SIR­KUL­ÝAR YK­DY­SA­DY­ÝE­TIŇ ÝÖ­REL­GE­LE­RI

26 Awgust 2024
495

Haçan-da sir­kul­ýar yk­dy­sa­dy­ýe­tiň ýö­rel­ge­le­ri­niň gys­ga do­la­ny­şy­gy­ny ula­nyp bol­ma­ýan ha­la­tyn­da, R3, R4, R5, R6 we R7 ýö­rel­ge­le­ri iň oňat stra­te­gi­ýa­ diý­lip ha­sap­lanyl­ýar. Bu ýö­rel­ge­ler ha­ryt­la­ry we ola­ryň bö­lek­le­ri­ni yk­dy­sa­dy­ýet­de has uzak sak­la­mak bi­len, önüm­le­riň öm­rü­ni uzalt­ma­ga kö­mek ed­ýär­ler. Ma­te­ri­al­lar we ola­ryň bö­lek­le­ri se­re­sap­ly­lyk bi­len sö­kü­len­de, baş­ga bir ýer­de dür­li mak­sat­lar üçin gaý­ta­dan ula­ny­lyp bil­ner. R3 – R7 ýö­rel­ge­le­ri­niň dur­mu­şa ge­çi­ril­me­gi üçin ba­za­ryň ka­bul ediş uky­by, kä­mil lo­gis­ti­ka, bu pro­se­se gat­na­şy­jy­la­ryň peý­da­ly iş­le­me­gi, ma­te­ri­al­la­ryň do­la­ny­şyk do­wam­ly­ly­gy­nyň ba­ha­lan­dy­ryl­ma­gy (LCA — Li­fe Cycle Ana­ly­sis) we şol ýö­rel­ge­le­riň dür­li işe­wür­lik mo­del­le­ri ar­ka­ly ýaý­ra­dyl­ma­gy ze­rur­dyr. Gaý­ta­dan ulan­ma­gy hö­wes­len­dir­mek üçin, kom­pa­ni­ýa­lar öz iş­jeň­li­gi­ni «önüm hyz­mat hök­mün­de (Pa­aS)» gör­nüş­li sir­kul­ýar yk­dy­sa­dy­ýe­tiň işe­wür­lik mo­de­li­ne la­ýyk­lyk­da
gu­ra­ma­ga ça­lyş­ma­ly­dyr­lar.

R3 — gaý­ta­dan ulan­mak (reu­se) ýö­rel­ge­si. Bu ýö­rel­ge bir sarp edi­ji üçin gym­mady­ny ýi­ti­ren, beý­le­ki sarp edi­ji üçin ze­rur bo­lan önü­mi iki­lenç ulan­ma­gy üp­jün ed­ýär. Ol sarp edi­ji­le­riň ara­syn­da önüm­le­ri gaý­ta­dan sat­mak­ly­ga iş­jeň­leş­dir­ýär. R3 ýö­rel­ge­si­niň ýaý­ra­ma­gy ne­ti­je­sin­de bi­le­lik­de peý­da­lan­mak yk­dy­sa­dy­ýe­ti ös­ýär.

Gülbeşer Babaýew,
Türkmen döwlet maliýe institutynyň ylmy işler boýunça prorektory, ykdysady ylymlarynyň kandidaty.