"Edebiýat we sungat" gazeti

Esaslandyryjysy: Türkmenistanyň Ministrler Kabineti
Salgysy: Aşgabat şäheri, Garaşsyzlyk şaýoly, 100, Türkmenbaşynyň erkin döredijilik mekany
Telefon belgileri: 38-62-17, 38-62-33, 38-62-01
Email: edebiyatwesungat@sanly.tm

Habarlar

Dünýäniň toýuna öwrülen sene

Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygyna Üstümizdäki ýylyň şanly wakalary ýurdumyzyň bedew batly ösüşler bilen öňe barýandygyny bütin aýdyňlygy bilen ýüze çykarýar. «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» diýen şygar astynda geçýän ýylda akyldar şahyrymyzyň doglan gününiň 300 ýyllygy mynasybetli dabaraly çäreler guralýar.

Göterildi ol ykbaly türkmeniň

Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygyna Magtymguly Pyragy ähli döwürleriň, ähli göwünleriň şahyrydyr. Beýik akyldaryň miras galdyran her bir setiri, her bir bendi tutuşlygyna nesihatdyr, durmuşda ýol görkeziji şamçyragdyr.

Sanly ykdysadyýetiň goragy

Maglumatlar asyrynyň wirtual giňişliginde dünýäniň jemgyýetçilik gatnaşyklarynyň sanly nusgasy günsaýyn özgermek bilen. Bu günki günüň adamlary üçin dünýäniň dürli künjegine gaýybana syýahat etmek, san-sajaksyz maglumatlary öwrenmek elýeterli boldy. Şunuň bilen birlikde, şahsy taraplar hem-de edaralardyr kärhanalar üçin maglumatlaryň goraglylygyny üpjün etmek, degişli kiberhowpsuzlyk çärelerini durmuşa geçirmek jogapkärçiligi hem örboýuna galýar. Bu häzirki döwrüň ählumumy meseleleriniň biri bolup, onuň öňüni almak her döwletiň derwaýys wezipesidir. Ol bu gün bütin dünýäde halkara guramalaryň birnäçesiniň geljek üçin niýetlenen maksatnamalarynda özbaşdak bir ugra öwrüldi. Kiberhowplara garşy göreşmek işini döwrüň talaplaryndan, ösen tejribelerden ugur alyp kämilleşdirmek türkmen halkynyň Milli Lideriniň başlangyçlary bilen netijeli ýola goýuldy. Bu sanly ykdysadyýete geçmegiň Konsepsiýasyna laýyklykda durmuşa geçirilýän taslamalaryň hem aýrylmaz bölegidir. Hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda milli sanly giňişligiň, maglumatlaryň goraglylygynyň üpjün edilmegi halkara hyzmatdaşlygyň esasynda has-da pugtalandyrylýar. Şunuň bilen baglylykda, 13-nji sentýabrda geçirilen Ministrler Kabinetiniň mejlisinde kiberhowpsuzlyk ulgamynda halkara hyzmatdaşlygy ilerletmäge dahylly wezipeler barada aýratyn durlup geçilmegi, şeýle-de bu ugruň golaýda geçirilen «Türkmentel — 20

Türkmenistanyň KANUNY

Türkmenistanyň 2025-nji ýyl üçin Döwlet býujeti hakynda 1-nji madda

Türkmenistanyň Mejlisiniň KARARY

Türkmenistanyň 2023-nji ýyl üçin Döwlet býujetiniň ýerine ýetirilişi hakynda Türkmenistanyň Mejlisi karar edýär:

Ýurdumyzyň welaýatlarynda

AHAL Merdana nesliň bäsleşigi

Sport – sag­dyn­ly­gyň, gö­zel­li­giň çeş­me­si

«Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» şygary astynda uly ösüşlere beslenýän 2024-nji ýylda geçilen menzillere ser salanyňda, bu şöhratly ýylyň türkmen sportunyň taryhyna hem altyn harplar bilen ýazylýandygynyň şaýady bolýarsyň. «Biz sportuň mümkinçiliklerini parahatçylygyň we dostlugyň bähbitlerine gönükdirmek arkaly täze sport düzümlerini dörederis. Hakyky sport söýüjileriň, ussat türgenleriň döwrebap neslini kemala getireris. Çünki ýaş nesillerimiziň bedenterbiýe we sport bilen meşgullanmagy döwrüň möhüm talabydyr. Sport sagdynlygyň, gözelligiň çeşmesidir» diýip nygtaýan hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda diňe bir noýabr aýynda bolup geçen şanly wakalaryň mysalynda hem köpçülikleýin bedenterbiýäni jemgyýetimiziň ähli ulgamlarynda giň gerimde ýaýbaňlandyrmagyň, ýokary netijeli sporty ösdürmegiň döwlet syýasatynyň esasy ugurlarynyň biridigine, «Türkmenistanda 2021 – 2025-nji ýyllarda bedenterbiýäni we sporty goldamagyň hem-de ösdürmegiň Maksatnamasynyň» üstünlikli amala aşyrylýandygyna bütin aýdyňlygy bilen göz ýetirmek bolýar.

Sagdyn jemgyýet — berkarar döwlet

Gahryman Arkadagymyzyň asylly başlangyçlary esasynda sagdynlygyň we ruhubelentligiň ýurduna öwrülen Watanymyzda hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda Olimpiýa hereketini, ýokary netijeli sporty ösdürmek, jemgyýetimizde sagdyn durmuş ýörelgesini berkarar etmek ugrunda giň gerimli işler durmuşa geçirilýär. Raýatlaryň sagdynlygy ýurduň we jemgyýetiň ösüşiniň wajyp şertidir. Türkmenistanda bu ulgamyň kanunçylyk we maddy-enjamlaýyn binýadyny pugtalandyrmak babatda uly tagallalar edilýär. Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ýurdumyzyň sport ulgamyny kämilleşdirmek, türkmen sportunyň dünýädäki abraýyny belende götermek, ilaty köpçülikleýin sport bilen meşgullanmaga çekmek, bedenterbiýe-sagaldyş hereketi arkaly sagdyn durmuş ýörelgelerini has-da ýaýbaňlandyrmak ýaly asylly maksatlardan gelip çykýan wezipeler üstünlikli durmuşa geçirilýär. «Bedenterbiýe we sport hakynda» Türkmenistanyň Kanuny raýatlaryň sagdyn durmuş ýörelgesini kemala getirmäge gönükdirilip, bedenterbiýe we sport babatda esasy ýörelgeleri kesgitleýär, jemgyýetçilik gatnaşyklaryny düzgünleşdirýär hem-de işiň hukuk, guramaçylyk, ykdysady we durmuş esaslaryny belleýär. Kanunyň 4-nji maddasyna laýyklykda, döwletimiziň raýatlarynyň bedenterbiýe we sport bilen meşgullanmaga, Türkmenistanyň kanunçylygyna laýyklykda, bedenterbiýe we sport guramalaryny döretmäge, şol guramalara we aýry-aýry şahslara hyzmatlar

Gymmatly gollanma

Alym Arkadagymyzyň «Türkmenistanyň dermanlyk ösümlikleri» atly ylmy-ensiklopedik kitabynyň XVI jildinde keremli topragymyzda bitýän dermanlyk ösümlikleriň aýratynlyklary beýan edilýär. Şu jähetden, Milli Liderimiziň ensiklopedik işi halk lukmançylygynyň gadymy däpleri bilen gyzyklanýan okyjylar köpçüligi, lukmanlar, şeýle hem ýurdumyzyň baý ösümlik dünýäsini öwrenýän hünärmenlerdir talyp ýaşlar üçin gymmatly gollanmadyr. Şoňa görä-de, Gahryman Arkadagymyzyň düýpli ylmy gözlegleriň netijelerine daýanýan ylmy işi biziň ýankitabymyza öwrüldi. Ylmy-ensiklopedik kitabyň sahypalarynda dermanlyk ösümlikleriň melhemlik häsiýetleri, olary ylmy we halk lukmançylygynda ulanmagyň mümkinçilikleri jikme-jik beýan edilýär. Hut şoňa görä-de, bu özboluşly ensiklopediýa türkmen topragynda ösýän, asyrlaryň dowamynda dürli keselleri bejermek üçin netijeli ulanylyp gelinýän ösümlikleriň melhemlik häsiýetleri barada bilimleriň hazynasy bolup hyzmat edýär.

Dil — ru­hy ha­zy­na

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwri ajaýyp ösüşlere, taryhy üstünliklere beslenýär. Hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallalary netijesinde bilim almaga, ylym öwrenmäge giň ýol açylýar, uly mümkinçilikler döredilýär. Elbetde, döwrebap ylym öwrenmek üçin dünýädäki ösüşlerden habarly bolmaly, munuň üçin bolsa daşary ýurt dillerini öwrenmek zerurdyr. Ýurdumyzda dünýä dillerini öwrenmäge döredilýän mümkinçilikler ýaşlara bildirilýän belent ynamyň netijesidir. Daşary ýurt dillerini öwrenmek islendik kärde işleseň-de, okasaň-da, döwür bilen aýakdaş gitmek üçin iň möhüm aýratynlykdyr. Bu sport babatda gürrüň edilende hem şeýledir. Çünki ýurdumyzyň köpugurly ösüşi tehnologiýalar ulgamynda halkara hyzmatdaşlygy giňeltmek hem-de pugtalandyrmak bilen aýrylmaz baglanyşyklydyr.

Ähli döwürleriň beýik lukmany

«Abu Aly ibn Sinanyň ömrüniň 12 ýyldan gowragy Günbatardan Gündogara, Günortadan Demirgazyga uzap giden Beýik Ýüpek ýolunyň ugrunda ýerleşen biziň ýurdumyzyň topragy, türkmen halkynyň taryhy bilen mäkäm baglanyşyklydyr. Alym ömrüniň bu gysga döwründe Gündogaryň nur saçýan ylym merkezleri hökmünde meşhurlyk gazanan Ürgenç, Merw, Bawert, Nusaý şäherlerinde ýiti zehini, akyl-paýhasy, tejribeleridir gözlegleri, düýpli nazaryýetleri bilen täze ylmy açyşlary amala aşyrmak hem-de deňsiz-taýsyz eserleri döretmek bilen, geljek nesillere beýik mirasy galdyrypdyr» diýip, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow nygtaýar. Ine, şol beýik mirasy galdyran beýik ynsanyň abraý-mertebesiniň, şan-şöhratynyň Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe has belent derejelere göterilendigine onuň Gahryman Arkadagymyzyň taýsyz tagallasy bilen döredilen paýtagtymyzdaky «Ylham» seýilgähinde orun alan nurana heýkelini synlanymyzda-da aýdyň göz ýetirýäris. Dünýä ylmynda Awisenna ady bilen belli bolan meşhur alym, akyldar, lukman, tebigaty öwreniji, saz nazaryýetçisi, matematik, psiholog, derman öwreniji, astronom, şahyr Abu Aly Hüseýin ibn Abdylla ibn Aly ibn Hasan ibn Sina 980-nji ýylyň 16-njy awgustynda Buhara şäheriniň golaýyndaky Afşina atly obada dünýä inýär. Geljekki beýik şahsyýet alty ýaşyndaka maşgalasy Buhara göçüp barýar. Ibn Sinanyň eýýäm on ýaşyndaka Gurhany ýatdan bilmegi, arap w

Geljekki ýeňişlere badalga

Geçen asyryň 70 — 80-nji ýyllarynda Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň we ykdysadyýetiniň dürli pudaklarynyň alymlarynyň gatnaşmagynda 10 jiltlik ýörite ensiklopediýa taýýarlanylyp, olaryň her biri uly göwrümli kitap görnüşinde okyjylara ýetirilýär. Kitabyň ilkinji jildi çykanda, men mekdep okuwçysydym. Kyblam, alym Orazmyrat Garahanow kitaby öýümize alyp gelende aýdan sözleri häli-häzirem ýadymda: «Türkmeniň dana akyldary Magtymguly Pyragynyň şygyr bossanyndaky: «Kitap okan gullar magnydan dokdur...» diýen gyzyla gaplaýmaly nesihatlaryndan ugur alyp, şu kitaby we onuň indiki çykjak jiltlerini, umuman, kitaplary aýawly saklap, yzygiderli okasaň, geljekde saňa hemişe hemra we goltgy bolar...». Görkezilen kitabyň on jildini we goşmaça türkmen hem-de rus dillerinde çykarylan jiltlerini gözümiň göreji deý saklap gelýärin we mümkinçiligim boldugyndan olary yzygiderli okaýaryn.

Sazyň jadylaýjy güýji

Sungatyň dünýäniň, adamzadyň ýaşaýşynyň has-da gözelleşmegine getiren görnüşleriniň biri-de sazdyr. Gözellikleri duýmak ukybyny ösdürýän sazy bütin durky bilen diňleýän adama onuň edýän täsirini söz bilen düşündirip bolmaz. Sazyň ynsan saglygyna ýetirýän täsiri-de taryplarça bardyr. Bu ugurda köp tejribesi bolan alymlaryň geçiren barlaglarynyň esasynda gelen netijelerine görä, öz halaýan aýdym-sazyny diňlän adamyň beýnisinde «oňyn energiýa we duýgular» ýüze çykýar. Şol pursatda bolsa adamyň işjeňligi artýar, şähdi açylýar, özüni rahat we ruhubelent duýýar, gaýgy-aladalaryny unudýar.

Welaýatlardan habarlar

Eziz Di­ýa­ry­myz­da ýaş nes­liň be­den­ter­bi­ýe hem-de sport bi­len meş­gul­lan­ma­gy üçin giň müm­kin­çi­lik­ler dö­re­dil­ýär. Biz hem TMÝG-niň Ma­ry we­la­ýa­ty­nyň Tag­ta­ba­zar et­rap ge­ňe­şi­niň hü­när­men­le­ri bo­lup et­ra­byň bi­lim bö­lü­mi hem-de sport mek­dep­le­ri bi­len bi­le­lik­de spor­tuň dür­li gör­nüş­le­ri bo­ýun­ça ýa­ryş­la­ryň gu­ral­ma­gy­na yzy­gi­der­li gat­naş­ýa­rys. Bu gün ýaş­lar ge­çi­ril­ýän bäs­le­şik­le­re iş­jeň gat­na­şyp, sag­dyn dur­muş ýö­rel­ge­si­ne eýer­ýän­dik­le­ri­ni gör­kez­ýär­ler. Çün­ki sport be­den hem ruhy taý­dan sag­dyn­ly­gyň, ru­hu­be­lent­li­giň we bag­ty­ýar­ly­gyň göz­ba­şy­dyr. Aja­ýyp za­ma­na­myz­da ge­çi­ril­ýän be­den­ter­bi­ýe we sport çä­re­le­ri, bäs­le­şik­ler ýaş­la­ryň has ze­hinli­le­ri­ni ýü­ze çy­kar­mak­da uly äh­mi­ýe­te eýe­dir.

Mekdep okuwçylarynyň arasyndaky zehin bäsleşiginiň ýeňijileri belli boldy

Etrabymyzdaky orta mekdeplerde bilim alýan zehinli okuwçylar Seýitnazar Seýdi adyndaky Türkmen döwlet mugallymçylyk instituty tarapyndan ýurdumyzyň orta mekdepleriniň 7 ― 12-nji synp okuwçylarynyň arasynda türkmen dili we edebiýat dersi boýunça geçirilen internet olimpiadasyna gatnaşdylar. Olardan 19-njy orta mekdebiň okuwçysy Albina Seýtahmedowa 10-njy synp okuwçylaryň arasynda üçünji orna mynasyp bolmagy başardy. Bäsleşigiň eminleriniň gelen netijelerine laýyklykda, 7-nji synp okuwçylaryň arasynda Türkmenabat şäherindäki ýöriteleşdirilen 39-njy orta mekdebiň okuwçysy Suraý Röwşenowa birinji orny eýeledi. Şunda türkmenabatly zehinli okuwçynyň iň ýokary utugy (88,75 utuk) toplandygyny aýtmak gerek.

Milli mirasyň hakyda göwheri

Gahryman Arkadagymyzyň ýakynda täze eserini ― «Hakyda göwheri» atly kitabyny ýazyp tamamlandygy baradaky hoş habar ildeşlerimizde uly şatlyk döretdi. Bu habaryň yzysüre ildeşlerimizden gelip gowşan köpsanly hatlarda olaryň kitabyň okyjysy bolmaga sabyrsyzlyk bilen garaşýandyklary beýan edilýär. ***

Aba­dan­çy­ly­gyň aý­dyň ýo­ly bi­len

Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Ser­dar Berdimuhamedowyň baş­tu­tan­ly­gyn­da mil­li yk­dy­sa­dy­ýe­ti­mi­ziň äh­li pu­dak­la­ryn­da giň möç­ber­li öz­gert­me­le­riň üs­tün­lik­li dur­mu­şa ge­çi­ril­me­gi Ga­raş­syz, Bi­ta­rap Wa­ta­ny­my­zyň ösü­şiň we aba­dan­çy­ly­gyň ýo­ly bi­len ynam­ly öňe git­me­gi­ni şert­len­dir­ýär. 22-nji no­ýabr­da san­ly ul­gam ar­ka­ly ge­çi­ri­len Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti­niň no­bat­da­ky mej­li­sin­de-de döw­let dur­mu­şy­nyň bir­nä­çe me­se­le­le­ri­ne ga­ral­dy. Hö­kü­met mej­li­sin­de ga­ra­lan me­se­le­le­riň ha­ta­ryn­da ýur­du­my­zyň hu­kuk bin­ýa­dy­ny döw­rüň ta­lap­la­ry­na la­ýyk­lyk­da kä­mil­leş­dir­mek, da­şa­ry yk­dy­sa­dy işi has-da ös­dür­mek, içer­ki sarp edi­ji­le­ri te­bi­gy gaz bi­len bök­denç­siz hem-de yg­ty­bar­ly üp­jün et­mek, pag­ta­nyň ön­dü­ril­ýän möç­be­ri­ni has-da art­dyr­mak bo­ýun­ça al­nyp ba­ryl­ýan iş­ler bi­len bag­ly me­se­le­ler bar.

Mil­li­li­gi sar­pa­lap, döw­re­bap ösüşlere tarap

Türk­men hal­ky­nyň Mil­li Li­de­ri, Türk­me­nis­ta­nyň Halk Mas­la­ha­ty­nyň Baş­ly­gy Gurbanguly Berdimuhamedowyň 25-nji no­ýabr­da ge­çi­ren iş mas­la­ha­tyn­da hä­zir­ki dö­wür­de mil­li yk­dy­sa­dy­ýe­ti­mi­ziň pu­dak­la­ryn­da ýaý­baň­lan­dy­ry­lan giň möç­ber­li öz­gert­me­le­riň dur­mu­şa ge­çi­ri­li­şi, hal­ky­my­zyň aba­dan dur­mu­şy­nyň üp­jün edil­me­gi hem-de ön­dü­ri­ji­lik­li zäh­me­tiň ber­ka­rar bol­ma­gy bi­len bag­la­ny­şyk­ly me­se­le­le­re ga­ral­dy. Oňa Halk Mas­la­ha­ty­nyň Di­wa­ny­nyň iş do­lan­dy­ry­jy­sy, Gurbanguly Berdimuhamedow adyn­da­ky Ho­wan­dar­ly­ga mä­täç ça­ga­la­ra he­ma­ýat ber­mek bo­ýun­ça ha­ýyr-sa­ha­wat gaz­na­sy­nyň wi­se-pre­zi­den­ti R.Ba­za­row we Türk­me­nis­ta­nyň Ylym­lar aka­de­mi­ýa­sy­nyň pre­zi­den­ti A.Aşi­row gat­naş­dy. Hä­zir­ki dö­wür­de ýur­du­myz­da äh­li ugur­lar bo­ýun­ça mil­li ka­nun­çy­ly­gy kä­mil­leş­dir­mek, ösen teh­no­lo­gi­ýa­la­ry, san­ly ul­ga­my öz­leş­dir­mek, önüm­çi­li­ge in­tel­lek­tual eýe­çi­li­gi or­naş­dyr­mak me­se­le­le­ri­ne döw­let de­re­je­sin­de äh­mi­ýet be­ril­ýär. Gahryman Arkadagymyzyň bel­leý­şi ýa­ly, bu iş­ler dö­wür bi­len aýak­daş git­me­giň esa­sy şer­ti bo­lup dur­ýar. Iş mas­la­ha­tyn­da Türk­me­nis­ta­nyň Ylym­lar aka­de­mi­ýa­sy­nyň pre­zi­den­ti A.Aşi­row hä­zir­ki za­man yl­my­nyň aý­ra­tyn­lyk­la­ry, ýur­du­myz­da yl­my hem­me­ta­rap­la­ýyn ös­dür­mek we ýaş­la­ryň

«Akyl­ly» şä­herde işler ileri

26-njy noýabrda türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow Arkadag şäherine iş saparyny amala aşyrdy. Gahryman Arkadagymyz bu ýerde gurulmagy meýilleşdirilýän desgalaryň taslamalary hem-de gurluşygyna başlanan binalardaky işleriň ýagdaýy, olarda ulanylýan gurluşyk, bezeg serişdeleriniň aýratynlyklary bilen tanyşdy we degişli düzümleriň ýolbaşçylarynyň gatnaşmagynda iş maslahatyny geçirdi. Türk­me­nis­ta­nyň Halk Mas­la­ha­ty­nyň Baş­ly­gy Gurbanguly Berdimuhamedow, il­ki bi­len, Ar­ka­dag şä­he­ri­niň luk­man­çy­lyk klas­te­ri­niň önüm­çi­lik top­lum­la­ry­nyň, Çe­per ha­ly­çy­lyk kär­ha­na­sy­nyň bi­na­la­ry­nyň ýer­leş­di­ril­jek ýer­le­ri­ni syn­la­dy. Şeý­le hem bu ýer­de şä­her­de bi­na edil­ýän des­ga­la­ryň be­zeg aý­ra­tyn­lyk­la­ry­na de­giş­li dür­li se­riş­de­ler gör­ke­zil­di. Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­myz önüm­çi­lik top­lum­la­ry­nyň ýer­leş­jek ýer­le­ri­ni syn­lap, bi­na­la­ryň gur­lu­şy­gy­nyň ýo­ka­ry hil de­re­je­si­ne eýe bol­ma­gy­nyň we ola­ryň ýa­na­şyk ýer­le­ri­niň aba­dan­laş­dy­ryl­ma­gy­nyň mö­hüm ta­lap bo­lup dur­ýan­dy­gy­na ün­si çek­di. Bu ýer­de gu­rul­ýan dür­li mak­sat­ly des­ga­lar tä­ze şä­he­riň bi­na­gär­lik keş­bi bi­len bir bi­te­wi saz­la­şy­gy eme­le ge­tir­me­li­dir.

Dün­ýä we Mag­tym­gu­ly

Gru­zi­ýa­da 22 — 24-nji no­ýabr­da Tbi­li­si­de gu­ra­lan Türk­men ki­no­sy­nyň gün­le­ri Mag­tym­gu­ly Py­ra­gy­nyň dog­lan gü­nü­niň 300 ýyl­ly­gy my­na­sy­bet­li ýaý­baň­lan­dy­ryl­ýan ýu­bi­leý çä­re­le­ri­niň üs­tü­ni ýe­ti­rip, gru­zi­ýa­ly sun­gat sö­ýü­ji­ler­de uly gy­zyk­lan­ma dö­ret­di.