hasaplanylýar. Palmalar tebigatyň gözelligine özboluşly görk goşýan ajaýyp we özboluşly agaçlardyr. Bu agaç bezeg agajy bolmak bilen, islendik adamyň ünsüni özüne çekýär. Çünki olar özüniň daşky görnüşi we owadanlygy bilen beýleki agaç görnüşlerinden mese-mälim tapawutlanýarlar.

9 Ýanwar 2024

Howa maglumaty

Gidrometeorologiýa baradaky gullugyň ýurdumyzda şu hepdäniň dowamynda boljak howanyň ýagdaýy barada berýän maglumaty Balkan welaýatynda: üýtgäp durýan bulutly howa bolup, gar gatyşykly ýagyş ýagar. Demirgazyk-günbatardan günorta-gündogara ugruny üýtgedýän, tizligi sekuntda 8 — 13 metrden 12 — 17 metre ýetýän şemal öwser. Howa gijelerine -2... +3 gradusdan +5... +10 gradus aralygynda maýyl, gündizlerine +15... +20 gradus, welaýatyň kenarýaka etraplarynda +8... +13 gradus maýyl bolar.

8 Ýanwar 2024

Garagum sährasy – gaýtalanmaýan gözelligiň mekany

Mukaddes türkmen topragy täsin tebigy gözellikleri bilen dünýäniň alymlarynyň hem jahankeşdeleriniň ünsüni hemişe özüne çekýär. Ol ilkinji nobatda täsin tebigatly ajaýyp Garagum sährasy, onuň özboluşly ösümlik dünýäsi bilen aýrylmaz baglanyşyklydyr. Garagum sährasy türkmen kalbynyň aýrylmaz bir bölegidir. Bu sährada asyl durkunda saklanyp galan tebigatyň gadymy hem-de üýtgewsiz keşbi halk ýaşaýşynyň tebigy etnografiýasyny öwrenmekde we oňa akyl ýetirmekde juda möhümdir. Ýurdumyzyň umumy meýdanynyň üçden bir bölegine golaýyny, ýagny 350 müň inedördül metr töweregini tutýan Garagum sähramyz özüniň tebigy aýratynlygy bilen tapawutlanýar. Ol günortada Köpetdagyň dag etekleriniň, Garabiliň we Bathyzyň, demirgazykda Horezm golunyň, gündogarda Amyderýa jülgesiniň we günbatarda Gündogar Uzboýuň hanasynyň arasynda ýerleşýär. Garagum sährasynda ýaşan ata-babalarymyz hemişe tebigata paýhasly garamak bilen, ondan öz ýaşaýyş-durmuşy üçin iň bir zerur zatlary almagy başarypdyrlar. Ylaýta-da, olar özleriniň saglygyny hut Garagumuň tebigaty, ösümlik dünýäsiniň üsti bilen aýawly gorap saklapdyrlar. Mysal üçin, dana pederlerimiz tikenli göýüli, keýigoty ýaly içki beden agzalaryny, daşky bedeni kesellerden gorap saklamakda iň bir ýörgünli ulanylýan ösümlikleri melhem ot hökmünde peýdalanypdyrlar. Gahryman Arkadagymyzyň “Türkmenistan - Beýik Ýüpek ýolunyň ýüregi” atly kitabynda: “Gar

5 Ýanwar 2024

Dagdan

Türkmen halky ösümlik dünýäsini gorap saklamak, olary artdyrmak bilen baglanyşykly birtopar adatlary, däpleri, yrym-ynançlary döredipdir. Agaç nahalyny oturtmak haýyrly, sogap iş hasaplanýar. Halk arasynda «Agaç eken, köpri guran, guýy gazan adamyň ömri haýp geçmeýär» diýilýär. Ata-babalarymyz tebigata hiç hili zeper ýetirmezden, oňa aňly-düşünjeli täsir etmegi öwrenip, ösümlik dünýäsine aýratyn aýawly çemeleşipdirler. Halk arasynda dagdan agajyna hem aýratyn ähmiýet berilýär. Onuň goraýjy güýjüniň bardygyna ynanylýar. Halkymyzda «Dagdanly taýmaz, taýsa-da gaýmaz» diýilmegi-de muny tassyklaýar. Dagdan agajyna başgaça «karkas, daş agajy» hem diýilýär. Ol, esasan, Köpetdagyň merkezinde we günbatarynda, şeýle-de Uly Balkan daglarynda köp duş gelýär. Halk arasynda dagdan agajynyň şahalaryndan dürli şekilleri ýasap, gorag hökmünde ýanyňda saklamak däbi bolup, onuň gözden-dilden goraýandygyna ynanylýar. Häzirki wagtda gorag dagdanlary has hem senetleşdirilip, dürli görnüşlerde duş gelýär. Olary köplenç ýaş çagalarda, has takygy, 3-4 ýaşa çenli çagalarda, täze gelinlerde, ýaşuly zenanlaryň köýneklerinde görmek bolýar. Gözden-dilden goramak maksady bilen, dagdan bölejiklerini çagalaryň sallançagynyň ýokarsyna we jaýyň girelgesine asýarlar. Türkmenleriň ak öýlerinde bolsa häzirki wagtda-da üçburç görnüşli dagdan bölejigini tüýnügiň ýüpüne asyp goýýarlar. Bäherden etrabynda

5 Ýanwar 2024

Tebigatyň ajaýyp gözelligi

GÜLLER — DURMUŞYMYZYŇ BEZEGI Güller — dünýäniň bezegi. Al-elwan öwüsýän ajaýyp güller ynsan ömrüniň bezegi. Hoştap ysy bilen bark urýan näzijek güller kalplaryň bezegi. Zemin zynaty hasaplanylýan dürli öwüşginli güller ýagty geljege hoş umyt bilen garaýan ynsany ýaşaýşa ruhlandyryp, kalbynda ajaýyp duýgulary oýarýar.

3 Ýanwar 2024

«Hazar» — tebigatyň gözel künjegi

Türkmenistanda bar bolan 9 sany tebigy goraghananyň içinde «Hazar» döwlet tebigy goraghanasy ýeke-täk deňiz goraghanasydyr. Çünki onuň tutýan meýdanynyň 70 göterimden gowragyny deňiz suwunyň akwatoriýalary eýeleýärler. Goraghananyň ylmy işgärleri tarapyndan ençeme dürli temalar boýunça ylmy-barlag işleri alnyp barylýar. Ol temalar goraghananyň meýdanlarynda bar bolan ösümlik we haýwanat dünýäsi barada maglumatlary toplap, ylmy taýdan öwrenmekden ybaratdyr. Hazar deňziniň gözelligi onuň ösümlik we haýwanat dünýäsi bilen aýrylmaz baglanyşyklydyr. Hazar ýakasynyň tebigaty haýran galdyryjy köpdürlüdir. Goraghanada dürli ösümlikleriň 419 görnüşi bellige alnyp, onuň köp bölegi Etrek derýasynyň aşaky akymlarynda ýerleşendir. Hazarda ýaşyl, gyzyl, goňur suwotular agdyklyk edýär. Deňzi mesgen edinen haýwanlaryň hem-de ösümlikleriň esasy aýratynlyklarynyň biri-de, olaryň käbirleriniň ýokary derejede endemik hasaplanylmagydyr. Ylymda endemik diýlip, şol bir ýerde ýaşaýan, başga ýerlerde asla duş gelmeýän ösümlikleriň we haýwanlaryň görnüşlerine aýdylýar. Şonuň üçin olaryň onlarça görnüşleri kenarýaka döwletleriň Gyzyl kitaplaryna, şeýle-de halkara Gyzyl kitabyna girizilendir.

2 Ýanwar 2024

Täsin maglumatlar

Gyş paslynyň gelmegi bilen çagalaryň her biri garyň ýagmagyna garaşýar. Sebäbi göz gamaşdyryjy kümüş reňkli gar tebigatyň bezegi. Gar tozgajyklarynyň seçelenip, topragyň ýüzüni örtmegi, agaçlaryň şahalarynyň täsin bir sungat eserine öwrülmegi kalbyňy heýjana getirýär. Şeýle owadanlygy döredýän gar we gar tozgajyklary bilen bagly gyzykly maglumatlar köpleri gyzyklandyrýan bolsa gerek. ● Gar tozgalarynyň aýdymyny diňläp gördüňizmi? Gar tozgalary suwa degende ýokary ýygylykly ses çykarýar, emma bu sesi adamlar eşitmeýär.

29 Dekabr 2023

Ýyldyzlar näme diýýär? 2024-nji ýyl — luw ýyly

Syçan. Bu ýylda doglan adamlar üçin geljek luw ýylynyň has-da özboluşly bolmagyna garaşylýar. Syçan ýylynda doglanlar üçin täze ýyl täze mümkinçilikleriň we tejribeleriň ýyly. Geljek ýyl olara işjeňlik we joşgunlylyk bagyş etjekdigini wada berýär. Şonuň üçinem syçan ýylynda doglanlar üçin täze ýyl üýtgeşik wakalara baý bolar. Bu ýyl üstünlige ýetmek üçin esasy zat — töwekgelçilik etmek we ynamly, batyrgaý öňe gitmek gerek. Gabat gelip biläýjek islendik meselede oňat netije gazanmak üçin duýgularyňyza bil baglap bilersiňiz. Käbir şowsuzlyklaryňyz bolsa siz üçin iň oňat durmuş tejribesi bolup galar. Sygyr. Täze ýyla öňünden taýýarlap goýan meýilnamalaryňyzy durmuşa geçirmegiň hötdesinden gelseňiz, size, hakykatdan hem, üstünlik we oňat girdeji garaşýar. Sygyr ýylynda doglanlara geljek ýylda bagtly günler garaşýar. Luw ýylynda şahsy durmuşyňyzy hem isleýşiňiz ýaly bir tertipde saklap bilersiňiz. Ýylyň başynda ýüze çykyp biläýjek käbir kynçylyklardan birjik-de çekinmäň. Siziň tutanýerliligiňiz hem-de janypkeşligiňiz geljek ýylda gazanjak her bir üstünligiňiziň esasy bolar. Galyberse-de, 2024-nji ýyl — luw ýyly size köp babatda şowlulyklary wada berýär. Täze ýylda her bir işiňize ynamly çemeleşseňiz, girdejiňizi ep-eslije ýokarlandyryp bilersiňiz.

28 Dekabr 2023

Adamzadyň bähbidine

Daşky gurşawy goramak, tebigatymyzyň baýlyklaryny we gözelliklerini aýawly saklamak hormatly Prezidentimiziň alyp barýan döwlet syýasatynyň esasy ugurlarynyň biri bolup durýar. Ekologiýa abadançylygyny üpjün etmek, tebigaty gorap saklamak boýunça alnyp barylýan işlerde döwletimiz iri halkara guramalar bilen işjeň hyzmatdaşlyk saklaýar. 1-2-nji dekabrda hormatly Prezidentimiz Birleşen Milletler Guramasynyň Howanyň üýtgemegi baradaky Çarçuwaly konwensiýasyna gatnaşyjy taraplaryň 28-nji maslahatyna (СOP28) gatnaşmak üçin Birleşen Arap Emirliklerine iş saparyny amala aşyrdy. Arkadagly Gahryman Serdarymyz forumda çykyş edip, howanyň üýtgemegine we onuň netijelerine garşy göreşmekde mundan beýläk-de ösüşi üpjün etmäge gönükdirilen ekologik meselelere degişli wezipeleriň sazlaşykly çözgütlerini işläp taýýarlamak boýunça ýurdumyzyň garaýyşlaryny beýan etdi. Şeýlelikde, Birleşen Milletler Guramasynyň Howanyň üýtgemegi baradaky Çarçuwaly konwensiýasyna gatnaşyjy taraplaryň 28-nji maslahatynda hormatly Prezidentimiz Türkmenistanyň Ählumumy metan borçnamasyna goşulýandygyny yglan etdi. Bellenilişi ýaly, şol bir wagtda, ýurdumyz bu resminamadan gelip çykýan şertleri iş ýüzünde ýerine ýetirmäge gönükdirilen taslamalaryň we maksatnamalaryň çäklerinde halkara guramalar, hyzmatdaş döwletler bilen gündelik hyzmatdaşlygy dowam etdirer. Hormatly Prezidentimiz ýurdumyzda BMG-niň Merkezi Aziýa

24 Dekabr 2023

Ekologiýa boýunça hünärmenler taýýarlanylýar

Ekologiýa howpsuzlygyny üpjün etmek, daşky gurşawy goramak, tebigata aýawly çemeleşmek, onuň gözelligini we baýlyklaryny geljekki nesiller üçin saklamak Türkmenistanyň döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlary bolup durýar. Daşky gurşawyň arassalygy adamyň saglygynyň girewidir. Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň öňdengörüjilikli syýasaty netijesinde daşky gurşawy goramak, tebigatyň baýlyklaryna aýawly çemeleşmek, bagy-bossanlyga öwürmek babatda döwlet derejesinde toplumlaýyn we netijeli işler durmuşa geçirilýär. Gahryman Arkadagymyz şu ýylyň 1-nji sentýabrynda Arkadag şäheriniň Ruhyýet köşgünde geçen umumy sapagynda her bir ynsanyň sagdyn bolmagy, ýaşaýyş hakdaky garaýyşlarynyň giňelmegi, zehinleriniň açylmagy we döwre, döwlete hem-de bagtyýar geljege mynasyp adamlar bolup ýetişmegi üçin örän ähmiýetli bolan terbiýäniň görnüşleriniň biri hökmünde ekologiýa, tebigata söýgi terbiýesini nygtap geçdi.

24 Dekabr 2023

Welaýatymyzda iri süýji suw gatlaklary

Welaýatymyzyň çäginde süýji ýerasty suwlary saklaýan sebitleýin ýaýran gatlaklar suw üpjünçiligi üçin ýaramlydyr. Süýji ýerasty suwlaryň esasy gorlary we serişdeleri çägeli çöllükde, iri çägeasty, ähli ugurlar boýunça çürelip inçelýän iki tarapy güberçek gatlaklarda (linzalarda) ýerleşýärler. Gurak çöllüklerde ýerasty süýji suw gatlaklary aşakda ýatan duzly suwlaryň üstünde ýerleşýärler, duzly suwlaryň ýokary dykyzlylygy netijesinde olar süýji suwlar bilen garyşmaýarlar. Şolaryň hasabyna halk hojalygynyň köp pudaklarynyň suw üpjünçiligi ýola goýulýar. Olaryň hemmesi ýeterlikli öwrenilendir we esasan, ýerüsti suw akarlardan (derýalardan, iri suwaryş ulgamlaryndan) uzakda ýerleşendir. Welaýatymyzda Ýasga, Çerkezli, Garaköl, Çilmämmetgum ýaly iri çägeasty gatlaklaryň süýji suwlarynyň ulanyş gorlary tassyklanandyr. Ýasga süýji suw gatlagy Uzboýuň kenarynda ýerleşip, Uzboýýaka Garagumuň merkezi bölegini tutýar. Onuň umumy uzynlygy 65 kilometrden, giňligi 30 kilometrden gowrakdyr. Iki müň inedördül kilometre golaý meýdandaky süýji suwuň duzlulygy 1 gram litre deňdir. Bu ýerde suwuň gorlarynyň köpdügi anyklanyldy. Emma, süýji suwuň daş-töwereginiň duzly suwlar bilen gurşalandygy sebäpli, guýulary iki enjamly gurnaýarlar. Şolaryň biri süýji suw, beýlekisi bolsa duzly suw çykarýar. Şeýle edilensoň, duzly suw süýji suw çykarýan guýa zeper ýetirip bilmeýär. Suw gatlagy öwrenilende, N.G. Ş

20 Dekabr 2023

Günbatar Köpetdagyň alma tokaýlyklary

Günbatar Köpetdagda alma, armyt tokaýlyklaryna uly orun degişlidir. Bu künjekde ýabany görnüşde duşýan almalar şeker alma, turşy alma, gyş alma ýaly görnüşler bilen häsiýetlenýär. Alma agaçlary Garaälemde, Süntde, Hasarda, Çokagaçda, Aýderede, Könekesiriň demirgazygyndaky daglarda, Çendirde, Güwende, Tämilde, Ypaýgalada ýabany ýagdaýda orta we ýokary guşaklyklarda, eňňitlerde, jülgelerde köpçülikleýin gabat gelýär. Olar Hasarda topbak bolup, dag tokaýjygyny emele getirýär.  

20 Dekabr 2023

Tebigy gurşawyň sazlaşygynda

Häzirki döwürde dünýäniň ählumumy ekologiýa meseleleriniň biri howanyň üýtgemegi bilen bagly bolup durýar. Türkmenistan 1996-njy ýylda Birleşen Milletler Guramasynyň Howanyň üýtgemegi baradaky Çarçuwaly konwensiýasyny we şol konwensiýanyň Kioto Teswirnamasyny ykrar etdi. Soňky 60 ýylyň içinde ýurdumyzda gyşda howanyň ýylylygynyň iň ýokary derejesiniň +20 gradusa ýetmegi hasaba alyndy. Ýaz aýlarynda ýagnyň ýagmagy artdy, tomusda bolsa peseldi.

20 Dekabr 2023

‹
1
2
...
20
21
22
23
24
25
26
...
112
113
›