"Türkmenistan" gazeti

Esaslandyryjysy: Türkmenistanyň Ministrler Kabineti
Salgysy: Aşgabat şäheri, Garaşsyzlyk şaýoly, 100, Türkmenbaşynyň erkin döredijilik mekany
Telefon belgileri: 38-60-88, 39-95-06, 39-95-67
Email: turkmenistan-gazeti@sanly.tm

Habarlar

Togsan dolup, ýere ýyly gidende...

Dogrudanda, togsan dolup, ýere ýyly gidensoň, tebigatyň keşbinde täsin ýagtylygy, özgerişligi, janlanyşy, ruhy galkynyşy duýmak bolýar. Gözbaşyny şol ýagtylykdan, janlanyşdan alyp gaýdýan baharda ynsanyň dünýäsini özgertmek ukyby bar. Şeýle ylahy güýje eýe bolan bahar diňe bir şahyrlaryň däl, eýsem, ähli adamlaryň ýürek joşgunlarynyň sakasydyr. Sebäbi baharda her bir adamyň süňňi ýeňläp, täze işleriň başy başlanýar. Şu günki ýaly ýadymda, bahar geldigi, ejem: «Öňki tamdyrymyz hem durubersin! Men size täzeje tamdyrdan çörek iýdireýin!» diýip, tamdyryny, şeýle hem ak öýümiziň gyşda ýakylan otdan garalyp duran üzükdir durluklaryny, serpigini täzelärdi. Şol barmanada «düýämiz botlady» diýen ýaly hoş habarlar gelip, owlakguzularyň mäleşýän sesleri eşidilip başlardy. Ene topragy diýsene! Oňa atan tohumynyň müňläp gitjekdigine ynanýan, herki pursatdada topraga daýanýan daýhanyň bolsa eýýämden bili guşalandyr. Özüçe hiňlenip, ýer depip, çekýän zähmetinden lezzet alyp ýörendir...

Aýdym-saza maýyl göwün

Watanymyzda özüniň aýdym-saz sungaty bilen halkyň söýgüsini gazanan sütün halypalar sanardan kän. Olaryň goýup giden mirasy saz sungatymyzyň genji-hazynasyna girendir. Şeýle halypalaryň biri-de Türkmenistanyň halk artisti, mukamçy kompozitor Ýagmyr Nurgeldiýewdir. Şu ýerde, öňi bilen, onuň nusgawy şahyrymyz Şabendäniň «Şabährem» dessanyndan aýdylýan «Bu jennetdir» aýdymy özbaşdak saz görnüşinde ýokary ussatlyk derejesinde çalmagy kärdeşlerine-de, şägirtlerine-de nusgalyk derejesinde bolandygyny ýörite belläp geçmelidiris. Halypanyň kämillik derejesine onuň kärdeşleri, sungaty öwrenijiler hem uly baha berýär. Türkmenistanyň halk artisti, kompozitor Ata Ablyýew Ýagmyr Nurgeldiýewi ýatlan mahaly şeýle gürrüň beripdi:

Kitap — egsilmez hazyna

Hormatly Arkadagymyzyň taýsyz tagallalarynyň netijesinde berkarar Diýarymyzda kitaphanalaryň işleriniň düýpli kämilleşdirilmegi, olaryň elektron görnüşli kitaplar, pudaklaýyn kataloglar we bibliografik kartotekalar ulgamlary bilen üpjün edilmegi giň gerime eýe bolýar. Elbetde, munuň özi mähriban halkymyzyň, aýratyn hem, ýaşlarymyzyň dünýägaraýşyny, kitaba, bilime bolan höwesini artdyrmaga hem-de döwletimiziň, tutuş jemgyýetimiziň mundan beýläkki ösüşlerine uly ýardam edýär. Kitaplar — mähriban halkymyzyň egsilmez baýlygy. Şunda kitaphana işiniň netijeliligini ýokarlandyrmak, kitaphanalarda täze, innowasion tehnologiýalary ornaşdyrmak, kitaphana işini dünýä ölçeglerine laýyklykda guramak, neşir önümleriniň hilini ýokarlandyrmak, geljekki nesillere ýetirmek babatdaky möhüm işler üstünlikli amala aşyrylýar. Kitaphanalarda döwrebap tehnologiýalar arkaly yzygiderli maglumat alyş-çalşygy ýola goýulýar we elektron kitaplar ulgamy döredilýär. Mekdep okuwçylarynyň kitaplar bilen üpjünçiligi birkemsiz berjaý edilýär. Gahryman Arkadagymyzyň milli medeniýetimizi ösdürmekde bitiren beýik işleri, döredijilik äleminde ählimize görelde bolmagy, kitap önümçiligini, neşirýat, çaphana işlerini aýratyn üns merkezinde saklamagy bu ugurdaky işleriň has-da öňe ilerlemegini üpjün etdi. Hormatly Prezidentimiziň «Enä tagzym — mukaddeslige tagzym», «Medeniýet halkyň kalbydyr», «Türkmenistan — Beýik Ýüpe

Şygryýet älemi

Parahat, rahat günler bizdedir Gowlugyň gadyryn biler garaşan,Aý bilen, Gün bilen asman alyşar.Berkarar ýurda bagt ýaraşar,Parahat,  rahat günler bizdedir.

Bagtyýarlyk joşguny

Golaýda Türkmenistanyň Telewideniýe, radiogepleşikler we kinematografiýa baradaky döwlet komitetiniň başlangyç hünär okuw mekdebinde «Edebim — mertebäm» atly wagyz-nesihat we döredijilik duşuşygy geçirildi. Duşuşykda çykyş edenler türkmen gelin-gyzlaryna mahsus bolan edep-ekramlylyk, dilewarlyk we eli çeperlilik, şeýle hem talyp ýaşlaryň döredijilige bolan gyzyklanmalary, olara okamaklary we öwrenmekleri üçin döredilip berilýän giň gerimli mümkinçilikler barada giňişleýin gürrüň etdiler. Türkmenistanyň Telewideniýe, radiogepleşikler we kinematografiýa baradaky döwlet komitetiniň Kärdeşler arkalaşygynyň hem-de Zenanlar birleşiginiň ilkinji guramalarynyň bilelikde guramagynda geçirilen maslahatyň esasy maksady hem ýurdumyzda gelin-gyzlara goýulýan çuňňur hormat-sarpa dogrusynda ýaşlara giňişleýin düşünje bermekden ybarat boldy. Gahryman Arkadagymyzyň taýsyz tagallalarynyň netijesinde ýurdumyzyň ähli pudaklarynda gazanylýan öňegidişliklere, özgerişliklere, bitirilýän beýik işlere buýsançly gürrüňler dabarada edilen çykyşlaryň özenini düzdi. Wagyz-nesihat we döredijilik duşuşygynyň ahyrynda Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe ýaş nesillere okamaklary, döwrebap bilim almaklary üçin ähli mümkinçilikleri döredip berýän hormatly Prezidentimize alkyş sözleri belentden ýaňlandy.

Wagyz-nesihat çäreleri

Ylmy-amaly maslahat Ýakynda Türkmenistanyň Demokratik partiýasynyň Mary welaýat komitetiniň guramagynda, «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýyly hem-de Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllygy mynasybetli TDP-niň Ýolöten etrap komitetinde ylmy-amaly maslahat geçirildi. Maslahata TDP-niň welaýat komitetiniň, etrap häkimliginiň we beýleki jemgyýetçilik guramalarynyň işjeň agzalary gatnaşdylar.

Onlaýn ussatlyk sapagy

Ýakynda Maýa Kulyýewa adyndaky Türkmen milli konserwatoriýasynda Ermenistan Respublikasynyň Komitas adyndaky Ýerewan döwlet konserwatoriýasy bilen sanly wideoaragatnaşyk arkaly ussatlyk sapagy guraldy. Mälim bolşy ýaly, Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda türkmen ýaşlarynyň ylymly-bilimli, sagdyn, dörediji we zähmetsöýer adamlar bolup ýetişmekleri üçin ähli şertler döredilýär. Hormatly Prezidentimiz: «Sanlylaşdyrmak — dünýä ösüşiniň esasy şerti. Ol biziň gündelik durmuşymyza we hünär işimize barha işjeň ornaşýar, kommunikasiýa mümkinçiliklerini giňeldýär» diýip belleýär. Şuňa laýyklykda, Garaşsyz, hemişelik Bitarap döwletimizde sanly bilim ulgamyny ösdürmek boýunça maddy-enjamlaýyn binýat pugtalandyrylýar. Talyp ýaşlara berilýän bilimi baýlaşdyrmakda, dünýä ülňülerine laýyk getirmekde uly işler alnyp barylýar.

Magtymguly diýlip tutulýar adyň!

Hormatly Prezidentimiziň Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygyny halkara derejede dabaralandyrmak baradaky Kararyna köňülnama Aýlar-günler beýik işlere beslenende, wagt örän tiz geçýär. Türkmeniň beýik şahyrynyň, hormatly Prezidentimiziň sözi bilen aýdanymyzda, türkmeniň kalbynyň şahyry hezreti Magtymgulynyň doglan gününiň 290 ýyllygyny uly dabara, şatlyk-şagalaň bilen bellänimiz düýn ýalydy. Ine, bu gün bolsa onuň 300 ýyllygyny halkara derejede bellemegiň ýakymly aladasyna ulaşdyk. Hemişe bolşy ýaly, il-gün ähmiýetli ähli işlere döwlet Baştutanymyzyň hut özüniň baştutanlygynda girişilişi ýaly, Magtymguly Pyragynyň 300 ýyllyk ýubileýini dabaralandyrmak işlerine-de Arkadag Prezidentimiziň 2021-nji ýylyň 12-nji fewralynda geçirilen Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisinde kabul eden Kararyna laýyklykda girişildi. Hormatly Prezidentimiz 2024-nji ýylda Gündogaryň beýik akyldary we nusgawy şahyry Magtymguly Pyragynyň ýubileýi deňli-derejeli, beýik şahyrymyzyň mertebesine laýyk geçirmek üçin ýörite guramaçylyk toparyny döretmegi tabşyrdy. Aýratyn bellemeli zat — ýubileý dabarasyny geçirmeklige toplumlaýyn çemeleşmeli. Ine, şeýdip, halkymyzyň göwnünde besleýän ýene bir arzuwyny amala aşyrmak işine girişildi.

Saz bilen ýaşaýan halypa

Gahryman Arkadagymyzyň aýdyşy ýaly, halypalar özleriniň durmuşy, döredijiligi bilen sungaty nesilden-nesle ýetirmekde aýratyn hormata mynasypdyr. Şeýle halypalaryň biri-de Türkmenistanyň halk artisti Amanöwez Saparowdyr. Halypany öňden tanaýan hem bolsam, ol hakda bilmeýän zatlarymyzyň entek gaty kän ekendigini şu makalany ýazmak üçin tanşan maglumatlarymyz ýene bir gezek görkezdi. Pespäl, kiçigöwünli, belent adamkärçilikli ynsan hökmünde onuň milli aýdym-saz sungatymyz, sütün halypalar hakda berýän gürrüňlerini diňlemek hemişe-de ýakymly täsir galdyrýar. Ýöne bu gezek welin, düýbünden başgaça boldy. Halypa göýä, özüm hakda, goý, işlerim gürrüň bersin diýýän ýaly, haýsy maglumatlardan peýdalanyp boljakdygynyň salgysyny berdi.

Bir pursatlyk sowal-jogap

Döwrümiziň bagtyýar nesilleriniň pikirlerini, garaýyşlaryny bilmek maksady bilen, çagalaryň birnäçesine aşakdaky iki sowal bilen ýüz tutduk: 1. Hut şu pursat surat çekmeli bolsaň, nämäniň suratyny çekersiň? 2. Edil häzir bir aýdyma hiňlenmeli bolsaň, ol haýsy aýdym bolar?

Ýaşajyk suratkeşleriň sergisi

Çagany ýaşlykdan hünäre ugrukdyrmak halkymyzyň nesil terbiýesinde gadymdan gelýän ýörelgesi. Gahryman Arkadagymyzyň tagallasy bilen bu ýörelgämiz rowaçlyklara beslenýär. Balkan welaýatynyň Serdar şäher çagalar çeperçilik mekdebiniň zehinli çagalarynyň taýýarlan el işlerini synlanyňda, olaryň sungata bolan söýgüsi kalplara buýsanç duýgusyny bagyşlaýar. Çagalaryň döreden amaly-haşam hem-de nakgaş eserlerinde halkymyzyň geçmiş taryhy, häzirki bagtyýar zamanamyzyň waspy inçelik bilen beýan edilýär. Eserler milli nagyşlaryň täze öwüşgini bilen sazlaşykly reňklerde bezelýär. Žurnalymyzyň bu gezekki sanynda olaryň redaksiýamyza ýollan eserleriniň käbirlerini okyjylara ýetirmegi makul bildik.

Arkadagly döwrüň joşgunly waspy

«Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynyň şygary astynda welaýatymyzda medeni çäreler, döredijilik duşuşyklary, «tegelek stoluň» başyndaky söhbetdeşlikler, aýdym-sazly dabaralardyr maslahatlar yzygiderli geçirilýär. Gökdepe etrabynyň Yzgant şäherçesiniň Mälikguly Berdimuhamedow adyndaky Medeniýet köşgünde geçirilen aýdym-sazly dabara bolsa, şol çäreleriň üstüni ýetirdi. Ahal welaýat we Gökdepe etrap häkimlikleri, welaýatymyzyň jemgyýetçilik guramalary, welaýat Medeniýet müdirligi tarapyndan bilelikde guralan dabara dürli kärdäki we hünärdäki ildeşlerimiz gatnaşdy. Oňa gatnaşyjylar üçin medeni ojagyň giň eýwanynda guralan sergi bilen tanyşmaga ajaýyp mümkinçilik döredildi.

El bukja

Gelin-gyzlarymyzyň mähir-yhlasy siňen el işleriniň biri hem el bukjalarydyr. El bukjalar dürli mata bölejiklerinden tikilip, owadan görnüşi emele getirýär. Gurama usulyndaky el işlerini ýerine ýetirmek, aýratyn hem, Lebap welaýatynda has-da ýörgünlidir. Bukjany taýýarlamak üçin matanyň üç tarapy eplenip biri-birine tikilmeli, galan bir tarapy bolsa açyk ýagdaýda bolmaly. Bukjalar görnüşi boýunça biri-birinden tapawutlanýarlar. Olardan aýna-darak bukjalaryny, el iş salynýan bukjalaryny, sep bukjalaryny görkezmek bolar. Bu bukjalar hem mata bölekleriniň reňkleri, nagyşlary, ululygy we kiçiligi bilen tapawutlanýarlar.

Gözelligiň nusgasydyr Aşgabat!

Döwletli, döwranly zamanamyzda ýurdumyzyň paýtagtyny görmäge göz gerek. Bu günki Aşgabat gözelligi bilen görenleri haýrana goýýar. Başlary asmana sary uzaýan belent binalarynyň barha artmagy bilen ajap keşbe eýe bolýar. Gahryman Arkadagymyzyň yhlasy netijesinde dünýäde iň owadan şäherleriň birine öwrülen paýtagtymyzyň at-owazy dünýä dolýar. «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda mukaddes Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllygy, Aşgabat şäheriniň esaslandyrylmagynyň 140 ýyllygy uly dabaralar bilen bellenilip geçiler. Gahryman Arkadagymyz bu babatda her gezekki çykyşlarynda bellemek bilen, baýramçylyklaryň ýokary derejede geçirilmegini, olara gabatlanylyp ulanylmaga berilmegi meýilleşdirilýän binadyr desgalaryň öz wagtynda we ýokary hilli tabşyrylmalydygyny nygtaýar. Häzirki wagtda gözel paýtagtymyzda öňümizdäki şanly seneler mynasybetli ulanylmaga berilmegi göz öňünde tutulýan binadyr desgalaryň ençemesi bar. Şolaryň gurluşygynda hormatly Prezidentimiziň talabyna laýyklykda işler depginli alnyp barylýar.

Ussatlyk ýoly

Golaýda welaýat Taryhy we ülkäni öwreniş muzeýi bilen Türkmenistanyň Suratkeşler birleşiginiň welaýat şahamçasynyň bilelikde guramaklarynda muzeýiň sergiler zalynda tanymal nakgaş Rahmangeldi Akmämmedowyň dürli ýyllarda döreden sungat eserlerinden ybarat «Halypalyk ýoly — ussatlyk ýoly» atly wagtlaýyn sergi açyldy. Rahmangeldi Akmämmedow — türkmen nakgaşçylyk sungatynyň ösmegine saldamly goşant goşan ussat suratkeş. Muny sergidäki eserler hem subut edýär. Olar ynsany türkmen tebigatynyň gaýtalanmajak gözelligine syýahata alyp gidýär. — Türkmenistanyň Suratkeşler birleşiginiň agzasy Rahmangeldi Akmämmedowyň eserlerinde türkmeniň myhmansöýerlik däpleri, tebigatymyzyň gözel keşbi sazlaşykly suratlandyrylýar. Obada önüp-ösensoň, oba durmuşy bilen bagly eserler hem halypa nakgaşyň döredijiliginiň içinden eriş-argaç bolup geçýär. Beýleki nakgaşlarda bolşy ýaly, Rahmangeldi aganyň döredijiligi hem köptaraply. Onuň döredijiliginde ýaşaýyş-durmuşymyzdaky pursatlara bagyşlap döredilen peýzaž, portret eserleri näçe diýseň bar. Men Rahmangeldi aga «Halypa» diýip ýüzlenýärin. Sebäbi ol maňa sungatyň inçe syrlaryny öwretdi. Onuň eserleri ösüp gelýän ýaş nesli watançylyk ruhunda terbiýelemekde uly ähmiýete eýedir — diýip, Türkmenistanyň sungatda at gazanan işgäri Myrat Baltaýew buýsanç bilen gürrüň berdi.

Anbar ysly atyrlar

Nämüçindir, parfýum diýlende, köpler Fransiýany göz öňüne getirýärler. Emma parfýumyň taryhyny yzarlasaň, ol Fransiýada döremändir. Parfýum latyn sözünden gelip çykyp, «per» hem «fuma», ýagny «tüsse» diýen manyny berýär. Sebäbi ilkinji parfýumy ýakyp, tüsse etmegiň üsti bilen döredipdirler. Antiki döwürde onuň ilki dörän ýeri Müsür hasaplanylýar. Şol döwürde parfýumler bedeniňi yslandyrmak, nerwleriňi rahatlandyrmak, şeýle-de ýaşaýyş otaglaryna gowy ys bermek üçin ulanylypdyr. Kleopatra hoşboý ysly ýaglary göze ilmeýän, emma özüne maýyl ediji gural hökmünde ulanypdyr. Antik döwründe parfýum, başga-da arap we Gündogar ýurtlarynda, Gresiýada, Italiýada hem ulanylypdyr. Fransiýa parfýum biraz soňrak aralaşypdyr. Orta asyrlarda, Renessans döwründe parfýum taýýarlamak işi gülläp ösüpdir. Şol wagtlar Fransiýada deriden geýim tikilýär eken. Şol deriniň ysyny aýyrmak üçin hem parfýum ulanylypdyr. Soňlugy bilen deri modadan galýar, mata geýimler moda girýär we tikinçiler hem parfýum satmak bilen meşgullanyp başlaýarlar. Şeýdip, parfýum ulanmak aristokratlaryň arasynda moda bolup, ony taýýarlamak işi aýratyn hünäre öwrülýär. Fransiýanyň Grasse şäheri parfýumyň paýtagty hökmünde belli bolýar.

Peýdaly maslahatlar

Köpçülikde naharlanmagyň hem öz düzgünleri bardyr. Çünki nahar başynda adamyň gözellige bolan garaýşyny bilmek bolýar. Şonuň üçin köpçülikde medeniýetli naharlanmak möhüm endikleriň biridir. Geliň, köpçülik üçin niýetlenen saçak başynda naharlanmagyň düzgünleri bilen tanyş bolalyň! Naharlanmak üçin pyçagy sag eliňizde, çarşagy bolsa çep eliňizde saklamaly. Çarşagy çep eliňizde saklaýan wagtyňyzda onuň uçly tarapy aşak bolmaly, sapy bolsa, aýaňyza daýanmaly. Eger-de siz pyçak ulanylmaýan nahary iýseňiz, onda çarşagy sag eliňizde, uç tarapyny aşak bakdyryp saklasaňyz hem bolar. Pyçak saklamak üçin süýem barmagyňyz pyçagyň sapynda hem üstünde durmaly we şol bir wagtda iýmiti kesmek üçin pyçagyň üstünden basmaly. Onuň sapynyň uç tarapy bolsa sag eliňiziň aýasyna daýanmaly. Çemçäni sag eliňizde, başam we süýem barmagyňyzyň arasynda saklamalydyr.

Arkadagly dünýä — aýdymly dünýä

Halkyň ruhy dünýäsini galkyndyrmakda hormatly Prezidentimiziň şygyr sungatynyň ylham berijilik güýji, gadyr-gymmaty çäksiz. Gözbaşyny durnagöz akabalardan alyp gaýdýan şahyranalyk, liriki duýgy-düşünjeler ruhy beýiklik bilen utgaşýar. Milli aýratynlyklary we durmuş hakykatyny ýokary çeperçilik bilen beýan edýän şygyrlar halkymyza ruhy lezzet berýär. Alym Arkadagymyzyň eserlerinde, şahyrana dünýäsinde, esasan, Magtymguly Pyragynyň döredijiligi edebi mekdep hyzmatyny ýerine ýetirýär. Akyldar şahyryň döredijilik akabasyndan gaýdýan edebi ýörelge, çeper täsirlenme gahryman Arkadagymyzyň goşgularynda giň şöhlelenmesini tapýar. Şygryýetdäki duýgy, ritm, ölçeg, başaşa kapiýa, doly kapiýa ýaly şahyrana tärler ösdürilip, alym Arkadagymyzyň goşgularyna milli öwüşgin çaýýar.

Türkmen sungaty — ömrümiň örki

Türkmenistanyň sungatda at gazanan işgäri, Russiýa Federasiýasynyň Sungatyň taryhy institutynyň professory, sazşynas Nailýa Nigmatowna Glazunowanyň (Abubakirowa) ady dünýäniň sazşynaslarynyň arasynda giňden bellidir. Ol dürli ýyllarda türkmen halk aýdym-saz sungatyny, halk döredijiliginiň dürli görnüşlerini toplamak hem-de ylmy taýdan öwrenmek bilen meşgullanyp, bu ugurda ençeme kitaplary, ylmy makalalary ýazdy. 2018-nji ýylda Aşgabatda geçirilen «Aýdym-saz sungatynyň gadymy çeşmeleri» atly halkara ylmy maslahata hem-de festiwala gatnaşyp, aýdym-saz sungatymyzyň geçmiş-taryhy we şu günki ösüşleri barada çykyş etdi. Biz gazetimiziň şu sanynda Nailýa Glazunowanyň makalasyny okyjylara ýetirýäris.

«Nar agajyndan» «Balsaýada» çenli

Ýakynda hormatly Prezidentimiz paýtagtymyz boýunça iş saparyny amala aşyranda ýurdumyzda giňden tanalýan sungat ussatlary A.Garýagdyýewiň, S.Orazberdiýewiň, P.Amandurdyýewiň we beýleki bagşy-sazandalaryň, estradaçylaryň baş şäherimizi wasp edýän aýdymlary aýdandyklaryny we ol eserleriň halkymyzyň söýgüsine mynasyp bolandygyny belledi. Biz hem Türkmenistanyň halk artisti Suhanberdi Orazberdiýewiň sungat ýoly dogrusyndaky gürrüňlerini okyjylara ýetirmegi makul bildik. — Suhan aga, ak şäherimiz Aşgabady wasp edýän aýdymlaryňyz göwünleri joşduryjy heňi bilen tapawutlanýar. Olary diňläniň baş şäherimize bolan söýgüsi öňküden-de artýar.Bular barada olary ýerine ýetirýäniň özünden eşitmek hasam täsirli.