"Watan" gazeti

Esaslandyryjysy: Türkmenistanyň Ministrler Kabineti
Salgysy: Aşgabat şäheri, Garaşsyzlyk şaýoly, 100, Türkmenbaşynyň erkin döredijilik mekany
Telefon belgileri: 38-61-16, 38-61-17, 38-61-07
Email: watan@sanly.tm

Habarlar

Daşky gurşawy goramak — mukaddes borjumyz

Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda ýurdumyzyň halk hojalygynyň ähli pudaklary, şol sanda, daşky gurşawy goramak, tebigy baýlyklarymyzdan rejeli peýdalanmak babatdaky möhüm işler häzirki wagtda dünýä ülňülerine laýyk gelýän derejede ösdürilýär. Hormatly Prezidentimiziň ekologiýa syýasaty diňe bir ýurdumyzda däl, eýsem, Orta Aziýa sebitinde, şonuň bilen birlikde, bütin dünýäde — halkara derejesinde ekologiýa howpsuzlygyny üpjün etmek arkaly, umumadamzadyň durnukly ösüşini gazanmaga gönükdirilendir.

Howa maglumaty

Türkmenistanyň Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrliginiň Gidrometeorologiýa baradaky gullugynyň ýurdumyzda şu gün — 12-nji dekabrda bolmagyna garaşylýan howanyň ýagdaýy barada berýän maglumaty. Aşgabatda: üýtgäp durýan bulutly howa bolup, irden ümürli bolmagy mümkin, günüň ahyrynda az-kem ýagyş ýagar. Demirgazyk-gündogardan tizligi sekuntda 9 — 11 metre ýetýän şemal öwser. Howa gijesine +4... +6°, gündizine +11... +13° maýyl bolar. Howanyň basyşy 744 mm. Çyglylygy 65 — 85 %.

Howa maglumaty

Türkmenistanyň Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrliginiň Gidrometeorologiýa baradaky gullugynyň ýurdumyzda şu gün — 11-nji dekabrda bolmagyna garaşylýan howanyň ýagdaýy barada berýän maglumaty. Aşgabatda: üýtgäp durýan bulutly howa bolup, irden az-kem ýagyş ýagar, ümürli bolmagy mümkin. Demirgazyk-günbatardan tizligi sekuntda 8 — 10 metre ýetýän şemal öwser. Howa gijesine +5... +7°, gündizine +12... +14° maýyl bolar. Howanyň basyşy 743 mm. Çyglylygy 55 — 75 %.

Suw ýaşaýşyň gözbaşydyr

Ata-babalarymyz tarapyndan ekiniň atasy hasaplanan suw dirilik hem rysgal--berekediň çeşmesidir, adamzat ýaşaýşynyň baş özenidir. Suw we ene toprak halkyň döwletiň baş baýlygy, rysgal-döwletliligiň tükenmez gorudyr. Suw ýerdäki janly-jandarlaryň, ösümlikleriň ýaşaýşynda ornuny hiç bir zat bilen çalşyp bolmaýan tebigy baýlykdyr. Türkmen halky ömürboýy suwa uly sarpa goýup, onuň her damjasyny altyna deňäpdir. Suwdan örän tygşytly peýdalanmagy başarypdyrlar. Suwy arassa saklamak halkymyzyň asyl terbiýesinde bar. Suwy bisarpa tutmak, ýere dökmek halanylmandyr. Pederlerimiz suwuň hiline, düzümine baglylykda, oňa tygşytly çemeleşmegiň ýoluny gözläpdirler. Suw — barlygyň, bolelinligiň baş çeşmesi bolup durýar. Janly-jandarlaryň bedeninde suw azalsa ýa-da gutarsa, olar heläk bolýarlar. Suw Ýeriň üstünde klimat ýagdaýlaryny sazlaýar. Suwuň tebigatdaky esasy biohimiki hyzmatlarynyň biri-de onuň janly-jandarlaryň ýaşaýşy üçin gerek bolan wodorod çeşmesi bolup durýanlygydyr. Suw tebigatda we ynsan ýaşaýşynda ägirt uly möhüm orun eýeleýär.

Howa maglumaty

Türkmenistanyň Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrliginiň Gidrometeorologiýa baradaky gullugynyň ýurdumyzda şu gün — 9-njy dekabrda bolmagyna garaşylýan howanyň ýagdaýy barada berýän maglumaty. Aşgabatda: üýtgäp durýan bulutly howa bolup, ümürli bolmagy mümkin. Demirgazyk-gündogardan tizligi sekuntda 9 — 11 metre ýetýän şemal öwser. Howa gijesine +4... +6°, gündizine +14... +16° maýyl bolar. Howanyň basyşy 741 mm, çyglylygy 55 — 75%.

Howa maglumaty

Türkmenistanyň Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrliginiň Gidrometeorologiýa baradaky gullugynyň ýurdumyzda şu gün — 7-nji dekabrda bolmagyna garaşylýan howanyň ýagdaýy barada berýän maglumaty. Aşgabatda: üýtgäp durýan bulutly howa bolup, gündogardan tizligi sekuntda 7 — 10 metre ýetýän şemal öwser. Howa gijesine +2... +4°, gündizine +10... +12° maýyl bolar. Howanyň basyşy 745 mm, çyglylygy 55 — 75 %.

Türkmenistan boýunça 2021-nji ýylyň dekabr aýynyň 6-12-si aralygynda hepdäniň dowamynda bolmagyna garaşylýan howa maglumaty

Aşgabatda: üýtgäp durýan bulutly howa bolup, hepdäniň ahyrynda az-kem ýagyş ýagar. Demirgazyk-günbatardan gündogara ugruny üýtgedýän tizligi sekuntda 6-8-den 10-13 metre ýetýän şemal öwser. Howa gijelerine +2...+4o-dan +5...+7o aralygynda maýyl, gündizlerine +10...+12o-dan +15...+17o aralygynda maýyl bolar. Arçabilde: üýtgäp durýan bulutly howa bolup, hepdäniň ahyrynda az-kem ýagyş ýagar. Demirgazyk-günbatardan gündogara ugruny üýtgedýän tizligi sekuntda 5-7-den 9-12 metre ýetýän şemal öwser. Howa gijelerine +l...+3o-dan +4...+6o aralygynda maýyl, gündizlerine +9...+11o-dan +14...+16o aralygynda maýyl bolar.

Gür baglygyň gadyry

Hormatly Prezidentimiziň bimöçber uly tagallasynyň netijesinde gözel Diýarymyz hemmetaraplaýyn gülläp, ösýär. Ilatymyzyň saglygyny baş maksady edinýän Gahryman Arkadagymyz daşky gurşawy goramak, ýurdumyzy bagy-bossanlyga öwürmek üçin uly tagalla edýär. Şonuň netijesinde Diýarymyz ýaşyl baglyga bürenip, arassa howaly mekana öwrülýär. Daşky gurşawymyzyň bagy-bossanlyga bürenip, gözel görnüşe gelmegi üçin hormatly Prezidentimiziň başda durmagynda bag nahallaryny oturtmak we ösdürip ýetişdirmek babatynda netijeli işler geçirilýär. Munuň üçin hormatly Prezidentimiziň başlangyjy bilen ýurdumyzda ýazky we güýzki ählumumy bag ekişligi geçirilýär. Gahryman Arkadagymyzyň hut özüniň şahsy göreldesi bilen geçirilýän ählumumy bag ekişliklerinde her ýyl millionlarça düýp bag nahallary oturdylýar we olara eýegözin ideg edilýär.

Howa maglumaty

Türkmenistanyň Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrliginiň Gidrometeorologiýa baradaky gullugynyň ýurdumyzda şu gün — 4-nji dekabrda bolmagyna garaşylýan howanyň ýagdaýy barada berýän maglumaty. Aşgabatda: üýtgäp durýan bulutly howa bolup, irden az-kem ýagyş ýagar. Demirgazyk-günbatardan tizligi sekuntda 7 — 10 metre ýetýän şemal öwser. Howa gijesine +3... +5°, gündizine +6... +8° maýyl bolar. Howanyň basyşy 744 mm, çyglylygy 60 — 80 %.

Tebigy baýlyklaryň goragy

Türkmenistan daşky gurşawy goramak boýunça esasy halkara ylalaşyklara gatnaşyjy bolmak bilen, bu ugurda dünýäde bar bolan derwaýys meseleleriň çözülmegine öňdengörüjilikli we jogapkärli çemeleşip, ählumumy tagallalara saldamly goşant goşýar. Ekologik taýdan arassa gurşawda jemgyýetiň durnukly ösüşi we adamlaryň ýaşaýşy tebigata bolan gatnaşyga, onuň gorlarynyň rejeli peýdalanylyşyna baglydyr. Ýurdumyzda biologik köpdürlüligi saklamak we artdyrmak, taryhy hem-de tebigy ýadygärlikleri goramak, senagat kärhanalarynyň zyňyndylarynyň möçberini azaltmak, energiýanyň gaýtadan dikeldilýän çeşmelerini ulanmak, önümçilige «ýaşyl» tehnologiýalary ornaşdyrmak boýunça uly işler durmuşa geçirilýär. Hormatly Prezidentimiziň 2019-njy ýylyň sentýabrynda «Howanyň üýtgemegi barada Türkmenistanyň Milli strategiýasynyň rejelenen görnüşini» tassyklamagy ýurdumyzda durmuşa geçirilýän ekologik özgertmelere badalga berdi. Bu strategiýa BMG-niň 2030-njy ýyla çenli degişli strategiýasynyň we howanyň üýtgemegi boýunça Pariž Ylalaşygynyň ýörelgelerine laýyklykda işlenip taýýarlanyldy. Onda howanyň üýtgemegi bilen baglanyşykly milli derejedäki meseleleri çözmegiň möhümdigi nazara alnyp, hususan-da, innowasion tehnologiýalaryň ulanylmagy göz öňünde tutulýar. 2021-nji ýylyň 1-nji noýabrynda Howanyň üýtgemegi boýunça Glazgo şäherinde geçirilen halkara maslahata türkmen wekiliýetiniň hem gatnaşm

Sazak — sährany sazlaýjy

Garagum sähralygy ýylyň dört paslynda-da özboluşly gözelligi bilen göreni haýrana goýýar. Onuň haýwanat we ösümlik dünýäsiniň peýdaly taraplary örän köp. Ýandak, sazak, ojar, gandym... bularsyz türkmen sähralygyny göz öňüne getirmek mümkin däl. Asyl olar türkmen halk döredijiliginden başlap, çeper edebiýatymyza hem ymykly siňipdir. Şolaryň arasynda sazagyň orny has-da uly diýsek ýalňyşmarys. Dünýäniň çar künjegindäki çöllüklerde gara (ojar), ak we zaýsan sazaklaryna duş gelmek bolýar. Olaryň ikisi — ak sazaklardyr ojarlar bir ýerde hem duş gelip bilýär. Olary daş görnüşinden uzakdan tapawutlandyryp bolýar. Ak sazagyň ýokarky başy ak bolýar. Ol gara sazaga garanda owadan, näzik hem kiçi bolýar. Onuň düýbi dürli ugurlara gyşaryp, şahalarynyň gabygy agymtyl-küljümek reňkde bolýar. Ak sazagyň agajy gaty we port bolýar. Ol suwa gaty çalt çümýär hem ýokary kaloriýalylygy bilen tapawutlanýar. Ojaryň şahalary kyrkbogny ýatladýar. Onuň köki golaýdaky ýerasty suwlardan iýmitlenmek ukyby bilen hem tapawutlanýar. Ojaryň ösüp oturmagy şol ýerde suwuň bardygyny aňladypdyr. Şonuň üçinem adamlar gara sazagyň töwereginde guýy gazypdyrlar. Ýerasty suwlardan iýmitlenýändigi sebäpli ýeriň şorlamasy gara sazak üçin o diýen howply bolmaýar. Onuň tersine ak sazak çägelik, ýumşak toprakly ýerleri gowy görýär.

«Bu tyl­la top­ra­ga na­hal otur­dyň!»

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe milli hem-de ählumumy möçberde ekologiýa howpsuzlygyny üpjün etmegiň bähbidine ýurdumyzda şäherleriň we obalaryň töwereklerini, awtomobil hem-de demir ýollarynyň ýakalaryny bagy-bossanlyga büremek meselelerini öz içine alýan Milli tokaý maksatnamasy üstünlikli amala aşyrylýar. Hormatly Prezidentimiz giň gerimli maksatnamanyň durmuşa geçirilmegine Türkmenistanyň ähli ilatynyň gatnaşmagyna möhüm ähmiýet berýär. Munuň özi adamlaryň saglygyny goramak hem-de doly derejeli ýaşaýşy hem-de dynç alşy üçin amatly şertleri döretmek wezipelerinden ybaratdyr. Milli Liderimiziň dünýä derejeli forumlarda, şol sanda BMG-niň Baş Assambleýasynyň mejlislerinde öňe sürýän başlangyçlary daşky gurşawyň hemmetaraplaýyn goralmagyna gönükdirilendir. Bu başlangyçlar halkara bileleşigiň giň goldawyna mynasyp bolup, bilelikdäki ekologiýa taslamalarynyň hem-de maksatnamalarynyň durmuşa geçirilmeginde ähmiýetlidir. Häzirki döwürde dünýä bileleşigi ýurdumyzyň tutuş adamzat üçin ägirt uly ähmiýetli daşky gurşawy goramak ýaly wajyp meseleleriň çözgüdine goşýan önjeýli goşandyny ykrar edýär. Munuň özi, ilkinji nobatda, howanyň üýtgemegi, ýer-suw serişdeleriniň netijeli peýdalanylmagy, çölleşmä garşy göreş, ýerleriň şorlaşmagynyň öňüni almak, deňiz gurşawyny goramak we Hazaryň biologik köpdürlüligini saklamak hem-de başga birnäçe meseleleri öz içine alýar. Häzirki wagt

Howa maglumaty

Türkmenistanyň Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrliginiň Gidrometeorologiýa baradaky gullugynyň ýurdumyzda şu gün — 2-nji dekabrda bolmagyna garaşylýan howanyň ýagdaýy barada berýän maglumaty. Aşgabatda: üýtgäp durýan bulutly howa bolup, günüň ahyrynda az-kem ýagyş ýagar. Demirgazyk-günbatardan tizligi sekuntda 10 — 13 metr, wagtal-wagtal 15 metre çenli ýetýän şemal öwser. Howa gijesine +11... +13°, gündizine +16... +18° maýyl bolar. Howanyň basyşy 743 mm, çyglylygy 60 — 80%.

Durnukly ösüş ugrunda

Dünýä jemgyýetçiliginiň üçünji müňýyllygyň başynda ýüzbe-ýüz bolýan ekologiýa meseleleriniň üstünlikli çözülmegi üçin ähli döwletleriň tagallalarynyň birleşdirilmegi möhüm şert bolup durýar. Garaşsyz Türkmenistan hem sebit we dünýä ähmiýetli ekologiýa meselelerini, hususan-da, Aralyň ekologiýa bitewüligini gaýtadan dikeltmek, deňziň guramagynyň ýaramaz täsiriniň öňüni almak, şeýle hem Hazaryň arassa deňiz gurşawyny goramak boýunça toplumlaýyn çäreleri yzygiderli durmuşa geçirip gelýär. Ýurdumyzyň ählumumy parahatçylygy, abadançylygy we durnukly ösüşi üpjün etmekde goşýan saldamly goşandy dünýä jemgyýetçiliginiň giň goldawyna eýe bolýar. Häzirki döwürde Hazarýaka sebiti dünýäde uglewodorod serişdeleriniň gazylyp alynýan hem-de iberilýän iri merkezleriniň biridir. Şu nukdaýnazardan ýurdumyz sebitde ekologiýa deňagramlylygynyň bozulmagyna ýol bermezligi möhüm hasaplaýar.

Jemgyýetiň ösüşi we daşky gurşaw

Berkarar döwletiň bagtyýarlyk döwründe Türkmenistanda ekologiýa üçin zyýanly täsirleri az bolan sarp ediş we önümçilik nusgasyny döretmek ugrunda giň gerimli işler alnyp barylýar. Sarp edişiň we önümçiligiň has netijeli ýollary we ugurlary gözlenilýär, olaryň durmuşa ornaşdyrylmagy gazanylýar. Ekologiýa zyýanly täsirleri az bolan sarp ediş we önümçilik nusgasy üçin amatly şertleri döredýän kanunlaryň uly topary kabul edildi we olar işjeň hereket edýär. Ekologiýa Türkmenistan bilen BMG-niň hyzmatdaşlygynda hem esasy ugurlaryň biridir. Bu boýunça milli Liderimiz Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň mejlislerinde eden çykyşlarynda hem birnäçe gezek aýratyn nygtady. Hormatly Prezidentimiziň aýdyşy ýaly, ekologiýa abadançylygy dünýä ýurtlarynyň gülläp ösüşleri we halklarynyň bagtyýar durmuşda ýaşamagy üçin zerur bolan derwaýys şertleriň biridir. Hut şonuň üçin hem hormatly Prezidentimiz ýakyn 15 ýyl üçin bilelikdäki hereketleriň maksatnamasy hökmünde kabul edilýän Durnukly ösüş maksatlarynda ekologiýa meseleleriniň aýratyn orny eýelemelidigine ünsi çekýär. Howanyň üýtgemeginiň we ekologiýanyň meselelerini çözmezden, Ýer ýüzüniň döwletleriniň we halklarynyň durmuş-ykdysady ösüşini gazanmagyň mümkin däldigi biziň döwlet ekologiýa syýasatymyzyň esasyny düzýän ýörelgeleriň biridir. Şulardan hem görnüşi ýaly, biziň döwletimiz Birleşen Milletler Guramasynyň, onuň Baş sekret

Ekologiýa howpsuzlygy —ömrümiziň rahatlygy

Tebigatyň täsin gurluşy, özboluşly düzüm bölekleri bizi mydama haýrana goýýar. Irki döwürlerde adamlar tebigatyň gurluşynyň we onuň düzüm bölekleriniň özara sazlaşygynyň syryny daşdaky güýçlerden gözlän bolsalar, bu gün ylym şeýle sazlaşygyň syryny tebigatyň öz içinden gözläp, oňa jogap tapmaga çalyşýar. Adam jemgyýetde ýaşaýar we tebigatyň maddy nygmatlaryndan peýdalanýar. Şonuň üçin ol tebigat bilen aýrylmaz baglanyşyklydyr. Ynsan akyl-paýhasyna daýanyp, tebigata täsir edýär, ondan özüne zerur bolan zatlary alýar. Dagdan we ýeriň astyndan özüniň gündelik durmuşyny üpjün etmäge mümkinçilik berýän magdanlary, tebigy baýlyklary gazyp alýar. Ýeriň üstündäki ösümlik we haýwanat dünýäsiniň egsilmez miwelerinden peýdalanýar. Suwuň tebigy akymyny üýtgedip, oňa öz bähbitlerine görä akym bermäge çalyşýar. W.I.Wernadskiniň sözi bilen aýtsak: «Adamzat bilelikde alanyňda, ägirt uly geologik güýje öwrülýär». Şeýle güýje mynasyp bolan adamyň özüni gurşap alan tebigata bolan gatnaşygy daşky gurşawy goramaga gönükdirilen ylmy meýilnamalardyr maksatnamalar esasynda amala aşyrylmasa, onda bu hereketler hem-de gatnaşyklar ekologik deňagramlylygyň bozulmagyna getirýär.

Oba hojalygynda san­ly ul­ga­m

«Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019 — 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynda» milli ykdysadyýetimiziň ähli pudaklaryny halkara ülňülerine laýyk gelýän sanly ulgam esasynda ösdürmek, täze innowasion tehnologiýalary hem-de maglumat-aragatnaşyk enjamlaryny önümçilige yzygiderli ornaşdyrmak boýunça uly tagallalar edilýär. Beýleki pudaklar bilen bir hatarda oba hojalyk toplumyny ösdürmegiň anyk ugurlary kesgitlenilip, bu ugurda köp işler alnyp barylýar. Oba hojalyk toplumyna maglumat-aragatnaşyk tehnologiýasyny ornaşdyrmak sanly ykdysadyýete geçmegiň iň bir möhüm ugurlarynyň biri bolup, bu pudagyň ykdysady netijeliligini has-da ýokarlandyrýar hem-de köp amatlyklary döredýär. Milli Liderimiziň pähim-parasatly döwrebap başlangyçlarynyň netijesinde ýurdumyzyň tebigatyny goramaga hem-de öwrenmäge sanly ulgamy ornaşdyrmak boýunça birnäçe işler durmuşa geçirilýär. Täze döwrebap tehnologiýalaryň durmuşa ornaşdyrylmagy ykdysady taýdan netijeli bolmak bilen, ekologiýa talaplaryny berjaý etmekde hem bähbitlidir. Ekologiýa howpsuzlygyny üpjün etmek, howanyň üýtgemegi bilen bagly zyýanly täsirleri peseltmek, adamlara işlemäge, dynç almaga, saglyklaryny berkitmäge amatly şertleri döretmek boýunça alnyp barylýan işleri döwrebaplaşdyrmakda hem sanly ulgamyň ähmiýeti örän uludyr.

Howa maglumaty

Türkmenistanyň Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrliginiň Gidrometeorologiýa baradaky gullugynyň ýurdumyzda şu gün — 30-njy noýabrda bolmagyna garaşylýan howanyň ýagdaýy barada berýän maglumaty. Aşgabatda: az-kem bulutly howa bolup, günorta-gündogardan tizligi sekuntda 8 — 10 metre ýetýän şemal öwser. Howa gijesine +6... +8°, gündizine +19... +21° maýyl bolar. Howanyň basyşy 742 mm, çyglylygy 35 — 55%.

Türkmenistan boýunça 2021-nji ýylyň noýabr aýynyň 29-yndan dekabr aýynyň 5-i aralygynda hepdäniň dowamynda bolmagyna garaşylýan howa maglumaty

Aşgabatda: üýtgäp durýan bulutly howa bolup, hepdäniň ortasynda ýagyş ýagar. Gündogardan günorta-günbatara ugruny üýtgedýän tizligi sekuntda 8-10-dan 14-16 metre ýetýän şemal öwser. Howa gijelerine -l...+3o-dan +6...+8o aralygynda maýyl, gündizlerine +11...+13o-dan +17...+22o aralygynda maýyl bolar. Arçabilde: üýtgäp durýan bulutly howa bolup, hepdäniň ortasynda ýagyş ýagar. Gündogardan günorta-günbatara ugruny üýtgedýän tizligi sekuntda 7-9-dan 13-15 metre ýetýän şemal öwser. Howa gijelerine 0...+2o-dan +5...+7o aralygynda maýyl, gündizlerine +10...+12o-dan +16...+21o aralygynda maýyl bolar.

Dirilik çeşmesi

Suw tebigata jan berýän, ynsan durmuşyna gözellik goşýan mukaddeslikdir. Ata-babalarymyzyň suwuň her dänesini altyna deňemegi we ondan netijeli peýdalanylmagyna aýratyn ähmiýet bermegi hem şonuň bilen baglanyşyklydyr. Bagtyýarlyga beslenen döwrümizde pederlerimiziň suwa aýawly garamak babatdaky ýörelgelerine eýerilmegi hem-de suwa uly sarpa goýulmagy has-da guwandyrýar. Hormatly Prezidentimiz Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň üstümizdäki şanly ýylda geçirilen mejlisindäki çykyşynda halkymyzyň suw bilen baglanyşykly garaýyşlary, häzirki wagtda suw baýlyklarymyzyň netijeli ulanylyşy barada aýratyn durup geçdi. Gahryman Arkadagymyzyň belleýşi ýaly, halkymyz «Suw damjasy — altyn dänesi», «Daýhanyň hazynasy — ýer, suw», «Suwly ýer — gül, suwsuz ýer çöl» ýaly, suw bilen bagly köp sanly nakyllary döredipdir. Biziň günlerimizde hem, ata-babalarymyzyň parasatly däplerine eýerip, suwy tygşytly we netijeli ulanmak döwlet syýasatymyzyň örän möhüm wezipeleriniň biri bolup durýar.